1. Mmunyi mutudi ne bua kudiumvua bua mutudi ne ditabuja?

DITABUJA ntshintu tshidi bantu bonso kabayi natshi. (2 Tesalonike 3:2) Kadi Yehowa udi upesha bantu bonso badi bamutendelela ditabuja. (Lomo 12:3; Galatiya 5:22) Tudi ne dianyisha dia bungi bua mudi Yehowa mutupeshe ditabuja!

2, 3. a) Mmasanka kayi atudi tupeta patudi ne ditabuja? b) Nnkonko kayi ituandamuna?

² Yehowa wakafila Muanende munanga Yezu bua muntu yonso udi uleja ditabuja kudiye afuidibue luse ku mibi yende. Bualu ebu mbuambuluishe bua bantu balue balunda ba Yehowa ne bapete muoyo wa tshiendelele. (Yone 6:44, 65; Lomo 6:23) Bushuwa, Yehowa nNzambi muimpe utudi nende! Nansha mutudi bena mpekatu ne bakumbanyine lufu, Yehowa wakamona ne: tuvua bakumbane bua kuenza malu mimpe. (Musambu 103:10) Wakatuambuluisha bua kumanya lumu luimpe lua Yezu ne mulambu wende. Patuakatuadija kuleja ditabuja kudi Yezu ne kumutumikila, tuakapeta ditekemena dia muoyo wa tshiendelele.​—Bala 1 Yone 4:9, 10.

 ³ Mmalu kayi makuabu atudi mua kumanya bua ditabuja? Kumanya anu tshidi Nzambi mutuenzele ne tshikalaye mua kutuenzela mu matuku atshilualua, kudiku kuleja ne: tudi ne ditabuja anyi? Tumonayi malu makuabu atudi ne bua kuenza.

4. Ditabuja didi mua kutusaka bua kuenza tshinyi?

⁴ Kuikala ne ditabuja kudi Yehowa ne Yezu, ki nkumanya anu malu adibu batuenzele ne aluabu kutuenzela to. Kadi tudi ne bua kuikala kabidi ne dijinga dikole dia kuenza malu mu mushindu udibu batulongeshe bua kuenza. Tudi kabidi ne dijinga dikole dia kuambuluisha bakuabu bua bamanye pabu Yehowa ne Yezu. Mupostolo Paulo wakamba ne: “Biwikala wamba dîyi edi mukana muebe patoke ne: Yezu udi Mukalenge, ne uleja ditabuja mu muoyo webe ne: Nzambi wakamubisha ku lufu, neusungidibue. Bualu muntu udi uleja ditabuja mu muoyo wende bua kupeta buakane, kadi udi ujukula ne mukana bua kupeta lupandu.”​—Lomo 10:9, 10; 2 Kolinto 4:13.

5. a) Bua tshinyi ditabuja didi ne mushinga? b) Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kuikala ne ditabuja dikole? Fila tshilejilu.

⁵ Bidi bimueneka patoke ne: bua kupeta muoyo wa tshiendelele mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi, tudi ne bua kuikala ne ditabuja dikole ne kudilama. Ditabuja didi bu tshikunyibua. Tudi ne bua kutshiela mâyi bua kuikalatshi ne mubidi muimpe ne bua kukolatshi. Kadi tuetu katuyi tutshiela mâyi, tshidi tshifubidila ne tshifua. Mu mushindu wa muomumue, tudi ne bua kumanya bikala ditabuja dietu ‘ndikole’ ne kumanya bikaladi ditshidi “dienda dikola.”​—Tito 2:2; 2 Tesalonike 1:3; Luka 22:32; Ebelu 3:12.

6. Mmishindu kayi ibidi idi Ebelu 11:1 umvuija ditabuja?

⁶ Bible udi umvuija tshidi ditabuja mu Ebelu 11:1. (Bala.) 1) Ditabuja “ndindila dishindame dia tshitudi batekemene.” Mu malu atudi batekemene mudi milayi ya Nzambi bua matuku atshilualua. Tshilejilu, tudi batuishibue ne: malu mabi neajike ne nekuikale bulongolodi bupiabupia. 2) Ditabuja “nkuleja kua tshijadiki” anyi nkuikala mutuishibue bua “malu atudi katuyi tumona.” Tudi bamanye ne: Yehowa Nzambi, Yezu Kristo ne banjelu badi mu diulu nansha mutudi katuyi tubamona, ne Bukalenge bua Nzambi budimu pabu. (Ebelu 11:3) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi bushuwa ne ditabuja mu milayi ya Nzambi ne mu bintu bitudi katuyi tumona? Tudi mua kuleja nanku ku mushindu wetu wa dienza malu ne ku bitudi tuamba ne tuenza.

7. Mmunyi mudi tshilejilu tshia Noa tshituambuluisha bua kumanya tshidi kuikala ne ditabuja kumvuija? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

⁷ Tshilejilu tshia ditabuja tshia Noa tshidi tshitulongesha tshinyi? Mupostolo Paulo wakamba ne: Noa “mumane kupeta didimuija dia kudi Nzambi bua malu avua bantu kabayi banji kumona, wakaleja ditshina dia Nzambi, kuenzaye buatu bua kupandisha ba mu nzubu muende.” (Ebelu 11:7) Bu muvua Noa ne ditabuja mu malu avua Yehowa mumuambile, wakenza buatu bunene abu. Pamuapa bantu bavua bamuebeja tshivuaye wenzela buatu abu. Tudi batuishibue ne: Noa kavua mushale mupuwa to. Bible udi wamba ne: Noa uvua “muyishi wa buakane.” (2 Petelo 2:5) Wakadimuija bantu ne: Nzambi uvua ne bua kulokesha mvula ya bungi bua kubutula bantu babi. Uvua pamuapa mubambile anu mêyi avua Yehowa mumuambile aa: ‘Ku nshikidilu kua bantu bonso kuakufika kumpala  kuanyi, bualu bua buloba budi buwule tente ne mayoyo bualu buabu; meme nkayanyi nendokeshe mâyi mangi pa buloba bua kujimija bintu bionso bidi ne mupuya wa muoyo munda muabi muinshi mua diulu; tshintu tshionso tshidi ne muoyo pa buloba netshifue.’ Pashishe Noa uvua mua kuikala muleje bantu tshivuabu mua kuenza bua kupanduka. Yehowa uvua mumuambile ne: “Wewe neubuele mu buatu.”​—Genese 6:13, 17, 18.

8. Ntshinyi tshivua Yakobo muambe bua ditabuja?

⁸ Muyidi Yakobo wakafunda pende bua ditabuja. Uvua pamuapa mufunde bualu ebu matuku makese panyima pa mupostolo Paulo mumane kufundila bena Ebelu. Yakobo wakafunda ne: “Ndeja ditabuja diebe kakuyi bienzedi, meme nenkuleje ditabuja dianyi ku bienzedi bianyi.” (Yakobo 2:18) Yakobo wakumvuija ne: kuikala ne ditabuja ki nkuitaba patupu malu to. Bademon batu bitaba ne: Yehowa Nzambi udiku, kadi kabatu ne ditabuja kudiye to. Batu babenga tshidiye wamba. (Yakobo 2:19, 20) Bualu bukuabu, muntu yeye ne ditabuja, neasankishe Nzambi padiye wenza malu mimpe. Ke tshivua Abalahama muenze. Yakobo wakafunda ne: “Kabavuaku babale Abalahama tatu wetu ne: mmuntu muakane bua bienzedi, yeye mumane kufila muanende Izaka pa tshioshelu bua kumulambula anyi? Udi mumone ne: ditabuja diende diakenda pamue ne bienzedi biende ne ditabuja diende diakavuijibua dipuangane ku bienzedi biende.” Pashishe Yakobo wakaleja mudi ditabuja didi kadiyi ne bienzedi kadiyi ne mushinga pakambaye ne: “Anu bu mudi mubidi udi kawuyi ne nyuma mufue, ke mudi kabidi ditabuja didi kadiyi ne bienzedi difue padi.”​—Yakobo 2:21-23, 26.

9, 10. Kuleja ditabuja kudi Muana kudi kumvuija tshinyi?

⁹ Bidimu bipite pa 30 pashishe, mupostolo Yone wakafunda Evanjeliyo wende ne mikanda isatu. Anu bu bafundi bakuabu ba Bible, Yone uvua mumvue tshidi ditabuja. Miaba ya bungi mu mifundu yende, mmuenze mudimu ne muaku wa pa muanda wa mu tshiena Greke udibu bakudimuna imue misangu mu Tshiluba ne: “kuleja ditabuja.”

¹⁰ Tshilejilu, Yone wakaleja ne: “Muntu udi uleja ditabuja kudi Muana udi ne muoyo wa tshiendelele; udi ubenga kutumikila Muana kakumona muoyo, kadi tshiji tshia Nzambi tshidi tshishala kudiye.” (Yone 3:36) Bua kuleja ditabuja kudi Muana, tudi ne bua kutumikila Yezu. Bushuwa, ku diambuluisha dia mifundu ya Yone tudi tumona ne: Yezu uvua muambe misangu ya bungi ne: bua kupeta muoyo wa tshiendelele, tudi ne bua kuleja ditabuja kudiye ne kudi Tatuende.​—Yone 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi ne dianyisha kudi Yehowa bua mutudi bamanye bulelela?

¹¹ Yehowa uvua muenze mudimu ne nyuma wende muimpe bua kutuambuluisha bua kumanya bulelela pa bidi bimutangila yeye ne Muanende, ne bua kutuambuluisha bua kuikala ne ditabuja kudiye. (Bala Luka 10:21.) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi ne dianyisha kudi Yehowa bua bionso bidiye mutuenzele? Katuena mua kulekela kumuela tuasakidila bua mudiye mutuanyishile bua kudia nende bulunda ku butuangaji bua Yezu, “Mulombodi Munene ne Muvuiji wa ditabuja dietu dipuangane.” (Ebelu 12:2) Tudi ne bua  kutungunuka ne kukolesha ditabuja dietu pa kusambila Yehowa misangu yonso ne kulonga Dîyi diende.​—Efeso 6:18; 1 Petelo 2:2.

12. Ntshinyi tshituenza tuetu ne ditabuja?

¹² Tudi ne bua kutungunuka ne kuleja ku bienzedi bietu ne: tudi ne ditabuja dikole mu milayi ya Yehowa. Tshilejilu, tudi tutungunuka ne kuyisha bantu bua Bukalenge bua Nzambi ne tubambuluisha bua kuluabu bayidi ba Yezu. Tudi kabidi tutungunuka ne ‘kuenzela bantu bonso malu mimpe, kadi kuenzela nangananga bana betu mu ditabuja.’ (Galatiya 6:10) Tudi tuenza muetu muonso bua ‘kuvula bumuntu bua kale ne bienzedi biabu’ bualu katuena basue kuenza bualu budi mua kunyanga malanda etu ne Yehowa to.​—Kolosayi 3:5, 8-10.

13. a) Bua tshinyi kuikala ne “ditabuja kudi Nzambi” kudi ne mushinga? b) Bible udi wamba tshinyi bua ditabuja? Bua tshinyi?

¹³ Bible udi wamba ne: “Kakuyi ditabuja mbikole bua kusankisha Nzambi bimpe, bualu muntu udi usemena kudiye udi ne bua kuitaba ne: udiku ne udi ulua mufutshi wa badi bamukeba ne muoyo mujima.” (Ebelu 11:6) Bible udi kabidi uleja ne: kuikala ne “ditabuja kudi Nzambi” ntshimue tshia ku bintu bidi bena Kristo balelela ne bua kuikala nabi. Ditabuja ntshimue tshia ku bintu bidi bienza “tshishimikidi” tshietu. (Ebelu 6:1) Kadi pa kumbusha ditabuja, tudi dijinga ne ngikadilu mikuabu ya mushinga bua kudia bulunda ne Yehowa ne kubulama.​—Bala 2 Petelo 1:5-7; Yuda 20, 21.

14, 15. Mmunyi mudi ditabuja dienda pamue ne dinanga?

¹⁴ Bafundi ba Bible mbakule bikole bua ditabuja kupita mudibu bakule bua ngikadilu mikuabu. Bidiku bileja ne: ditabuja ke ngikadilu wa mushinga wa bungi utudi ne bua kuikala nende anyi?

¹⁵ Paulo wakaleja mudi ditabuja ne dinanga bienda pamue. Wakafunda ne: ‘Bingikale ne dimanya dionso ne ditabuja dionso dindi mua kutentemuna nadi mikuna, kadi tshiyi ne dinanga, ndi tshianana.’ (1 Kolinto 13:2) Yezu wakamba ne: “mukenji munene ne wa kumpala” ngua kunanga Nzambi. (Matayi 22:35-40) Dinanga didi dituambuluisha bua kuikala ne ngikadilu mikuabu ya bungi idi isankisha Nzambi. Tshilejilu, Bible udi wamba ne: dinanga  didi “ditabuja malu onso.” Nunku, dinanga nedituambuluishe bua kuitabuja bualu buonso budi Nzambi utuambila mu Bible.​—1 Kolinto 13:4, 7.

16, 17. a) Ntshinyi tshidi Bible wamba bua ditabuja ne dinanga? b) Ku ngikadilu ibidi eyi, nguepi udi mupite mukuabu? Bua tshinyi?

¹⁶ Ditabuja ne dinanga nngikadilu idi ne mushinga wa bungi, ne bafundi ba Bible bavua misangu ya bungi bayitela pamue. Tshilejilu, Paulo wakakankamija bena Kristo nende bua “kuvuala tshibuikilu tshia pa tshiadi tshia ditabuja ne dinanga.” (1 Tesalonike 5:8) Petelo wakamba bua Yezu ne: “Nansha munudi kanuyi banji kumumona, nudi bamunange. Nansha munudi kanuyi numumona mpindieu, nudi nuleja ditabuja kudiye.” (1 Petelo 1:8) Yakobo wakebeja bena Kristo nende bela manyi ne: “Nzambi kavua musungule bantu bapele ku mêsu kua ba pa buloba bua kuikalabu babanji mu ditabuja ne bapianyi ba Bukalenge buvuaye mulaye bantu badi bamunange anyi?” (Yakobo 2:5) Yone wakafunda ne: mukenji wa Nzambi udi ne: “tuikale ne ditabuja mu dîna dia Muanende Yezu Kristo ne bua tunangangane.”​—1 Yone 3:23.

¹⁷ Kadi Paulo wakafunda kabidi ne: “Mpindieu kudi kushala bisatu ebi: ditabuja, ditekemena, dinanga; kadi tshidi tshipite bionso ndinanga.” (1 Kolinto 13:13) Mu matuku atshilualua, katuakuikala kabidi dijinga ne ditabuja mu milayi ya Nzambi bua bulongolodi buende bupiabupia to, bualu neyikale ikadi mikumbane. Netuikale ne nsombelu mutambe buimpe udi Bible wakuila. Kadi netuikale misangu yonso dijinga ne kunanga Nzambi ne bantu. Bushuwa, dinanga dietu kudibu neditungunuke ne kukola bua kashidi ne tshiendelele.

18, 19. a) Mbipeta kayi bidi bimueneka bua mudi bantu ba Nzambi ne ditabuja lelu? b) Nnganyi utudi ne bua kutumbisha bua bualu ebu?

¹⁸ Bantu ba Yehowa ba matuku etu aa badi bitabuja Bukalenge bua Nzambi ne babutua mpanda. Mbanangangane. Bidi nanku bualu badi balekela nyuma wa Nzambi ulombola mushindu wabu wa dienza malu. (Galatiya 5:22, 23) Mbipeta kayi bidi bimueneke? Bana betu ba balume ne ba bakaji bapite pa miliyo 8 pa buloba bujima badi mu ditalala ne mu buobumue mu bisumbu biabu. Bushuwa, ditabuja ne dinanga nngikadilu idi ne bukole.

¹⁹ Buobumue ebu budiku anu bualu Nzambi mmutuambuluishe. Bua bualu ebu, mmukumbanyine dimutumbisha dietu. (Yeshaya 55:13) Tudi bushuwa ne dianyisha bua mudiye muenze bua ‘tusungidibue ku diambuluisha dia ditabuja.’ (Efeso 2:8) Yehowa neatungunuke ne kuambuluisha bantu ba bungi bua kuikalabu ne ditabuja kudiye. Ndekelu wa bionso, buloba bujima nebuwule ne bantu bapuangane, bakane ne badi ne disanka, bikala mua kutumbisha Yehowa kashidi ne tshiendelele.