Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Idikija luse lua Yehowa

Idikija luse lua Yehowa

“Yehowa, Yehowa, Nzambi wa luse udi uditeka pa muaba wa bakuabu.”​—EKES. 34:6, NWT.

MISAMBU: 57, 147

1. Mmu mushindu kayi wa pa buawu uvua Yehowa mudimanyishe kudi Mose? Bua tshinyi tshivuaye muenze atshi tshidi ne mushinga?

UMUE musangu, Nzambi wakadimanyisha kudi Mose umuambila dîna diende ne ngikadilu yende. Ngikadilu ya kumpala ivuaye mutele nduse ne diditeka pa muaba wa bakuabu. (Bala Ekesode 34:5-7.) Yehowa uvua mua kuimanyina pa bukole buende ne meji ende. Kadi bu muvua Mose ukeba tshijadiki tshia ne: Nzambi udi nende, Yehowa wakimanyina pa ngikadilu ivua ileja muvuaye musue kuambuluisha batendeledi bende. (Ekes. 33:13) Kabienaku bikusankisha bua muvua Nzambi mutele ngikadilu milenga eyi kumpala kua mikuabu yonso anyi? Mu tshiena-bualu etshi, netuimanyine pa ngikadilu wa luse, mmumue ne: diditeka pa muaba wa bakuabu pa kumanya makenga abu anyi ntatu yabu, eku bikale ne dijinga dia kubapetesha disulakana.

2, 3. a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: bantu mbaledibue ne ngikadilu wa luse? b) Bua tshinyi tshidi Bible wamba bua luse tshidi ne bua kukutangila pebe?

2 Bantu bavua bafukibue mu tshimfuanyi tshia Nzambi. Nanku, bu mudi Yehowa ne luse, bantu bonso, mbaledibue ne ngikadilu wa kuditatshisha bua bakuabu. Too ne bantu badi kabayi bamanye Nzambi mulelela batu misangu ya bungi bumvuilangana luse. (Gen. 1:27) Mu Bible mudi miyuki ya bungi ya bantu bavua bumvuile bakuabu luse. Vuluka muyuki wa bakaji babidi ba ndumba bavua bafuila muana kumpala kua Solomo. Pavua Solomo mubatete pavuaye mutume dîyi bua bakose muana mu bitupa bibidi, eu uvua mu bulelela mamuende wa muana wakumvua luse. Luse alu luakamusaka too ne bua kulekeela mukaji mukuabu au muana. (1 Bak. 3:23-27) Vuluka kabidi muana wa bakaji wa Palô wakapandisha Mose patshivuaye muana. Nansha muvuaye mumanye ne: muana uvuaye muangule eu uvua wa bena Ebelu ne kavua ne bua kumulama ne muoyo, “wakafuila muana luse” ne kuangata dipangadika dia kumukolesha bu muanende.​—Ekes. 2:5, 6.

3 Bua tshinyi tshilumbu tshia luse tshidi tshikutangila pebe? Bualu Bible udi ukulomba bua kuidikija Yehowa. (Ef. 5:1) Kadi, nansha muvua bantu bafukibue bua kuikala ne luse, dipanga bupuangane ditu ditusaka bua kutangila anu malu etu, bualu tudi ndelanganyi ya Adama. Imue misangu tudi mua kumona ne: ki mbipepele bua kuambuluisha bakuabu eku tuetu bikale ne etu majinga a kukumbaja to. Bua bamue, mbualu budi bubatatshisha ku musangu ne ku musangu, anyi mbualu budi bulomba kuikala ne nkatshinkatshi. Ntshinyi tshidi mua kukuambuluisha bua kuikala kuditatshisha bua bakuabu? Tshia kumpala, keba dîba dia kukonkonona muvua Yehowa muleje bantu luse ne mudi bantu bakuabu balulejangane pabu. Tshibidi, ela meji bua muudi mua kuidikija tshilejilu tshia Nzambi ne mudi kuenza nunku mua kukuambuluisha bikole.

YEHOWA UDI TSHILEJILU TSHIPUANGANE TSHIA LUSE

4. a) Bua tshinyi Yehowa uvua mutume banjelu mu Sodoma? b) Muyuki wa Lota ne bana bende ba bakaji udi utulongesha tshinyi?

4 Kudi bilejilu bia bungi bia mudi Yehowa muleje bantu luse. Ela meji bua tshivua Nzambi muenzele Lota. Muntu muakane eu “uvua unyingalala bikole” bua bikadilu bibi bia dikamakama bia bena mu Sodoma ne Amola. Ke bualu kayi, Nzambi wakapangadija bua kubutula benzavi abu. (2 Pet. 2:7, 8) Nzambi wakatuma banjelu bua kupandisha Lota. Bakamuambila yeye ne bena mu dîku diende bua kupatuka mu bimenga bikavua pa kubutuka ebi. Bible udi wamba ne: ‘Yeye wakajanguluka; [banjelu] bakamukuata ku tshianza tshiende, ne tshianza tshia mukajende, bianza bia bana bende bakaji babidi: bualu bua Yehowa wakamufuila luse; bobu bakalua nende, bakamuteka ku butshika bua musoko.’ (Gen. 19:16) Tshilejilu etshi katshienaku tshileja ne: Yehowa mmumanye bimpe nsombelu mikole idi pamuapa itulukila batendeledi bende ba lulamatu anyi?​—Yesh. 63:7-9; Yak. 5:11, dim.; 2 Pet. 2:9.

5. Mmunyi mudi Dîyi dia Nzambi, bu mudi didi mu 1 Yone 3:17, ditulongesha mua kufuilangana luse?

5 Yehowa ki mmuleje bantu bende anu luse patupu to, kadi mmubalongeshe kabidi mudibi ne mushinga bua kulejangana ngikadilu eu. Tuakule bua mukenji uvuaye muelele bena Isalele bua dikuata tshilamba tshia muntu lukola. (Bala Ekesode 22:26, 27.) Musombeshanganyi wa bintu wa muoyo mubi uvua mua kujinga bua kunyenga mumusombi wa bintu tshilamba tshiende, umushiya kayi ne tshia kudibuikila padiye ulala. Kadi, Yehowa uvua mulongeshe bantu bende bua kuepuka ngenzelu wa malu wa nunku uvua kayi wa luse. Bantu bende bavua ne bua kuikala ne luse. Dîyi dinene didi mu mukenji eu kadienaku ditusaka bua kuenza bualu kampanda anyi? Netujingaku bua muena Kristo netu kulala mu mashika petu bikale ne tshia kuenza bua kumuambuluisha mu dikenga diende anyi?​—Kolos. 3:12; Yak. 2:15, 16; bala 1 Yone 3:17.

6. Bionso bivua Yehowa utungunuka ne kuenza bua kupingaja bena Isalele benji ba mpekatu mu njila bidi bitulongesha tshinyi?

6 Yehowa wakumvuila bantu bende bena Isalele luse nansha pavuabu benze mpekatu. Tudi tubala mu Bible ne: ‘Yehowa, Nzambi wa bankambua babu, wakananukila kubatumina bambi bende; bualu bua wakadi ne bantu bende ne muaba wende luse.’ (2 Kul. 36:15) Katuenaku mua kumvuila bantu badi mua kulua kunyingalala bua nsombelu wabu mubi ne kuanyishibua kudi Nzambi luse anyi? Yehowa ki mmusue bua muntu nansha umue abutudibue mu kabutu kadi kalua to. (2 Pet. 3:9) Nunku, tutungunukayi ne kumanyisha mukenji wa Nzambi wa didimuija udi uleja mudiye ne luse too ne pabutulaye bantu babi.

7, 8. Bua tshinyi dîku kampanda divua ditabe ne: Yehowa uvua mubaleje luse?

7 Kudi malu a bungi adi menzeke adi aleja mudi Nzambi ne luse. Tukonkonone tshivua tshifikile dîku kampanda. Mu dîku edi muvua muana wa bidimu 12 utudi mua kubikila ne: Milan. Bualu ebu buakenzeka tshikondo tshivua bisa biluishangana ku ntuadijilu kua bidimu bia 1990. Milan ne muakunyende wa balume ne baledi bende ne Bantemu bakuabu ndambu bavua mu mashinyi bumbuka mu Bosnie baya mu Serbie. Bavua baya mu mpungilu uvua baledi ba Milan ne bua kubatijibua. Kadi pakafikabu ku mikalu ya ditunga, basalayi bakapatula dîku edi dijima mu mashinyi bua tshisa tshiabu; kadi bakalekela bana betu bakuabu abu bua batungunuke ne luendu. Bobu bamane kubalama matuku abidi, munene wa basalayi wakabikila eu uvua ku mutu kuende bua kumuebeja tshivuaye ne bua kubenzela. Munene wa basalayi eu uvua muimane kumpala kua dîku edi, nunku buonso buabu bakumvua diandamuna divuabu bamupeshe dia ne: “Ndaku nabu ubasa masashi!”

8 Patshivua munene wa basalayi eu uyukila ne basalayi bende, bantu babidi bakaya kudi dîku edi ne kudimanyishabu ne dîyi ditekete ne: bavua Bantemu. Bavuabu nabu mu mashinyi bavua babambile tshivua tshibafikile. Bantu babidi aba bakambila Milan ne muakunyende bua babuele mu mashinyi bua kupitabu mikalu ya ditunga, bualu kabavua balomba bana mikanda ya bumuntu to. Pashishe, bantu bavua balue aba bakambila baledi bua kunyungulukila panyima pa biro bia balami ba ku mikalu bua batuilangane dia muamua dia mikalu. Milan kavua ni mmua kuseka anyi kudila bua lungenyi elu to. Baledi bende bakebeja ne: “Nudi nuela meji ne: nebatulekela petu anu nanku tuya anyi?” Kadi pavuabu benda baya, bivua bienze anu bu ne: basalayi abu bavua bashale babalengamine. Baledi aba ne bana babu bakasambakena dia muamua dia mikalu ya ditunga. Bakatungunuka ne kuya mu tshimenga tshivua mpungilu wenzekela, batuishibue ne: Yehowa uvua muandamune masambila avuabu benza bashikile. Bible udi utuambila ne: kudi bikondo bivua Yehowa kayi mukube batendeledi bende buludiludi to. (Bien. 7:58-60) Kadi Milan udi uleja tshivuaye mumvue wamba ne: “Buanyi meme bivua anu bu ne: banjelu bavua bafofomije mêsu a basalayi aba, ne Yehowa uvua mutusungile.”​—Mis. 97:10.

9. Ntshinyi tshivua Yezu muenze bua nsombelu uvua nende misumba ya bantu ivua imulonda? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

9 Tudi mua kupetela dilongesha kudi Yezu. Wakumvuila musumba wa bantu uvuaye mutuilangane nawu luse, “bualu bavua batata, balekelela bu mikoko idi kayiyi ne mulami.” Ntshinyi tshivuaye muenze bua muvuabu benza luse? “Wakatuadija kubalongesha malu a bungi.” (Mat. 9:36; bala Mâko 6:34.) Uvua mushilangane bikole ne Bafalese bavua kabayi ne dijinga dia kuambuluisha bantu betu ba tshianana aba. (Mat. 12:9-14; 23:4; Yone 7:49) Udiku umvua pebe dijinga dikole dia buena divua nadi Yezu dia kudisha bantu badi ne nzala ya mu nyuma anyi?

10, 11. Luse lutu lukumbane kululejangana misangu yonso anyi? Umvuija

10 Ebi kabiena bisua kuleja ne: luse ndua kuleja mu nsombelu yonso to. Luse lua Nzambi luvua luakanyine mu bilejilu bia mu Bible bitukadi bakuile. Kadi, mukalenge Shaula wakabenga kutumikila pavuaye muleje tshivuaye umona bu diumvuilangana luse. Wakashiya Agaga, muena lukuna wa bantu ba Nzambi ne muoyo; wakashiya kabidi nyama mitambe buimpe ne muoyo. Bua bualu ebu Yehowa wakabenga Shaula bua kikadi kabidi mukalenge wa Isalele to. (1 Sam. 15:3, 9, 15, NWT, dim.) Bushuwa Yehowa mMulumbuluishi muakane. Udi mua kubala mu mioyo ya bantu, ne mmumanye padibi bikengela kulejangana luse. (Muad. 2:17; Yeh. 5:11) Tshikondo tshidi tshilua tshialumbuluisha Yehowa bantu bonso badi babenga kumutumikila. (2 Tes. 1:6-10) Katshiakuikala tshikondo tshia yeye kuleja bantu badiye wangata ne: mbantu babi luse to. Kadi kubashipa nekuikale mushindu muimpe udi Nzambi uleja bantu bakane bakubaye luse.

11 Bidi bimueneka patoke ne: tuetu katuena ne bukenji bua kukosa ne: aba ke bafua anyi ne: aba ke bashala ne muoyo to. Kadi tuetu bonso tudi ne bua kuenza tshionso tshidi tshikengela ku mpindieu bua kuambuluisha bantu. Nunku mmunyi mutudi mua kuleja bantu netu luse ludi lukumbane mu mishindu misunguluke? Tumonayi imue ya kudiyi.

MUA KUIKALA NE LUSE LUDI LUKUMBANE NE KULULEJANGANA

12. Mmunyi muudi mua kuleja muudi umvuilangana luse mu malu audi wenzela bakuabu?

12 Ikala muambuluishi wa bakuabu dituku dionso. Kuleja bena Kristo netu ne bantu bakuabu luse mbualu bunene budibu balomba bantu badi badienzeja bua kuidikija Yezu. (Yone 13:34, 35; 1 Pet. 3:8) Dimue diumvuija dia luse “nkukenga pamue ne badi bakenga.” Muntu udi ulejangana luse mmusakibue bua kukepeshila bakuabu dikenga diabu, pamuapa ubambuluisha bua bamone mua kupita bimpe ne ntatu yabu. Keba mpunga iudi mua kuenza pebe nunku. Tshilejilu, udiku mua kuambuluisha muntu udi mu lutatu, umuenzela midimu ya kumbelu, pamuapa kuya kumusumbila bintu bidiye nabi dijinga anyi?​—Mat. 7:12.

Leja muudi umvuilangana luse paudi ufila diambuluisha didi dikumbane (Tangila tshikoso tshia 12)

13. Nngikadilu kayi ya bantu ba Nzambi itu itamba kumueneka patu bipupu bienzeka?

13 Enza mudimu wa diambuluisha bakuabu. Ntatu idi nayi bantu badi bipupu bitulukile itu isaka bantu ba bungi bua kubaleja luse. Bantu ba Yehowa mbamanyike bua kuikala bantunga mulongo mu bikondo bia dikenga bia nunku. (1 Pet. 2:17) Muanetu wa bakaji mukuabu wa mu Japon uvua musombele muaba uvua munyanga bikole kudi dikanka dia buloba ne dipasalala dia mâyi mu 2011. Udi wamba ne: mushindu uvua bana betu ba bungi bena budisuile ba mu Japon ne mu matunga makuabu badienzeje bua kundongoluela nzubu uvua munyanguke uvua “munkankamije ne munkoleshe bikole.” Wakafunda ne: “Bualu ebu buakangambuluisha bua kujingulula ne: Yehowa utu utabalela bantu. Bana betu Bantemu batu pabu batabalelangana. Bana betu ba bungi ba pa buloba bujima batu batusambidila.”

14. Mmunyi muudi mua kuambuluisha babedi ne bakulakaje?

14 Ambuluisha babedi ne bakulakaje. Patudi tumona bantu batata bua bipeta bibi bia mpekatu wa Adama, bidi bitusaka diakamue bua kubumvuila luse. Tudi ne dijinga dikole dia kumona masama ne bukulakaja bijika. Nunku, tudi tusambila bua Bukalenge bua Nzambi bulue. Mu dindila dilua diabu, tudi tuenza tshionso tshitudi mua kuenza bua kuambuluisha badi mu dikenga. Tumone tshivua mufundi kampanda muambe bua mamuende ukavua mukulakaje uvua ne disama dia mu buongo (Alzheimer). Dimue dituku, bilamba biende bivua bifiike. Pakavuaye ubisukula, wakumvua kangonga ka ku tshiibi kadila. Bavua balue kumutangila kudi Bantemu babidi bavua ne tshibidilu tshia kumuyisha. Bana betu ba bakaji aba bakamuebeja bikalaye uvua ne kamudimu ka bobu kumuenzela. Mamu eu wakabandamuna ne: “Eyowa, kadi bidi bingenza kabundu.” Bana betu aba bakamuambuluisha bua kumusukuila bilamba. Pashishe bakamuenzela tshiayi ne kutuadijabu kuyukila. Muanende au wakasanka bikole. Wakafunda ne: “Bantemu aba mba kuela kalumbandi. Badi benza bidibu bayisha.” Luse luudi umvua bua babedi ne bakulakaje ludiku lukusaka bua kuenza tshionso tshiudi mua kuenza bua kubapetesha disulakana anyi?​—Filip. 2:3, 4.

15. Mmpunga kayi minene idi mudimu wetu wa kuyisha utupetesha?

15 Ambuluisha bantu mu nyuma. Ntatu ne tunyinganyinga bidi bantu nabi bidi bitusaka bua kubambuluisha mu nyuma. Mushindu mutambe buimpe wa kuenza nanku mpatudi tulongesha bantu malu a Nzambi ne tshikala Bukalenge buende mua kubenzela. Mushindu mukuabu nkubambuluisha bua kumonabu ne: kutumikila mikenji ya Nzambi nkuimpe. (Yesh. 48:17, 18) Udiku mua kuvudija mudimu webe wa buambi udi utumbisha Yehowa ne uleja muudi umvuila bantu luse anyi?​—1 Tim. 2:3, 4.

KUIKALA NE LUSE KUDI KUKUAMBULUISHA PEBE

16. Padi muntu umvuilangana luse, mmunyi mudibi bimuambuluisha pende?

16 Bamanyi bapiluke ba masama a mitu badi bamba ne: kulejangana luse kudi mua kuakaja makanda ebe a mubidi ne malanda ebe ne bakuabu. Paudi upetesha bakuabu disulakana, neudiumvue ne disanka, muikale ne lungenyi luimpe bua bakuabu, kuyi udimona nkaya, ne kuyi utamba kuelelangana meji mabi to. Eyowa, wewe ulejangana luse, nebikuabuluishe. (Ef. 4:31, 32) Bena Kristo badi basue kuambuluisha bakuabu ne dinanga dionso nebapete kondo ka muoyo kimpe, bamanye ne: badi benza malu mu diumvuangana ne mêyi manene a Nzambi. Kuikala ne lungenyi lua nunku kudi kuvuija muntu muledi muimpe, mukaji muimpe ne mulunda muimpe. Bantu batu bumvuilangana luse ne lukasa batu pabu bapeta diambuluisha ne dikuatshisha patubu nabi dijinga.​—Bala Matayi 5:7; Luka 6:38.

17. Bua tshinyi udi ne bua kuikala ne luse ne kululejangana?

17 Kuena ne bua kumvuilangana luse anu bualu kuenza nunku kudi kukuambuluisha pebe to. Kabingila kanene kadi ne bua kuikala dijinga diebe dia kuidikija Muena dinanga ne luse, Yehowa Nzambi, ne kumutumbisha. (Nsu. 14:31) Mmutushile tshilejilu tshipuangane. Nunku, tuenzayi tshionso tshitudi mua kuenza bua kumuidikija, mmumue ne: kuenza bua dinanga dikole dikale munkatshi mua bena Kristo netu ne tuikale mu malanda mimpe ne bantu netu patudi tubaleja luse.​—Gal. 6:10; 1 Yone 4:16.