Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Baledi badi balongesha bana babu dinanga ku tshilejilu tshiabu

TSHIA KUENZA BUA KUJIKIJA TSHILUMBU ETSHI

Kulongesha bantu bikadilu bilenga

Kulongesha bantu bikadilu bilenga

Pavua bamue bansongalume mu luendu luvuabu balongolole mu kalasa, bakatatshisha nsongalume nabu mukuabu bua kuenda nende masandi. Bonso buabu bavua balonga mu tshilongelu kampanda tshiende lumu tshia mu Canada. Panyima pa bualu ebu, Leonard Stern wakafunda mu tshikandakanda kampanda tshia mu Canada ne: “Kuikala ne meji mu kalasa, kulonga malu a bungi ne kuikala babanji ki nkupangishe bansonga bua kuenza malu mabi to.”—Ottawa Citizen

Stern wakafunda kabidi ne: “Nudi mua kuikala nuela meji ne: bujitu bunene budi nabu baledi nkulongesha bana babu tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Kadi bulelela budi ne: baledi ba bungi badi batamba kuditatshisha anu bua kulongeshisha bana tulasa bua balue kupeta mudimu muimpe wabapetesha makuta a bungi.”

Bushuwa, kulongeshisha bana tulasa kudi ne mushinga. Kadi dimanya dia mu talasa nansha diodi ditambe buimpe kadiena mua kuambuluisha muntu bua kuluisha majinga mabi anyi ngenyi mibi to. Nunku nkuepi kutudi mua kupetela dimanya didi mua kutuambuluisha bua kuikala ne bikadilu bimpe?

KALASA KADI KALONGESHA BANTU BIKADILU BIMPE NE MALU A MU NYUMA

Bible udi bu lumuenu. Patutu tuditangilamu, tudi tumona malu atudi katuyi mua kuenza ne bilema bietu patoke. (Yakobo 1:23-25) Kadi Bible yeye kena wimanyina apu to. Udi utuambuluisha bua kuakaja nsombelu wetu, bua kupeta ngikadilu idi yenza bua tuikale ne ditalala ne diumvuangana. Mu ngikadilu eyi mudi buimpe, bulenga, lutulu, didikanda ne dinanga. Bible udi mene ubikila dinanga ne: “Tshisuikidi tshipuangane tshia buobumue.” (Kolosayi 3:14) Bua tshinyi dinanga nngikadilu wa pa buende? Mona tshidi Bible wamba bua ngikadilu eu.

  • “Dinanga didi ne lutulu ne bulenga. Dinanga kadiena ne mukawu. Kadiena ne diambu, kadiena didiuwuja, kadiena dienza malu a bundu, kadiena didikebela anu masanka adi, kadiena dikuata tshiji. Kadiena dibalulula malu mabi. Kadiena disanka bua malu adi kaayi makane [malu mabi], kadi didi disanka ne bulelela. Didi dikolesha muoyo mu malu onso, . . . dinanukila mu malu onso. Dinanga kadiena dishikila nansha.”—1 Kolinto 13:4-8.

  • “Dinanga kaditu dienzela mukuetu bibi to.”—Lomo 13:10.

  • “Kumpala kua malu onso, nunangangane bikole, bualu dinanga didi dibuikila mpekatu mipite bungi.”—1 Petelo 4:8.

Utu udiumvua bishi paudi ne bantu badi bakunange? Utu udiumvua mu bukubi, kuyi ne tshiudi utshina ne mudilekelele. Bushuwa udi mujadike ne: badi bakujingila tshidi tshimpe tshitambe, kabena mua kukuenzela bualu bubi ku makanda to.

Dinanga didi kabidi mua kusaka bantu bua kudipangisha amue masanka, nansha mene kushintulula nsombelu wabu bua diakalenga dia bakuabu. Tshilejilu, pavua muntu kampanda utudi mua kubikila ne: George mupete muikulu, wakajinga ne muoyo mujima bua ikale upitshishaku dîba ne muikuluende eu. Kadi kuvua lutatu kampanda. George uvua unua makanya bikole, ne muku wende kavua musue bua ikale unuina makanya ende au muaba uvua muana to. George wakenza tshinyi? Nansha muvuaye muanue munkatshi mua bidimu 50, wakalekela tshikadilu atshi bua muikuluende. Dinanga didi bushuwa ne bukole butambe!

Bible udi utuambuluisha bua kulonga mua kuikala ne ngikadilu milenga ya bungi bu mudi buimpe, bulenga, ne nangananga dinanga

Dinanga nngikadilu utudi mua kupeta. Baledi badi ne bujitu bunene bua kulongesha bana mushindu wa kunangangana. Badi badiisha bana babu ne babakuba ne babambuluisha padibu basama anyi bapeta lutatu kampanda. Baledi bimpe badi bayukila ne bana babu ne babalongesha. Badi kabidi balongesha bana babu mikenji mimpe ya kumanya tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Bualu bukuabu, baledi bimpe badi tshilejilu tshimpe tshia kuidikija kudi bana babu.

Bia dibungama, bamue baledi kabena bakumbaja majitu abu to. Bidiku bileja ne: bana badibu balela kabena bobu mua kulua bantu bimpe anyi? Kabiena nanku to! Kudi bantu ba bungi bakadi bakulakaje, bamue ba kudibu bakolele mu mêku a lukutukutu, kadi benze mashintuluka a dikema mu nsombelu wabu, balue bantu ba kueyemena ne badi baditatshisha bua bakuabu. Anu mutuabimona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, bualu ebu budi butangila too ne bantu bakuabu bavuabu bamona ne: kabena bobu mua kushintuluka nansha!