1, 2. a) Mmudimu kayi munene uvuabu bapeshe Solomo? b) Bua tshinyi Davidi wakaleja muvuaye usamisha meji bua Solomo?

BAVUA bambile Solomo bua kulombola mudimu munene wa dibaka wa katshia ne katshia, mmumue ne: mudimu wa dibaka ntempelo mu Yelushalema. Ntempelo eu uvua ne bua kuikala “muimpe mutambe, bienza bua ne: lumu luende ne bulengele buende bimanyike mu maloba onso.” Bualu bua mushinga mukole budi ne: ntempelo eu uvua ne bua kuikala ‘nzubu wa Yehowa Nzambi mulelela.’ Yehowa wakamba bua Solomo alombole mudimu eu.​—1 Kul. 22:1, 5, 9-11, NWT.

² Mukalenge Davidi uvua mutuishibue ne: Nzambi uvua ne bua kuambuluisha Solomo, kadi utshivua ‘muana ne kayi ne dimanya dia bungi to.’ Uvuaku mua kuikala ne dikima dia kuenza mudimu wa dibaka ntempelo eu anyi? Dikala diende muana ne kayi ne dimanya dia bungi bivuaku mua kumupangisha bua kuwenza anyi? Bua Solomo kuwukumbajaye, uvua ne bua kuikala ne dikima ne kuya kuenza mudimu.

3. Mmalu kayi adi atangila dikima avua Solomo mulonge kudi tatuende?

³ Solomo uvua pamuapa mulonge malu a bungi adi atangila dikima kudi tatuende. Patshivua Davidi muana, wakaluangana ne nyama ya luonji ivua milue kukuata mikoko ya tatuende. (1 Sam. 17:34, 35) Wakaleja  muvuaye ne dikima dia bungi pavuaye muluangane ne tshilobo tshinene tshia mvita. Eyowa, Davidi wakatshimuna Goleyata ne diambuluisha dia Nzambi, ne dibue difinunuke.​—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Bua tshinyi Solomo uvua ne bua kuikala ne dikima?

⁴ Bivua bikumbane bua muvua Davidi mulue kulomba Solomo bua ikale ne dikima ne ibake ntempelo! (Bala 1 Kulondolola 28:20.) Bu Solomo kayi ne dikima, buôwa buvua mua kumutekesha, ne dibenga kuenza mudimu divua dibi menemene kupita diwenza bibi.

5. Bua tshinyi tudi dijinga ne dikima?

⁵ Anu bu Solomo, tudi dijinga ne diambuluisha dia Yehowa bua tuikale ne dikima ne tukumbaje mudimu wetu. Bua kufika ku dienza nanku, tudi mua kuelangana meji bua bilejilu bia bantu ba kale bavua ne dikima. Tudi kabidi mua kuela meji bua mutudi mua kuleja dikima ne kukumbaja mudimu wetu.

6. Ntshinyi tshidi tshikukemesha bua dikima dia Jozefe?

⁶ Tuakule bua dikima divua Jozefe nadi pavua mukaji wa Potifâ ukeba kuenda nende masandi. Uvua ne bua kuikala mumanye ne: yeye mubenge, bivua ne bua kumukebela ntatu mikole. Nansha nanku, kakadilekelela to, kadi wakaleja muvuaye ne dikima ne kubengaye diakamue.​—Gen. 39:10, 12.

7. Umvuija muvua Lahaba muleje dikima. (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

⁷ Lahaba mmuntu mukuabu uvua ne dikima. Pavua batentekedi bena Isalele baye ku nzubu kuende mu Yeliko, uvua mua kupeta buôwa ne kubenga kubakidila. Kadi bu muvuaye mueyemene Yehowa, wakapeta dikima dia kusokoka bantu balume babidi aba ne kubambuluisha bua baye kabayi bapete njiwu. (Yosh. 2:4, 5, 9, 12-16) Lahaba uvua witaba ne: Yehowa nNzambi mulelela, ne uvua mutuishibue ne: uvua ne bua kupesha bena Isalele buloba mu mishindu kayi yonso. Kavua mulekele ditshina dia bantu, nansha dia mukalenge wa Yeliko ne bantu bende, dimutekesha mu maboko to. Kadi, wakenza malu mu mushindu wakalua kumuambuluisha yeye ne ba mu dîku diabu bua kushalabu ne muoyo.​—Yosh. 6:22, 23.

8. Mmunyi muvua dikima dia Yezu diambuluishe bapostolo?

⁸ Bapostolo ba Yezu ba lulamatu mbashiye tshilejilu tshimpe tshia muvuabu ne dikima. Bavua bamone muvua Yezu muleje dikima. (Mat. 8:28-32; Yone 2:13-17; 18:3-5) Tshilejilu tshiende atshi tshiakabambuluisha bua kuikalabu pabu ne dikima. Pavua basadoke baluisha bapostolo, kabavua balekele kulongesha bantu bua dîna dia Yezu to.​—Bien. 5:17, 18, 27-29.

9. Mmunyi mudi 2 Timote 1:7 utuambuluisha bua kumanya kutudi mua kupetela dikima?

⁹ Jozefe, Lahaba, Yezu, ne bapostolo bakaleja muvuabu ne dijinga dikole munda muabu divua dibasake bua kuenza malu mimpe. Kabavua bapete dikima bualu bavua badieyemene to. Bavua badipete bualu bavua beyemene Yehowa. Tuetu petu tutu tutuilangana ne nsombelu idi itulomba bua kuikala ne dikima. Tudi ne bua kueyemena Yehowa pamutu pa kudieyemena. (Bala 2 Timote 1:7.) Tukonkononayi nsombelu ibidi idi itulomba bua kuikala ne dikima: mu dîku dietu ne mu tshisumbu.

10. Bua tshinyi bansonga bena Kristo badi ne bua kuikala ne dikima?

¹⁰ Bansonga bena Kristo batu batuilangana ne nsombelu ya bungi idi ibalomba bua kuikala ne dikima bua kuenzela Yehowa mudimu. Badi mua kulonga malu a bungi mu tshilejilu tshia Solomo ne kumuidikija bualu uvua muleje dikima pavuaye muangate mapangadika mimpe bua kujikija dibaka ntempelo. Nansha mudi bansonga bena Kristo bapetela buludiki kudi baledi babu, bobu nkayabu badi ne mapangadika a mushinga adibu ne bua kuangata. (Nsu. 27:11) Mapangadika a meji adibu bangata bua dikeba balunda bimpe, dijikija dimpe dia lutetuku, dikala ne bikadilu bikezuke, ne bua kubatijibua, adi alomba kuikala ne dikima. Bidi nanku bualu bansonga aba badi benza malu adi abengangana ne disua dia Satana udi uyobola Nzambi.

11, 12. a) Mmunyi muvua Mose mushiye tshilejilu tshimpe tshia dikima? b) Mmunyi mudi bansonga mua kuidikija tshilejilu tshia Mose?

 ¹¹ Dipangadika dinene didi bansonga ne bua kuangata didi ditangila bipatshila biabu. Mu amue matunga, batu basaka bansonga bua kudifundila bipatshila bia kulonga tulasa tubandile ne kukeba mudimu wa makuta a bungi. Mu matunga makuabu, malu a mpetu adi mua kusaka bansonga bua kumona ne: badi ne bua kuimanyina anu pa dikebela bena mu mêku abu bintu bia ku mubidi. Wewe muikale mu nsombelu wa nunku, ela meji bua tshilejilu tshia Mose. Bu muvuabu bakoleshe Mose kudi muana wa bakaji wa Palô, uvua mua kudifundila tshipatshila tshia kupeta lumu ne bubanji. Bena mu dîku diabu, balongeshi bende, ne bafidi bende ba mibelu bavua ne bua kuikala bamusake bua kuenza nanku. Pamutu pa Mose kuenza nanku, wakimanyina ntendelelu mukezuke ne dikima dionso. Diakamue pakashiya Mose mabanji a mu Ejipitu, wakeyemena Yehowa. (Eb. 11:24-26) Yehowa wakamubenesha bua bualu ebu, ne kakuyi mpata neapete masanka a bungi kumpala eku.

¹² Bia muomumue, Yehowa neabeneshe bansonga badi badienzeja bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma ne kuteka malu a Bukalenge pa muaba wa kumpala mu nsombelu wabu. Neabambuluishe bua kukumbajilabu bena mu mêku abu majinga abu. Mu bidimu lukama bia kumpala, nsonga Timote uvua muimanyine pa bipatshila bia mu nyuma, ne nudi mua kuenza penu nanku. *​—Bala Filipoyi 2:19-22.

13. Mmunyi muvua dikima diambuluishe muanetu wa bakaji kampanda bua kukumbaja bipatshila biende?

¹³ Muanetu wa bakaji wa mu Alabama mu États-Unis uvua dijinga ne dikima bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma. Udi ufunda ne: “Mu dikola dianyi, mvua ne bundu bua dikema. Bivua binkolela bua kuyukila ne bantu ku Nzubu wa Bukalenge, kadi bivua bikole menemene bua kukokola ku nzubu kua muntu undi tshiyi mumanye bua kuyukila nende.” Bu muvua baledi ba muanetu wa bakaji nsonga eu ne bena mu tshisumbu bamuambuluishe, mmukumbaje tshipatshila tshiende tshia kulua mpanda-njila wa pa tshibidilu. Udi wamba ne: “Bulongolodi bua Satana budi busaka bantu bua kumona ne: bipatshila bimpe bia kudifundila nkulonga tulasa tubandile, kuikala ne lumu, makuta, ne kuikala ne bintu bia bungi bia ku mubidi. Misangu ya bungi, bantu kabatu bafika ku dipeta bintu ebi to, kadi bidi bibakebela anu tunyinganyinga. Kadi kuenzela Yehowa mudimu nkumpeteshe disanka dia bungi ne ndiumvua tshiyi ne tshindi mupangile.”

14. Ngimue nsombelu kayi idi ilomba baledi bena Kristo bua kuikala ne dikima?

¹⁴ Baledi bena Kristo badi pabu ne bua kuikala ne dikima. Tshilejilu, mfumuebe wa mudimu udi mua kutungunuka ne kukulomba bua kuenza mudimu mêba a pa mutu ku dilolo anyi ku ndekelu kua lumingu, tshikondo tshiutu muteke bua kuenza ntendelelu wa mu dîku, kuyisha, ne kubuela mu bisangilu. Bidi bikengela kuikala ne dikima bua kubenga dilomba dia nunku ne kuikala tshilejilu tshimpe kudi bana bebe. Anyi pamuapa bamue baledi mu tshisumbu badi mua kulekela bana babu benza malu kampanda audi wewe kuyi musue bua muanebe enze. Baledi abu badi mua kukuebeja bua tshinyi muanebe kena wenza malu adi babu bana benza. Newikalaku ne dikima dia kubumvuija ne bulenga buonso tshiudi muangatshile dipangadika diebe edi anyi?

15. Mmunyi mudi mêyi adi mu Misambu 37:25 ne mu Ebelu 13:5 ambuluisha baledi?

¹⁵ Tudi tuleja mutudi ne dikima patudi tuambuluisha bana betu balela bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma ne kubikumbaja. Tshilejilu, bamue baledi badi mua kuelakana bua kukankamija muanabu bua kulua mpanda-njila, kuya kuyisha muaba udibu dijinga ne bamanyishi ba bungi, kuya ku Betele, anyi kuya kuibaka miaba yetu ya ntendelelu. Baledi badi mua kumvua buôwa bua ne: muanabu kakukumbana bua kubatabalela pakulakajabu to. Kadi baledi ba meji badi baleja dikima ne beyemena  milayi ya Yehowa. (Bala Misambu 37:25; Ebelu 13:5.) Mushindu mukuabu uudi mua kuleja muudi ne dikima ne mueyemene Yehowa mpaudi wambuluisha muanebe bua kuenzaye pende bia muomumue.​—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Mmunyi mudi bamue baledi bambuluishe bana babu bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma? Mmunyi mudi kuenza nunku kubambuluishe?

¹⁶ Bena dibaka kampanda ba mu États-Unis bakambuluisha bana babu bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma. Mulume udi umvuija ne: “Kumpala kua bana betu kutuadijabu kuenda ne kuakula, tuvua tubambila masanka adi afumina ku mudimu wa bumpanda-njila ne ku dienzela tshisumbu mudimu. Ke tshipatshila tshidibu badifundile lelu. Kudifundila bipatshila bia mu nyuma ne kubikumbaja kudi kuambuluisha bana betu bua kuepuka buenzeji bua mu bulongolodi bua Satana ne bua kudifila bua kuenzela Yehowa mudimu.” Muanetu wa balume kampanda udi ne bana babidi wakafunda ne: “Baledi ba bungi batu badienzeja bikole ne batula makuta a bungi bua kuambuluisha bana babu bua kukumbaja bipatshila bia malu bu mudi a manaya, a dijikija dia lutetuku, ne dilonga tulasa. Kadi kudienzeja bikole ne kutula makuta bua kuambuluisha bana betu bua kukumbaja bipatshila biabambuluisha bua kuikala mu malanda mimpe ne Yehowa ke bualu budi ne mushinga wa bungi. Bidi bienza disanka bua kumona mudi bana betu bakumbaje bipatshila bia mu nyuma ne bua mutudi babambuluishe bua kubikumbaja.” Ikala mushindike ne: Nzambi neabeneshe baledi badi bambuluisha bana babu bua kudifundila bipatshila bia mu nyuma ne kubikumbaja.

17. Fila bilejilu bidi bileja mudibi bikengela kuikala ne dikima mu tshisumbu tshia bena Kristo.

¹⁷ Bidi bikengela kuikala kabidi ne dikima mu tshisumbu. Tshilejilu, bakulu badi dijinga ne dikima padibu balumbuluisha muenji wa mpekatu anyi padibu bambuluisha bantu badi dijinga ne luondapu lua lukasa lukasa. Bamue bakulu batu baya kutangila bantu badi mu maloko bua kulonga Bible ne aba badi banyisha bulelela anyi bua kulombola bisangilu. Kadi netuambe tshinyi bua bana betu ba bakaji bajike? Kudi mpindieu mpunga ya bungi idibu nayi bua kuvudija mudimu wabu pa kuikala bampanda-njila, kuyisha muaba udibu dijinga ne bamanyishi ba bungi, kuambuluisha mu mudimu wa luibaku wa muaba udibu, ne kuwuja dilomba bua kubuela mu Kalasa ka bamanyisha ba  Bukalenge. Bamue mbafike too ne ku dibuela mu Kalasa ka Gilada.

18. Mmunyi mudi bana betu ba bakaji bakulumpe mua kuleja dikima?

¹⁸ Bamamu bakulumpe badi dibenesha kudi tshisumbu. Tudi banange bana betu aba bikole! Bamue kabena mua kukumbana bua kuenza malu a bungi bu muvuabu benza kumpala mu mudimu wa Nzambi to, kadi badi anu mua kuleja dikima ne kuenza mudimu. (Bala Tito 2:3-5.) Tshilejilu, muanetu wa bakaji mukulumpe udi dijinga ne dikima bobu bamulombe bua kuyukila ne muanetu wa bakaji nsonga bua tshilumbu tshia mvuadilu muimpe. Kakukanyina muanetu wa bakaji nsonga eu bua mvuadilu wende to, kadi udi mua kumukankamija bua atangile tshidi mvuadilu wende mua kuenzela bakuabu. (1 Tim. 2:9, 10) Kutabalela bena mu tshisumbu ne dinanga mushindu eu kudi mua kupatula bipeta bimpe.

19. a) Mmunyi mudi bana betu ba balume bakadi batambule mua kupeta dikima? b) Mmunyi mudi Filipoyi 2:13 ne 4:13 mua kuambuluisha bana betu ba balume bua kupeta dikima?

¹⁹ Bantu bakuabu badi ne bua kuikala ne dikima ne kuenza mudimu mbana betu ba balume bakadi batambule. Bantu balume badi ne dikima badi basue kuambula majitu makuabu badi dibenesha kudi tshisumbu. (1 Tim. 3:1) Kadi, bamue badi mua kuelakana bua kuipatshila majitu. Pamuapa muanetu wa balume uvua muenze bilema kampanda ku kale, ne mpindieu udiumvua ne: kena ukumbana bua kuikala musadidi wa mudimu anyi mukulu to. Anyi muanetu wa balume mukuabu udi mua kudimona kayi mukumbane bua kukumbaja mudimu kansanga to. Wewe udiumvua mushindu eu, Yehowa udi mua kukuambuluisha bua kuikala ne dikima. (Bala Filipoyi 2:13; 4:13.) Vuluka ne: umue musangu Mose wakadimona kayi mukumbane bua kuenza mudimu uvuabu bamupeshe. (Ekes. 3:11) Kadi, Yehowa wakamuambuluisha, ne mu kupita kua matuku, Mose wakapeta dikima dia kukumbaja mudimu au. Muanetu wa balume ukadi mutambule udi mua kupeta dikima dia muomumue padiye wenza disambila ne muoyo mujima bua Nzambi amuambuluishe ne padiye ubala Bible dituku dionso. Kuelangana meji a bilejilu bia bantu bavua ne dikima nekumuambuluishe kabidi. Udi mua kulomba bakulu ne budipuekeshi bua bamulongeshe ne udi ne bua kuikala mudiakaje bua kuambuluisha mu mudimu wonso udi umueneka. Tudi tulomba bana betu ba balume bonso bakadi batambule bua kuikalabu ne dikima ne kuenzela tshisumbu mudimu bikole!

20, 21. a) Ntshinyi tshivua Davidi mujadikile Solomo? b) Ntshinyi tshitudi bashindike?

²⁰ Mukalenge Davidi wakavuluija Solomo ne: Yehowa uvua ne bua kumuambuluisha too ne pavua mudimu wa kuibaka ntempelo ujika. (1 Kul. 28:20) Bu muvua Solomo mubueje mêyi aa mu lungenyi luende ne mu muoyo wende, kakalekela dikala diende muana ne dipanga kuikala ne dimanya dia bungi bimupangisha bua kuenza mudimu to. Wakaleja muvuaye ne dikima dikole, kuenzaye mudimu, ne Yehowa wakamuambuluisha bua kujikija ntempelo mulenga mu bidimu muanda mutekete ne tshitupa.

²¹ Anu muvua Yehowa muambuluishe Solomo, udi mua kutuambuluisha petu bua kuikala ne dikima ne kukumbaja mudimu wetu mu dîku ne mu tshisumbu. (Yesh. 41:10, 13) Patudi tuenzela Yehowa mudimu ne dikima, netuikale bashindike ne: neatubeneshe lelu ne mu matuku atshilualua. Nunku, “Ikala ne dikima . . . ne ndaku wenze mudimu.”