Kumpala kua kunuambila tshiakenzeka pashishe, ndi nganji kunulondela mungakatuadija mudimu wa ku dîba ne ku dîba.

Mbandele mu 1942 mu tshidiila tshilenga tshia Curaçao tshia ku bidiila bia Caraïbes. Tatuanyi uvua wa ku Suriname, kadi wakaya kusombela mu tshidiila etshi bua mudimu. Bidimu bikese kumpala kua meme kuledibua, uvua umue wa ku bantu ba kumpala bavua babatijibue, balue Bantemu ba Yehowa mu Curaçao. a Uvua ulonga netu Bible, tuetu bana bende, lumingu luonso nansha mutuvua katuyi tumupepejila malu. Pangakakumbaja bidimu 14, tatuanyi wakamuangala ne dîku dietu dijima, kupingana mu Suriname bua kulama mamuende ukavua mukulakaje.

Mu Suriname, ngakatuadija kusomba ne bansonga ba mu tshisumbu bavua benzela Yehowa mudimu ne tshisumi. Bavua bantu bakole kundi ku bidimu bikese ne bavua bampanda-njila. Pavuabu bakula bua malu avuabu bapeta mu buambi, mpala yabu ivua ileja disanka. Pavua bisangilu bipatuka, meme ne balunda banyi tuvua kabidi tuyukidilangana bua malu a mu Bible. Kuvua misangu ituvua tusombela pambelu tuyukidilangana nanku batangile mitoto muulu. Balunda aba bakangambuluisha bua kupeta tshimvua nkeba mu nsombelu wanyi, tshia kuenzela Yehowa mudimu. Nunku ngakabatijibua pamvua ne bidimu 16. Pangakakumbaja bidimu 18, ngakangata bumpanda-njila.

Bumpanda-njila mbundongeshe malu a bungi, ne malu aa mmangambuluishe mu mudimu wanyi wonso wa ku dîba ne ku dîba. Tshilejilu, bualu bua kumpala bumvua mulonge mbua ne: kulongesha bakuabu kudi ne mushinga. Pangakatuadija bumpanda-njila, misionere kampanda, diende Willem van Seijl, wakangela mu diapa. b Wakandongesha  malu a bungi a mua kuenza midimu ya mu bulongolodi. Kuvua misangu imvua mmona ne: tshivua dijinga ne kulonga malu a bungi to. Tshidimu tshiakalonda bakanteka mpanda-njila wa pa buende, pashishe meme kulua kupeta mudimu wa kukumbula tusumbu tua kule munkatshi mua dîtu dia Suriname mutu mvula iloka bikole. Ndi ne disanka dia bungi bua mudi bana betu bandongeshe pa dîba menemene! Bua kubidikija, ntu panyi ndongesha bakuabu.

Dilongesha dibidi ndia ne: kuikala ne nsombelu mupepeja ne kulongolola malu nkuimpe. Ku ntuadijilu kua ngondo yonso, meme ne mpanda-njila nanyi wa pa buende utuvua basombe nende, tuvua tudienzeja bua kumanya biakudia ne bintu bikuabu bituvua nabi mu mbingu ivua ilonda. Pashishe umue wa kutudi uvua wenza luendu lule, uya mu tshimenga tshikulu bua kusumba bituvua tukeba. Tuvua tutula makuta etu avuabu batupesha bimpe bimpe ne tuenza makumi a bungi bua biakudi bia kulamba, bua ne: kabijiki ngondo kayi mujike to. Patuvua tupangila tshintu mu dîtu amu, bantu bakese ke bavua batuambuluisha, anyi mene kakuvua muntu utuambuluisha to. Ndi ngitaba ne: kulonga malu katshia ku buana bua kuikala ne nsombelu mupepeja ne kulonglola malu bimpe kuakangambuluisha bua kudifila ku mudimu wa Yehowa mu nsombelu wanyi.

Dilongesha disatu ndiodi edi: kulongesha bantu mu muakulu wabu wa ku dibele kudi kuambuluisha. Mu dikola dianyi mvua ngakula tshiena Néerlandais, Anglais, Papiamento, ne Sranantongo (batu kabidi babikila muakulu eu ne: Sranan). Kadi mu dîtu mutuvua amu, ngakamona ne: bantu bavua bitaba lumu luime bimpe patuvua tubayisha mu muakulu wabu wa ku dibele. Biakankolela bua kuakula imue ya ku miakulu ayi, bu mudi wa Saramaccan, utubu bakula dîyi debanda dipueka. Kadi bivua ne mushinga bua meme kudienzeja bikole nanku. Mu kupita kua bidimu, ngakakumbana bua kulongesha bantu ba bungi bulelela bua munkavua ngakula muakulu wabu wa ku dibele.

Bushuwa, ngakenza malu avua afuisha bakuabu bundu. Tshilejilu, musangu mukuabu mvua nkeba kuebeja mulongi wa Bible muvuaye umvua, bualu uvua umvua munda mumusama. Kadi mushindu umvua mumuebeje bivua bienze anu bu ne: uvua ne difu! Bushuwa, lukonko alu kaluakamusankisha to. Nansha mumvua ngenza bilema, mvua ndienzeja bua kuakula muakulu wa bantu wa ku dibele miaba ivuabu bantuma.

Mu 1970, bakanteka mutangidi wa tshijengu. Tshidimu atshi ngakaleja bana betu ba bungi ba mu tusumbu tua ntanta mile tua mu dîtu atu programe filme wa “Mona biro bia pa buloba bujima bia Bantemu ba Yehowa.” Bua kufika muaba uvuabu, meme ne bana betu bakese tuvua tuyila pa misulu ya mâyi mu dîtu adi ne buatu bua mitshi. Tuvua bambulamu motere, kantuku ka kasolonyi, miendu ya itema ne kasolonyi, biamu bia kuleja nabi filme. Patuakafika kutuvua tuya, tuvua ne bua kuambula bintu bionso abi, bua kuya nabi munkatshi mua dîtu bua kulongolola malu bua kuleja filme. Kadi tshindi ntamba kuvuluka ntshia muvua bantu ba miaba eyi banange filme ayi. Mvua ne disanka dia bungi dia kuambuluisha bakuabu bua kulonga malu a Yehowa ne bamanye tshitupa tshia bulongolodi bua Yehowa tshidi  pa buloba. Difutu dia mu nyuma ndipite malu onso a ku mubidi atudi badipangishe patuvua mu mudimu wa Yehowa.

Nansha muvua bujike buimpe bua mudimu wanyi, mvua anu ne dijinga dia kuikala ne muntu ku luseke. Nunku ngakatuadija kusambila bua kupeta mukaji uvua mua kutantamena ntatu ya mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba umvua ngenza mu dîtu amu. Bu tshidimu tshijima pashishe, ngakatuadija kutantshila Ethel, mpanda-njila wa pa buende uvua ne lungenyi lua didipangisha malu. Uvua wanyisha mupostolo Paulo bikole katshia ku buana buende ne uvua musue kudifila mu mudimu wa buena Kristo uvuaye wenza au. Tuakaselangana mu ngondo wa 9/1971, bobu kututuma mu mudimu wa butangidi bua tshijengu.

Ethel ki mmukolele mu dîku dia bantu bapele, ke bualu kayi wakibidilanga bipepele ne mudimu wa butangidi buendakanyi mu dîtu adi. Tshilejilu, patuvua tulongolola bua kukumbula bisumbu muntu amu, katuvua tuya ne bintu bia bungi to. Tuvua tusukula bilamba mu misulu ne tuowelaku mâyi. Tuvua kabidi tudia tshionso tshivuabu batupesha kudi bavua batuakidila, bu mudi misodia minene ya iguana ne bikele bia piranhas, anyi tshintu kayi tshionso tshivuabu bakuata muîtu anyi mu misulu. Pavuaku kakuyi bia kudiila, tuvua tudiila pa mabeji a bibote. Pavuaku kakuyi tuele ne nsomo ne nkutu, tuvua tudia ne bianza. Meme ne Ethel tudi bamone ne: kudipangisha malu pamue patuvua tuenzela Yehowa mudimu nkutuambuluishe bua kulua muonji muluka ne nshinga isatu. (Muam. 4:12) Kakuena tshitudi mua kushintakaja ne malu atudi bapete to.

Bualu bundi mulonde ku ntuadijilu abu buvua buenzeke dîba dituvua tuenza luendu tumbuka muaba wa kule, mu dîtu mutuvua. Pakavua buatu mu lubilu lukole, buakadina mu mâyi, katupa aka buobu kulelema. Diakalenga, tuvua bavuale tulamba tua kudipandisha natu ne katuvua bamate mu mâyi to. Kadi buatu buvua buwule tende ne  mâyi. Tuakitshikija biakudia bituvua nabi mu bibakudi mu musulu bua kûpa nabi mâyi avua mu buatu.

Bu mutuvua bajimije biakudia, tuakatuadija kuloba patuvua tuenda tupueka pa musulu. Kadi katuvua tukuata tshintu. Ke tuetu kusambila Yehowa, tumulomba bua atupeshe tshiakudia tshietu tshia dituku. Anu tujikija disambila, muanetu wa balume umue kuela ndobo, kukuataye mushipa munene wa dikema, ukumbana bua tuetu bonso batanu kudia kukuta butuku abu.

Bamane kuenza bidimu bitanu mu mudimu eu, meme ne Ethel tuakapeta dibenesha dituvua katuyi batekemene, mmumue ne: tuvua ne bua kulua baledi. Mvua ne disanka dia kumvua lumu luimpe alu nansha mumvua tshiyi mumanye tshivua tshituindile. Tuvua ne dijinga dikole dia kushala mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba kuoku mushindu. Mu 1976, muanetu wa balume, Ethniël, wakaledibua. Muanetu muibidi, Giovanni yeye wakaledibua bidimu bibidi ne tshitupa pashishe.

Bu muvuaku dijinga mu Suriname tshikondo atshi, Betele wakalongolola bua ntungunuka ne mudimu wa butangidi bua tshijengu nansha mutukavua ne bana. Pakatantamana bana, bakantuma mu tshijengu tshivua ne bisumbu bikese. Mu bulelela, bivua bingambuluisha bua kuenza mbingu ibidi ngondo yonso bu mutangidi muendakanyi ne mikuabu ivua ishala bu mpanda-njila mu tshisumbu tshivuabu batutume. Pamvua nya kukumbula bisumbu biena mutumba, mvua nya ne dîku dianyi dijima. Kadi pamvua nya kukumbula bisumbu bia mu dîtu mumvua amu anyi pamvua nyamu bua mpungilu, mvua nya nkayanyi.

Mvua ne bua kulongolola malu anyi bimpe bua kukumbaja midimu yanyi yonso. Mvua ngenza bua ntendelelu wa mu dîku enzeke lumingu luonso. Pamvua nya kukumbula bisumbu bivua mu dîtu, Ethel ke uvua wenza ntendelelu wa mu dîku ne bana. Kadi misangu ya bungi, tuvua tuenza malu onso pamue mu dîku. Meme ne Ethel tuvua kabidi ne tshibidilu tshia kudiolola bilenga ne tuana tuetu tua balume. Tuvua tunaya manaya ne tuya kumona miaba mimpe ivua pabuipi ne kumbelu. Misangu ya bungi mvua nshala butuku menemene, ndongolola midimu ya mu bulongolodi. Bu muvua Ethel muikale mukaji mukumbane udi Nsumuinu 31:15 wakuila, uvua ujuka patshiatshia, wenza malu bua ne: tumone mua kubala mvese wa ku dituku mu dîku ne tudie katshiakudia ka mu dinda pamue kumpala  kua bana kuya mu kalasa. Ndi ne disanka dia bungi dia kuikala ne mukaji uvua udipangisha malu, ne ungambuluisha misangu yonso bua kukumbaja midimu ivua Yehowa mumpeshe!

Bu mutukavua baledi, tuvua tuenza muetu muonso bua tuambuluishe bana betu ba balume bua tunange Yehowa ne midimu ya buena Kristo. Tuvua basue bua basungule mudimu wa ku dîba ne ku dîba matuku abu onso a muoyo, kabiyi anu bualu tuvua basue bua bawenze, kadi tuvua basue bua tshikale disungula diabu. Tuvua tutamba kubalondela masanka a mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Patuvua tuakula bua ntatu, tuvua tubambila muvua Yehowa utuambuluisha ne utubenesha dîku dijima. Tuvua tuenza kabidi bua bikala anu basomba ne Bantemu ba Yehowa bavua bateka Yehowa pa muaba wa kumpala mu nsombelu wabu.

Yehowa uvua utupesha bionso bituvua nabi dijinga bua kukolesha bana. Bushuwa, mvua nkeba misangu yonso bua kuenza tshimvua mua kuenza. Malu amvua mumone mu dîtu muvua mvula iloka bikole pamvua mujike, muikale mpanda-njila wa pa buende mmandongeshe bua kudianjila kulongolola malu bua majinga etu a ku mubidi. Kadi nansha mutuvua tudienzeja amu, misangu yonso katuvua tupeta bituvua nabi dijinga to. Bikondo bia nanku mvua mutuishibue ne: Yehowa neatuambuluishe. Tshilejilu, ku ndekelu kua bidimu bia 1980 ne ku ntuadijilu kua bidimu bia 1990, tshimvundu tshiakajuka mu Suriname. Bidimu abi, bivua bikole bua kupeta too ne tshiakudia tshia pa tshibidilu. Nansha nanku, Yehowa uvua utupetesha bituvua nabi dijinga.​—Mat. 6:32.

Yehowa uvua anu ututabalela ne mmutupeteshe disanka dia bungi menemene mu nsombelu wetu mujima. Bana batudi balele badi dibenesha kutudi, ne kubakolesha bua benzele Yehowa mudimu ndiakalenga dituvua nadi. Tudi ne disanka bua mudibu bobu pabu basungule bua kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba matuku abu onso a muoyo. Bana banyi aba: Ethniël ne Giovanni mbalonge tulasa tua bulongolodi batujikije, ne lelu badi benzela Nzambi mudimu ku Betele wa mu Suriname pamue ne bakaji babu.

Meme ne Ethel tukadi bakulakaje bikole, kadi tutshidi ne bia bungi bia kuenzela Yehowa bu bampanda-njila ba pa buabu. Bushuwa, bia kuenza mbipite, bienza bua ne: too ne dîba dia kulonga mua kuowela tshiena muanji kudipeta to! Kadi tshiena ndiela meji to. Pandi mvuluka, ndi ngamba mu bulelela ne: dipangadika dia kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba dimvua muangate katshia pantshivua mupuekele divua dimue dia ku mapangadika matambe buimpe amvua mua kuangata.