Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 28

Enza bua ditshina dia Nzambi ditungunuke ne kukuambuluisha

Enza bua ditshina dia Nzambi ditungunuke ne kukuambuluisha

“Muntu udi wenda mu bululame buende udi utshina Yehowa.” ​—NSU. 14:2.

MUSAMBU WA 122 Nuikale bashindame, kanuyi kunyungisha

KADIOSHA a

1-2. Anu bu Lota, ndutatu kayi ludi bena Kristo batuilangana nalu lelu?

 PATUDI tumona bikadilu bibi bidi nabi bantu lelu, tudi tumvua anu muvua Lota umvua. ‘Tshikadilu tshia dikamakama tshia bashipi ba mikenji tshiakamunyingalaja bikole,’ bualu uvua mumanye ne: Tatu wetu wa mu diulu mmukine bikadilu bibi. (2 Pet. 2:7, 8) Bu muvua Lota utshina Yehowa ne mumunange, biakamusaka bua kubenga bikadilu bibi bia bantu ba muaba uvuaye. Tuetu petu tudi munkatshi mua bantu badi kabayi nangananga batumikila mikenji ya Yehowa ya bikadilu bilenga anyi mene kabayi bayitumikila to. Nansha nanku tudi mua kushala bakezuke mu bikadilu tuetu banange anu Yehowa ne bikale ne ditshina dimpe kudiye.​—Nsu. 14:2.

2 Bua bualu abu, Yehowa udi utupesha mibelu mimpe idi ikankamija mu mukanda wa Nsumuinu eu. Mibelu ya meji idimu idi bushuwa mua kuambuluisha bena Kristo bonso, balume ne bakaji, bana nansha bantu bakole.

DITSHINA DIA NZAMBI DIDI DITUKUBA

Mbimpe tuepuke balunda babi muaba wetu wa mudimu, ne padibu batulomba bua kuenza malu adi mua kunyingalaja Yehowa, mbimpe tubenge (Tangila tshikoso 3)

3. Bilondeshile Nsumuinu 17:3, mbualu kayi budi ne bua kutusaka bua kukuba muoyo wetu? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)

3 Bualu bua mushinga budi butusaka bua kukuba muoyo wetu wa mu tshimfuanyi budi ne: Yehowa utu uwukonkonona. Bidi biumvuija ne: utu umona tshidi bantu kabayi mua kumona ne mmumanye tshitudi munda muetu menemene. (Bala Nsumuinu 17:3.) Tuetu tutungunuka ne kuelangana meji a mibelu yende idi ifila muoyo, neatunange. (Yone 4:14) Dîba adi bikadilu bibi ne mashimi a Satana ne bantu babi ba mu bulongolodi bubi ebu kabakutuenzela bibi nansha kakese. (1 Yone 5:18, 19) Tuetu basemene pabuipi ne Yehowa, netumunange bikole ne netumunemeke kabidi bikole. Bu mutudi katuyi basue kunyingalaja Tatu wetu, netukine too ne meji onso a kuenza mpekatu. Padibu batusaka bua kuenza bualu bubi, mbimpe tudiebeje ne: ‘Bua tshinyi ndi mua kujinga bua kunyingalaja muntu udi munnange bikole mushindu eu?’​—1 Yone 4:9, 10.

4. Mmunyi muvua ditshina dia Yehowa diambuluishe muanetu wa bakaji mukuabu bua kubenga kuenza mpekatu?

4 Muanetu mukuabu wa mu Croatie, diende Marta, uvuabu basaka bua kuenda masandi, wakafunda ne: “Biakankolela bua kuela meji bimpe ne bua kulekela dijinga dia kumvua disanka dia tshitupa tshîpi dia mpekatu. Kadi ditshina dia Yehowa diakankuba.” b Divua dimukube bishi? Udi wamba muvuaye muelangane meji a bipeta bibi bivua mua kumueneka yeye muangate dipangadika dibi. Tudi petu mua kumuidikija. Bualu bubi menemene mbua ne: netubungamije Yehowa ne katuakushala tumutendelela bua kashidi to.​—Gen. 6:5, 6.

5. Bualu bua Leo budi mua kukulongesha tshinyi?

5 Tuepukayi balunda badi benza malu mabi bua kuleja mutudi tutshina Yehowa. Ke dilongesha divua Leo, muanetu wa mu Congo Kinshasa, mupete. Bidimu binayi mumane kubatijibua, wakadia bulunda ne bantu bavua benza malu mabi. Uvua wela meji ne: bu muvuaye yeye kayi wenza malu mabi, kakuvua mpekatu uvuaye wenzela Yehowa muaba au to. Abidi mmale asatu mmîpi, balunda bende abu bakamufikisha ku dilua kanuayi ka maluvu makole ne ku dienda masandi. Pashishe wakabanga kuela meji a bivua baledi bende bamulongeshe ne a muvuaye kabidi kayi ne disanka. Tshiakenzeka ntshinyi? Wakatuadija kuenza malu mimpe. Bakulu bakamuambuluisha, yeye kupingana kudi Yehowa. Lelu udi mukulu ne mpanda-njila wa pa buende, muikale ne disanka.

6. Ntshinyi tshidibu bafuanyikije ne bakaji babidi tshituakonkonona mpindieu?

6 Tukonkononayi Nsumuinu nshapita wa 9 udi wakula bua meji ne butshimbakane bidibu bafuanyikije ne bantu bakaji babidi. (Fuanyikija ne Lomo 5:14; Galatiya 4:24) Patudi tuenda tukonkonona apu ikala muvuluke ne: bantu ba mu bulongolodi bua Satana mbasue kuenda masandi bikole ne mbanange malu a bantu butaka. (Ef. 4:19) Mbia mushinga bua tuetu kuikala ne ditshina dia Nzambi ne kumbuka ku malu mabi. (Nsu. 16:6) Nunku, malu adi mu nshapita eu adi mua kutuambuluisha tuetu bonso, balume ne bakaji. Muntu mukaji yonso udibu bakuila mu nshapita eu mbamuleje bu udi ubikila bantu badi kabayi ne dimanya, mmumue ne: “badi kabayi ne lungenyi lujalame;” bienze bu ne: yonso wa kudibu uvua wamba ne: ‘Buela mu nzubu muanyi, udie.’ (Nsu. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kadi malu adi afikila bantu badibu babikila mmashilangane bikole.

BENGA DIBIKILA DIA KUDI MUKAJI MUTSHIMBAKANE

Dibikila dia kudi “mukaji mutshimbakane” didi difikisha ku lufu (Tangila tshikoso 7)

7. Bilondeshile Nsumuinu 9:13-18, ntshinyi tshidi tshienzekela aba badi bitaba dibikila dia mukaji mutshimbakane? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)

7 Bala bualu bua dibikila dia kudi “mukaji mutshimbakane.” (Bala Nsumuinu 9:13-18.) Udi ubikila bantu badi kabayi ne lungenyi lujalame, ubambila kayi ne bundu ne: ‘buelayi munemu,’ tudie, tunue. Tshidi tshibenzekela tshinyi? Bible udi wamba ne: “Badi kabayi ne bukole mu lufu badimu.” Pamuapa udi uvuluka ngakuilu wa muomumue wa mu tshimfuanyi udi ku ntuadijilu kua mukanda wa Nsumuinu. Badi batudimuija ne: kudi “mukaji muenzavi” udi “mukaji wa masandi.” Badi batuambila ne: “Nzubu wende udi udina too ne mu lufu.” (Nsu. 2:11-19) Nsumuinu 5:3-10 udi utudimuija ne: kudi “mukaji muenzavi” mukuabu udi ‘makasa ende apueka mu lufu.’

8. Ndipangadika kayi ditudi ne bua kuangata?

8 Bantu badibu babikila kudi “mukaji mutshimbakane” badi mua kupangadija bua kuitaba anyi kubenga. Tuetu petu tudi mua kudisangana kumpala kua dipangadika dia nunku. Muntu yeye utusaka bua kuenda masandi anyi bua kutangila malu a bantu butaka peshi tuetu bamone bimfuanyi bia bantu butaka bipatuka mu tshiamu ku mpukapuka mu Enternete, ntshinyi tshitudi mua kuenza?

9-10. Ngamue malu kayi adi atusaka bua kubenga kuenda masandi?

9 Kudi malu mimpe adi atusaka bua kuepuka masandi. Badi baleja mudi “Mukaji mutshimbakane” wamba ne: “Mâyi miba mmashême.” “Mâyi miba” au mmâyi kayi? Bible udi ufuanyikija disangila dia mulume ne mukajende ne mâyi mimpe a tshiashima. (Nsu. 5:15-18) Mulume ne mukaji badi baselangane ke badi mua kusangila ne kumvua disanka bua bualu abu. Kadi kabiena nanku bua “mâyi miba” to. Adi umvuija disangila didi kadiyi dianyishibue to. Disangila dia nanku ditu ditamba kuenzeka mu musokoko anu mutu muivi wiba mu musokoko amu. “Mâyi miba” adi mua kumueneka mashême pikala badi baanua, tuambe ne: badi basangila abu bela meji ne: bantu bakuabu kabakumanya bualu abu to. Badi badishima bibi be! Yehowa utu umona bionso. Kakuena tshintu tshibi menemene bu kujimija dianyishibua kudiye to. Nunku Yehowa yeye katshiyi utuanyisha, kakuakuikala tshintu ‘tshishême’ to. (1 Kol. 6:9, 10) Kadi nekuikale tshinyi?

10 Kuenda masandi kudi mua kufikisha muntu ku diumvua bundu, katshiyi ne mushinga; kudi mua kufikisha muntu mukaji ku dipeta difu dia panshi ne kudi mua kupandulula mêku. Mbiumvuike bimpe ne: mbia meji bua kubenga kubuela mu “nzubu” mua mukaji mutshimbakane bua kudia. Pa kumbusha kufua mu nyuma, bantu ba bungi batu benda masandi batu bapeta masama adi mua kubakebela lufu. (Nsu. 7:23, 26) Nsumuinu 9:18 udi ujika ne mêyi aa: “Benyi bende badi mu ndondo ya Lukita.” Kadi bua tshinyi bantu ba bungi badi bitaba dibikila diende didiye ubashima nadi didi dibafikisha ku lufu?​—Nsu. 9:13-18.

11. Bua tshinyi kutangila malu a bantu butaka anyi kuabala kutu kuenzelangana bibi menemene?

11 Buteyi bunene mbua kutangila malu a bantu butaka anyi kuabala. Bamue bantu badi bela meji ne: kuatangila anyi kuabala kakuena kuenzela muntu bibi to. Kadi ki mmuomu to, kudi kuenzela muntu bibi, katshiyi udinemeka anyi unemeka bantu bakuabu to; ne kudi mua kumukuata ku bupika. Bitu bikole bua bimfuanyi bia malu a masandi kukupukabi mu mutu. Bualu bukuabu, malu a bantu butaka kaatu ajikija majinga mabi to, kadi atu aasonsola. (Kolos. 3:5; Yak. 1:14, 15) Bulelela, bantu ba bungi batu baatangila anyi baabala batu bafika ku dienda masandi.

12. Mmunyi mutudi tuleja ne: tudi tudienzeja bua kuepuka bimfuanyi bidi bitujula majinga mabi?

12 Ntshinyi tshitudi tuetu bena Kristo ne bua kuenza padi tshimfuanyi tshia muntu butaka tshipatuka ku mpukapuka mu tshiamu tshietu? Tutshiumbushe diakamue. Tuetu bavuluke ne: malanda etu ne Yehowa ke tshintu tshia mushinga wa bungi tshitudi natshi, nebikale bipepele bua kutshiumbusha diakamue. Nansha bimfuanyi bidi kabiyi nangananga bileja malu a bantu butaka bidi mua kujula muntu majinga mabi. Bua tshinyi mbimpe kubiepuka? Bualu katuena basue kuenza kabualu nansha kamue kadi mua kutufikisha ku dienda masandi mu muoyo wetu to. (Mat. 5:28, 29) Mukulu mukuabu wa mu ditunga dia Thaïlande, diende David, udi wamba ne: “Ntu ndiebeja ne: nansha bimfuanyi biobi kabiyi nangananga bia malu a bantu butaka, Yehowa neasankaku meme mutungunuke ne kubitangila anyi?’ Kuela meji mushindu eu kutu kungambuluisha bua kuenza malu ne meji.”

13. Ntshinyi tshidi tshituambuluisha bua kuenza malu ne meji?

13 Bua tuetu kuenza malu ne meji, bidi bikengela tuikale ne ditshina dimpe dia kubenga kunyingalaja Yehowa. Ditshina dia Nzambi didi “tshibangidilu” anyi tshishimikidi “tshia meji.” (Nsu. 9:10) Bualu ebu mbumueneke bimpe mu mêyi a ntuadijilu adi mu Nsumuinu nshapita wa 9 adi akula bua mukaji mukuabu wa mu tshimfuanyi, udibu bafuanyikije ne “meji malelela.”

ITABA DIBIKILA DIA KUDI MUKAJI WA MEJI

14. Ndibikila kayi dia mushindu mukuabu didi mu Nsumuinu 9:1-6?

14 Bala Nsumuinu 9:1-6. Mu mvese eu mudi dibikila dia kudi Mufuki wetu udi Mpokolo ne Tshishimikidi tshia meji malelela. (Nsu. 2:6; Lomo 16:27) Badi bakulamu bua nzubu munene muikale ne makunji 7. Bidi bileja ne: Yehowa udi tshipapayi ne udi wakidila bantu bonso badi basue kutumikila mibelu yende ya meji.

15. Nzambi udi utulomba bua kuenza tshinyi?

15 Yehowa udi tshipapayi, utu ufila ne tshianza tshilekelela. Mukaji udibu bafuanyikije ne “meji malelela” mu Nsumuinu nshapita wa 9 udi ne ngikadilu eyi. Badi baleja ne: mukaji wa mu tshimfuanyi au mmulambe munyinyi bimpe, musambakaje mvinyo ne mulongolole mêsa a mu nzubu muende bimpe. (Nsu. 9:2, dim.) Bualu bukuabu, bilondeshile mvese 4 ne 5, “Udi [meji malelela] wambila muntu udi kayi ne lungenyi lujalame ne: ‘Luaku, udie diampa dianyi.’” Bua tshinyi mbimpe tuitabe dibikila dia kudi mukaji eu? Bualu Yehowa musue bua bana bende bikale ne meji ne bikale mu bukubi. Ki mmusue bua tuenze bilema bialua kutunyingalaja pashishe to. Ke bualu kayi “udi ulamina bena bululame meji adi ambuluisha.” (Nsu. 2:7) Tuetu ne ditshina dimpe dia Yehowa, nebitusake bua kumusankisha. Tudi tuteleja mibelu yende ya meji ne tuyitumikila ne disanka.​—Yak. 1:25.

16. Mmunyi muvua ditshina dia Nzambi diambuluishe Alain bua kuangata dipangadika dia meji? Tshiakenzeka ntshinyi?

16 Mona muvua ditshina dimpe dia Nzambi diambuluishe Alain bua kuangata dipangandika dia meji. Udi mukulu, muikale kabidi mulongeshi. Wakamba ne: “Balongeshi nanyi ba bungi batu bangata filme ya malu a bantu butaka bua kulongesha balongi malu a disangila dia mulume ne mukaji.” Kadi yeye uvua mumanye ne: kabivua bimpe to. Wakamba ne: “Bu mumvua munange Yehowa ne mmunemeka, mvua mbenga bua kumona filme ayi, ngosha ne munu muîku. Ngakabumvuija kabidi tshimvua mbengela nanku.” Uvua utumikila mubelu wa kudi “meji malelela” wa ne: “Ndaku mutangile kumpala mu njila wa dijingulula dia malu.” (Nsu. 9:6) Mushindu uvua Alain ubenga au wakakemesha balongeshi nende abu. Bamue ba kudibu bakadi balonga Bible ne babuela mu bisangilu.

Dibikila dia kudi “meji malelela” didi ditupetesha muoyo (Tangila tshikoso 17-18)

17-18. Bantu badi bitaba dibikila dia kudi “meji malelela” badi ne masanka kayi? Ntshinyi tshidibu mua kuindila ne muoyo kuulu kuulu? (Tangila kabidi tshimfuanyi.)

17 Yehowa mmufile tshilejilu tshia bakaji babidi abu bua kutuleja tshiakuenza bua kuikala ne disanka kumpala eku. Bantu badi bitaba dibikila dia “mukaji mutshimbakane” mbanange anu malu a masandi. Mu bulelela, badi ne nsombelu wa lelu lelu, bapua tshiabafikila matuku atshilualua muoyo. Bienzedi biabu nebiye nabu “mu ndondo ya Lukita.”​—Nsu. 9:13, 17, 18.

18 Kadi atshi katshiakufikila bantu badi bitaba dibikila dia kudi “meji malelela” nansha! Bantu badiye mubikile badi batshionkomoka lelu ne biakudia bishême bia mu nyuma bidiye mulongolole bimpe, tuambe ne: badi ne bionso bidi bikengedibua bua kushalabu pabuipi ne Yehowa. (Yesh. 65:13) Yehowa udi utuambila ku butuangaji bua muprofete Yeshaya ne: “Ntelejayi bimpe, ne diayi tshintu tshidi tshimpe, ne nenupete disanka dia bungi mu tshintu tshidi bushuwa tshikuatshisha menemene.” (Yesh. 55:1, 2) Tudi tulonga bua kunanga malu adi Yehowa munange ne tukina adiye mukine. (Mis. 97:10) Tudi ne disanka bua mutudi tubikila bantu bakuabu bua bapete pabu “meji malelela.” Mbienze anu bu ne: tudiku bua “kuelela lubila pa miaba mitumbuke ya tshimenga ne: ‘Muntu udi kayi ne dimanya, abuele munemu.’” Masanka atudi tupeta tuetu ne bantu badi bitaba dibikila adi ki nga tshitupa tshîpi to. Masanka au adi anuku, atuambuluisha bua ‘kuikala’ ne muoyo wa kashidi patudi ‘tuya batangile kumpala mu njila wa dijingulula dia malu.’​—Nsu. 9:3, 4, 6.

19. Bilondeshile Muambi 12:13, 14, mbimpe tudisuike bua kuenza tshinyi? (Tangila kabidi kazubu ka “ Ditshina dia Nzambi didi dituambuluisha.”)

19 Bala Muambi 12:13, 14. Ditshina dia Nzambi ditungunukaku ne kukuba mioyo yetu ne dituambuluishe bua tuikale ne bikadilu bilenga ne tushale pabuipi nende mu matuku mabi a ku nshikidilu aa. Ditshina dimpe dia Nzambi adi neditusake bua kutungunuka ne kulomba bantu ba bungi bua kukeba “meji malelela” adi abambuluisha.

MUSAMBU WA 127 Mushindu undi ne bua kuikala

a Bena Kristo badi ne bua kuikala ne ditshina dimpe dia Nzambi. Ditshina edi didi mua kukuba muoyo wetu ne kutuambuluisha bua kubenga kuenda masandi ne kubenga kutangila malu a bantu butaka anyi kuabala. Mu tshiena-bualu etshi netukonkonone Nsumuinu nshapita wa 9. Badi bakulamu bua bakaji babidi ba mu tshimfuanyi bua kuleja dishilangana dinene pankatshi pa meji ne butshimbakane. Mibelu idi mu Nsumuinu nshapita wa 9 idi mua kutuambuluisha lelu ne matuku atshilualua.

b Tudi bashintulule amue mêna.