Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 47

MUSAMBU WA 103 Balami mmapa mikale bantu

Muanetu wa balume, udi ne tshipatshila tshia kulua mukulu anyi?

Muanetu wa balume, udi ne tshipatshila tshia kulua mukulu anyi?

“Muntu mulume yeye wipatshila bua kuikala mutangidi, udi ujinga mudimu muimpe.”1 TIM. 3:1.

LUNGENYI LUNENE

Imue ngikadilu milomba idi muanetu wa balume ne bua kukumbaja bua kulua mukulu.

1-2. “Mudimu muimpe” utu mukulu wenza mmudimu kayi?

 BIWIKALE musadidi wa mudimu kukadi matuku a bungi, pamuapa ukadi wenda ukumbaja ngikadilu milomba bua kulua mukulu. Udi musue kuenza “mudimu muimpe” eu anyi?—1 Tim. 3:1.

2 Mmudimu kayi utu nawu mukulu? Mukulu utu ntunga mulongo mu diyisha, utu udifila mu mudimu wa makumbula a bulami ne wa dilongesha. Utu ukankamija bena Kristo nende ku mêyi ne ku bienzedi. Ke bualu kayi Bible udi ubikila bakulu badi benza mudimu mukole ne: “mapa mikale bantu.”—Ef. 4:8.

3. Ntshinyi tshidi musadidi wa mudimu ne bua kuenza bua kulua mukulu? (1 Timote 3:​1-7; Tito 1:​5-9)

3 Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kulua mukulu? Kukumbana bua kulua mukulu nkushilangane ne kukumbana bua kuenza mudimu mukuabu wa tshianana. Misangu ya bungi, bua kuenza mudimu wa tshianana bitu bikengela kuikala ne mamanya kampanda adi mfumu wa mudimu ukeba bua mudimu au. Kadi bua kulua mukulu, kabiena bikengela anu kumanya kuyisha ne kulongesha to. Udi ne bua kukumbaja ngikadilu milomba idi bakulu ne bua kuikala nayi idi mu 1 Timote 3:​1-7 ne Tito 1:​5-9. (Bala.) Tshiena-bualu etshi netshiakule bua tshidibu balomba bakulu mu malu manene asatu aa: kuikala ne lumu luimpe kudi bantu ba mu tshisumbu ne ba pambelu, kuikala mfumu wa dîku udi tshilejilu tshimpe, ne kuikala ne dijinga dia kuenzela tshisumbu mudimu.

IKALA NE LUMU LUIMPE

4. Padibu bambe ne: muntu udi ne bua ‘kuikala kayi ne bualu budibu bamubanda nabu,’ bidi biumvuija tshinyi?

4 Bua musadidi wa mudimu kulua mukulu, udi ne bua ‘kuikala kayi ne bualu budibu bamubanda nabu.’ Bidi biumvuija ne: udi ne bua kuikala ne lumu luimpe mu tshisumbu bua mudibu kabayi bakubanda ne bualu bubi. Udi kabidi ne bua “kuikala ne lumu luimpe kudi bantu ba pambelu.” Bantu badi kabayi Bantemu badi mua kuakula bibi bua malu adiye witabuja, kadi kabikadi ne bualu nansha bumue budi bubasaka bua kumuamba mudiye muntu mubi udi kayi ne bululame to. (Dan. 6:​4, 5) Diebeja ne: ‘Ntu ne lumu luimpe mu tshisumbu ne pambelu anyi?’

5. Mmunyi muudi mua kueleja ne: udi “munangi wa malu mimpe”?

5 Wewe wimanyina pa malu mimpe adi nawu bakuabu ne ubela kalumbandi bua ngikadilu yabu mimpe, bidi bileja ne: udi “munangi wa malu mimpe.” Munangi wa malu mimpe utu kabidi musue kuenzela bantu malu mimpe, ubenzelawu muvuabu kabayi batekemene. (1 Tes. 2:8) Bua tshinyi ngikadilu eyi idi ne mushinga wa bungi kudi bakulu? Bualu badi bapitshisha dîba diabu dia bungi mu mudimu wa dienza makumbula a bulami ne mu midimu mikuabu ya tshisumbu. (1 Pet. 5:​1-3) Nansha nanku, disanka didibu bumvua bua mudibu bambuluisha bakuabu ndipite malu adibu badipangisha kule ne kule.—Bien. 20:35.

6. Kuikala muakididi wa benyi kudi kumvuija tshinyi? (Ebelu 13:​2, 16; tangila kabidi tshimfuanyi.)

6 Kuikala “muakididi wa benyi” kudi kumvuija kuenzela bantu bakuabu malu mimpe, nansha badi kabayi bena diebe. (1 Pet. 4:9) Mukanda kampanda wa malu a mu Bible udi wamba bua muntu udi wakidila benyi ne: “Tshiibi tshia nzubu wende (muoyo wende) tshidi ne bua kuikala tshiunzuluila benyi.” Diebeja ne: ‘Ndiku mumanyike bu muntu utu wakidila benyi anyi?’ (Bala Ebelu 13:​2, 16.) Muakididi wa benyi utu wabanyangana ne bakuabu tshidiye natshi. Udi mua kuakidila ne bantu badi kabayi ne tshintu, ne batendeledi ba Nzambi badi benza mudimu bikole bu mudi batangidi ba bijengu, ne bangamba-malu bakumbudi.—Gen. 18:​2-8; Nsu. 3:27; Luka 14:​13, 14; Bien. 16:15; Lomo 12:13.

Muanetu wa balume ne mukajende bakidila mutangidi wa tshijengu ne mukajende kuabu. (Tangila tshikoso 6)


7. Padibu bamba ne: mukulu kikadi “munangi wa makuta,” bidi biumvuija tshinyi?

7 Padibu bambe ne: mukulu kikadi “munangi wa makuta,” bidi bimvuija ne: muoyo wende wonso kawena ku makuta ne ku bintu bia ku mubidi to. Nunku nansha wewe mubanji anyi mupele, kuenzela Yehowa mudimu ke bualu budi ne bua kuikala ne mushinga mukole mu nsombelu webe. (Mat. 6:33) Udi ne bua kufila dîba diebe, makanda ebe, ne bintu biudi nabi bua kutendelela Yehowa, kutabalela bena mu dîku diebe, ne bua kuenzela tshisumbu mudimu. (Mat. 6:24; 1 Yone 2:​15-17) Diebeja ne: ‘Ntu mmona makutu mushindu kayi?’ Ntu nsanka ne bintu bikese bindi nabi anyi? Ntu anu musue kupeta makuta ne bintu bia ku mubidi bia bungi anyi?—1 Tim. 6:​6, 17-19.

8. Mmunyi mudi mukulu mua kuleja ne: udi ‘ne nkatshinkatshi mu bienzedi biende’ ne ‘mumanye mua kudikanda’?

8 Mukulu udi ne bua ‘kuikala ne nkatshinkatshi mu bienzedi biende’ ne ‘mumanye mua kudikanda’ mu malu onso. Tshilejilu, kena ne bua kudia kupitshisha, kunua maluvu kupitshisha to. Udi ne bua kuvuala ne kukosesha nsuki mu mushindu udi muakanyine ne kusungula mishindu mimpe ya kujikija lutetuku. Kena ne bua kuidikija ngenzelu wa malu wa bena panu to. (Luka 21:34; Yak. 4:4) Udi ne bua kuikala muntu utu ushala mutukije padibu bamuyobola. Kena ne bua ‘kuikala mukuatshiki wa maluvu’ anyi mumanyinke bu kanuayi to. Diebeja ne: ‘Nsombelu wanyi udi uleja ne: Ntu ne nkatshinkatshi mu bienzedi bianyi ne mumanye mua kudikanda anyi?’

9. Padibu bambe ne: mukulu “ikale ne meji majalame” ne “muena bulongame,” bidi biumvuija tshinyi?

9 Padibu bambe ne: mukulu “ikale ne meji majalame,” bidi biumvuija ne: udi ne bua kukonkonona malu bimpe bimpe bilondeshile mêyi manene a mu Bible. Udi ne bua kuikala muntu udi wela meji bikole bua mêyi manene au, bimuambuluisha bua kujingulula malu ne kuangata mapangadika mimpe. Kikadi muntu utu wangata mapangadika lukasa lukasa bilondeshile tumalu tukese tudiye mumvue to. Kadi ikale muntu udi ne malu onso adi akengela kumpala kua kuangata mapangadika. (Nsu. 18:13) Abi nebimuambuluishe bua kuangata mapangadika mimpe adi aleja ngelelu wa meji wa Yehowa. Padibu bambe ne: udi ne bua kuikala “muena bulongame,” bidi bimvuija ne: mmumanye kulongolola malu ne utu unemeka dîba. Mmumanyike bu muntu wa kueyemena ne utu ulonda buludiki. Ngikadilu eyi neyenze bua bantu bikale bakula bimpe bua bualu buende. Tumonayi mpindieu ngikadilu idi mukulu ne bua kuikala nayi bua yeye kuikala mfumu wa dîku udi tshilejilu tshimpe.

IKALA MFUMU WA DÎKU UDI TSHILEJILU TSHIMPE

10. Mmunyi mudi muntu mua ‘kulombola ba mu nzubu muende bimpe’?

10 Biwikala muanetu wa balume ukadi musele ne musue kulua mukulu, bena mu dîku diende badi ne bua kuikala tshilejilu tshimpe. Udi ne bua kuikala “muntu udi ulombola ba mu nzubu muende bimpe.” Bidi biumvuija ne: udi ne bua kuikala mumanyike bu tatu muimpe, utu wangata mapangadika mimpe bua bena mu dîku diende. Udi kabidi ne bua kuikala wenza ntendelelu wa mu dîku, wenza bua bena mu dîku diende bikale babuela mu bisangilu, ne ubambuluisha bua bikale anu bayisha. Bua tshinyi kuenza nanku kudi ne mushinga wa bungi? Mupostolo Paulo wakamba ne: “Bikala muntu kayi mumanye mua kulombola ba mu nzubu muende, mmunyi mualamaye tshisumbu tshia Nzambi?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Bana ba muanetu udi musue kulua mukulu bobu ne bikadilu bimpe anyi bibi, ntshinyi tshidi mua kumufikila? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)

11 Pikala muanetu wa balume ukadi mulele, bana bende ba bidimu muinshi mua 18 badi ne bua kuikala “bamukokela ne bunême buonso.” Udi ne bua kubalongesha muikale ne dinanga. Tudi bamanye ne: bana batu basue kuseka ne kunaya. Kadi wewe ubalongesha bimpe, nebikale batumikila, banemeka bantu, ne buenza malu mimpe. Udi kabidi ne bua kuenza muebe muonso bua badie malanda mimpe ne Yehowa, bikale batumikila mêyi manene a mu Bible, ne benze malu adi akengela bua bafike ku dibatijibua.

12 Udi ne bua kuikala ne “bana bena kuitabuja badibu kabayi babanda bua buenzavi anyi buntomboji.” Ntshinyi tshidi mua kumufikila muanende muena kuitabuja yeye muenze mpekatu muenene? Bikalaye ne lulengu mu dilongesha bana bende ne mu dibapingaja mu njila, kakukumbana bua kumutekabu mukulu to.—Tangila kabidi Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/10/1996, dib. 21, tshik. 6-7.

Tatu ulongesha bana bende mua kuenzela Yehowa ne tshisumbu mudimu (Tangila tshikoso 11)


ENZELA TSHISUMBU MUDIMU

13. Mmunyi mudi muanetu wa balume mua kuleja ne: ki ‘mmuena malu makole’ anyi ‘muena mutu mukole’?

13 Bana betu ba balume badi ne ngikadilu mimpe ya buena Kristo badi ne mushinga wa bungi mu tshisumbu. Muanetu udi kayi “muena malu makole,” utu wenza bua ditalala dikale anu mu tshisumbu. Wewe musue kumanyika bu muntu udi kayi ne malu makole, ikala uteleja bakuabu, udienzeja bua kumvua mudibu bela meji. Tuteke ne: ukadi mulue mukulu, mpindieu nudi mu tshisangilu ne bakulu bakuabu; ba bungi ba kudibu badi bangata dipangadika bilondeshile mêyi manene a mu Bible, neuditabe nansha diodi kadiyi dikusankisha anyi? Padibu bambe ne: “kikadi muena mutu mukole,” bidi biumvuija ne: kena ne bua kusumisha bua malu enzeke anu mudiye yeye musue to. Udi witaba ngenyi ya bakuabu. (Gen. 13:​8, 9; Nsu. 15:22) Padibu bambe ne: ‘kikadi musue matandu’ anyi ne: “kikadi muntu udi ukuata tshiji lukasa,” bidi biumvuija ne: kena ne bua kunyanga tshiakuidi anyi kukokangana ne bakuabu to. Kadi mbimpe ikale ne mêyi mimpe. Muntu wa ditalala utu udienzeja bua kuikala mu ditalala ne bakuabu nansha mu nsombelu mikole. (Yak. 3:​17, 18) Mêyi ende mimpe adi mua kutuyisha tshilunji tshia bakuabu, too ne tshia batu kabayi bitaba malongesha etu.—Bal. 8:​1-3; Nsu. 20:3; 25:15; Mat. 5:​23, 24.

14. Padibu bambe ne: muanetu udi ukeba kulua mukulu “kikadi muntu mupiamupia mu ditabuja,” bidi biumvuija tshinyi? Ntshinyi tshidiye ne bua kuenza bua kuleja mudiye “muena lulamatu”?

14 Muanetu wa balume udi ukumbana bua kulua mukulu kena ne bua ‘kuikala muntu mupiamupia mu ditabuja’ to. Nansha mudibi kabiyi bilomba bua ikale mubatijibue kukadi bidimu bia bungi, bidi bikengela ikale ukadi mupete dîba dia kukolesha malanda ende ne Yehowa ne mumanye mua kuangata mapangadika mimpe bilondeshile Bible. Kumpala kua kutekabu muntu mukulu, udi ne bua kuleja anu bu Yezu ne: udi ne didipuekesha ne lutulu, kayi umvua tshiji bua mudiye mushale matuku a bungi kabayi bamupesha midimu mikuabu mu tshisumbu. (Mat. 20:23; Filip. 2:​5-8) Bua kuleja mudiye muena lulamatu,” udi ne bua kulamata Yehowa, kutumikila mikenji yende miakane, ne kulonda buludiki budi bulongolodi buende bufila.—1 Tim. 4:15.

15. Bakulu bonso badi ne bua kuikala ba ngamba-malu wa dipoko? Umvuija.

15 Bible udi uleja bimpe ne: batangidi badi ne bua kuikala ‘bakumbane bua kulongesha.’ Abi bidi biumvuija ne: muanetu wa balume udi ne bua kuikala ngamba-malu wa dipoko anyi? Tòo. Bakulu bonso kabatu bangamba-malu ba dipoko to. Kadi badi ne bua kumanya mua kuyisha bantu ne Bible ne kukankamija bena Kristo ne mêyi a mu Bible padibu benza makumbula a bulami. (Fanyikija ne mvese eyi: 1 Kolinto 12:​28, 29; Efeso 4:11) Nansha nanku, bu mudibu balongeshi, badi ne bua kudienzeja bua kuakaja ndongeshilu wabu. Ntshinyi tshidi mua kubambuluisha bua kulua balongeshi ba dilambu?

16. Ntshinyi muanetu wa balume mua kuenza bua kulua mulongeshi muimpe? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)

16 Muanetu wa balume udi ne bua kulua mukulu, udi ne bua kuikala muntu udi “mulamate ku dîyi dia lulamatu bikole.” Bua kuikala mulongeshi muimpe, mbimpe ndongeshilu wende ne mibelu idiye upeshangana bikale bimanyine mu Dîyi dia Nzambi. Udi ne bua kuikala udilongela Bible ne mikanda yetu. (Nsu. 15:28; 16:23) Padiye udilongela, mbimpe ikala utabalela mudi mikanda yetu yumvuija mvese kampanda bua amone mua kulongeshangana ne kubelangana nayi. Padiye ulongesha, mbimpe adienzeje bua kulenga mioyo ya bateleji. Yeye ulomba ngenyi kudi bakulu bapiluke ne uyilonda, nealue mulongeshi muimpe. (1 Tim. 5:17) Bakulu badi ne bua ‘kuikala bakumbane bua kukankamija’ bena Kristo nabu. Kadi kudi misangu idibu ne bua ‘kubabela.’ Nansha nanku, mbimpe bakulu bikale anu ne mêyi mimpe. Muanetu wa balume yeye muikale ne mêyi mimpe, muikale ne dinanga ne wangatshila malu adiye ulongesha mu Dîyi dia Nzambi, nealue mulongeshi muimpe bualu udi widikija Yezu, Mulongeshi munene.—Mat. 11:​28-30; 2 Tim. 2:24.

Musadidi wa mudimu umvuija mvese ku luseke lua mukulu ukadi ne dimanya dia bungi. Musadidi au wambulula muyuki wa patoke, muditangile mu lumuenu (Tangila tshikoso 16)


TUNGUNUKA NE KUDIENZEJA BUA KULUA MUKULU

17. a) Ntshinyi tshidi mua kuambuluisha basadidi ba mudimu bua kutungunuka ne kudienzeja bua kulua bakulu? b) Ntshinyi tshidi bakulu ne bua kumanya padibu bakonkonona malu malomba bua kuteka muntu mukulu? (Tangila kazubu ka ne: “ Ikala ne bupuekele paudi ukonkonona bakuabu.”)

17 Bu mutudi bamone ne: kudi malu malomba a bungi a kukumbaja, bamue basadidi ba mudimu badi mua kumona ne: kabakumbana bua kulua bakulu to. Kadi mbimpe bamanye ne: Yehowa ne bulongolodi buende kabena bakeba ne: baleje ngikadilu ayi mu mushindu mupuangane to. (1 Pet. 2:21) Nyuma wa bukole wa Yehowa ke udi ubambuluisha bua kupeta ngikadilu ayi. (Filip. 2:13) Kudi ngikadilu kampanda uudi mupangile anyi? Sambila. Enza makebulula ne lomba lungenyi kudi mukulu kampanda bua akuambile tshia kuenza.

18. Ntshinyi tshidibu balombe basadidi ba mudimu bonso bua kuenza?

18 Tuetu bonso pamue ne bakulu, tudi badisuike bua kutungunuka ne kudienzeja bua kuikala ne ngikadilu itudi bakonkonone mu tshiena-bualu etshi. (Filip. 3:16) Biwikala musadidi wa mudimu, dienzeja bua kulua mukulu. Lomba Yehowa bua akulongeshe ne akufumbe bua utambe kumuenzela mudimu ne kuambuluisha tshisumbu bikole. (Yesh. 64:8) Yehowa atambe kubenesha bionso biudi wenza bua kulua mukulu.

MUSAMBU WA 101 Tuenze mudimu popamue mu buobumue