DAVIDI udi utua nkanana bua kakuluki padi basalayi badi banyema badituta kudiye. Bavua ne mêsu matonona bua buôwa padibu banyema muaba wa mvita. Tshivua tshibenza buôwa ntshinyi? Davidi udi mua kuikala mubumvue batela dîna dimue dimue misangu ne misangu ne buôwa bua bungi. Ndîna dia muntu kampanda. Muntu muena diambu au mmuimane mu tshibandabanda, uvua munene-mule ne pamuapa Davidi kavua muanji kumona muntu wa nunku to.

Muntu au uvua Goleyata! Davidi uvua mumona bua tshinyi basalayi bavua bamutshina, bualu uvua munene menemene ne mule wa mfiondo. Nansha yeye kayi muvuale bia mvita, uvua mua kuikala ne bujitu bupite bua bantu banene babidi basambakaja. Kadi uvua muvuale bia mvita too ne ku mênu, ne uvua musalayi wa makanda a bungi ne muluanganyi wa mvita wa kalanda-musenga. Goleyata uvua wela mbila ukeba wa kuluangana nende. Fuanyikijabi muvua dîyi diende dikungula mu tshibandabanda pavuaye upenda tshiluilu tshia Isalele ne mukalenge watshi Shaula. Uvua ukeba muntu wakuluangana nende, bua mvita ayi ilue ya bantu babidi.​—1 Samuele 17:4-10.

Bena Isalele bavua ne buôwa, mukalenge wabu Shaula ne buôwa. Davidi udi utungunuka ne kumvua bualu bumue bumue abu kukadi ngondo mujima ne matuku. Tshiluilu tshia bena Peleshete ne tshia bena Isalele mbishale bionso kabiyi ne tshia kuamba padi Goleyata utungunuka ne bipendu biende ku dituku ku dituku. Bidi bitonda Davidi bikole. Bundu kayi bua kumona mudi mukalenge wa Isalele, basalayi bende, kusangisha ne batutuende ba Davidi basatu bazakala bikole bua buôwa! Bua Davidi, Goleyata muntu uvua kayi utendelela Nzambi au ukavua wenda usambuka mikalu, kavua anu mubunde tshiluilu tshia Isalele nkayatshi to, uvua kabidi mupende Yehowa, Nzambi wa Isalele. Kadi ntshinyi tshivua Davidi nsonga wetu wa patupu eu mua kuenza? Ditabuja dia Davidi didi ditulongesha tshinyi lelu?​—1 Samuele 17:11-14.

Tuanjayi kuakula bua malu avua menzeke ngondo ya bungi kumpala. Kuîsu kukavua kuenda kufiika pavua Davidi ulama mikoko ya tatuende mu tukunakuna kampanda pabuipi ne Beteleheme. Uvua nsonga muimpe kumona, pamuapa uvua ne bidimu bipite pa 13, mubidi wende uvua lukunjila-kunjila ne uvua umueneka ne meji a bungi. Mu bikondo bivua kuulu kutalale, uvua wimba lunzenze. Buimpe bua bufuki bua Nzambi buvua bumusankisha bikole, ne dimanya diende dia kuimba misambu divua dienda dikola mu bungi bua mêba avuaye upitshisha ku dimba. Kadi butuku butudi tuakuila ebu, badi babikidisha Davidi. Tatuende uvua musue kumumona ne lukasa.​—1 Samuele 16:12.

Davidi udi usangana tatuende Yishayi, bayukila ne muntu mukulakeje bikole. Mukulakaje eu uvua Samuele muprofete wa lulamatu. Yehowa uvua mumutume bua kuela umue wa ku bana ba Yishayi manyi bua alue mukalenge mupiamupia wa Isalele! Samuele ukavua mumone batutuende ba Davidi muandamutekete, kadi Yehowa wakamuleja patoke ne: kavua musungule muntu nansha umue wa kudibu to. Kadi padi Davidi ufika, Yehowa udi wambila Samuele ne: ‘Muele manyi pa mutu, eu nyeye mene.’ Samuele udi ukangula lusengu luvua luule tente ne manyi a pa buawu ne wela ndambu pa mutu wa Davidi mu mêsu mua batutuende buonso. Anu dîba divuabu bele Davidi manyi adi, nsombelu wende wakashintuluka. Bible udi wamba ne: ‘Nyuma wa Yehowa wakatulukila Davidi bikole ku dituku adi.’​—1 Samuele 16:1, 5-11, 13.

Davidi wakatuadijaku kujinga diakamue bukokeshi anyi? Tòo, uvua ne disanka dia kuanji kuindila dîba  divua nyuma wa Nzambi ne bua kumuambila bikala tshikondo tshikumbane bua kuambula majitu manene. Mu dindila tshikondo atshi, uvua utungunuka ne kuenza mudimu wende mushadile wa dilama mikoko. Uvua mudimu uvuaye wenza ne didifila dionso ne dikima. Misangu mitue ku ibidi mikoko ya tatuende ivua mu njiwu, musangu wa kumpala kudi ntambue ne muibidi kudi urse. Davidi kavua muipate nyama ya luonji eyi tshianana ku bule to. Kadi wakaluangana nayi bua kusungila mikoko ya tatuende ivua kayiyi mu bukubi. Misangu yonso ayi, wakashipa yeye nkayende nyama ya luonji eyi!​—1 Samuele 17:34-36; Yeshayi 31:4.

Matuku mamane kupita, kubikidishabu kabidi Davidi. Lumu luende ndufike ku matshi a Mukalenge Shaula. Nansha mutshivua Shaula musalayi wa bukole, Yehowa katshivua kabidi umuanyisha to, bualu uvua mubenge kutumikila mikenji ya Nzambi. Yehowa ukavua mumbushe nyuma wende kudi Shaula, ne nyuma mubi ukavua umuluila misangu ne misangu, mbuena kuamba ne: ukavua ne biji bia lukasa, uvua ubandangana ne uvua ne tshikisu. Misambu ke tshintu tshimue tshivua tshituyisha Shaula pavua nyuma mubi eu umutulukila. Bamue ba ku bantu ba Shaula bakavua bumvue lumu lua Davidi lua muvuaye muimbi wa misambu ne muluanganyi wa mvita. Ke bobu kubikidisha Davidi, ne diakamue wakalua umue wa ku bimbi ba misambu ba mu nzubu wa Shaula ne bamuambuidi ba ngabu.​—1 Samuele 15:26-29; 16:14-23.

Ditabuja dia Davidi mu tshilumbu etshi didi mua kulongesha nangananga bansonga. Tangila ne: uvua mupitshishe dîba diende dia bungi pavuaye wenza malu avua mamuseje pabuipi ne Yehowa. Bualu bukuabu, wakavudija dimanya ne lutulu luonso, diakamuambuluisha bua kuluaye mukumbane ne bua kuenzabu nende mudimu. Bualu bua mushinga, wakalekela bua nyuma wa Yehowa amulombole. Mmalongesha mimpe be buetu tuetu buonso.​—Muambi 12:1.

Pavua Davidi wenzela Shaula mudimu, misangu ya bungi uvua upingana kumbelu kuabu bua kulama mikoko, pamuapa wenza matuku a bungi. Dimue dituku pavua Davidi mupingane, tatuende Yishayi wakamutuma bua kutangila bakulu bende basatu, bavua mu tshiluilu tshia Shaula. Davidi kutumikila, kuya kupesha bana babu biakudia, kuya mu Tshibandabanda tshia Elaha. Padiye ufika, udi uteketa mu mikolo padiye umona biluilu bionso bimanyinangane kabiyi ne tshia kuenza anu mutudi bambe ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi. Bivua bitangilangane, etshi dia emu etshi dia muamua dia tshiabandabanda tshinene atshi.​—1 Samuele 17:1-3, 15-19.

Davidi kavua mua kuanyisha nsombelu wa nunku to. Mmushindu kayi udi tshiluilu tshia Yehowa, Nzambi wa muoyo mua kunyema muntu wetu wa tshianana eu, uvua kayi nansha utendelela Nzambi? Davidi wakumvua muvua Goleyata ubunda Isalele, kumonaye ne: uvua upenda Yehowa buludiludi. Ne luzuku luonso wakatuadija kuyukila ne basalayi bua kutshimuna Goleyata. Tutuende wa Davidi wa kumpala Eliyaba, ukavua mumvue bivua Davidi wamba abi. Wakatandisha muakunyende ne tshiji tshionso, wamba muvuaye mulue bua kumona bitalu bia bantu bavua bafue mu mvita. Davidi kumuandamuna ne: ‘Tshibi tshindi muenze ntshinyi? Tshiena mua kuela lukonko anyi?’ Pashishe Davidi kuya diakamue wenda wakula ne dishindika bua kutshimuna Goleyata, too pakambilabu Shaula mêyi avua Davidi wamba. Mukalenge kutuma dîyi bua balue ne Davidi.​—1 Samuele 17:23-31, MMM.

Davidi wakambila mukalenge mêyi adi akolesha ku muoyo aa bua Goleyata: ‘Mitshima ya bantu kayipampakanyi bualu buende.’ Shaula ne bantu bende bavua  ne mitshima ipampakana bua Goleyata. Pamuapa bavua benze tshilema tshitu bantu bonso benza tshia kudifuanyikija ne muntu mule au, badimona bamushikila anu mu tshimonu anyi muinshi mua dikaya. Bavua bela meji ne: tshilumbayi uvua muvuale bia mvita au uvua mua kubatshimuna mu mupodi wa dîsu. Kadi Davidi kavua yeye wela meji nanku to. Anu mutuabimona, uvua yeye umona tshilumbu mu mushindu mukuabu. Nunku wakamba bua kuya kuluangana ne Goleyata.​—1 Samuele 17:32.

Shaula kubenga wamba ne: “Wewe kuena mua kuya bua kuluangana ne muena Peleshete eu bualu bua wewe utshidi nsongalume ne yeye wakadi muena mvita ku bunsongalume buende too ne katataka.” Davidi uvua bushuwa muana anyi? Tòo, kadi kavua muanji kukumbana bua kubuela mu tshiluilu to, ne kuîsu kuende kutshivua kua muana. Kadi Davidi ukavua mumanyike bu muluanganyi wa mvita wa dilambu ne tshikondo atshi uvua mua kuikala ukadi ne bidimu 18 anyi 19.​—1 Samuele 16:18; 17:33.

Davidi wakalondela Shaula tshivuaye muenze ne ntambue ne urse bua kumushindikila. Uvua uditumbisha anyi? Tòo. Davidi uvua mumanye muvuaye mushipe nyama ayi. Kumuambilaye ne: ‘Yehowa, wakansungila ku dikama dia nyama wa ntambue ne dia nkashama [urse], neansungile mu tshianza tshia muena Peleshete eu.’ Ndekelu wa bionso Davidi kuitabijija Shaula, ke Shaula kumuambila ne: ‘Ya biebe, Yehowa ikale nebe.’​—1 Samuele 17:37.

Udiku musue kuikala ne ditabuja bu dia Davidi anyi? Manya ne: ditabuja dia Davidi kadivua lungenyi lufuikakaja mu mutu to. Uvua ne ditabuja kudi Nzambi bualu uvua ne dimanya ne ukavua mumonamone muvua Yehowa mumuenzele malu. Uvua mumanye ne: Yehowa udi ukuba bantu bende ne dinanga ne udi ukumbaja malaya ende. Tuetu basue kupeta ditabuja dia nunku, tudi ne bua kutungunuka ne kulonga malu a Nzambi adi mu Bible. Tuetu tutumikila malu atudi tulonga, netupete malu mimpe akolesha ditabuja dietu anu bu Davidi.​—Ebelu 11:1.

Tshia kumpala, Shaula udi uluatshika Davidi bia mvita biende yeye. Bivua anu bu bia Goleyeta, bienza ne tshiamu tshia mitaku, pamuapa ne tshikowelu anyi kazaku ka mvita kikale ne tuamu tusomakaja. Nunku, Davidi kuteta kuendakana pavuaye muvuale bia mvita bia bujitu abi ne diakamue wakamona ne: kavua ukumbana to. Kabavua bamulongeshe busalayi to, kavua muibidile kubivuala to, nangananga bia mvita bivua Shaula, muntu mule wa ku bantu bonso ba mu tshisamba tshia Isalelela, uvuala. (1 Samuele 9:2) Wakabivula bionso ne kuvualaye nkanzu wende wa pa tshibidilu, wa buena uvua balami ba mikoko bavuala bua kukuba mikoko.​—1 Samuele 17:38-40.

Davidi kuambula dikombo diende dia balami, kuela nsapu wende ku diapa, ne ndundu wa kukupa nende mabue. Ndundu wetu wa kukupa nende mabue kavua umueneka bu tshintu tshia nsongo to, kadi tshivua tshia mvita tshia dikema. Bu muvua ndundu au muenza ne kabombi kakese ku ndekelu kua mikaba yende ibidi, uvua tshia mvita tshimpe bua balami ba mikoko. Uvua mua kuela dibue mu kabombi aku, kunyungulula ndundu lua pa mutu pende ne lubilu lukole, ne pashishe kulekela mukaba umue, ukupa dibue ne ndudi mu mushindu wa kushipa. Bua kuleja ne: ndundu au uvua tshia mvita tshimpe, bimue biluilu bivua misangu mikuabu bienza nende mudimu.

Davidi kuambula bintu abi mutangile lubilu kudi muluishi wende. Tutetabi kuela meji mudi Davidi usambila ne muoyo mujima padiye wenda winama muaba uvua kasulu ka mâyi kakavua kuume mu tshibandabanda ne usungula mabue makese mafinunuke atanu. Pashishe kuyaye pa muaba wa mvita, kavua uya wenda to, uvua unyema!

Goleyata udi wela meji kayi padiye umona muluishi wende? Bible udi wamba ne: ‘Wakamulengulula bualu bua yeye wakatshidi nsongalume, wakadi ne mpala lukunjila-kunjila, wakadi ne mpala muimpe.’ Goleyata kumusaminaye ne: ‘Meme ndi mbua bua wewe udi ulua kundi ne bibangu [mitshi] anyi?’ Bimueneka ne: uvua mumone dikombo divua nadi Davidi, kadi kavua mutabalele ndundu uvuaye nende to. Kuelaye Davidi mulawu mu mêna a nzambi ya bena Peleshete ne kuditshipaye bua kudisha nyunyi ne nyama ya mu tshisuku tshitalu tshia muluishi wende.​—1 Samuele 17:41-44.

Lelu, diandamuna dia Davidi didi difila tshijadiki tshinene tshia ditabuja. Elabi meji mudi nsongalume eu wela Goleyata lubila wamba ne: ‘Wewe udi ulua kundi ne muele wa mvita ne difuma ne difuma dia kabenda, kadi meme ndualua kuudi mu dîna dia Yehowa, Nzambi wa bena mvita ba Bena Isalele uwakufunyina bulobo kumpala kuende.’ Bua Davidi, makanda a muntu ne bia mvita kabivua ne mushinga to. Goleyata uvua mupetule Yehowa Nzambi, ne Yehowa uvua ne bua kumuteka pa muaba wende. Anu bu muvua Davidi muambe, ‘mvita nya Yehowa.’​—1 Samuele 17:45-47.

 Davidi uvua mumone bule bua Goleyata ne bia mvita biende. Wakenza bua bintu abi kabimupeshi buôwa to. Kavua muenze tshilema tshivua Shaula ne basalayi bende benze to. Davidi kavua mudifuanyikije ne Goleyata to. Kadi uvua mutangile Goleyata umufuanyikija ne Yehowa. Goleyata uvua bule bua metre 2 ne santimetre 90, mupite bantu bakuabu bonso, kadi uvua bunene kayi pa kumufuanyikija ne Mukalenge wa diulu ne buloba? Bushuwa, anu bu bantu bonso uvua anu bu kiishi ka kunuina ku maluvu, kavua Yehowa mua kubutula mu mupodi wa dîsu.

Davidi kunyema mutangile kudi muluishi wende, kuela tshianza mu nsapu kupatula dibue dimue. Kuangata ndundu ne kutuadija kumunyunguluila pa mutu pende, kunyungulula misangu ne misangu too pakavua ndundu udila. Goleyata kusemena kudi Davidi, pamuapa muikala panyima pa mumuambuidi wa ngabu. Bule bua Goleyata buvua ne njiwu ya bungi kudiye, bualu bivua mua kukolela muambudi wa ngabu wa bule bukumbanyine bua kujula ngabu ne kumufikisha pa bule bua tshilumbayi au bua kukuba mutu wende. Ne mutu wende ke uvua Davidi ulumbila.​—1 Samuele 17:41.

Davidi kulekelela dibue. Fuanyikijabi muvua ditalala dibuele pavua Davidi ukupa dibue diende ne lukasa. Pamuapa Yehowa wakenza bua Davidi kakupi dibue dikuabu to. Dibue dimuepele adi diakatuta Goleyata, kumubueladi mu mpala. Tshilumiana kubunguluka mu buloba, mpala mutue panshi! Mumuambuidi wa ngabu kudiela lubilu bua buôwa. Davidi kusemena, kuangata muele wa Goleyata, kukosaye nawu tshilumbayi au muntu.​—1 Samuele 17:48-51.

Ndekelu wa bionso, Shaula ne basalayi kupetululabu dikima. Ne mbila mikole, bakalonda bena Peleshete. Mvita kushintuluka anu muvua Davidi muambile Goleyata ne: ‘Yehowa neanufile nuenu bonso mu bianza bietu.’​—1 Samuele 17:47, 52, 53.

Lelu eu, batendeledi ba Nzambi kabatu baluangana mvita yetu miena dîna eyi to. Tshikondo atshi tshiakapita. (Matayi 26:52) Kadi, tudi ne bua kuidikija ditabuja dia Davidi. Anu bu yeye, tudi ne bua kumona Yehowa bu muntu mulelela, mmumue ne: bu Nzambi umuepele utudi ne bua kuenzela mudimu ne kutshina. Pamuapa tudi mua kudimona bakese patudi tudifuanyikija ne ntatu yetu, kadi ntatu eyi mmikese patudi tuyifuanyikija ne bukole budi kabuyi mikalu bua Yehowa. Tuetu bavuije Yehowa Nzambi wetu ne baleje ditabuja kudiye bu Davidi, kakuena bualu anyi lutatu ludi mua kutuzakeja to. Kakuena bualu nansha bumue budi mua kupita Yehowa bukole to!