Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tshibidilu tshimpe tshia diakidila benyi tshidi ne mushinga wa bungi!

Tshibidilu tshimpe tshia diakidila benyi tshidi ne mushinga wa bungi!

“Nuikale nuakidilangana kanuyi ne manunganyi.”​—1 PET. 4:9.

MISAMBU: 100, 87

1. Nnsombelu kayi uvua bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala batuilangane nende?

TSHIKONDO kampanda pankatshi pa tshidimu tshia 62 ne tshia 64 panyima pa Yezu, mupostolo Petelo wakafundila ‘bantu bavua basombe bu benyi bavua batangalake mu Ponto, mu Galatiya, mu Kapadokia, mu Asia, ne mu Bitunia.’ (1 Pet. 1:1) Bena mu bisumbu bivua ne bantu ba miaba mishilangane bia mu Asia mukese ebi bavua dijinga ne dikankamija ne buludiki. Bavua babaluisha ne babapenda. Bavua bapete “mateta makole adi bu kapia.” Bavua mu tshikondo tshia malu makole. Petelo wakafunda ne: “Nshikidilu wa malu onso ukadi musemene pabuipi.” Eyowa, nshikidilu mubi wa ndongoluelu wa malu wa bena Yuda uvua ne bua kufika mu bidimu bishadile ku dikumi. Ntshinyi tshivua mua kuambuluisha bena Kristo abu muaba onso uvuabu bua kupita bimpe ne bikondo bia ntatu abi?​—1 Pet. 4:4, 7, 12.

2, 3. Bua tshinyi Petelo wakalomba bena Kristo nende bua bikale bakidilangana? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

2 Mu malu avua Petelo mufundile bena Kristo nende, wakabambila ne: “Nuikale nuakidilangana.” (1 Pet. 4:9) Mu tshiena Greke, tshiambilu tshia ne: “kuakidila benyi” tshidi tshiumvuija ku muaku ku muaku ne: “kuleja benyi dinanga anyi muoyo mulenga.” Kadi mona ne: Petelo uvua ulomba bena Kristo nende bua bikale ‘bakidilangana,’ mmumue ne: bakidilangana ne bantu bakavuabu bamanye ne bibidilangane nabu. Mmunyi muvua kuakidilangana mua kubambuluisha?

3 Kuenza nanku kuvua mua kukolesha bulunda buabu. Tuanji tuakule buebe wewe muine. Ukadiku mupete disanka dia muntu kampanda ukubikila kuende anyi? Kuenaku uvuluka malu mimpe auvua mupete tshikondo atshi anyi? Pauvua muakidile pebe bena mu tshisumbu tshienu, bulunda buenu nabu kabuvuaku bukole anyi? Patudi tuakidila bena Kristo netu ku metu tudi tubamanya bimpe kupita patudi tutuilangana nabu mu nsombelu mikuabu. Bu muvua nsombelu wenda unyanguka, bivua bikengela bena Kristo ba mu tshikondo tshia Petelo bakoleshe bulunda buabu. Ke tshidi kabidi bena Kristo ne bua kuenza mu “matuku a ku nshikidilu” aa.​—2 Tim. 3:1.

4. Nnkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu etshi?

4 Mmpunga kayi ya ‘kuakidilangana’ itudi nayi? Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua tshintu nansha tshimue katshitupangishi bua kuakidila benyi? Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kuikala benyi bimpe?

MPUNGA YA KUAKIDILA BENYI

5. Mmunyi mutudi mua kuikala tuakidila benyi mu bisangilu bietu?

5 Mu bisangilu: Tudi tuakidila bonso badi babuela mu bisangilu bietu bualu mbenyi netu balue bua kudia biakudia bia mu nyuma. Yehowa ne bulongolodi buende ke badi batuakidila. (Lomo 15:7) Padi bantu bapiabapia babuela mu bisangilu, tuetu petu tudi tulua bakididianganyi. Kuenaku mua kuikala wa kumpala bua kubakidila nansha bobu bavuale mushindu kayi anyi bikale ne tshimuenekelu kayi anyi? (Yak. 2:1-4) Wewe mumone muenyi muikale pa nkayende, kuenaku mua kumulomba bua nusombe nende anyi? Udi mua kusanka bikole wewe umuambuluisha bua kulonda bisangilu ne pamuapa bua kupeta mvese mu Bible. Eu mmushindu muimpe wa ‘kuikala ne tshibidilu tshia kuakidila benyi.’​—Lomo 12:13.

6. Mbanganyi nangananga batudi ne bua kubikila ku metu?

6 Bua kusanguluja mukana ne kantu anyi kudia tshiakudia tshia bujitu: Mu bikondo bia kale, diakidila benyi divua pa tshibidilu dikongoloja kubikila muntu kumbelu bua kudia tshiakudia. (Gen. 18:1-8; Bal. 13:15; Luka 24:28-30) Pavua muntu ubikila bakuabu bua kudia tshiakudia, bivua bileja muvuaye musue bua bikale balunda ne bikale mu ditalala. Mu bantu batudi ne bua kubikila, mbanganyi nangananga batudi ne bua kubikila? Bena mu tshisumbu tshietu. Padi bikondo bikole bitukuata, katuakuikalaku dijinga ne bana betu ne bobu pabu netu dijinga anyi? Tudi basue kukolesha nabu bulunda ne kuikala nabu bonso mu ditalala. Mu 2011, Kasumbu kaludiki kakumbusha dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi divua bena mu dîku dia Betele wa mu États-Unis benza mu dîba dia 18:45, kuditeka mu dîba dia 18:15. Bua tshinyi? Bakamba mu dimanyisha ne: pamuapa bantu ba bungi nebapete mushindu wa kuakidila bena mu dîku dia Betele nabu anyi kuitaba dibikila dia kuya ku mabu padi dilonga edi dijika kumpala kua dîba. Betele mikuabu yakenza bia muomumue. Bualu ebu mbuambuluishe bena mu mêku a Betele bua kukolesha bulunda buabu kupita konso eku.

7, 8. Mmunyi mutudi mua kuakidila baleji mpala ba bulongolodi bua Yehowa?

7 Patu bangamba-malu ba mu bisumbu bikuabu ne batangidi ba bijengu, ne bimue bikondo, baleji mpala ba Betele balua kutukumbula, tutu tupeta mpunga ya kuleja mutudi bakididi ba benyi. (Bala 3 Yone 5-8.) Kubapeshaku kantu ka kusanguluja naku mukana anyi tshiakudia tshia bujitu mmushindu muimpe wa kubakidila. Kuenaku mua kubakidila pebe anyi?

8 Muanetu wa bakaji mukuabu wa mu États-Unis udi uvuluka, wamba ne: “Mu kupita kua bidimu, meme ne bayanyi tudi bapete mpunga wa kuakidila bangamba-malu ba bungi ne bakaji babu kuetu. Misangu yonso ituvua tubakidila, bivua bitusankisha bikole, ne nangananga bitukolesha mu ditabuja. Katutu banji kunyingalala bua diakidila benyi to.”

9, 10. a) Mbanganyi batudi mua kuakidila bua matuku? b) Nansha badi ne nzubu mikese badi pabu mua kubakidila anyi? Fila tshilejilu.

9 Benyi badi balua bua matuku: Mu bikondo bia kale, muntu uvua wakidilangana uvua kabidi upesha benyi ba kueyemena kaba ka kutudila. (Yobo 31:32; Filem. 22) Bidi bikengela kuenza kabidi nanku matuku etu aa. Batangidi ba bijengu batu dijinga ne kaba ka kutudila padibu bakumbula bisumbu. Balongi ba mu tulasa tuetu tua malu a Nzambi ne bena budisuile ba mu mudimu wa luibaku badi mua kuikala dijinga ne kaba ka kutudila. Bipupu bidi mua kushiya amue mêku kaayi ne nzubu, akengela kaba ka kutudila too ne padibu babibakila nzubu wabu tshiakabidi. Katuena mua kuela meji ne: anu bantu badi ne nzubu minene ke badi mua kubakidila to, bualu badi mua kuikala bakadi benzenze nanku. Kuenaku mua kubakidila kuebe nansha nzubu webe yeye mukese anyi?

10 Muanetu wa balume kampanda wa mu ditunga dia Corée du Sud udi uvuluka ne disanka dionso muvuaye muakidile balongi bavua baye mu tulasa tuetu tua malu a Nzambi. Udi ufunda, wamba ne: “Kumpala mvua ngelakana bualu tutshivua tubuelelaku mu dibaka ne tuvua ne kazubu kakese. Kadi kulomba balongi abu bua basombe netu kuakatupetesha disanka dia katshia. Bu mututshivua tubuelelaku mu dibaka, tuakamona ne: padi bena dibaka benzela Yehowa mudimu ne bakumbaja bipatshila bia mu nyuma pamue badi ne disanka.”

11. Bua tshinyi bidi bikengela kuakidila bantu bapiabapia badi balue mu tshisumbu tshienu?

11 Benyi badi balue mu tshisumbu tshienu: Bantu (anyi mêku) badi mua kumuangala kulua kusombela muaba unudi basombele. Bamue badi mua kulua bua kuambuluisha muaba udibu dijinga ne bamanyishi ba bungi. Badi mua kutuma bampanda-njila mu tshisumbu tshienu. Ku ntuadijilu, badi mua kumona malu mashintuluke bualu ki mbibidilangane ne muaba mupiamupia, tshisumbu tshipiatshipia anyi mene muakulu peshi bilele bipiabipia to. Kubabikila bua kusangulujaku mukana ne kantu, bua kudia tshiakudia tshia bujitu, anyi bua kuya kuendakana, nekubambuluishe bua kupeta balunda bapiabapia ne kuibidilangana ne nsombelu mupiamupia.

12. Mbualu kayi budi buleja ne: bua kuakidila benyi kabiena anu bilomba kulamba bintu bia bungi?

12 Kabiena bikengela anu kulamba bintu bia bungi bua kuakidila benyi to. (Bala Luka 10:41, 42.) Muanetu mukuabu udi wamba bua matuku ende a ntuadijilu mu mudimu wa bumisionere ne: “Tutshivua bansonga, katuyi ne dimonamona dia malu; ne kuetu kuvua kutusamina muoyo. Dituku kampanda dilolo, kuetu kuakasamina mukajanyi muoyo bikole, meme kuteta bua kumukolesha ku muoyo kutshioka. Pashishe bu pa dîba dia 19:30, tuakumvua muntu ukokola ku tshiibi. Uvua mulongi wa Bible wa bakaji uvua mututuadile bimuma bia oranje bisatu. Uvua mulue kujingila bamisionere bapiabapia difika dilenga. Tuakamubueja mu nzubu, kumupesha vere wa mâyi. Pashishe tuetu kuenza tutshiayi ne tushokola tua kapia. Katuvua banji kumanya Tshisawudi to, yeye pende kavua mumanye Anglais to. Nansha nanku, bualu ebu buakatusankisha bikole, kutuambuluishabu bua kudia bulunda ne bena Kristo netu ba muaba au.”

TSHINTU NANSHA TSHIMUE KATSHIKUPANGISHI BUA KUAKIDILA BENYI

13. Kuikala muakididi wa benyi kudi kupetesha masanka kayi?

13 Ukadiku mudikande bua kuakidila benyi anyi? Biobi nanku, udi mua kuikala mudipangishe mpunga mimpe ya kusanka ne bantu ne kudia nabu bulunda budi mua kunenga. Diakidilangana mbuanga budi buondopa bunkaya. Kadi udi mua kudiebeja ne: ‘Tshitu tshienza bua muntu adikande bua kuakidilangana ntshinyi?’ Kudi mua kuikala malu a bungi.

14. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bituikala ne dîba dikese ne makanda makese, bitupangisha bua kuitaba dibikila dia muntu anyi bua kuakidila benyi?

14 Dîba ne makanda: Batendeledi ba Yehowa badi ne bia bungi bia kuenza, ne misangu ya bungi batu ne malu a bungi a kukumbaja. Bamue badi badiumvua ne: kabena nangananga ne dîba anyi makanda a kuakidilangana to. Biwikala udiumvua nanku, pamuapa mbimpe wewe kutangilula programe wa midimu yebe. Kudiku malu a kuakaja bua wewe kupeta dîba ne makanda a kuitaba dibikila dia muntu anyi kuakidila benyi anyi? Bible udi ulomba bena Kristo bua bikale bakidila benyi. (Eb. 13:2) Kukeba dîba dia kuakidila benyi ki nkubi to; mu bulelela, mbualu buimpe bua kuenza. Bua nanku, udi mua kukepeshaku amue malu adi kaayi ne mushinga wa bungi.

15. Bua tshinyi bamue bantu batu badiumvua ne: kabena mua kuakidila benyi?

15 Muudi udimona: Ukadiku mujinge kuakidila benyi kadi kuyi mudimone mukumbane anyi? Bamue bantu badi ne bundu bela meji ne: nebapange tshia kuyukila ne benyi anyi ne: benyi badi mua kudiumvua kabayi bakidila bimpe to. Bakuabu badi ne makuta makese ne bela meji ne: kabena mua kuakidila benyi bimpe bu mudi bena mu tshisumbu bakuabu mua kuenza to. Kadi vuluka ne: bua kuakidila benyi kabiena anu bilomba kuikala ne nzubu mulengeja mu mushindu wa pa buawu to, kadi kuikala ne nzubu wa mankenda, mulongolola bimpe, ne usankisha bantu bua kusombamu ke kudi ne mushinga.

16, 17. Tshidi mua kukepesha buôwa buetu bua kubikila benyi ntshinyi?

16 Wewe umvua kabuôwa bua kuakidila benyi, umanye ne: kuena nkayebe to. Mukulu kampanda wa mu Grande-Bretagne udi witaba pende bualu ebu, wamba ne: “Paudi udilongolola bua kuakidila benyi, udi mua kumvua kabuôwa. Anu mudibi bua mudimu wonso utudi tuenzela Yehowa, masanka ne mabenesha atudi tupeta mmapite kule ne kule buôwa butudi nabu. Mvua ne disanka dia kusomba patupu ne benyi tunua kafe ne tuela miyuki.” Vuluka ne: kusomba ne benyi wenda ubayukidisha nekubasankishe. (Filip. 2:4) Bantu pa kuamba bonso batu basue kulondelangana malu a mu nsombelu wabu. Patudi tusombeshangana ne bakuetu, bidi mua kuikala tshikondo tshimuepele tshidibu mua kutuebeja etu malu. Mukulu mukuabu udi wamba ne: “Kubikidisha balunda ba mu tshisumbu tshietu kuanyi kudi kungambuluisha bua kubumvua bimpe ne kumpetesha dîba dia kufika ku dibamanya bimpe, nangananga kumanya mudibu bafike ku dilua Bantemu.” Kutabalelangana ne dinanga kudi mua kuvuija tshikondo tshia disombeshangana tshia disanka.

17 Muanetu wa bakaji mukuabu mpanda-njila uvua muakidile balongi ba mu tulasa tuetu tushilashilangane tua malu a Nzambi, udi pende wamba ne: “Kumpala mvua ne kabuôwa bualu tshiena ne nzubu wa nsongo to, ne bia mu nzubu muanyi mbia ku malu mantonde. Mukaji wa umue wa ku balongeshi ba mu tulasa atu uvua bushuwa muenze bua ndiumvue bimpe. Wakangambila ne: patuye yeye ne bayende mu mudimu wa batangidi bena ngendu, mbingu ivua ibasankisha bikole ngivuabu bapitshisha kua muntu wa mu nyuma uvua pamuapa kayi ne bintu bia bungi bia ku mubidi kadi uvua ne bipatshila bia mu nyuma bia buena bivuabu nabi, mmumue ne: kuenzela Yehowa mudimu ne kuikala ne nsombelu mupepele. Mêyi aa akamvuluija tshivua maman wanyi utamba kutuambila patutshivua bana, tshia ne: ‘Kudia bisekiseki muaba udi dinanga nkuimpe.’” (Nsu. 15:17) Enza bua dinanga dikusake bua wikale wakidila benyi, kumvu buôwa to, tshidi ne mushinga nkuleja benyi dinanga.

18, 19. Mmunyi mudi kuakidilangana mua kutuambuluisha bua kumbusha meji mabi atudi mua kuikala nawu bua bakuabu?

18 Muudi umona bantu bakuabu: Kudi muntu udi ukufiikisha munda mu tshisumbu tshienu anyi? Wewe kuyi muenze bualu kampanda bua kulongolola nsombelu au, udi mua kushala anu umuelela meji mabi. Ngikadilu ya muntu idi mua kukupangisha bua kumubikidisha kuebe. Anyi muntu uvua mua kuikala mukuenzele bibi ku kale, ne umona bikukolela bua kupua bualu abu muoyo.

19 Bible udi utulomba bua tuikale bakididi ba benyi, tuakidila too ne baluishi betu, bua kuakaja malanda etu nabu. (Bala Nsumuinu 25:21, 22.) Kuakidila muntu kudi mua kujikija dikuyakana dietu nende ne kutekesha tshiji. Kudi mua kutuambuluisha bua tumone ngikadilu yende milenga ivua Yehowa mumone pavuaye mumukoke kudiye. (Yone 6:44) Padi dinanga ditusaka bua kubikila muntu kuetu kayi mutekemene, bidi mua kuenza bua bulunda kutuadija. Mmunyi muudi mua kumanya bikala dinanga ke didi dikusaka bua kubikila muntu kuebe? Umue mushindu nkutumikila mubelu udi mu Filipoyi 2:3 wa ne: “Ne didipuekesha, numone bakuabu bu banupite nuenu.” Kumanya mudi bana betu ba balume anyi ba bakaji batupite, pamuapa bua ditabuja diabu, dinanukila, dikima, anyi bua ngikadilu wabu mukuabu wa buena Kristo, nekukoleshe mushindu utudi babanange ne nekutuambuluishe bua tuetu kubakidila bipepele.

IKALA MUENYI MUIMPE

Bakididi ba benyi batu batamba kudilongolola bimpe bua benyi babu (Tangila tshikoso tshia 20)

20. Bua tshinyi tudi ne bua kunemena dibikila ditukadi bitabe? Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tunemeka dibikila adi?

20 Muimbi wa misambu Davidi wakebeja ne: “Yehowa, nnganyi udi mua kutudila mu ntenta webe?” (Mis. 15:1) Pashishe yeye kuakula bua ngikadilu ya mu nyuma idi Nzambi ukeba kudi bantu badiye wakidila. Ngikadilu umue ngua kulamata ku dîyi dietu, bu mudi Bible wamba ne: “Kena upingana tshianyima bua malu adiye mulaye, nansha padiwu amubipila.” (Mis. 15:4) Tuetu bamane kuitaba dibikila dia kuya kua muntu, katuena ne bua kulua kudibenga tshianana tshianana to. Muntu udi mutubikile au udi mua kuikala mulongolole bintu biende; tuetu babenge kuya, bionso bidiye mulongolole bidi mua kuya mu mâyi. (Mat. 5:37) Bamue bantu mbabenge dibikila dikavuabu bitabe anu bua kuitaba dikuabu didi dimueneka dimpe dipite dia kumpala. Kuenza nanku kudiku kuleja dinanga ne kanemu anyi? Kadi tudi ne bua kuitaba dibikila dia muntu ne kuleja dianyisha bua tshionso tshidiye mua kutupesha. (Luka 10:7) Bikala malu atudi katuyi mua kuepuka matupangishe bua kuya, mbimpe tuleje muntu udi mutubikile au kumpala kua dîba. Kuenza nanku kudi kuleja mutudi bamunange ne tumutua mushinga.

21. Mmunyi mudi kunemeka bibidilu bia muaba ne muaba kutuvuija benyi bimpe?

21 Kunemeka bibidilu bia muaba ne muaba kudi paku ne mushinga. Mu imue miaba, batu anu bakidila muntu uvuabu kabayi batekemene; mu miaba mikuabu, mbimpe kuanji kumvuangana. Mu imue miaba, bua kutua benyi mushinga, badi bababikile batu banji kubapesha biakudia bitambe buimpe kumpala kua bena mu dîku; mu miaba mikuabu, benyi ne bena lubanza batu badia bonso pamue. Mu imue miaba, benyi batu ne tshibidilu tshia kulua ne tshiakudia; mu miaba mikuabu, bantu badi babikile benyi batu basue bua benyi babu balue bianza bitupu. Mu imue miaba, benyi badi mua kubenga ne kanemu konso dibikila dia muntu dia kumpala anyi dibidi; mu miaba mikuabu, kubenga dibikila dia kumpala nkupanga malu. Tuenzayi muetu muonso bua bantu badi batubikile basanke.

22. Bua tshinyi ‘kuakidilangana’ kudi ne mushinga wa bungi?

22 Petelo wakamba ne: “Nshikidilu wa malu onso ukadi musemene pabuipi.” (1 Pet. 4:7) Lelu, tudi tutuilangana ne makenga matambe bukole atutu katuyi banji kupeta. Bu mudi ntatu yenda ivula anu kuvula, bidi bikengela tunangangane ne bena Kristo netu bikole. Mubelu wa Petelo udi ulonda eu udi utangila bena Kristo lelu bikole kupita ne kumpala: “Nuikale nuakidilangana.” Kuakidila benyi ntshibidilu tshimpe tshidi ne mushinga tshikala katshiyi ne ndekelu.​—1 Pet. 4:9.