TUETU bonso tudi batuishibue ne: Yehowa udi ulombola bantu bende ne ubapesha bidibu nabi dijinga bua kukolesha ditabuja diabu mu “matuku a ku nshikidilu” aa. (2 Tim. 3:1) Mbiumvuike bimpe ne: tshilumbu tshia kutumikila tshidi mu bianza bia yonso wa kutudi. Nsombelu wetu mmufuanangane ne uvua nende bena Isalele mu tshipela. Bavua ne bua kutumikila miadi ya mpungi.

Yehowa wakambila Mose bua kuenza mpungi ibidi ya tshiamu tshia arjan tshifula bua ikale “ubikila nayi tshisumbu ne uleja dîba dia kuasa luendu.” (Nom. 10:2) Bakuidi bavua ne bua kuela mpungi ayi mu mishindu mishilashilangane bua kuleja bantu tshivuabu ne bua kuenza. (Nom. 10:3-8) Lelu, kudi mishindu mishilashilangane itubu baleja bantu ba Nzambi malu a kuenza. Tumonayi isatu ya kudiyi idi ituvuluija miadi ya mpungi ya mu Isalele wa kale. Matuku etu aa, batu babikila bantu ba Nzambi ku masangisha manene, balongesha bakulu, ne bakajilula amue malu anyi baashintulula bua bisumbu bionso.

Pavua Yehowa musue bua “tshisumbu tshijima” tshia bena Isalele tshidisangishe ku tshibuelelu tshivua luseke lua ku est kua ntenta wa tshitendelelu, bakuidi bavua bela mpungi yonso ibidi. (Nom. 10:3) Bisa bionso bivua bitule binyunguluke nteta wa tshitendelelu mu bisumbu binayi bivua biumvua ne: mbabibikile. Bivua pabuipi ne tshibuelelu tshia ntenta bivua mua kufikaku mu minite mikese. Bisa bivua kule bivua mua kuangata dîba dia bungi ne kuenda bikole bua kufika. Nansha bisa bikale pabuipi anyi ntanta, Yehowa uvua musue bua bionso bidisangishe bua biumvue malu a kudiye.

Lelu, katutu tudisangishila ku ntenta wa tshitendelelu to, kadi batu batubikila ku masangisha a bantu ba Nzambi. Mu masangisha emu mudi mpungilu ya rejon ne bisangilu bikuabu bia pa buabi mutubu batuambila malu a kulonda anyi amue malu a mushinga mukole. Bantu ba Yehowa batu ne programe wa muomumue pa buloba bujima. Nunku bantu bonso batu bitaba dibikila dia kuya mu masangisha aa batu badisangisha mu tshisumbu tshinene tshia bantu ba disanka. Kudi batu bafuma mutantshi mule kupita bakuabu. Nansha nanku, bantu batu bitaba dibikila edi batu bamona ne: bidi bikengela anu kuditatshisha bua kuya.

Kadi bua bana betu batu mu tusumbu tukese tudi kule menemene ne muaba udibu benzela masangisha manene? Ku diambuluisha dia malu a biamu, bana betu ba bungi badimu batu ne mushindu wa kulonda programe wa masangisha au ne kumvua kabidi ne: badi pabu mu masangisha manene au. Tshilejilu, mu dikumbula kampanda dia muleji mpala wa Biro bietu bidi bilombola mudimu wetu wa pa buloba bujima, bana betu ba mu tshimenga tshia Arlit mu Niger bakalondela tshisangilu atshi ku nshinga, bangatshile ku Betele wa mu Bénin. Tshimenga etshi tshitu mu tshipela tshia Sahara mutubu bumbuila mabanji a muinshi mua buloba. Bana betu ne bantu bakuabu batu babuela mu bisangilu bonso basanga 21 bakadisangisha. Nansha muvuabu kule bakumvua anu bu ne: bavua  munkatshi mua tshisumbu tshinene tshia bantu 44 131. Muanetu kampanda wakafunda ne: “Tudi tunuela tuasakidila wa manza tente bua munudi benze bua tulondele tshisangilu etshi ku nshinga. Mbitujadikile kabidi ne: nudi nuditatshisha bikole bua bualu buetu.”

Pavua muakuidi muena Isalele wela mpungi anu umue, “anu bamfumu, bantu [bavua] ku mutu kua binunu,” ke bavua ne bua kuya ku ntenta wa kusambakena. (Nom. 10:4) Kuoku aku ke kuvua Mose ubambidila amue malu ne ubalongeshila. Malu au avua abambuluisha bua kukumbaja midimu ivuabu babapeshe mu bisa biabu. Bu wewe muikale pebe umue wa ku bamfumu abu, kuvuaku mua kuenza tshionso tshiuvua mua kuenza bua kuya ku ntenta bua kumvua bivuabu bamba anyi?

Lelu, bakulu ki ‘mbamfumu’ to, ne kabena bakokesha mikoko ya Nzambi idi mu bianza biabu ne bumfumu to. (1 Pet. 5:1-3) Kadi badi benza muabu muonso mua kuenza bua kuyilama. Ke bualu kayi dîba didibu bababikila bua kubalongesha malu makuabu mu tulasa bu mudi mu Kalasa ka mudimu wa Bukalenge, badi baya. Mu tulasa etu, batu babalongesha mua kukumbaja midimu ya mu tshisumbu bimpe menemene. Malu adibu balonga au adi alua kuenza bua tshisumbu tshikole mu nyuma. Nansha wewe kuyi muanji kubuela mu tulasa etu, pamuapa malu adibu balongamu adi ambuluisha tshisumbu au adi akuambuluisha pebe.

Kuvua misangu ivua muakuidi muena Isalele wela mpungi ne dîyi dibanda dipueka. Bidi bileja ne: Yehowa uvua musue bua bantu bavua mu tshitudilu base luendu. (Nom. 10:5, 6) Pavua bantu basa luendu, bavua baya mu bulongame bua dikema! Kadi bualu ebu buvua bulomba kabidi mudimu wa bungi kudi muntu yonso. Misangu mikuabu, bantu bakuabu bavua pamuapa basa luendu ku tshimfula muoyo. Bua tshinyi?

Pamuapa bantu bakuabu bavua mua kuamba ne: mpungi yenji anu ya katupa bela katupa bela ne bakadi bayela too ne dîba ditudi katuyi batekemene. “Imue misangu ditutu divua dishala dimane anu kumbukila ku dilolo too ne mu dinda.” Misangu mikuabu, pavuabu batula, kumpala kua bobu kujuka, ditutu divua dishala dimane “bua matuku abidi, bua ngondo umue anyi bua mutantshi mule.” (Nom. 9:21, 22) Mmisangu bungi kayi ivua bena Isalele batule mu njila? Nomba nshapita wa 33 udi uleja ne: bavua batule miaba mitue ku 40.

Imue misangu, bena Isalele bakuabu bavua pamuapa batudila muaba uvua dileji. Kutudila muaba wa mushindu eu kuvua mua kuikala kuimpe kua dikema mu ‘tshipela tshinene tshivua tshienza buôwa atshi.’ (Dut. 1:19) Nunku bantu bavua mua kubanga kuela meji ne: bobu batule tshitudilu, kabavua mua kupeta muaba mukuabu wa muimpe kupita uvuabu au to.

Pavua bisa bituadija luendu, pamuapa bivua bitonda bakuabu bua kuindila wabu musangu wa kujuka. Bantu bonso bavua bumvua muadi wa mpungi wa dîyi dibanda dipueka, kadi bonso kabavua basa luendu diatshimue to. Muadi wa mpungi au uvua umanyisha bisa bivua bitudile ku est, mmumue ne: tshisa tshia Yuda, tshia Yisakâ, ne tshia Zebulona ne: bivua ne bua kuasa luendu. (Nom. 2:3-7; 10:5, 6) Pavuabi biasa luendu, kuvua muakuidi uvua wela kabidi mpungi ne dîyi dibanda dipueka bua musangu muibidi bua kumanyisha tshisumbu tshia bisa bisatu bivua bitudile ku sud. Bakuidi bavua batungunuka ne kuenza nunku too ne pavua tshisumbu tshijima tshia bena Isalele tshiasa luendu.

Pamuapa bitu bikukolela bua kuitaba malu kampanda atu bulongolodi bushintulula. Bua tshinyi? Bualu udi mua kuikala umona ne: malu adibu bashintulule mmapite bungi. Anyi uvua mua kuikala muibidilangane ne mishindu kampanda ituvua tuenza amue malu ne musue bua bishale anu nanku. Nansha biobi bikale bua bualu kayi, bidi mua kukukolela bua kuikala ne lutulu paudi wenda wibidilangana ne malu adibu bashintulule au, bualu bitu bilomba dîba. Nansha nanku, anu mutudi bamone, tuetu tuditatshisha bua kuitaba bualu budibu bashintulule abu, netumone pamuapa ne: ndibenesha dia kudi Nzambi.

Mu tshikondo tshia Mose, Yehowa wakalombola miliyo ne miliyo ya balume, bakaji, ne bana bua kupitshilabu mu tshipela. Bu yeye kayi ubatabalela ne ubalombola, kuabu kuvua kujike. Lelu, bu mudi Yehowa utulombola, katuena tufua mu nyuma to. Tuetu tudi tuya batangile anu kumpala! Ke bualu kayi, tudisuikayiku tuetu bonso bua kutumikila miadi mishilashilangane ya mpungi anu bu muvua bena Isalele ba lulamatu benze!