Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

MALU A MU NSOMBELU

Kutabalela bakuabu kudi kupetesha masanka a kashidi

Kutabalela bakuabu kudi kupetesha masanka a kashidi

Meme ne mamu ne muakunyanyi, Pat, mu 1948

KAKU wa bakaji muledi wa mamu uvua utendelela mu Église anglicane; wakambila mamu ne: “Église anglicane katu ulongesha bulelela to. Tungunuka ne kukeba bulelela.” Pakambaye nanku, mamu wakatuadija kukeba tshitendelelu tshilelela. Kadi kavua musue kuyukila ne Bantemu ba Yehowa to. Uvua mene mungambile bua kuikala kusokoma pavuabu balua kuetu, mu Toronto, mu Canada. Kadi pakatuadija mamu muakunyi kulonga Bible ne Bantemu mu 1950, mamu wakatuadija pende kumulonga. Bavua balongela mu nzubu mua tatuanyi mukaji. Bobu kulua kubatijibua.

Tatu uvua mukulu mu tshitendelelu kampanda tshia muaba utuvua. Nunku lumingu luonso, uvua ututuma meme ne muakunyanyi wa bakaji muaba uvuabu balongeshila bana malu a Nzambi, pashishe tuvua tupetangana ne tatu bua kuya mu masangisha pa dîba dia 11 wa mu dinda. Mu mapingaja, tuvua tuya ne mamu ku Nzubu wa Bukalenge. Bivua bipepele bua kumona muvua bitendelelu bibidi abi bishilangane.

Meme ne bena mu dîku dia Hutcheson mu mpungilu wa bukua matunga wa Disua dia Nzambi mu 1958

Mamu uvua wambila mulunda wende mukuabu diende Bob Hutcheson ne mukajende Marion malu avuaye ulonga. Bobu kulua Bantemu. Mu 1958, Hutcheson ne mukajende bakaya nanyi meme ne bana babu ba balume basatu, mu mpungilu wa bukua matunga wa matuku 8 mu New York, uvua ne tshiena-bualu ne: Disua dia Nzambi. Mpindieu ke undi mmona ne: bavua badienzeje bikole bua kuya nanyi mu mpungilu au, kadi mmpungilu undi tshiyi mua kupua muoyo to.

BANA BETU BAKANGAMBULUISHA BUA KUYA KUMPALA

Pamvua ne bidimu dikumi ne bia mu njila, tuvua basombele muaba uvuabu bamunyina nyama, meme panyi ngakenza mudimu au. Mvua musue kulua munganga wa nyama. Mamu wakambila mukulu wa mu tshisumbu tshietu bualu abu. Mukulu au wakandeja ne dîyi dimpe mutudi mu “matuku a ku nshikidilu,” ne muvua kuenza bidimu bia bungi ku iniversite mua kunyanga malanda anyi ne Yehowa. (2 Tim. 3:1) Nunku ngakabenga bua kuya ku iniversite.

Ntshivua anu ndiebeja tshimvua mua kuenza pamvua njikija tulasa tua bikadilu. Nansha mumvua nya mu buambi ku ndekelu kua lumingu luonso, kuyisha kakuvua kunsankisha to. Mvua mmona ne: tshivua mua kulua mpanda-njila to. Tatu ne tatu muakunyi bavua kabayi Bantemu bavua bansaka bua kuenza mudimu wa mêba a bungi mu kumpanyi munene wa dieyeka makuta bua malu a njiwu wa mu Toronto. Tatu muakunyi uvuamu ne muanzu munene, nanku ngakitaba bua kuenzamu mudimu.

Bu mumvua anu ngenza mudimu mêba mapite bungi mu Toronto muikale ne bantu bavua kabayi Bantemu, tshivua kabidi nya mu bisangilu ne mu buambi pa tshibidilu to. Mvua musombele kua kaku mulume muledi wa tatu, kadi pakafuaye, ngakakeba kua kusombela.

Hutcheson ne mukajende bavua baye nanyi mu mpungilu mu 1958 abu bavua anu bu baledi banyi. Bakandomba bua nsombele kuabu, bobu kungambuluisha bua kukolesha malanda anyi ne Yehowa. Mu 1960, meme ne muanabu John tuakabatijibua. John wakatuadija bumpanda-njila, kunsakabi bua kuikala kuyisha bikole. Bena Kristo ba mu tshisumbu tshietu bavua bamone muvua malanda anyi ne Yehowa enda akola, pashishe meme kulua mulombodi wa Kalasa ka Mudimu wa Nzambi. a

NGAKASELA, MEME KULUA MPANDA-NJILA

Dituku dituakaselangana mu 1966

Mu 1966, ngakasela mpanda-njila wa tshisumi diende Randi Berge, uvua musue kuya kuambuluisha muaba uvuabu dijinga ne bamanyishi. Mutangidi wetu wa tshijengu uvua ututabalela bikole, kutulombaye bua tuye kuambuluisha mu tshisumbu tshia mu Orillia, mu Ontario. Tuetu kuyamu.

Diakamue patuakafika mu Orillia, ngakalua panyi mpanda-njila. Mvua ne disanka dia kuenza mudimu au anu bu Randi. Pangakadifila bikole mu mudimu wa bumpanda-njila, ngakadimuenena buimpe bua kuyisha ne Bible ne muvua bantu bumvua malu atuvua tubalongesha. Biakatusankisha bua mutuvua bambuluishe bena dibaka bakuabu ba mu Orillia amu ne babafikishe ku dilua Bantemu ba Yehowa.

MUAKULU MUPIAMUPIA NE NGELELU WA MEJI MUPIAMUPIA

Patuvua mu Toronto, ngakatuilangana ne Arnold MacNamara uvua umue wa ku bana betu bavua balombola midimu ku Betele. Wakatuebeja ni tuvua basue kulua bampanda-njila ba pa buabu. Meme kumuandamuna musangu umue ne: “Eyowa! Nudi mua kututuma kuonso kunudi basue pa kumbusha mu Québec!” Bantu ba mu tshitupa tshia Canada bavua bakula Anglais bavua ne ngelelu mubi wa meji bua ba mu Québec bavua bakula Mfualansa. Ngelelu wabu mubi wa meji au ukavua munnyange. Musangu au, bena malu a tshididi ba mu Québec bavua basue kumbusha tshimenga tshia Québec ku Canada.

Arnold wakatuambila ne: “Québec ke muaba umuepele udi Betele utuma bampanda-njila ba pa buabu matuku aa.” Meme kuitaba diakamue bua kuya. Nkavua mumanye ne: Randi uvua musue kuyamu. Ngakalua kujingulula ne: divua dimue dia ku mapangadika matambe buimpe atuvua bangate mu nsombelu wetu!

Tuetu bamane kubuela mu kalasa ka Mfualansa mu mbingu itanu, meme ne Randi ne bena dibaka bakuabu tuakaya mu Rimouski uvua muaba wa kilometre mitue ku 540 lua ku nord-est kua Montréal. Tutshivua anu ne bia bungi bia kulonga, bualu dimue edi patuvua mu bisangilu ngenda mbala mamanyisha, ngakamba ne: mu mpungilu utuvua ne bua kuenza nemuikale “nyunyi ya mfiondo ya bungi” pamutu pa kuakula bua “bana betu ba mu Autriche.”

“Nzubu wetu mutoke” wa mu Rimouski

Mu nzubu mutuvua bonso banayi mu Rimouski amu, muakalua kabidi bana betu ba bakaji bajike ba tshisumi banayi ne muanetu Huberdeau ne mukajende ne bana babu ba bakaji babidi. Huberdeau ne mukajende bakafuta tshitupa tshia makuta a ku nzubu utuvua uvua ne nzubu ya munda 7. Tuvua tubikila nzubu au ne: nzubu mutoke (maison blanche) bualu uvua ne makunji matoke ne luseke luende lua kumpala luikale palu lutoke. Mu nzubu amu tuvua pa tshibidilu bantu 12 anyi 14. Bu mutuvua bampanda-njila ba pa buabu, meme ne Randi tuvua tuya kuyisha mu dinda, mu mapingaja ne dilolo; nunku, bivua bitusankisha bua mutuvua anu ne muntu wa kuya nende mu buambi, too ne mu muvu wa mashika ku madilolo.

Tuvua balue kulamatangana ne bampanda-njila ba lulamatu abu, kuluabu anu bu bena mu dîku dietu. Kuvua misangu ituvua tuota mudilu anyi tulamba bonso pamue. Umue wa kutudi uvua muimbi wa misambu, nunku tuvua ne tshibidilu tshia kuimba misambu mu Disambombo butuku ne tuja maja.

Bantu ba bungi ba mu Rimouski bavua bateleja malongesha a mu Bible! Bivua bituenza disanka dia kumona balongi ba bungi ba Bible baya kumpala ne babatijibua. Tshisumbu tshiakapeta bamanyishi batue ku 35 mu bidimu bitanu.

Bavua batulongeshe bua kulua bamanyishi bimpe mu Québec. Tuvua tumona muvua Yehowa utuambuluisha mu mudimu wa buambi ne utupesha bituvua nabi dijinga. Bualu bukuabu, tuakalonga mua kunanga bana betu bavua bakula Mfualansa, kunanga muakulu wabu ne bilele biabu, kuenzabi bua tunange bilele bikuabu kabidi.​—2 Kol. 6:13.

Betele wakatutuma mu tshimenga tshia Tracadie, lua ku est kua Nouveau-Brunswick. Buvua bualu butuvua katuyi batekemene to. Bivua lutatu kutudi bualu tuvua tufuma ku difuta nzubu ne mvua ndongesha mêba makese ku lumingu mu tshilongelu kampanda. Kupita apu, bamue balongi betu ba Bible bavua bafuma ku dilua bamanyishi ne tuvua munkatshi mua dibaka Nzubu wa Bukalenge.

Tuvua tusambila ku ndekelu kua lumingu luonso bua bualu abu, pashishe tuetu kuanji kuya kumona mu Tracadie amu. Muvua mushilangane ne mu Rimouski. Kadi tuakadiambila ne: bu mudi Yehowa musue bua tuyamu, mbimpe tuye. Tuakela Yehowa mu diteta, tuetu kumona muvuaye utumbushila bipumbishi bionso. (Mal. 3:10) Bu muvua Randi ne ditabuja dikole, muikale ne lungenyi lua kudifila, ne weleshangana tubilele, dimuangala kadiakatunemena bujitu to.

Robert Ross ke mukulu umue utuvua nende mu tshisumbu tshietu tshipiatshipia. Yeye ne mukajende Linda bavua bampanda-njila. Bakimanyika bumpanda-njila buabu pakalelabu muanabu wa kumpala. Nansha muvuabu bakolesha kana kabu ka balume, tshisumi tshiabu bua mudimu wa buambi ne mushindu uvuabu batuakidile meme ne Randi bivua bitukankamije bikole.

MASANKA A KUENZA MUDIMU MUABA WONSO UDIKU DIJINGA

Mu muvu wa mashika makole patuvua mu tshijengu tshietu tshia kumpala

Tuetu bamane kuenza mudimu wa bumpanda-njila bidimu 2 mu Tracadie, bakatutuma mu mudimu wa butangidi bua tshijengu. Buvua bualu butuvua katuyi belele meji to. Tuvua benze mudimu mu tshijengu tshia muakulu wa Anglais bidimu 7, pashishe kututumabu mu tshijengu tshia Mfualansa mu Québec. Léonce Crépeault uvua mutangidi wetu wa distrike uvua ungela kalumbandi bua miyuki imvua ngenza. Kadi pashishe uvua anu ungebeja ne: “Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua yoyi kuambuluisha bantu bikole?” b Mushindu uvuaye untabalela au wakangambuluisha bua meme kuakaja ndongeshilu wanyi ne kuenza bua ikale umvuika bipepele.

Umue wa ku midimu intu tshiyi mua kupua muoyo, mmudimu umvua muenze mu mpungilu wa bukua matunga wa “La foi victorieuse” (Ditabuja didi ditshimuna) wa mu Montréal mu 1978. Mvua mu mudimu wa difila biakudia. Tuvua batekemene bua kudiisha bantu 80000 ne bavua balongolole mushindu mupiamupia wa kubadiisha. Malu onso avua mapiamapia, biakulambila, bintu bia kulamba, too ne mushindu wa kubilamba. Tuvua ne biamu binene bia mashika bitue ku 20, kadi kuvua misangu ivuabi kabiyi bifila mashika to. Kumpala kua dituku dia mbangilu dia mpungilu, katuvua nansha ne mushindu wa kubuela mu tshipalu muvua mpungilu ne bua kuenzekela bua kulongolola biakudia bionso, too ne mundankulu bua malu a manaya avua enzekamu. Tuakalua kutemesha mbabula bua kulamba biakudia bia mu dinda anu pa lunkelu! Nansha mutuvua batshioke, mudimu mukole uvua bana betu benze, mushindu wabu muimpe wa kuenza malu, ne bilele bivua bena budisuile nanyi bakuabu beleshangana biakandongesha malu a bungi. Tuakanangangana, kuenzabi bua tudie bulunda budi bushale kashidi. Bivua bienza disanka bua mutuvua babuele mu mpungilu wa mu Québec au, muaba uvuabu bakengeshe bena Kristo netu mu 1940 too ne mu 1960!

Meme ne Randi tudilongolola bua mpungilu wa mu Montréal mu 1985

Batangidi ba tshijengu nanyi bakuabu batuvua babuele nabu mu mpungilu ya bukua matunga mu Montréal mbandongeshe malu a bungi. Tshidimu tshikuabu, David Splane, ukadi wa mu Kasumbu kaludiki, uvua mulombodi wa mpungilu. Pakantekabu panyi mulombodi mu mpungilu wakalonda, David wakangambuluisha bikole.

Mu 2011, tuetu bamane kuenza bidimu 36 mu butangidi bua tshijengu, bakanteka mulongeshi mu Kalasa ka bakulu ba mu bisumbu. Tuvua balale pa malalu 75 mu bidimu bibidi, kabivua bualu bupepele to. Ku ndekelu kua lumingu luonso, bakulu bavua ne dianyisha dia bungi bualu bavua bamona muvua Kasumbu kaludiki kaditatshisha bua bikale mu malanda mimpe ne Yehowa.

Pashishe, ngakalongesha mu Kalasa ka bamanyishi ba Bukalenge. Pa tshibidilu, balongi bavua bapungila bua bungi bua bia kuenza, bu mudi kusomba panshi mêba 7, kulongolola midimu ivuabu babapesha munkatshi mua mêba asatu butuku buonso, ne kukumbaja midimu 4 anyi 5 ku lumingu. Meme ne mulongeshi mukuabu tuakabambila ne: kanuena mua kukumbaja malu aa Yehowa yeye kayi unuambuluisha to. Nengikale anu mvuluka muvua balongi bafike ku dimona ne: pavuabu beyemena Yehowa, bavua bakumbaja malu a bungi muvuabu kabayi belele meji.

KUTABALELA BAKUABU KUDI KUPETESHA MASANKA A KASHIDI

Mushindu uvua mamu utabalela bakuabu wakasaka balongi bende ba Bible bua kukolesha malanda abu ne Yehowa ne uvua mene muambuluishe tatu bua kushintulula mushindu uvuaye umona bulelela. Biakatukemesha pavuaye mulue kuteleja muyuki wa patoke ku Nzubu wa Bukalenge matuku asatu mamu mumane kufua, wakatungunuka ne kubuela mu bisangilu bidimu 26 biakalonda. Nansha mutuye kayi mubatijibue, bakulu bakangambila ne: uvua wa kumpala ku difika mu bisangilu lumingu luonso.

Mamu mmutushile pende meme ne bakunyi banyi ba bakaji tshilejilu tshimpe. Bakunyi banyi ba bakaji bonso basatu ne babayabu badi benzela Yehowa mudimu ne lulamatu. Babidi badi ku Betele, umue mu wa mu Portugal, mukuabu mu wa mu Haïti.

Meme ne Randi tudi mpindieu bampanda-njila ba pa buabu mu Hamilton, mu Ontario. Patuvua mu butangidi bua tshijengu, tuvua tuya tufila bana betu pavuabu bapinganyina bantu bavuabu bayishe ne mu malonga abu a Bible. Mpindieu tudi ne disanka dia kumona mudi betu balongi ba Bible bafika ku dinanga Yehowa. Bu mutudi badie bulunda ne bena Kristo netu ba mu tshisumbu tshietu tshipiatshipia, bidi bitukankamija bua kumona mudi Yehowa ubambuluisha mu bikondo bionso.

Tudi ne dianyisha dia bungi patudi tuvuluka mudi bana betu ba bungi batuambuluishe. Tuetu petu, tudi ‘tuditatshisha bikole’ bua bakuabu, tubakankamija bua benzele Yehowa mudimu mu mushindu mutambe buimpe. (2 Kol. 7:6, 7) Tshilejilu, mu dîku dikuabu, mamu ne muanende wa balume ne wa bakaji bavua bonso bampanda-njila. Ngakalomba bayende bua alue pende mpanda-njila. Yeye kungandamuna ne: “Kadi si ndi ngenda ngambuluisha bampanda-njila basatu aba.” Ke meme kumuebeja ne: “Udi mua kubambuluisha bimpe kupita Yehowa anyi?” Ngakamukankamija kabidi bua bikale basanka ne bivuabu nabi. Ngondo 6 pashishe, wakalua mpanda-njila.

Meme ne Randi netutungunuke ne ‘kuambila ba mu tshipungu tshia bantu tshidi tshilua midimu ya dikema’ ya Yehowa, ne tudi batekemene ne: nebenzele pabu Yehowa mudimu wa bungi anu bu tuetu.​—Mis. 71:17, 18.

a Utudi tubikila lelu ne: mutangidi wa Tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu.

b Bala malu a mu nsombelu a Léonce Crépeault mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia ngondo 2/2020, dib. 26-30.