1. Bilondeshile Malaki 3:16, mmukanda kayi ukadi Yehowa mubange kufunda? Udi ne tshinyi munda muawu?

 KUKADI bidimu bia bungi bidi Yehowa ufunda mukanda wa pa buawu. Mu mukanda eu mudi mêna a bantu. Udi ubanga ne dîna dia ntemu wa kumpala wa lulamatu, Abele. * (Luka 11:50, 51) Yehowa mmutungunuke ne kukumbaja mêna mu mukanda eu, lelu udi ne mêna miliyo ya bungi. Bible udi ubikila mukanda eu ne: “mukanda wa tshivulukilu,” “mukanda wa muoyo,” anyi “muvungu wa muoyo.” Mu tshiena-bualu etshi, netuwubikile anu ne: “mukanda wa muoyo.”​—Bala Malaki 3:16; Buak. 3:5; 17:8.

2. Mu mukanda wa muoyo mudi mêna a banganyi? Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua dîna dietu kufundibuamu?

² Mu mukanda wa pa buawu eu mudi mêna a bantu bonso badi batendelela Yehowa ne ditshina, anyi ne kanemu kakole; badi bangata dîna diende ne mushinga wa bungi. Nebikale ne mpunga wa kupeta muoyo wa tshiendelele. Lelu Yehowa udi mua kufunda dîna dietu mu mukanda eu anu tuetu badie nende malanda a nsungansunga ku diambuluisha dia mulambu wa kupikulangana nawu wa Muanende, Yezu Kristo. (Yone 3:16, 36) Tuetu bonso tudi basue ne: bafunde dîna dietu mu mukanda eu, nansha bikale ne ditekemena dia kuya mu diulu anyi kusomba pa buloba!

3, 4. a) Dîna dietu diodi difunda mu mukanda wa muoyo lelu, netupete muoyo wa kashidi anyi? Umvuija. b) Nkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu etshi ne mu tshialonda?

³ Abi bidi biumvuija ne: bonso badi ne mêna abu mafunda  mu mukanda eu bakadi ne tshijadiki tshia ne: nebapete anu muoyo wa tshiendelele anyi? Diandamuna didi mu mêyi avua Yehowa muambile Mose mu Ekesode 32:33. Yehowa uvua muambe ne: “Muntu udi mungenzele mpekatu, yeye ke ungakupula mu mukanda wanyi.” Nunku mêna adi mafunda mu mukanda lelu badi mua kuakupula, Mbienze anu bu ne: Yehowa mmuanji kuafunda ne kreyon. (Buak. 3:5) Tudi ne bua kuenza bua ne: dîna dietu dishale anu mu mukanda eu too ne muadifundabu bua kashidi, bienza anu bu badifunde ne mâyi a mukanda.

⁴ Imue nkonko idi mua kujuka. Tshilejilu, ntshinyi tshidi Bible wamba bua bantu badi ne mêna abu mafunda mu mukanda wa muoyo ne bua aba badi abu mêna kaayi mafundamu? Bantu badi mêna abu mashale anu mu mukanda eu nebapete muoyo wa tshiendelele dîba kayi? Ntshinyi tshitudi mua kuamba bua bantu badi bafue kabayi bapete mpunga wa kumanya Yehowa? Kudi mushindu wa kufundabu mêna abu mu mukanda eu anyi? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu etshi ne mu tshialonda.

MU MUKANDA WA MUOYO MUDI MÊNA A BANGANYI?

5, 6. a) Anu mudi Filipoyi 4:3 uleja, mu mêna adi mu mukanda wa muoyo mudi mêna a banganyi? b) Ndîba kayi diafundabu mêna abu mu mukanda wa muoyo bua kashidi?

⁵ Mu mukanda wa muoyo mudi mêna a banganyi? Bua kuandamuna lukonko elu, netukonkonone malu a bisumbu bia bantu bitanu. Mêna a bamue ba kudibu mmafunda mu mukanda eu, a bakuabu ki mmafundamu to.

⁶ Tshisumbu tshia kumpala ntshienza ne bantu badibu basungule bua kukokesha ne Yezu mu diulu. Mêna abu mmafunda mu mukanda wa muoyo anyi? Eyowa. Bilondeshile mêyi a mupostolo Paulo avuaye muambile  ‘benzejanganyi nende ba mudimu’ ba mu Filipoyi, mêna a bela manyi basungula bua kukokesha ne Yezu adi lelu mu mukanda wa muoyo. (Bala Filipoyi 4:3.) Kadi bua owu kushalamu, badi ne bua kushala ne lulamatu. Pashishe papetabu tshitampi tshia ndekelu, kumpala kua bobu kufua anyi kua dikenga dinene kutuadija, nebafunde mêna abu mu mukanda eu bua kashidi.​—Buak. 7:3.

7. Bilondeshile Buakabuluibua 7:16, 17, ndîba kayi dikalabu mua kufunda mêna a bena mu musumba munene wa mikoko mikuabu bua kashidi?

⁷ Tshibidi ntshisumbu tshinene tshia mikoko mikuabu. Mêna ayi adi mu mukanda wa muoyo anyi? Eyowa. Neikalamu nansha panyima pa bamane kupanduka ku Armagedone anyi? Eyowa. (Buak. 7:14) Yezu wakamba ne: bantu badi bu mikoko aba nebaye “mu muoyo wa tshiendelele.” (Mat. 25:46) Kadi bantu bapanduka ku Armagedone kabakupeta muoyo wa tshiendelele diakamue to. Mêna abu neanji kushala anu bu mafunda ne kreyon mu mukanda wa muoyo. Pakokesha Yezu munkatshi mua bidimu tshinunu, “neabalame, neabalombole ku mishimi ya mâyi a muoyo.” Bantu badi bitaba buludiki bua Kristo, ne ndekelu wa bionso babangata bu bantu badi balamate Yehowa, nebafunde mêna abu mu mukanda wa muoyo bua kashidi.​—Bala Buakabuluibua 7:16, 17.

8. Mbanganyi badi kabayi ne mêna abu mu mukanda wa muoyo? Tshiabafikila ntshinyi?

⁸ Tshisumbu tshisatu ntshia mbuji yabutulabu ku Armagedone. Mêna ayi kaena mu mukanda wa muoyo to. Yezu udi wamba ne: ‘neyiye mu kabutu ka tshiendelele.’ (Mat. 25:46) Paulo udi utuambila ku nyuma muimpe bua bantu badi bu mbuji aba ne: “Bantu aba nebapete dinyoka dia kabutu ka tshiendelele.” (2 Tes. 1:9; 2 Pet. 2:9) Ke tshiafikila kabidi bantu bavua benzele nyuma muimpe mpekatu ku bukole mu kupita kua bidimu. Bobu pabu nebabutudibue bua kashidi. Mbiumvuike bimpe ne: kabakubabisha ku lufu to. (Mat. 12:32; Mâko 3:28, 29; Eb. 6:4-6) Tukonkononayi mpindieu bimpe bimpe malu a bisumbu bibidi bia bantu babishabu ku lufu pa buloba.

BANTU BABISHABU KU LUFU

9. Anu mudi Bienzedi 24:15 uleja, mbisumbu kayi bibidi bia bantu babishibua ku lufu pa buloba? Ndishilangana kayi didi pankatshi pa bisumbu bibidi ebi?

⁹ Bible udi wakula bua bisumbu bibidi bia bantu babishabu ku lufu bikale ne ditekemena dia kusomba ne muoyo kashidi pa buloba, tshia “bakane” ne tshia “badi kabayi bakane.” (Bala Bienzedi 24:15.) “Bakane” mbantu bavua benzele Yehowa mudimu ne lulamatu pavuabu ne muoyo. Kadi “badi kabayi bakane” mbantu bavua kabayi benzele Yehowa mudimu kumpala kua kufuabu. Mu malu a bungi, bienzedi biabu kabivua biakane nansha kakese. Bu mudibu babisha bena mu bisumbu bibidi ebi ku lufu, tudi mua kuamba ne: mêna abu mmafunda mu mukanda wa muoyo anyi? Bua kuandamuna lukonko elu, tukonkononayi malu a tshisumbu tshionso pa bule.

10. Nebabishe “bakane” ku lufu bua tshinyi? Bamue ba kudibu nebapete diakalenga kayi? (Tangila kabidi tshiena-bualu tshia “Nkonko ya babadi” yidi yakula bua dibishibua dia bantu ku lufu mu tshibejibeji etshi.)

¹⁰ Tshisumbu tshinayi ntshia “Bakane.” Kumpala kua kufuabu mêna abu akavua mafunda mu mukanda wa muoyo. Bavua baakupule pavuabu bafue anyi? Tòo, bualu batshidi ne “muoyo” mu meji a Yehowa. Yehowa “kena Nzambi wa bafue, kadi ngua badi ne muoyo, bualu ku mêsu kuende, buonso buabu badi ne muoyo.” (Luka 20:38) Abi bidi biumvuija ne: papeshilulabu bakane muoyo pa buloba, mêna abu neikale mu mukanda wa muoyo, tshibi banji kuafunda ne “Kreyon.” (Luka 14:14) Kakuyi mpata, bamue ba ku bantu babishibua  ku lufu aba nebapete diakalenga dia kuenza mudimu bu “bakokeshi pa buloba bujima.”​—Mis. 45:16.

11. Bantu “badi kabayi bakane” nebikale ne dijinga dia kulonga tshinyi kumpala kua kubafundabu mêna abu mu mukanda wa muoyo?

¹¹ Tshisumbu tshitanu, tshia ndekelu, ntshia “badi kabayi bakane.” Pamuapa bumuvuabu kabayi bamanye mikenji ya Yehowa, kabavua benza malu makane kumpala kua kufua to. Ke bualu kayi mêna abu kaavua mafunda mu mukanda wa muoyo to. Kadi padi Nzambi ubabisha ku lufu, udi ubapesha mpunga wa bobu kuenza bua mêna abu alue pawu kufundibua mu mukanda au. Nebikengele ne: bambuluishe “badi kabayi bakena” abu bikole. Kumpala kua kufuabu, bamue ba kudibu bavua benze malu mabi menemene. Nunku nebikengele ne: babalongeshe mua kuikala ne nsombelu udi upetangana ne mikenji miakane ya Yehowa. Bua kubalongesha nanku, Bukalenge bua Nzambi nebulombole mudimu munene wa dilongesha uvua katshia kawuyi muenzeke pa buloba apa.

12. a) Mbanganyi balongesha bantu badi kabayi bakane? b) Ntshinyi tshiafikila bantu babenga kutumikila bidibu balonge?

¹² Mbanganyi balongesha bantu badi kabayi bakane? Mmusumba munene wa bantu ne bantu bakane babishibua ku lufu. Bua kufundabu mêna a bantu badi kabayi bakane mu mukanda wa muoyo, badi ne bua kudia malanda ne Yehowa ne kudilambula kudiye. Yezu ne balumbuluishi nende nebalondeshe ne ntema ya bungi bua kumona mudi bantu aba batumikila malu adibu babalongesha. (Buak. 20:4) Muntu wabenga kutumikila, kabakumuanyishila bua kushala ne muoyo to, nansha yeye mua kuikala ukadi ne bidimu 100. (Yesh. 65:20) Yehowa ne Yezu badi ne bukole bua kumona mu muoyo ne kabakuanyishila muntu nansha umue bua kunyanga malu mu buloba bupiabupia to.​—Yesh. 11:9; 60:18; 65:25; Yone 2:25.

 DIBISHIBUA KU LUFU BUA MUOYO NE BUA DILUMBULUISHA

13, 14. a) Kumpala tuvua tumvua mêyi a Yezu adi mu Yone 5:29 mushindu kayi? b) Ntshinyi tshitudi ne bua kukuata bua mêyi au?

¹³ Yezu wakakula pende bua bantu bavua ne bua dibishibua ku lufu pa buloba apa. Tshilejilu, wakamba ne: “Dîba didi dilua diumvua bantu bonso badi mu nkita ya tshivulukilu dîyi diende ne nebapatuke, bavua benze malu mimpe bua dibishibua ku lufu dia muoyo, bavua benze malu mabi bua dibishibua ku lufu dia dilumbuluisha.” (Yone 5:28, 29) Ntshinyi tshivua Yezu usua kuamba?

¹⁴ Kumpala tuvua tumvua mêyi a Yezu aa ne: uvua wakula bua malu enza bantu panyima pa dibishibua diabu ku lufu; mu ngumvuilu wa ne: bamue nebapetulule muoyo ne nebenze malu mimpe kadi bakuabu bobu nebapetulule muoyo ne nebenze malu mabi. Kadi mona, Yezu ki mmuambe ne: bantu badi bafuma ku dipatuka mu nkita ya tshivulukilu nebenze malu mimpe anyi ne: nebenze malu mabi to. Mmuakule mu ngakuilu wa malu menza kale. Udi wakula bua bantu “bavua benze malu mimpe” ne “bavua benze malu mabi.” Bidi bileja ne: mbenze malu au kumpala kua bobu kufua. Bidi nanku bushuwa, bualu kabakuitabila muntu nansha umue bua kuenza malu mabi mu bulongolodi bupiabupia to. Bantu badi kabayi bakane abu badi ne bua kuikala benze malu abu mabi au kumpala kua bobu kufua. Kadi mpindieu mmunyi mutudi mua kumvua mêyi a Yezu adi akula bua “dibishibua ku lufu dia muoyo” ne “dibishibua ku lufu dia dilumbuluisha”?

15. Mbanganyi ‘babishibua ku lufu bua muoyo?’ Bua tshinyi?

¹⁵ Bantu bakane bavua benze malu mimpe kumpala kua kufuabu ‘nebabishibue ku lufu bua muoyo’ bualu mêna abu neikale mamana kufunda mu mukanda wa muoyo. Abi bidi biumvuija ne: dibishibua dia bantu “bavua benze malu mimpe” didibu bambe mu Yone 5:29 didi muomumue ne dia “bakane” didibu bakuile mu Bienzedi 24:15. Ngumvuilu eu udi upetangana ne mêyi adi mu Lomo 6:7, a ne: “Muntu udi mufue mmubingishibue ku mpekatu wende.” Mpekatu ivua bantu bakane benze ivua mijimijibue ku lufu luabu, Yehowa mubafuile luse; kadi mushale uvuluka lulamatu luabu. (Eb. 6:10) Bushuwa, nebikengele ne: bakane babishibua ku lufu abu bashale ne lulamatu bua mêna abu kushishawu kushala mu mukanda wa muoyo.

16. Mmu ngumvuilu kayi mutudi mua kuangata “dibishibua ku lufu dia dilumbuluisha?”

¹⁶ Kadi bua bantu bavua benze malu mabi kumpala kua bobu kufua? Nansha muvua mibi yabu mijimijibue dîba dia lufu luabu, kadi kabavua benzele Yehowa mudimu ne lulamatu pavuabu ne muoyo to. Ki mbafunde mêna abu mu mukanda wa muoyo nansha. Nunku dibishibua ku lufu dia bantu “bavua benze malu mabi” didi muomumue ne dia bantu “badi kabayi bakane” didibu bakuile mu Bienzedi 24:15. Diabu dibishibua nedikale “dibishibua ku lufu dia dilumbuluisha.” * Nebalumbuluishe bantu badi kabayi bakane mu ngumvuilu wa ne: nebabatangile, bakonkonona malu abu bua kumanya tshidibu. (Luka 22:30) Nebiangate dîba bua kumanya bikalabu bakumbane bua kubanfundabu mêna mu mukanda wa muoyo. Nebafunde mêna abu mu mukanda wa muoyo anu bobu balekele bikadilu biabu  bibi bivuabu nabi kumpala ne badilambule kudi Yehowa.

17, 18. Ntshinyi tshikala bonso babishabu ku lufu bua muoyo ne bua kuenza? “Bienzedi” bidibu bakuile mu Buakabuluibua 20:12, 13 mbienzedi kayi?

¹⁷ Bantu babishibua ku lufu, nansha biobi ne: bavua kumpala munkatshi mua badi bakane anyi mua badi kabayi bakane, nebikengele ne: batumikile mikenji ya mu mivungu mipiamipia yakangulabu mu bidimu 1 000. Mupostolo Yone udi umvuija tshivuaye mumone mu tshikena kumona, wamba ne: “Ngakamona bafue, banene ne bakese, bimane kumpala kua nkuasa wa bukalenge, ne bakabulula mivungu. Kadi bakabulula muvungu mukuabu; mmuvungu wa muoyo. Bafue bakalumbuluishibua bilondeshile malu avua mafunda mu mivungu eyi bilondeshile bienzedi biabu.”​—Buak. 20:12, 13.

¹⁸ Nebalumbuluishe bantu babishibua ku lufu bilondeshile “bienzedi” kayi? Bilondeshile malu avuabu benze kumpala kua kufuabu anyi? Tòo! Vuluka, bavua babingishibue ku mpekatu yabu ya kale dîba dia lufu luabu. Nunku “bienzedi biabu” bidibu bamba ebi ki mbivuabu nabi kumpala kua kufua to. Kadi bidi ne bua kuikala bienzedi bikalabu nabi bilondeshile malu abalongeshabu mu bulongolodi bupiabupia. Nansha bantu ba lulamatu aba: Noa, Samuele, Davidi, ne Danyele nebikale ne bua kulonga malu a Yezu Kristo ne kuleja ditabuja mu mulambu wende. Pikala bantu ba lulamatu bu aba ne bua kulonga malu bungi nunku, netuambe tshinyi bua bantu badi kabayi bakane babishabu!

19. Tshiafikila bantu babenga mpunga mulenga eu ntshinyi?

¹⁹ Tshiafikila bantu babenga mpunga mulenga eu ntshinyi? Buakabuluibua 20:15 udi utuambila ne: “Muntu yonso uvuabu kabayi basangane mufunda mu mukanda wa muoyo wakedibua mu dijiba dia kapia.” Bushuwa, nebababutule butubutu bua kashidi. Nunku bidi ne mushinga bua tuenze bua dîna dietu difundibue mu mukanda wa muoyo ne bua dishalamu!

20. Mmudimu kayi wa dikema wenzeka mu bukokeshi bua bidimu tshinunu? (Tangila tshimfuanyi tshia pa tshizubu.)

²⁰ Tshikondo tshia bukokeshi bua bidimu tshinunu netshikale tshikondo tshia dikema! Nekuikale mudimu munene wa dilongesha uvua katshia kawuyi muenzeke pa buloba apa. Kadi nekuikale kabidi tshikondo tshikalabu mua kukonkonona bienzedi bia badi bakane ne badi kabayi bakane. (Yesh. 26:9; Bien. 17:31) Mudimu wa dilongesha eu newenzeke mushindu kayi? Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshituambuluishe bua kumvua bimpe mudimu wa dilongesha eu ne kuwanyisha.