1. Mmalu kayi adi mua kunyanga mushindu udi mulume ukuata mudimu ne bumfumu budiye nabu?

BUEBE wewe, muaku “bumfumu” udi umvuija tshinyi? Balume bakuabu batu benzela bakaji babu ne bana babu malu balonda bilele bia bankambua babu, bia muaba udibu bakolele, anyi bidikija batatuabu. Teleja tshidi muanetu Yanita udi musombele ku Mputu wamba: “Muaba undi mukolele, batu bamona bantu bakaji bu bantu badi bashadile kudi bantu balume ne batu babangata bu bapika.” Muanetu Luke udi musombele yeye mu États-Unis udi wamba pende ne: “Kudi batatu batu balongesha bana babu ba balume ne: muntu mukaji yeye wakula, mutangila anu ne mêsu, kuteleji bidiye wamba to, bobu kabatu ne bua nsongo budibu mua kuamba to.” Tumanye ne: ngenzelu ya malu ya mushindu au idi ibengangana ne mushindu udi Yehowa yeye musue bua balume bakuate mudimu ne bumfumu buabu. (Fuanyikija ne Mâko 7:13.) Mpindieu, ntshinyi tshidi mulume mua kuenza bua kuikala mfumu muimpe wa dîku?

2. Mfumu wa dîku udi ne bua kumanya tshinyi? Bua tshinyi?

² Bua mulume kuikala mfumu muimpe wa dîku, udi ne bua kuanji kumvua tshidi Yehowa umulomba. Bidi bikengela kabidi amanye bua tshinyi Yehowa mmupeshe bamue bantu bumfumu, ne tshidiye mua kuenza bua kuidikija tshilejilu tshia Yehowa ne tshia Yezu. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua amanye malu aa? Bualu Yehowa mmupeshe bamfumu ba mêku ndambu wa bukokeshi, ne mmutekemene bua bakokeshe bimpe.​—Luka 12:48b.

3. Ntshinyi tshidi 1 Kolinto 11:3 utuambila bua tshilumbu tshia bumfumu?

³ Bala 1 Kolinto 11:3. Mvese eu udi uleja mushindu udi Yehowa mulongolole dîku diende dia mu diulu ne pa buloba. Muntu udi ne bumfumu udi ne malu manene abidi a kukumbaja: udi ukokesha ne udi ne dibanza dia kutumikila udi mumupeshe bumfumu abu.  Yehowa ke udi “ku mutu” anyi ke udi ne bukokeshi bua ndekelu, ne bana bende bonso, ba mu diulu ne ba pa buloba, badi ne bua kutumikila tshidiye wamba. (Lomo 14:10; Ef. 3:14, 15) Yehowa mmupeshe Yezu bukokeshi ku mutu kua tshisumbu, kadi Yezu udi utumikila Yehowa mu malu adiye utuenzela. (1 Kol. 15:27) Yehowa mmupeshe kabidi mulume bukokeshi mu dîku, kadi mulume udi ne dibanza dia kutumikila tshidi Yehowa ne Yezu bamba mu malu adiye wenzela bena mu dîku diende.​—1 Pet. 3:7.

4. Yehowa ne Yezu badi ne bukokeshi bua kuenza tshinyi?

⁴ Bu mudi Yehowa Mfumu wa dîku diende dia mu diulu ne pa buloba, udi ne bukokeshi bua kuelela bana bende mikenji ne kulondesha bua bayitumikile. (Yesh. 33:22) Bu mudi Yezu mfumu wa tshisumbu tshia bena Kristo, udi pende ne bukokeshi bua kuela mikenji ne kulondesha bua bayitumikile.​—Gal. 6:2; Kolos. 1:18-20.

5. Mfumu wa dîku udi ne bukokeshi kayi? Kadi ntshinyi tshidiye kayi mua kuenza?

⁵ Mfumu wa dîku udi pende ne bukokeshi bua kuangatshila bena mu dîku diende mapangadika, ulonda tshilejilu tshia Yehowa ne Yezu. (Lomo 7:2; Ef. 6:4) Kadi bukokeshi buende budi ne mikalu. Tshilejilu, mikenji idiye wela idi ne bua kuimanyina pa mêyi manene a mu Bible. (Nsu. 3:5, 6) Mfumu wa dîku kena ne bukokeshi bua kuelela badi kabayi ba mu dîku diende mikenji to. (Lomo 14:4) Bualu bukuabu, padi bana bende bakola ne bumbuka kumbelu, badi batungunuka ne kumunemeka, kadi kabatshiena kabidi ku bukokeshi buende to.​—Mat. 19:5.

6. Bua tshinyi Yehowa mmupeshe bamue bantu bumfumu?

⁶ Yehowa mmupeshe bamue bantu bumfumu bualu mmunange dîku diende. Ndipa dia kudiye. Padi bamue bantu ne bumfumu, bidi biambuluisha bua dîku dia Yehowa dikale mu ditalala, malu enzeka mu bulongame. (1 Kol. 14:33, 40) Kuoku kakuyi bantu badi ne bumfumu, dîku dia Yehowa didi mua kubanga kuenza malu mu tshikutukutu, binyangila benamu disanka. Tshilejilu, bantu kabakumanya ne: nnganyi udi ne bua kuangata mapangadika a ndekelu ne nnganyi udi ne bua kuenza bua baakumbaje to.

7. Bilondeshile Efeso 5:25, 28, Yehowa uvua musue bua balume bikale badiata bakaji babu anyi?

⁷ Bikalabi ne: Nzambi mmuenze bimpe bua mudiye mulongolole bua bamue bantu bikale ne bumfumu, bua tshinyi bakaji ba bungi badi bamona ne: babayabu mbabadiate ne badi babakengesha? Bidi bienzeka nanku bualu balume ba bungi badi babenga bua kutumikila mikenji idi Yehowa muelele bena mu mêku ne balonda bobu bilele bia bankambua babu anyi bia miaba idibu bakolele. Badi mua kukengesha kabidi bakaji babu bua kudiumvuabu bimpe. Tshilejilu, mulume udi mua kudiata mukajende ujinga bua kudiangata ne mushinga anyi bua kuleja bakuabu ne: yeye nkalume ka mukaba. Udi mua kuela meji ne: kena mua kuenzeja mukajende bua amunange to, kadi udi mua kumuenzeja bua ikale umutshina. Nunku padiye umutshina nanku udi mua kumukokesha bimpe. * Ngelelu wa meji ne bilele bia mushindu eu bidi bivuija bakaji bu tusonsa tua kunuina mu maluvu ne bidi bibengangana ne tshidi Yehowa musue.​—Bala Efeso 5:25, 28.

8. Ntshinyi tshidi mulume mua kuenza bua kuikala mfumu muimpe wa dîku?

⁸ Mulume udi mua kulonga bua kuikala mfumu muimpe wa dîku yeye muidikije mushindu utu Yehowa ne Yezu benza malu ne bumfumu buabu.  Tuangate tshilejilu tshia ngikadilu ibidi ya ku itu nayi Yehowa ne Yezu, ne tumone mudi mfumu wa dîku mua kuleja pende ngikadilu ayi mu malu adiye wenzela mukajende ne bana bende.

9. Leja mutu Yehowa uleja didipuekesha.

⁹ Didipuekesha. Kakutu muntu utu mupite Yehowa ku meji to; nansha nanku, utu uteleja ngenyi itu basadidi bende bafila. (Gen. 18:23, 24, 32) Utu ulekela bantu badi ku bukokeshi buende bafila ngenyi mu amue malu. (1 Bak. 22:19-22) Yehowa mmupuangane, kadi katu utekemena bua tulue petu bapuangane mpindieu to. Utu wambuluisha bantu bapange bupuangane badi bamuenzela mudimu bua bawukumbaje bimpe. (Mis. 113:6, 7) Bible udi ufika too ne ku dibikila Yehowa ne: “muambuluishi.” (Mis. 27:9; Eb. 13:6) Mukalenge Davidi wakalua kumona ne: uvua mua kukumbaja mudimu munene uvuabu bamupeshe anu bualu Yehowa udi ne didipuekesha.​—2 Sam. 22:36.

10. Leja muvua Yezu muleje didipuekesha.

¹⁰ Tuangate tshilejilu tshia Yezu. Nansha muvuaye Mfumu Mukalenge, wakowesha bayidi bende mâyi ku makasa. Yehowa uvua mufundishe bualu ebu mu Bible bua kutulongesha malu a bungi. Bumue bua kudiwu nkupesha bantu bonso, kusangisha ne bamfumu ba mêku, tshilejilu tshimpe tshia kulonda. Yezu nkayende wakamba ne: “Ndi munushile tshilejilu, bua nuenu nuenze penu anu bu mundi munuenzele.” (Yone 13:12-17) Nansha muvua Yezu ne bukokeshi bua bungi, kavua windila bua bakuabu bamuenzele yeye mudimu to. Kadi yeye uvua ubenzelawu.​—Mat. 20:28.

11. Tshilejilu tshia Yehowa ne Yezu tshidi mua kulongesha mfumu wa dîku tshinyi bua didipuekesha?

¹¹ Tshidi bualu ebu butulongesha: Mfumu wa dîku udi mua kuleja mudiye ne didipuekesha mu mishindu ya bungi. Tshilejilu, kena ujinga bua mukajende ne bana bende bikale bapuangane to. Udi uteleja ngenyi yabu nansha yoyi ibengangana ne yende. Muanetu Marley, udi musombele mu États-Unis udi wamba ne: “Kudi misangu itu wanyi mmuenenu wa malu ushilangana ne wa bayanyi. Kadi utu ungangata ne mushinga ne unnemeka bualu utu undomba bua ngikale mfila luanyi lungenyi ne ulukonkonona bimpe menemene kumpala kua kuangataye dipangadika.” Bualu bukuabu, mulume utu ne didipuekesha utu musue kuenza midimu ya kumbelu nansha bantu ba muaba udiye musombele au bobu bayimona bu midimu ya bantu bakaji. Bidi mua kuikala  lutatu bua kuenza nanku. Bua tshinyi? Muanetu kampanda diende Rachel udi wamba ne: “Mulume yeye usukuisha mukajende malongo, ukolopa mu nzubu peshi ukomba kumbelu, bena mutumba ne balela bende badi mua kumuamba ne: nkalume ka kameta madimbu. Badi mua kuamba ne: eu mbamudiate kudi mukajende.” Bantu ba muaba uudi bobu bamona pabu malu mushindu eu, uvuluke ne: Yezu wakowesha bayidi bende mâyi ku makasa, nansha muvuabu bangata mudimu au bu wa bapika. Tshidi mfumu muimpe wa dîku natshi bualu ki nkuenza bua bakuabu bamumone bu ntambue wa ba nkashama to, kadi nkuenza bua mukajende ne bana bende bikale ne disanka. Pa kumbusha didipuekesha, nngikadilu kayi mukuabu udi mfumu muimpe wa dîku ne bua kuikala kabidi nende?

12. Dinanga ndisake Yehowa ne Yezu bua kuenza tshinyi?

¹² Dinanga. Bualu buonso butu Yehowa wenza utu ubuenza bua dinanga. (1 Yone 4:7, 8) Utu utabalela majinga etu a mu nyuma ne dinanga dionso ku diambuluisha dia Bible Dîyi diende ne dia bulongolodi buende. Udi utujadikila mudiye mutunange bua tudiumvue ne: udi ututabalela. Kadi bua bintu bitudi nabi dijinga? Yehowa “udi utupesha bintu bionso bitudi tusanka nabi.” (1 Tim. 6:17) Patudi tuenza bilema, udi utupingaja mu njila, kayi ulekela kutunanga to. Dinanga diakamusaka bua kufila tshia kutupikula natshi. Yezu pende mmutunange bikole, mufike too ne ku ditufuila. (Yone 3:16; 15:13) Kakuena tshintu tshidi mua kupangisha Yehowa ne Yezu bua kunanga bantu badi babalamate to.​—Yone 13:1; Lomo 8:35, 38, 39.

13. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua mfumu wa dîku kunanga bena mu dîku diende? (Tangila kazubu ka “ Mudi mulume mua kuenza bua kanemu ka mukajende kadiluile”)

¹³ Tshidi bualu ebu butulongesha: Bualu buonso budi mfumu wa dîku wenza udi ne bua kubuenza bua dinanga. Bua tshinyi kuenza nanku kudi ne mushinga? Mupostolo Yone udi wandamuna wamba ne: “Muntu udi kayi munange muanabu udiye mumone [anyi bena mu dîku diende], kena mua kunanga Nzambi udiye kayi mumone” to. (1 Yone 4:11, 20) Mulume udi munange bena mu dîku diende ne musue kuidikija Yehowa ne Yezu neakumbaje majinga a bena mu  dîku diende a mu nyuma ne a ku mubidi, ne neabenzele malu adi abaleja ne: udi ubatabalela. (1 Tim. 5:8) Nealongeshe bana bende ne neabapingaje mu njila. Neatungunuke kabidi ne kulonga mua kuangata mapangadika adi atumbisha Yehowa ne ambuluisha bena mu dîku diende. Tukonkononayi malu adibu balomba mfumu wa dîku aa ku bumue ku bumue ne tumone mudiye mua kuidikija Yehowa ne Yezu.

14. Ntshinyi tshidi mfumu wa dîku ne bua kuenza bua kukumbajila bena mu dîku diende majinga abu a mu nyuma?

¹⁴ Kukumbaja majinga a mu nyuma a bena mu dîku. Bu muvua Yezu widikija Tatuende, uvua uditatshisha bua kuambuluisha bayidi bende bua bikale ne ditabuja dikole. (Mat. 5:3, 6; Mâko 6:34) Bia muomumue, bualu bua kumpala budi mfumu wa dîku ne bua kuenza nkukumbajila bena mu dîku diende majinga abu a mu nyuma. (Dut. 6:6-9) Udi ukumbaja bualu ebu padiye wenza bua yeye ne bena mu dîku diende bikale babala Dîyi dia Nzambi ne badilonga, babuela mu bisangilu, bayisha lumu luimpe, badia bulunda ne Yehowa ne babulama.

15. Ntshinyi tshidi mfumu wa dîku mua kuenza bua bena mu dîku diende bumvue ne: udi ubatabalela?

¹⁵ Kuenzela bena mu dîku diende malu adi abaleja ne: udi ubatabalela. Yehowa wakaleja patoke muvuaye munange Yezu. (Mat. 3:17) Yezu wakaleja patoke muvuaye munange bayidi bende ku bivuaye wamba ne bivuaye wenza. Bayidi bende pabu bakaleja muvuabu bamunange. (Yone 15:9, 12, 13; 21:16) Mfumu wa dîku udi mua kuleja mukajende ne bana bende mudiye mubanange ku bidiye wenza, bu mudi kulonga nabu Bible. Udi ne bua kubambila kabidi mudiye mubanange ne ubanyisha, ne kuoku mushindu, ubela kalumbandi kumpala kua bantu.​—Nsu. 31:28, 29.

16. Mbualu kayi bukuabu budi mfumu wa dîku ne bua kuenza? Ntshinyi tshidiye ne bua kuepuka?

¹⁶ Kukumbaja majinga a ku mubidi a bena mu dîku. Yehowa uvua ukumbajila bena Isalele majinga abu a nshindamenu nansha pavuaye ubapesha dinyoka bua muvuabu kabayi bamutumikila. (Dut. 2:7; 29:5) Utu utukumbajila kabidi majinga etu a nshindamenu lelu. (Mat. 6:31-33; 7:11) Nansha Yezu pende wakadiisha bantu bavua bamulonda. (Mat. 14:17-20) Wakondopa kabidi ba bungi bavua basama. (Mat. 4:24) Bua mfumu wa dîku kusankisha Yehowa, udi ne bua kukebela bena mu dîku diende bintu bidibu nabi dijinga. Kadi bidi bikengela ikale ne nkatshinkatshi. Kena ne bua kudibuinka mu mudimu wa bianza bua kuambuluisha bena mu dîku diende bikadi bimupangisha too ne bua kubakumbajila majinga abu a mu nyuma mudibi bikengela, anyi bua kubenzela malu adi abaleja mudiye ubatabalela to.

17. Yehowa ne Yezu batu batulongesha ne batupingaja mu njila mushindu kayi?

¹⁷ Kulongesha. Yehowa utu utulongesha ne utupesha dinyoka bualu mmumanye ne: nebituambuluishe bikole. (Eb. 12:7-9) Yezu pende udi widikija Tatuende, ulongesha bantu bonso badi  ku bukokeshi buende ne dinanga dionso. (Yone 15:14, 15) Utu ufila mibelu ya bujitu kadi mu buimpe. (Mat. 20:24-28) Mmumanye bimpe ne: tudi bapange bupuangane ne tutu tutamba kuenza bilema.​—Mat. 26:41.

18. Ntshinyi tshitu mfumu muimpe wa dîku mumanye?

¹⁸ Mfumu wa dîku udi widikija Yehowa ne Yezu mmumanye ne: bena mu dîku diende batu benza bilema. Kena ukuatshila mukajende anyi bana bende “tshiji tshikole” to. (Kolos. 3:19) Kadi udi utumikila dîyi dinene didi mu Galatia 6:1 ne ubapingaja mu njila ne “meji a bupole,” mumanye ne: yeye pende utu wenza bilema. Anu bu Yezu, mmumanye ne: mushindu muimpe wa kulongesha mmu tshienzedi.​—1 Pet. 2:21.

19-20. Padi mfumu wa dîku ukeba kuangata mapangadika, mmunyi mudiye mua kuidikija Yehowa ne Yezu?

¹⁹ Kuangata mapangadika bua diakalenga dia bakuabu. Yehowa utu wangata mapangadika bua diakalenga dia bakuabu. Tshilejilu, pavuaye muangate dipangadika dia kufuka muoyo, kabivua bua disanka diende yeye to, kadi wakajinga bua kutufuka bua tuikale petu ne disanka dia kuikala ne muoyo. Kakuvua muntu uvua mua kumuenzeja bua kufila Muanende bua kutubuikidila mpekatu to. Yeye nkayende wakangata dipangadika dia kufila mulambu au bua diakalenga dietu. Yezu pende uvua wangata mapangadika avua nangananga bua diakalenga dia bakuabu. (Lomo 15:3) Tshilejilu, wakabenga bua kuikisha nansha muvuaye mutshioke bualu uvua musue kulongesha musumba wa bantu.​—Mâko 6:31-34.

²⁰ Mfumu muimpe wa dîku mmumanye ne: bumue bua ku malu manene adiye ne bua kuenza nkuangata mapangadika mimpe bua bena mu dîku diende, ne katu unaya ne bualu abu to. Katu wangata mapangadika tshianana tshianana anyi bilondeshile mudiye mubike to. Kadi udi ulekela bua Yehowa amulongeshe. * (Nsu. 2:6, 7) Yeye wenza malu mushindu au, neikale wela meji bua kuambuluisha bakuabu, kabiyi bua diakalenga diende yeye to.​—Filip. 2:4.

21. Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshialonda?

²¹ Mudimu udi Yehowa mupeshe bamfumu ba mêku ki mmudimu wa bilele to, mmubele dibanza bua bawukumbaje bimpe. Kadi mulume yeye uditatshisha bua kulonda tshilejilu tshia Yehowa ne Yezu, neikale mfumu wa dîku muimpe. Mukajende pende yeye ukumbaja wende mudimu, dibaka diabu nedikale ne disanka. Mmushindu kayi udi mukaji ne bua kumona bumfumu? Nntatu kayi idiye mua kupeta? Tshiena-bualu tshialonda netshiandamune nkonko eyi.