Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 20

Tshidi mukanda wa Buakabuluibua wamba bua bena lukuna ba Nzambi

Tshidi mukanda wa Buakabuluibua wamba bua bena lukuna ba Nzambi

“Akabasangisha pamue muaba udibu babikila mu tshiena Ebelu ne: Armagedone.”​—BUAK. 16:16.

MUSAMBU WA 150 Kebayi Nzambi bua anusungile

KADIOSHA *

1. Ntshinyi tshidi mukanda wa Buakabuluibua wamba bua bantu ba Nzambi?

 MUKANDA wa Buakabuluibua udi uleja ne: Bukalenge bua Nzambi bukadi bukokesha mu diulu ne bakadi bipatamu Satana. (Buak. 12:1-9) Dimuipata adi ndifile disulakana mu diulu, kadi nditukebele tuetu ntatu. Bua tshinyi? Bualu Satana udi ne tshiji ne udi uluisha bantu badi benzela Yehowa mudimu pa buloba ne lulamatu.​—Buak. 12:12, 15, 17.

2. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kushala bashindame?

2 Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kushala bashindame padi Satana utuluisha? (Buak. 13:10) Tshimue tshintu tshia kuenza nkukeba bua kumanya tshidi tshituindile kumpala eku. Tshilejilu, mu mukanda wa Buakabuluibua, mupostolo Yone mmuleje mabenesha atuapeta mu matuku makese emu. Mu mabenesha aa mudi dibutuka dia bena lukuna ba Nzambi. Tukonkononayi mpindieu tshitu mukanda wa Buakabuluibua wamba bua bena lukuna ba Nzambi aba ne bua tshiabafikila.

MBALEJE BENA LUKUNA BA NZAMBI “MU BIMANYINU”

3. Mbimue bimanyinu kayi bidibu baleje mu Buakabuluibua?

3 Mu mvese wa ku ntuadijilu menemene, mukanda wa Buakabuluibua udi utuambila ne: malu atukadi pa kubala, mbaaleje “mu bimanyinu,” mmumue ne: mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi. (Buak. 1:1) Pashishe netubale malu a nyama ya luonji ndambu idi ileja bena lukuna ba Nzambi. Tshilejilu, kudi “nyama wa luonji upatuka mu mbuu,” muikale ne “nsengu dikumi ne mitu muanda mutekete.” (Buak. 13:1) Mbamulonde kudi “nyama wa luonji mukuabu upatuka mu buloba” wakula bu dragon, “upatula too ne kapia mu diulu.” (Buak. 13:11-13) Pashishe tudi tumona “nyama wa luonji mukunze” mushilangane ne mikuabu. Mbamubande pa nyima kudi mukaji wa ndumba. Nyama ya luonji isatu eyi idi ileja bena lukuna ba kale ba Yehowa Nzambi ne ba Bukalenge buende. Nunku bidi ne mushinga bua tuetu kubamanya.​—Buak. 17:1, 3.

NYAMA MINENE INAYI

Idi ‘ipatuka mu mbuu.’ (Dan. 7:1-8, 15-17) Idi ileja makokeshi a tshididi a pa buloba bujima avua ne buenzeji bukole kudi bantu ba Nzambi kutuadijila ku tshikondo tshia Danyele (Tangila tshikoso 4, 7)

4-5. Mmunyi mudi malu adibu bambe mu Danyele 7:15-17 atuambuluisha bua kumvua diumvuija dia bimanyinu ebi?

4 Kumpala kua tuetu kumanya bena lukuna aba, bidi bikengela tumvue tshidi nyama ya luonji ne mukaji wa ndumba biumvuija. Mushindu muimpe wa kumvua bualu ebu ngua kulekela Bible nkayende umvuija. Bakadi bamane kumvuija bimanyinu bia bungi bidi mu mukanda wa Buakabuluibua mu mikanda mikuabu ya mu Bible. Tshilejilu, muprofete Danyele wakamona mu tshilota ‘Nyama minene inayi mipatuke mu mbuu.’ (Dan. 7:1-3) Danyele udi utuambila diumvuija diayi. Idi ileja “bakalenge” banayi anyi mbulamatadi. (Bala Danyele 7:15-17.) Diumvuija ditoke edi didi dituambuluisha bua kumvua ne: nyama idibu bumvuije mu Buakabuluibua idi ne bua kuikala ileja kabidi makokeshi a tshididi.

5 Tukonkononayi mpindieu bimue bimanyinu bidibu bakuile mu mukanda wa Buakabuluibua. Patudi tuenda tubikonkonona, netumone mudi Bible utuambuluisha bua kumanya tshidibi biumvuija. Netutuadije ne nyama ya luonji. Tshia kumpala, netukebe bua kumanya tshidi nyama eyi ileja. Pashishe netumone tshiayifikila. Ndekelu wa bionso, netumone mudi malu au atuambuluisha.

BENA LUKUNA BA NZAMBI BAKADI BAMANYIKE

NYAMA WA LUONJI WA MITU MUANDA MUTEKETE

Udi “upatuka mu mbuu,” muikale ne mitu muanda mutekete, sengu dikumi, ne bikata bia lumu dikumi. (Buak. 13:1-4) Nyama wa luonji eu ntshimfuanyi tshia makokeshi onso a tshididi adi makokeshe bantu too ne lelu. Mitu muanda mutekete idi ileja makokeshi muanda mutekete a pa buloba bujima avua ne buenzeji bukole pa bantu ba Nzambi. (Tangila tshikoso 6-8)

6. Nyama wa luonji wa mitu muanda mutekete udibu bakuile mu Buakabuluibua 13:1-4 udi umvuija tshinyi?

6 Nyama wa luonji wa mitu muanda mutekete udi umvuija tshinyi? (Bala Buakabuluibua 13:1-4.) Udi umueneka bu nyama wa nkashama kadi muikale ne makama a nyama wa urse ne mukana mua ntambue, ne nsengu dikumi. Bionso ebi bidi bileja nyama inayi idibu batele mu Danyele nshapita wa 7. Kadi mu mukanda wa Buakabuluibua, tshidibu bambe bua nyama inayi eyi mbatshiambe anu bua umuepele, ki mbua nyama inayi mishilangane to. Nyama wa luonji eu kena uleja anu mbulamatadi umuepele anyi bukokeshi bua pa buloba bujima to. Bualu bukuabu, Bible udi wamba bua nyama eu ne: udi ukokesha “pa tshisa tshionso ne bantu bonso ne muakulu wonso ne tshisamba tshionso.” Nunku udi ne bua kuikala munene bikole kupita mbulamatadi kayi yonso. (Buak. 13:7) Ebi bidi bileja ne: Nyama wa luonji eu ntshimfuanyi tshia makokeshi onso a tshididi adi makokeshe bantu too ne lelu. *​—Muam. 8:9.

7. Mutu wonso wa ku mitu muanda mutekete ya nyama wa luonji udi uleja tshinyi?

7 Mutu wonso wa ku mitu muanda mutekete udi uleja tshinyi? Buakabuluibua nshapita wa 17 udi utupetesha diandamuna, bualu udi umvuija tshimfuanyi tshia nyama udibu batele mu Buakabuluibua nshapita wa 13. Buakabuluibua 17:10 udi wamba ne: “Kudi bakalenge muanda mutekete: Batanu bakadi bakuluke, umue udiku, ne mukuabu ki mmuanji kufika to; kadi padiye ufika, udi ne bua kushala bua tshitupa tshîpi.” Ku makokeshi onso adi Satana muenze nawu mudimu, makokeshi muanda mutekete avua bu “mitu” bualu avua ne bukole bua bungi. Mmakokeshi a pa buloba bujima avua ne buenzeji bukole kudi bantu ba Nzambi. Mu tshikondo tshia mupostolo Yone, makokeshi atanu akavua mamane kukokesha. Ngowu aa: Ejipitu, Ashû, Babilona, Madayi ne Pelasa, ne Grese. Bukokeshi buisambombo bua pa buloba bujima bua Lomo butshivua bukokesha tshikondo tshivua Yone mupete dibuluibua dia malu. Kadi mbukokeshi kayi bua pa buloba bujima (anyi mutu) buikala bua muanda mutekete ne bua ndekelu?

8. Mutu wa muanda mutekete wa nyama wa luonji udi uleja tshinyi?

8 Anu mutuamona, mêyi a buprofete a mu mukanda wa Danyele adi atuambuluisha bua kumanya mutu wa ndekelu wa muanda mutekete wa nyama wa luonji. Mbukokeshi kayi budi bukokesha tshikondo tshia ku nshikidilu etshi, mu “dituku dia Mukalenge”? (Buak. 1:10) Bukokeshi ebu nnsangilu wa Royaume-Unis ne ‘États-Unis ya mu Amerike. Tudi tububikila kabidi ne: bukokeshi bua pa buloba bujima bua Grande-Bretagne ne États-Unis. Nunku tudi mua kuamba ne: bukokeshi ebu ke mutu wa muanda mutekete wa nyama wa luonji udibu batele mu Buakabuluibua 13:1-4.

NYAMA WA LUONJI MUIKALE NE NSENGU IBIDI BU MUANA WA MUKOKO

Udi “upatuka mu buloba” ne wakula “bu dragon.” Udi upatula “kapia mu diulu” ne wenza bimanyinu bu “muprofete wa dishima.” (Buak. 13:11-15; 16:13; 19:20) Bu mudi nyama eu muikale ne nsengu ibidi, bamubikila kabidi ne: muprofete wa dishima, udi uleja bukokeshi bua Grande-Bretagne ne États-Unis budi bupambuisha ba pa buloba ne bubambila bua benze “Tshimfuanyi” tshia “nyama wa luonji” udi ne mitu muanda mutekete ne nsengu dikumi. (Tangila tshikoso 9)

9. Nyama wa luonji udi ne ‘nsengu ibidi bu muana wa mukoko’ udi uleja tshinyi?

9 Buakabuluibua nshapita wa 13 udi utuleja ne: mutu wa muanda mutekete anyi bukokeshi bua Grande-Bretagne ne États-Unis budi kabidi buenza malu bu nyama wa luonji muikale ne ‘nsengu ibidi bu muana wa mukoko, kadi mutuadije kuakula bu dragon.’ Nyama eu udi “wenza bimanyinu binene, upatula too ne kapia mu diulu kapueka pa buloba ku mêsu kua bantu.” (Buak. 13:11-15) Buakabuluibua nshapita wa 16 ne wa 19 idi ileja mudi nyama wa luonji eu muikale “muprofete wa dishima.” (Buak. 16:13; 19:20) Danyele udi utela bualu bua muomumue, wamba ne: bukokeshi bua pa buloba bujima bua Grande-Bretagne ne États-Unis ‘nebutume kabutu ka dikema.’ (Dan. 8:19, 23, 24, dim.) Ke tshivua tshienzeke menemene mu mvita mibidi ya pa buloba bujima. Bombe ibidi ivuabu bele mishipe bantu bikole, mifikishe ne mvita ayi ku dijika, bavua bayenze kudi ditunga dia Grande-Bretagne ne dia Amerike. Bushuwa, bukokeshi bua pa buloba bujima bua Grande-Bretagne ne États-Unis buvua ‘bupatule kapia mu diulu kapueke pa buloba.’

NYAMA WA LUONJI MUKUNZE

Mbamubande pa nyima kudi mukaji wa ndumba, Babilona Munene. Badi bamubikila ne: mukalenge wa muanda mukulu. (Buak. 17:3-6, 8, 11) Kumpala ndumba eu udi ulombola nyama wa luonji, kadi pashishe, nyama wa luonji udi umubutula. Ndumba eu udi uleja nsangilu wa bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima. Lelu nyama eu udi uleja matunga masanga adi asaka bantu ba bungi bua kutua ndongoluelu wa malu a tshididi pa buloba bujima mpanda. (Tangila tshikoso 10, 14-17)

10. “Tshimfuanyi tshia nyama wa luonji” tshidi tshileja tshinyi? (Buakabuluibua 13:14, 15; 17:8, 11)

10 Pashishe tudi tumona nyama mukuabu wa luonji usua kufuanangana ne nyama wa luonji wa mitu muanda mutekete, tshibi yeye mmukunze. “Ntshimfuanyi tshia nyama wa luonji.” Badi bamubikila ne: “mukalenge wa muanda mukulu.” * (Bala Buakabuluibua 13:14, 15; 17:8, 11.) Badi bamba mudi “mukalenge” eu muikalaku, pashishe kayi wikalaku, ne mudiye ulua kuikalaku. Tshidibu bambe etshi ntshikumbanyine bulongolodi bua matunga masanga menemene, bualu budi buenda busaka bantu ba bungi bua kutua ndongoluelu wa malu a tshididi pa buloba bujima mpanda! Bavua bamubikila kumpala ne: sangilu wa matunga masanga. Pashishe wakajimina mu Mvita mibidi ya buloba bujima; yeye kulua kumueneka kabidi mudiye lelu eu emu.

11. Ntshinyi tshidi nyama ya luonji anyi mbulamatadi yenza? Bua tshinyi kakuena tshia kubumvuila buôwa?

11 Nyama ya luonji anyi mbulamatadi eyi idi isaka bantu bua kuluisha Yehowa ne bantu bende. Yone udi wamba ne: mbienze bu badi basangisha “bakalenge ba pa buloba bujima budi bantu basombele” pamue ku mvita ya Armagedone, ya “dituku dinene dia Nzambi wa Bukole Buonso.” (Buak. 16:13, 14, 16) Kadi kakuena tshia kumvuila buôwa to. Yehowa Nzambi wetu munene kakujanguluka bua kupandisha bonso badi batua bukokeshi buende nyama ku mikolo nansha.​—Yeh. 38:21-23.

12. Tshiafikila nyama yonso eyi ntshinyi?

12 Ntshinyi tshidi tshifikila nyama yonso eyi? Buakabuluibua 19:20 udi wandamuna ne: “Bakakuata nyama wa luonji pamue ne muprofete wa dishima uvua muenze bimanyinu kumpala kuende bivuaye mupambuishe nabi bantu bavua bapete tshimanyinu tshia nyama wa luonji ne bavua batendelele tshimfuanyi tshiende. Bakabela bonso babidi ne muoyo mu dijiba dia kapia didi ditema ne sufre.” Nunku nebabutule bena lukuna bena tshididi aba anu patshidibu benza midimu yabu apu.

13. Ndutatu kayi ludi imue mbulamatadi ikebela bena Kristo?

13 Mmunyi mudi bualu ebu butuambuluisha? Tuetu bena Kristo tudi ne bua kuikala ne lulamatu kudi Nzambi ne kudi Bukalenge buende. (Yone 18:36) Bua kushala ne lulamatu elu, katubuelakanyi mu malu a tshididi to. Kadi dibenga kubuelakana mu malu a tshididi didi mua kuikala bualu bukole kutudi, bualu mbulamatadi ya panu idi ituenzeja bua tudifile bua kubatua nyama ku mikolo, mu mêyi ne mu bienzedi. Bantu badi batshina, bitaba bua kutua mbulamatadi mpanda badi bapeta tshimanyinu tshia nyama wa luonji. (Buak. 13:16, 17) Pabi muntu yonso udi upeta tshimanyinu tshia nyama wa luonji, Yehowa kakumuanyisha to, ne neapangile muoyo wa tshiendelele. (Buak. 14:9, 10; 20:4) Nunku bidi ne mushinga wa bungi bua yonso wa kutudi angate dipangadika dikole dia kubenga kubuelakana mu malu a tshididi nansha bobu batuenzeja mushindu kayi!

NSHIKIDILU WA BUNDU WA NDUMBA MUNENE

14. Bilondeshile Buakabuluibua 17:3-5 mbualu kayi bua dikema budi mupostolo Yone mumone?

14 Mupostolo Yone udi wamba ne: bualu bukuabu buvuaye mumone ‘buakamukemesha bikole.’ Mbualu kayi abu? Bua mukaji uvua mubande pa umue wa ku nyama ya luonji. (Buak. 17:1, 2, 6) Badi bamuamba ne: “ndumba munene” ne bamubikila ne: “Babilona Munene.” Udi wenda “masandi” ne “bakalenge ba pa buloba.”​—Bala Buakabuluibua 17:3-5.

15-16. Nnganyi udi “Babilona Munene? Ntshinyi tshidi tshitujadikila nanku?

15 Nnganyi udi “Babilone Munene”? Mukaji eu kena uleja bulongolodi bua malu a tshididi to, bualu badi bamba ne: udi wenda masandi ne bamfumu ba malu a tshididi ba pa buloba. (Buak. 18:9) Udi udienzeja bua kulombola bakokeshi aba, mmumue ne: mmubabande pa nyima mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi. Bualu bukuabu, kena uleja malu a bungenda mushinga bua lukuka a mu buloba bua Satana to. Malu a bungenda mushinga aa badi baabikila wowu mu Bible ne: “bangenda mushinga ba pa buloba.”​—Buak 18:11, 15, 16.

16 Mu Bible, muaku “ndumba” udi mua kumvuija bantu badi bamba mudibu benzela Nzambi mudimu eku baditua mu mishindu kampanda ya ditendelela mpingu anyi bikale balunda ba malu a panu mu mishindu kansanga. (1 Kul. 5:25; Yak. 4:4) Kadi bantu badi batendelela Nzambi ne lulamatu badi bababikila bobu ne: “tumama.” (2 Kol. 11:2; Buak. 14:4) Babilona wa kale ke uvua tshimamuende wa ntendelelu wa dishima. Nunku Babilona munene udi uleja mishindu yonso ya ntendelelu wa dishima. Mu kuamba kuimpe, nnsangilu wa bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima.​—Buak. 17:5, 18; Tangila tshiena-bualu tshia mu jw.org tshia ne: Qu’est-ce que Babylone la Grande?

17. Ntshinyi tshiafikila Babilona Munene?

17 Ntshinyi tshiafikila Babilona Munene? Buakabuluibua 17:16, 17 udi wandamuna ne: “Nsengu dikumi iuvua mumone ne nyama wa luonji, biobi nebikine ndumba eu, nebimupawule, nebimushiye butaka, nebidie mubidi wende ne nebimubutule butubutu ne kapia. Bualu Nzambi wakateka bualu ebu mu mioyo yabu bua kukumbajabu lungenyi luende.” Yehowa neasake bisamba bua kuenza mudimu ne nyama wa luonji mukunze, mmumue ne: matunga masanga bua kubutula nsangilu wa bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima butubutu.​—Buak. 18:21-24.

18. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua tshintu nansha tshimue katshitubuejakaji ne Babilona Munene?

18 Mmunyi mudi bualu ebu butuambuluisha? Tudi ne bua kulama “Ntendelelu udi mukezuke ne kayi munyanguke ku mêsu kua Nzambi wetu.” (Yak. 1:27) Katulekedi malongesha a dishima, mafesto a bampangano, malu a bikadilu bibi, ne malu a nyuma mibi bia mu Babilona Munene bitunyanga to! Tudi kabidi ne bua kutungunuka ne kuambila bantu bua ‘bapatuke munkatshi muende,’ bua kababanyanganyi nende dipila bua mpekatu yende kumpala kua Nzambi.​—Buak. 18:4.

DILUMBULUISHA MUENA LUKUNA MUNENE WA NZAMBI

DRAGON MUKUNZE BU KAPIA

Satana udi upesha nyama ya luonji bukokeshi. (Buak. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Bu mudi Satana muikale muena lukuna munene menemene wa Yehowa, nebamuele mu dijimba bua bidimu 1 000. Pashishe nebalue ‘kumuela mu dijiba dia kapia ne sufre.’ (Tangila tshikoso 19-20)

19. Nnganyi udi “Dragon munene mukunze bu kapia”?

19 Mukanda wa Buakabuluibua udi wakula kabidi bua “Dragon munene mukunze bu kapia.” (Buak. 12:3) Dragon eu udi uluisha Yezu ne banjelu bende. (Buak. 12:7-9) Udi uluisha bantu ba Nzambi, ne upesha nyama ya luonji anyi mbulamatadi bukole. (Buak. 12:17; 13:4) Dragon eu nnganyi? ‘nnyoka wa ku tshibangidilu, udibu babikila ne: Diabolo ne Satana.’ (Buak. 12:9; 20:2) Yeye ke udi panyima pa bena lukuna bakuabu bonso ba Yehowa.

20. Ntshinyi tshiafikila dragon?

20 Ntshinyi tshiafikila dragon? Buakabuluibua 20:1-3 udi umvuija ne: muanjelu neele Satana mu dijimba dile menemene. Dijimba edi didi bu buloko. Pikalaye mu buloko emu, ‘kakupambuisha kabidi bisamba too ne pajika bidimu tshinunu.’ Ndekelu wa bionso Satana ne bademon bende nebabutudibue musangu umue bua kashidi. Ke tshidi ‘diedibua diabu mu dijiba dia kapia ne sufre’ diumvuija. (Buak. 20:10) Elabi meji muikala nsombelu pa buloba apa pikala satana ne bademon kabatshiyiku. Netshikale tshikondo tshimpe tshia katshia!

21. Bua tshinyi tudi mua kuikala ne disanka bua malu atudi balonge mu mukanda wa Buakabuluibua?

21 Kumanya tshidi bimanyinu bidi mu mukanda wa Buakabuluibua ebi biumvuija nkutukankamije bikole! Tudi bafike ku dimanya bena lukuna ba Yehowa ne bamone kabidi tshiabafikila. Bible udi wamba ne: “Muntu udi ubala ne dîyi dikole ne bantu badi bumvua mêyi a buprofete ebu . . . mba diakalenga.” (Buak. 1:3) Mpindieu pumbushabu bena lukuna ba Nzambi, mmabenesha kayi apeta bantu badi ne lulamatu? Netukonkonone bualu ebu mu tshiena-bualu tshia ndekelu tshia mu biena-bualu ebi.

MUSAMBU WA 23 Yehowa mmubange kukokesha

^ Mu mukanda wa Buakabuluibua mudi bimanyinu bidi bituambuluisha bua kumanya bena lukuna ba Nzambi. Mukanda wa Danyele udi utuambuluisha bua kumvua tshidi bimanyinu ebi biumvuija. Mu tshiena-bualu etshi, netufuanyikije amue mêyi a buprofete a mu mukanda wa Danyele ne a mu Buakabuluibua adi mafuanangane nawu. Dienza nunku nedituambuluishe bua kumanya bena lukuna ba Nzambi. Pashishe netumone tshiabafikila.

^ Bualu bukuabu budi buleja ne: nyama wa mitu muanda mutekete udi uleja makokeshi a tshididi mbua ne: udi ne “nsengu dikumi.” Mu Bible, nomba dikumi utu utamba kumvuija tshintu tshidi tshijima.

^ Tshimfuanyi tshia nyama wa luonji ntshishilangane ne nyama wa luonji wa kumpala, bualu tshiotshi katshiena ne bifulu bia butumbi anyi “bikata bia lumu” pa nsengu yatshi to. (Buak. 13:1) Bidi nanku bualu tshidi ‘tshipatukila ku bakalenge muanda mutekete’ bakuabu, ne bobu aba ke badi batshipesha bukokeshi buditshi natshi.​—Tangila tshiena-bualu tshia mu jw.org tshia ne: “Qu’est-ce que la bête de couleur écarlate de l’Apocalypse chapitre 17?