1, 2. (a) Ndiandamuna kayi divua Yezu mupeshe Petelo? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.) (b) Bua tshinyi Yezu uvua mumuandamune nanku?

MALU avua Yezu wambila bayidi bende avua abapitshila. Yezu uvuabu batekemene bua kujadikulula bukalenge bua Isalele wakabambila ne: ukavua pa kukenga ne kufua. Mupostolo Petelo wakangata dîyi wamba ne: “Mukalenge, diumvuilaku luse; bualu ebu kabuakukufikila nansha kakese.” Yezu kumuandamuna ne: “Pita panyima panyi, Satana! Wewe udi tshilenduishi kundi, bualu meji audi wela ki mmeji a Nzambi to, kadi nga bantu.”​—Mat. 16:21-23; Bien. 1:6.

² Pavua Yezu muambe mêyi aa, uvua muleje dishilangana didi pankatshi pa meji a kudi Nzambi ne meji a kudi bena panu badi ku bukokeshi bua Satana. (1 Yone 5:19) Petelo uvua muleje pende ngelelu wa meji wa budinangi wa bena panu. Kadi Yezu uvua mumanye ne: ngelelu wa meji wa Tatu wende kavua nanku to. Uvua mumanye ne: Nzambi uvua musue bua adilongolole bua makenga ne lufu bivua bimuindile. Diandamuna dia Yezu diakaleja patoke muvuaye mubenge ngelelu wa meji wa bena panu bua kuitaba wa Yehowa.

3. Bua tshinyi bidi bilomba kudienzeja bua kebenga ngelelu wa meji wa bena panu bua kuitaba wa Yehowa?

 ³ Kadi tuetu? Tutu ne ngelelu wa meji wa Nzambi anyi wa bena panu? Bushuwa, tukadi pamuapa bashintulule bikadilu bietu bua biumvuangane ne mikenji ya Nzambi. Kadi bua ngelelu wetu wa meji? Tutuku tuenza bua ngelelu wetu wa meji ne mmuenenu wetu wa malu bipetangane ne bia Yehowa anyi? Bidi bikengela kudienzeja bikole bua kuenza nanku. Kadi mbipepele bua kupeta ngelelu wa meji wa bena panu, bualu nyuma wa pa buloba udi muaba wonso utudi. (Ef. 2:2) Bualu bukuabu, bu mudi nyuma eu usaka bantu anu bua kudisankisha, ngelelu wa meji wa bena panu udi mua kusankisha bantu bua bikale nende. Bulelela, bidi bilomba kudienzeja bua kuikala ne ngelelu wa meji wa Yehowa, kadi mbipepele bua kupeta wa bena panu.

4. (a) Ntshinyi tshiatufikila tuetu balekele bena panu bafumba ngelelu wetu wa meji? (b) Mmunyi muatuambuluisha tshiena-bualu etshi?

⁴ Kadi tuetu balekele bena panu bafumba ngelelu wetu wa meji, netupete lungenyi lua budinangi ne lua kudienzela malu. (Mâko 7:21, 22) Nunku bidi ne mushinga bua kuikala ne “meji a Nzambi” pamutu pa kuikala ne “meji a bantu.” Tshiena-bualu etshi netshituambuluishe. Netshileje bua tshinyi kuikala ne meji adi apetangana ne a Yehowa kakuena kutupangisha budikadidi, kadi kudi kutuambuluisha. Netshituleje kabidi tshitudi mua kuenza bua ngelelu wa meji wa bena panu katufumbi to. Tshiena-bualu tshialonda netshiumvuije mutudi mua kupeta ngelelu wa meji wa Yehowa mu malu mashilashilangane ne kuenza bua meji ende ashale etu.

5. Bua tshinyi bamue bantu kabatu basue bua muntu mukuabu abafumbe?

⁵ Bamue bantu kabatu basue bua muntu mukuabu abafumbe anyi abaleje tshia kuenza to. Badi mua kuamba ne: “Tshiena dijinga ne lungenyi lua muntu to.” Pamuapa mbasue kuamba ne: mbasue kudiangatshila mapangadika, ne buabu buobu ke mudibi bikengela. Ki mbasue muntu abalombole, anyi kutentuila malu kudi bakuabu to. *

6. (a) Yehowa mmutupeshe budikadidi kayi? (b) Mbudikadidi budi kabuyi ne mikalu anyi?

⁶ Kadi tumanye ne: kuenza bua ngelelu wetu wa meji apetangane ne wa Yehowa kakuena kumvuija ne: muntu kena mua kuleja luende lungenyi anyi kuamba buende bualu to. Anu mudi 2 Kolinto 3:17 wamba, “muaba udi nyuma wa Yehowa udi budikadidi.” Tudi ne budikadidi bua kulua tshitudi basue kuikala. Tudi mua kuikala ne etu malu atudi basue ne kusungula adi atusankisha. Yehowa mmutufuke bua tuikale nanku. Kadi tumanye ne: budikadidi buetu budi ne mikalu. (Bala 1 Petelo 2:16.) Padibi bikengela kujingulula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, Yehowa mmusue bua ngelelu wende wa meji udi mu Dîyi diende atulombole. Ngelelu wa meji eu udiku utupangisha budikadidi anyi? Peshi udi utuambuluisha?

7, 8. Bua tshinyi kuikala ne mmuenenu wa malu wa Yehowa kakuena kutupangisha budikadidi? Fila tshilejilu.

⁷ Tuangate tshilejilu. Baledi batu badienzeja bua kulongesha bana babu malu a bikadilu bilenga. Badi mua kubalongesha bua kuikala bena bululame, benji ba mudimu, anyi kuikala batabalela bakuabu. Kuenza nunku ki nkubapangisha budikadidi to. Kadi baledi badi babalongolola bua bapete nsombelu mulenga pakolabu, bikale badikadile. Padi bana bakola ne bumbuka kumbelu, nebikale badikadile  bua kudiangatshila mapangadika. Bobu basungule bua kulonda bikadilu bilenga bivuabu babalongeshe kudi baledi babu, nebikale pamuapa bipepele bua kuangatabu mapangadika ikalabu kabayi mua kulua kunyingalela. Bobu benza nunku, nebadiepule ku ntatu ya bungi ne ku tunyinganyinga.

⁸ Yehowa udi bu muledi muimpe, mmusue bua bana bende bikale ne nsombelu muimpe menemene. (Yesh. 48:17, 18) Nunku mmutupeshe mêyi manene a nshindamenu adi atuambuluisha bua kuikala ne bikadilu bimpe ne mushindu wa kuenzela bakuabu malu. Mu malu a nunku, udi utulomba bua kuikala ne ngelelu muimpe wa meji ne kutumikila malu a bikadilu bilenga adiye utulongesha. Bualu ebu kabuena butupangisha budikadidi to, kadi budi buakaja bukokeshi buetu bua kunana lungenyi, bubukolesha, ne bubuvudija. (Mis. 92:5; Nsu. 2:1-5; Yesh. 55:9) Budi butufikisha ku diangata mapangadika adi atupesha masanka eku butushila mpunga wa kusungula malu atudi basue. (Mis. 1:2, 3) Bushuwa, kuela meji bu Yehowa nkuimpe ne kudi kutuambuluisha!

9, 10. Ntshinyi tshidi tshileja ne: ngelelu wa meji wa Yehowa mmupite wa bena panu kule ne kule?

⁹ Bualu bukuabu budi buenza bua batendeledi ba Yehowa bajinge bua ngelelu wabu wa meji apetangane ne wa Nzambi mbua ne: ngelelu wende wa meji mmupite wa bena panu kule ne kule. Bena panu bakadi bapeshe bantu mibelu mu malu a bikadilu, bua malanda a bena mu dîku, bua kupeta mudimu muimpe, ne bua malu muakuabu. Mibelu yabu ya bungi kayena ipetangana ne ngelelu wa meji wa Yehowa to. Tshilejilu, batu basaka bantu ku didikebela anu diakalenga diabu. Batu basaka kabidi bantu ku dimona ne: masandi kaena anu ne bualu to. Imue misangu batu bamba ne: bua kupeta disanka dia bungi, mbimpe kuabulukangana anyi kushipa dibaka nansha bua malu a patupu. Mibelu ya nunku kayena ipetangana ne Bible to. Kadi mibelu eyi idiku ne mushinga wa nsongo lelu eu anyi?

¹⁰ “Meji adi adileja makane ku bienzedi biawu.” (Mat. 11:19) Bantu mbaye kumpala bikole mu malu a biamu; kadi ki mbafike ku dijikija malu manene adi apangisha bantu bua kupeta disanka bu mudi mvita, kansungansunga ka makoba, ne buenzavi to. Netuambe tshinyi bua mudibu kabayi ne dîsu dikole mu malu a bikadilu? Bantu ba bungi badi bamona ne: ki ndienze tshia nsongo to, kadi didi dinyanga mêku, dikebesha masama, ne ntatu mikuabu. Kadi bena Kristo badi ne mmuenenu wa malu wa Nzambi badi ne malanda mimpe mu mêku abu, makanda a mubidi mimpe bua dikala bakezuke mu bikadilu, ne ditalala munkatshi mua bena kuitabuja nabu pa buloba bujima. (Yesh. 2:4; Bien. 10:34, 35; 1 Kol. 6:9-11) Bualu ebu kabuenaku buleja ne: ngelelu wa meji wa Yehowa mmupite wa bena panu kule ne kule anyi?

11. Mmeji a nganyi avua alombola Mose? Akamupetesha tshinyi?

¹¹ Batendeledi ba Nzambi ba kale bakamona mudi meji a Yehowa mapite a bantu kule ne kule. Tshilejilu, nansha muvuabu balongeshe Mose “meji onso a bena Ejipitu,” wakalomba Nzambi “muoyo udi ne meji.” (Bien. 7:22; Mis. 90:12) Wakalomba kabidi Yehowa wamba ne: “Ummanyishe njila yebe.” (Ekes. 33:13) Bu muvua meji a Yehowa amulombola, wakenza pende mudimu munene mu malu avua Nzambi mulongolole bua kukumbaja ne mbamutele mu Bible bamuanyisha mudiye muntu wa ditabuja dikole.​—Eb. 11:24-27.

12. Ngelelu wa meji wa Paulo uvua muimanyine pa tshinyi?

¹² Mupostolo Paulo uvua muntu wa lungenyi lua bungi ne mulonge bikole, mumanye tshiena Ebelu ne tshiena Greke. (Bien. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3)  Nansha nanku, pavuaye kumpala kua tshilumbu tshia kumanya tshivua tshimpe ne tshivua tshibi, kavua ulonda meji a bena panu to. Kadi ngelelu wende wa meji uvua muimanyine mu Mifundu. (Bala Bienzedi 17:2; 1 Kolinto 2:6, 7, 13.) Biakafikisha Paulo ku dienza mudimu muimpe wa diyisha ne kushalaye muindile difutu dia tshiendelele.​—2 Tim. 4:8.

13. Nnganyi udi ne bujitu bua kuenza bua ngelelu wetu wa meji apetangane ne wa Nzambi?

¹³ Bulelela, ngelelu wa meji wa Nzambi mmupite wa bantu lelu kule ne kule. Tuetu tulekela meji ende atulombola, netupete disanka ne diakalenga dinene. Kadi Yehowa kakutuenzeja bua tuikale ne ngelelu wende wa meji to. “Mupika wa lulamatu udi mudimuke” kena ne bukokeshi pa meji etu to, ke mudibi kabidi bua bakulu. (Mat. 24:45; 2 Kol. 1:24) Kadi muena Kristo yonso udi ne bujitu bua kuenza bua ngelelu wende wa meji apetangane ne wa Nzambi. Mmunyi mutudi mua kuenza nanku?

14, 15. (a) Bua tuetu kuela meji bu Yehowa, tudi ne bua kuelangana meji bua bualu kayi? (b) Bilondeshile Lomo 12:2, bua tshinyi katuena ne bua kubueja ngenyi ya bena panu mu lungenyi luetu? Fila tshilejilu.

¹⁴ Mbatubele mu Lomo 12:2 ne: “Lekelayi kuikala nufumbibua kudi ndongoluelu wa malu eu, kadi nushintuluke pa kukudimuna meji enu, bua nudijadikile nuenu nkayenu disua dia Nzambi didi dimpe, didi dianyishibue ne didi dipuangane.” Mêyi mafundisha ku nyuma aa adi aleja ne: nansha bikala meji etu avua mafumbibue kudi tshintu kampanda kumpala kua tuetu kulonga bulelela, kudi mushindu wa kuenza bua apetangane ne meji a Nzambi. Bulelela, ngikadilu itudi bapiane kudi baledi betu ne malu akadi matufikile mbitufumbe mu mushindu kampanda. Kadi meji etu atu ashintuluka anu kushintuluka. Malu atudi tubueja mu lungenyi luetu ne atudi tuelela meji ke adi ashintulula meji etu bikole. Tuetu ne tshibidilu tshia kuelangana meji bua mushindu udi Yehowa wela meji, netudijadikile ne: mmuenemu wende wa malu mmuimpe. Dîba adi, netuikale tudiumvua nkayetu basakibue bua kuenza bua meji etu ikale apetangana ne a Nzambi.

¹⁵ Kadi mona ne: bua ngelelu wetu wa meji kupetangana ne wa Yehowa, tudi ne bua ‘kulekela kuikala kufumbibua kudi ndongoluelu wa malu eu.’ Katuena ne bua kubueja ngenyi ne mmuenenu ya malu bidi bibengangana ne bia Nzambi mu lungenyi luetu to. Tuangate tshilejilu tshia biakudia bua kuleja mushinga wa bualu bua kumpala bua kuenza ebu. Muntu udi musue kuikala ne makanda a mubidi mimpe utu udia biakudia bidi bidiisha. Kadi yeye udia kabidi biakudia bibi, biakudia bimpe abi nebimuambuluishe ku tshinyi? Bia muomumue, tuetu tunyanga meji etu ne ngenyi ya bena panu, meji a Yehowa atudi tubueja mu lungenyi luetu kaakutuambuluisha to.

16. Tudi ne bua kudilama ku tshinyi?

¹⁶ Tudi mua kuepuka dituilangana ne ngelelu ya meji yonso ya bena panu anyi? Tòo, bualu tutshidi anu munkatshi muabu. Kudi imue nsombelu itudi katuyi mua kuepuka idi mua kutufikisha ku dituilangana ne ngenyi ya bena panu. (1 Kol. 5:9, 10) Mudimu wa buambi muine utu wenza bua tutuilangane ne malongesha a dishima. Kadi padiku kakuyi mushindu wa kuepuka ngelelu ya meji mibi, tudi ne bua kuikala nayi ne dîsu dikole ne kubenga kuyitaba. Anu bu Yezu, tudi ne bua kubenga diakamue ngelelu ya meji idi ikumbaja tshipatshila tshia Satana. Kudi kabidi mushindu wa kudilama ku nsombelu ya patupu idi mua kutufikisha ku dituilangana ne ngelelu ya meji ya bena panu.​—Bala Nsumuinu 4:23.

17. Ngimue mishindu kayi itudi mua kuepuka nsombelu ya patupu idi mua kutufikisha ku dituilangana ne ngelelu ya meji ya bena panu?

¹⁷ Tshilejilu, tudi ne bua kuikala ne budimu  patudi tusungula balunda. Bible udi utudimuija ne: tuetu badie bulunda ne bantu badi kabayi batendelela Yehowa, ngenyi yabu idi ituambulukila. (Nsu. 13:20; 1 Kol. 15:12, 32, 33) Tudi kabidi ne bua kuikala ne budimu patudi tusungula mishindu ya kujikija lutetuku. Patudi tubenga mishindu ya dijikija lutetuku idi izangika dilongesha dia ne: bintu mbidienze, izangika malu a tshikisu, anyi buenzavi, katuena tunyanga meji etu ne ngenyi idi ‘iluisha dimanya dia Nzambi’ to.​—2 Kol. 10:5.

18, 19. (a) Bua tshinyi tudi ne bua kudimukila mmuenenu ya malu ya bena panu idibu batumbisha muinshi muinshi? (b) Nnkonko kayi itudi ne bua kudiela? Bua tshinyi?

¹⁸ Mbimpe tujingulule kabidi ngelelu ya meji ya bena panu ne tuyibenge nansha padiyi imueneka bu ne: mmimpe. Tshilejilu, badi mua kufila ngumu kampanda mu mushindu udi wanyishisha malu a tshididi. Bualu kampanda buimpe buvua muntu muenze budi mua kusaka bantu ku dianyisha bipatshila bia bena panu ne malu adibu benza. Imue filme ne mikanda bitu bikankamija lungenyi lua ne: “Ngikale wa kumpala mu bionso” ne lua ne: “dîku dianyi dikale dia kumpala mu bionso,” biyivuija bu mimpe, isankisha, anyi mene mikumbane. Mmuenenu ya malu eyi idi ibengangana ne mmuenenu wa Bible wa ne: bua muntu anyi bua dîku dietu kupeta disanka, bidi bikengela kunanga Yehowa kumpala kua malu onso. (Mat. 22:36-39) Bualu bukuabu, imue filme ya bana idi mua kumueneka mimpe, pabi muinshi muinshi isakangana ku buenzavi.

¹⁹ Bualu ebu kabuena bumvuija ne: kujikija lutetuku mu mushindu muimpe nkubi to. Kadi mbimpe tudiebeje ne: ‘Tutuku tujingulula malongesha a bena panu nansha kabayi baamba buludiludi anyi? Tutuku tudielela tuetu anyi bana betu mikalu bua kubenga kulonda imue ndongamu ya ku TV anyi kubala bimue bintu anyi? Tutuku tulongesha bana betu mmuenenu wa malu wa Yehowa bua malu adibu bumvua anyi bamona kudi bena panu kaabafumbi anyi?’ Patudi tujingulula dishilangana pankatshi pa ngelelu wa meji wa Nzambi ne wa bena panu, ‘katuakuikala tufumbibua kudi ndongoluelu wa malu eu’ to.

20. Ntshinyi tshidi mua kuleja ne: tudi tulonda ngelelu wa meji wa Nzambi anyi wa bena panu?

²⁰ Vuluka ne: kudi miaba minene ibidi itudi tumanyina malu: kudi Yehowa ne kudi bulongolodi budi Satana ukokesha. Tuetu badi batufumba kudi nganyi? Muaba utudi tumanyina malu ke udi utufumba. Tuetu tubueja ngenyi ya bena panu mu meji etu, neyifumbe ngelelu wetu wa meji, ibanga kutusaka bua tuikale ne mmuenenu ne ngenzelu ya malu bia ku mubidi. Ke bualu kayi mbimpe tuikale ne budimu bua malu atudi tutamba kuelela meji.

21. Mbualu kayi bua mushinga butuakonkonona mu tshiena-bualu tshialonda?

²¹ Anu mutukadi bamone, bua kuela meji bu Yehowa, kudi malu makuabu atudi ne bua kuenza bua meji etu kaanyanguki to. Tudi ne bua kulonga meji a Nzambi bua kuavuija etu tuetu. Tshiena-bualu tshialonda netshituleje kabidi mutudi mua kuenza nanku.