Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

MALU A MU NSOMBELU

Tuakadimuenena ngasa wa Nzambi mu mishindu ya bungi

Tuakadimuenena ngasa wa Nzambi mu mishindu ya bungi

PATSHIVUA papa wanyi Arthur nsongalume, uvua munange Nzambi bikole, wakajinga bua kulua muambi mu tshitendelelu tshia Bametodiste. Kadi pakabalaye mikanda ya balongi ba Bible, wakashintulula meji ende, kutuadijaye kudisangisha nabu. Mu 1914, papa wakatambula ne bidimu 17. Mu Mvita ya kumpala ya buloba bujima, bakamuenzeja bua kubuela mu busalayi, kadi wakabenga. Bakamukosela tshibawu tshia ngondo dikumi mu buloko bua Kingston mu Ontario, mu ditunga dia Canada. Bobu bamane kumupatula mu buloko, wakalua kolportere, ke muvuabu babikila bampanda-njila kale.

Mu 1926, papa wakasela Hazel Wilkinson. Mamuende wa maman uvua mulonge bulelela mu 1908. Bakandela mu dia 24/4/1931, ndi muana muibidi mu bana banayi. Papa uvua munange Bible ne umunemeka, kutulongeshaye petu bua kuenza bia muomumue. Kutendelela Yehowa kuvua ne mushinga wa bungi mu nsombelu wetu. Tuvua ne tshibidilu tshia kuya dîku dijima bua kuyisha ku nzubu ne ku nzubu.​—Bienzedi 20:20.

MVUA MPANDA-NJILA TSHIYI MBUELAKANA MU MALU A TSHIDIDI ANU BU PAPA

Mu 1939, Mvita mibidi ya buloba bujima yakatuadija. Tshidimu tshiakalonda, bakakandika mudimu wa Bantemu ba Yehowa mu Canada. Bavua benzeja bana balongi bua kukukuila dibendele ne kuimba musambu wa ditunga mu tulasa. Balongeshi betu bavua ne tshibidilu tshia kunganyishila meme ne muakunyanyi wa bakaji Dorothy bua kupatuka mu kalasa pavua malu aa enzeka. Kadi dimue dituku, mulongeshi wetu wakateta bua kumfuisha bundu pakambaye ne: mvua muena buôwa wa tshianana. Panyima pa kalasa, balongi betu ba bungi bakantuta bikole, meme kufua tshipuka. Bua bualu ebu ngakadisuika bikole bua “kutumikila Nzambi bu mfumu pamutu pa kutumikila bantu.”​—Bienzedi 5:29.

Mu ngondo wa 7/1942, pamvua ne bidimu 11, bakatambuisha mu tshintuku tshinene tshia mâyi tshivua mu budimi kampanda. Misangu yonso ituvua tuya mu dikisha mvua musue kuenza mudimu wa bumpanda-njila bikole. Bumpanda-njila ebu badi babubikila lelu ne: bumpanda-njila buambuluishi. Tshidimu kampanda tuakaya ne bena Kristo nanyi bakuabu basatu ku nord kua Ontario, kutuvua bayishe bakoshi ba mitshi.

Mu dia 1/5/1949, ngakalua mpanda-njila wa pa tshibidilu. Bobu kumbikila bua kuya kuambuluisha mu mudimu wa luibaku mu Betele wa Canada, ne panyima pa matuku meme kulua muena mu dîku dia Betele au. Bakantuma mu tshibambalu tshia dipatula mikanda mu ngakalonga mua kuenza mudimu ne tshiamu tshia dipatula mikanda. Ndi mvuluka mumvua ngenza mudimu butuku buonso munkatshi mua mbingu ya bungi bua kupatula trakte uvua wakula bua muvuabu baluisha bantu ba Yehowa mu Canada.

Panyima pa matuku, ngakenza mudimu mu biro bia mudimu. Bakampesha mudimu wa kuela bampanda-njila bavua baya kuenza mudimu mu Québec nkonko; mu Québec muvua buluishi bua bungi. Umue wa ku bampanda-njila aba uvua wa mu Edmonton, mu Alberta diende divua Mary Zazula. Baledi bende bavua bena mu tshitendelelu tshia Ortodokse. Pakabenga Mary ne tutuende bua kulekela dilonga dia Bible, baledi babu bakabipata kumbelu. Mary ne tutuende bakatambula mu ngondo 6/1951, ngondo isambombo pashishe kutuadijabu bumpanda-njila. Dîba divuabu babela nkonko, ngakamona ne: Mary uvua munange Yehowa bikole menemene. Ndi mvuluka mumvua ngela meji ne: uvua nsongakaji umvua mua kusela. Ngondo tshitema pashishe, tuakaselangana, mmumue ne: mu dia 30/1/1954. Lumingu lumue panyima pa dibaka dietu, bakatubikila bua kutulongesha mudimu wa butangidi bua tshijengu. Mu bidimu bibidi biakalonda, tuakenza mudimu wa butangidi bua tshijengu ku nord kua Ontario.

Bu muvua mudimu wa kuyisha pa buloba bujima wenda uvula, tuvua dijinga ne bamisionere ba bungi. Meme ne Mary tuakela meji ne: bu mutuvua bapanduke mu muvu wa mashika mu Canada, eku tumua tututatshisha mu tshikondo tshia luya, tuvua anu mua ku panduka muaba kayi onso. Nunku tuakabuela mu kalasa ka Gilada ka 27 ne kujikija mu ngondo wa 7/1956. Mu ngondo wa 11 bakatutuma mu Brésil.

MUDIMU WA BUMISIONERE MU BRÉSIL

Patuakafika mu Brésil, tuakatuadija kulonga Tshimputulukeshi. Kumpala tuakalonga mushindu mupepele wa mua kutuadija kuyukila ne bantu. Pashishe, tuvua tukuata ku muoyo mêyi makese a mua kufila bibejibeji. Panyima tuakaya mu buambi, tuetu kutuilangana ne muntu mukaji wakanyisha mukenji wetu. Tuakangata dipangadika dia ne: muntu yeye muleje dijinga, tudi tumubadila mvese udi wakula bua muikala nsombelu mu Bukalenge bua Nzambi. Nunku pamvua mbala Buakabuluibua 21:3, 4, mubidi uvua umvuayila. Tshivua muibidilangane ne luya ne tshitalela to. Luya luakatungunuka ne kuntatshisha bikole.

Bavua batutume bu bamisionere mu tshimenga tshia Campos. Lelu mu tshimenga etshi mudi bisumbu 15. Kadi patuakafika, muvua anu kasumbu kamue kavua kule ne tshimenga, ne muvua nzubu wa bamisionere uvua ne bana betu ba bakaji banayi aba: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz ne Lorraine Brookes (utudi tubikila lelu ne: Wallen). Bakanteka ku nzubu wa bamisionere bua kusukula bilamba ne kukeba nkunyi ya kulamba nayi. Mu Dimue butuku tuetu bamane kudilongela Tshibumba tshia Nsentedi, Mary uvua muikishe mu nkuasa wa foteyi, muteke mutu pa kamusamu. Tuvua tuenda tuyukila bua malu a dituku adi. Pakajuka Mary, nyoka kupatuka anu muinshi mua kamusamu aku! Nyoka uvua mutupapule eu wakatuyumbakaja bikole too ne pa ngakamushipa.

Tshidimu tshijima bamane kulonga Tshimputulukeshi, tuakatuadija mudimu wa butangidi bua tshijengu. Tuvua tukumbula bisumbu miaba ivua kayiyi nzembu. Tuvua tulala pa tapi ne tuenza ngendu ne tumatempu tua tumelu. Musangu kampanda, tuakenza luendu ne kawulu batangile mu tshimenga tshivua pa mikuna bua kuyisha muaba uvua kule ne tshimenga etshi. Tuvua tufutshila nzubu kuntu aku. Betele wakatutumina bibejibeji 800 bua kuyisha nabi. Bivua bitulomba bua kuya misangu ya bungi ku depo bua kuangata bibejibeji.

Mu 1962, Kalasa ka mudimu wa Nzambi kavua kenzeka miaba mishilashilangane mu ditunga dia Brésil. Bakandomba bua kudiyila nkayanyi bua kulongesha mu tulasa tuvua tuenzeka miaba mishilashilangane mu ngondo isambombo. Ngakalongesha mu Manaus, mu Belém, mu Fortaleza, mu Recife, ne mu Salvador. Pamvua mu Manaus, ngakalongolola mpungilu wa distrike mu nzubu munene wa mizike. Bu muvua mvula mikole iloka, kakuvua mâyi mimpe a kunua, ne katuvua ne muaba muimpe wa bana betu ba balume ne ba bakaji kudiila mu mpungilu amu to. Ke meme kuyukila ne munene wa basalayi kampanda, kumumvuija lutatu luetu. Bua muoyo wende muimpe, wakalongolola bua kutupesha mâyi avua bantu mua kunua too ne pavua mpungilu ujika. Wakatuma kabidi basalayi bua kutuashila ntenta minene ibidi, tuetu kuteka umue bu tshikuku, mukuabu bu muaba wa kudiila.

Pamvua ngumbuka, Mary uvua uyisha muaba kampanda uvua bantu bendela mushinga uvua muntu kayi musue kumvua malu a mu Bible. Bavua bafumine mu Porgugal balue kukeba makuta mu Brésil. Mary wakatekeshibua ku muoyo, kuambilaye bamue ba ku balunda bende ne: “Portugal ke muaba wanyi wa ndekelu pa buloba umvua musue kusomba.” Matuku makese pashishe, tuakapeta mukanda. Tshivua dibikila dia kuya kuyisha mu Portugal muvuabu bakandike mudimu wetu. Biakatonda Mary bikole! Kadi tuakitaba mudimu eu ne tuetu kuya mu Portugal.

MUDIMU WETU MU PORTUGAL

Tuakafika mu Lisbonne mu ditunga dia Portugal mu ngondo wa 8/1964. Bampulushi bavua bavuala bilamba bia tshianana bavua batatshisha bena Kristo netu bikole. Nunku kabivua bimpe bua tuetu kumonangana ne Bantemu ba muaba au diakamue to. Kumpala tuvua basombele mu nzubu wa difutshila. Pashishe patuakapeta mikanda ivua ituanyishila bua kusomba mu ditunga, tuakadifutshilamu wetu nzubu. Panyima pa ngondo itanu, kumonangana ne bena Kristo netu ba ku Betele kakuvua mua kutukebela ntatu to. Tuakasanka bikole patuakapeta mushindu wa kubuela mu bisangilu.

Bu muvuabu bakandike mudimu wetu, Nzubu ya Bukalenge ivua mitua bikuvu ne bisangilu bivua bienzekela mu nzubu ya bena Kristo netu. Bampulushi bavua ne tshibidilu tshia kukeba bua kumanya nzubu ya bena Kristo netu. Bakakuata bana betu ba balume ne ba bakaji nkama ya bungi, kuyabu nabu ku biro bia bampulushi bua kubela nkonko. Bampulushi bakabatatshisha, kubenzejabu bua kutela mêna a bana betu ba balume bavua ne majitu. Nunku bua bobu kukubangana, bakalekela kubikilangana mu mêna makuabu a tshianana avua mamanyike, kadi kubangabu kubikilangana mu mêna abu a ku tshilelelu.

Tshipatshila tshietu tshinene tshivua tshia kuenza bua bana betu bapete anu mikanda ivua mua kubambuluisha bua kunanukila. Mary uvua ututa ku mashinyi a mikanda biena-bualu bia Tshibumba tshia Nsentedi tshia kulonga ne mikanda mikuabu pa mabeji a pa buawu. Tuvua tutentula biena-bualu ebi mu mabeji makuabu a bungi bua kuapesha bana betu.

TUAKAKUILA LUMU LUIMPE KU KABADI

Mu ngondo 6/1966, dilumbuluisha dinene diakenzeka mu Lisbonne. Bavua bafunde bana betu bonso ba mu tshisumbu tshia Feijó 49 bua muvuabu babuele mu bisangilu mu nzubu mua muntu kampanda kabayi ne dianyisha dia mbulamatadi. Bua kudilongolola ku tshilumbu etshi, ngakajinga bua kuikala nzuji uvua mua kuleja ne: bana betu bavua bapile. Kadi anu mutuvua bele meji, tuakapila. Bakela bana betu 49 aba mu buloko bua matuku kubangila ku 45 too ne ku ngondo itanu ne tshitupa. Kadi tshilumbu etshi tshivua bumanyishi bunene. Mu bulelela, anu munkatshi mua dilumbulula adi, nzuji wetu wakatela too ne mêyi a Gamaliele adi mu Bible. (Bienzedi 5:33-39) Pashishe, bikandakanda ne tudiomba biakakula bua tshilumbu etshi. Tuvua ne disanka dia bungi pakatuadija nzuji wetu kulonga Bible ne kubuela mu bisangilu.

Mu ngondo wa 12/1966, bakanteka mutangidi ku Betele ne ngakenza mudimu bidimu bia bungi mu tshibambalu tshivua tshitangila bilumbu bia ku tubadi. Tuakenza tshionso tshituvua ne bua kuenza bua kujadika bilondeshile mikenji ya mbulamatadi malu avua asaka Bantemu ba Yehowa bua kuikala ne budikadidi bua kutendelela mu Portugal. (Filipoyi 1:7) Ndekelu wa bionso, mu dia 18/12/1974, mbulamatadi wakatumanya ku mikanda yende. Muanetu Nathan Knorr ne muanetu Frederick Franz bakalua kusanka netu bafumina ku biro bitu bilombola mudimu wetu pa buloba bujima. Tuakenza tshisangilu tshinene mu Porto ne mu Lisbonne muakabuela bantu 46 870.

Yehowa wakenza kabidi bua bayishe too ne mu bidiila mudibu bakula Tshimputulukeshi, bu mudi mu tshidiila tshia Açores, tshia Cap-Vert tshia Madère, ne tshia Sao Tomé-et-Principe. Bu muvua Bantemu benda bavula mu bidiila ebi, tuakapeta dijinga dia kudiundisha Betele. Patuakajikija dibaka, muanetu Milton Henschel wakela muyuki wa dibanjija nzubu eu mu dia 23/4/1988. Bana betu bavua bateleje muyuki eu bavua 45 522, kusangisha ne bana betu 20 bavua bamisionere mu Portugal kadi bapingane bua kuteleja pabu muyuki au.

BILEJILU BIA BANTU BA LULAMATU BIAKATULONGESHA

Mu kupita kua bidimu, meme ne Mary tuvua basue bikole kulonga malu kudi bana betu ba lulamatu. Tshilejilu, pangakenza mudimu ne muanetu Theodore Jaracz mu dikumbula dia Betele, ngakapeta dilongesha dia mushinga mukole. Tuakasangana tshilumbu tshinene mu Betele utuvua tukumbula, bena mu Komite wa filiale bakavua benze bionso bivua bikengela bua kutshijikija. Bakumvua bibi bualu kabavua ne tshikuabu tshia kuenza to. Ke muanetu Jaracz kubakoleshaye wamba ne: “Etshi ntshikondo tshia kushila nyuma muimpe tshialu bua enze mudimu.” Tshiakupua muoyo nansha kakese bualu buvua muanetu Franz muambe kukadi bidimu bia bungi patuvua meme ne Mary baye ku Brooklyn to. Bamue ba kutudi bakamulomba mibelu, yeye kutuambila ne: “Ndi nnusengelela ne: shalayi balamate bulongolodi bua Yehowa budi bumueneka ne mêsu nansha mu mabika ne male. Eu ke mushindu umue wa kuenza mudimu uvua Yezu mutumine bayidi bende dîyi bua kuenza. Ndi musue kuamba ne: yishayi lumu luimpe lua bukalenge bua Nzambi.”

Kutumikila mubelu eu kuakatupetesha meme ne Mary disanka dia bungi. Tudi kabidi ne malu a mushinga atuvua bapete patuvua tukumbula Betele ya pa buloba bujima. Tuvua basue kudisangisha ne batendeledi ba Yehowa ba bidimu bionso ne tuvua tubajadikila ne: Yehowa uvua wanyisha mudimu wabu. Tuvua misangu yonso tubakankamija bua batungunuke ne kumuenzelawu.

Bidimu bikadi bipite bia bungi, lelu tukadi ne bidimu bipite pa 80. Mary ukadi ne tusamasama tua bungi. (2 Kolinto 12:9) Tuvua bapete ntatu mikuabu. Kadi ntatu ayi mmikoleshe ditabuja dietu ne mmitusake bua tudisuike bua kulama muoyo wetu mutoke kudi Yehowa. Patudi tuvuluka bidimu bionso bitudi benzele Yehowa mudimu, tudi bamone mudiye mutuleje ngasa wende mu mishindu ya bungi menemene. *​—Tangila note.

^ tshik. 29 Patuvua tuenda tulongolola tshiena-bualu etshi, Douglas Guest wakafua mu dia 25/10/2015 muikale ne lulamatu kudi Yehowa.