NDI MVULUKA kukadi bidimu bia bungi dimue dituku mu dinda, kuvua mashika mu Brookings, ku Sud kua Dakota mu États-Unis. Meme kumvua ne: muvu wa mashika makole ukadi pabuipi. Tuvua bantu bakese mu kamutanda muvua mashika, tuetu bonso tuvua tukanka bua mashika. Tuvua bimane pabuipi ne tshintuku tshinene tshivua tshiuwule tente ne mâyi a matalale! Indilayi nnulondele malu makese a mu nsombelu wanyi bua numanye bua tshinyi tuvua basombele kuntu aku.

Mbandele mu dia 7/3/1936. Bavua batulele banayi, meme ke wa mukala. Tuvua basombele mu kabudimi ku Sud-est kua Dakota. Mudimu wa budimi uvua ne mushinga bua dîku dietu, kadi ki mmudimu uvua ne mushinga wa bungi menemene to. Baledi banyi bakatambula, kuluabu Bantemu ba Yehowa mu 1934. Bavua badilambule kudi Yehowa, ke bualu kayi kuenza disua diende ke bualu buvua ne mushinga wa bungi menemene kudibu. Papa wanyi Clarence wakenza mudimu bu musadidi wa tshisumbu (lelu mutangidi wa malu a kasumbu ka bakulu) mu tshisumbu tshietu tshivua ne bantu bakese mu Conde, ku Sud kua Dakota; panyima pa matuku muanabu Alfred, wakalua kuenzamu pende mudimu wa muomumue.

Dîku dietu divua dibuela mu bisangilu bionso, ne tuvua tuyisha ku nzubu ne ku nzubu, tuambila bantu bakuabu bua ditekemena dilelela bua matuku atshilualua. Tshilejilu tshia baledi banyi ne dilongesha dituakapeta biakatuambuluisha bua kunanga Yehowa. Meme ne yayanyi Dorothy tuakalua bamanyishi ba Bukalenge patuvua ne bidimu bisambombo. Mu 1943 ngakadifundisha mu Kalasa ka Mudimu wa Nzambi katshivua katuadijilaku.

Kubuela mu mpungilu ne mu mpuilu kuvua ne mushinga wa bungi kutudi. Ndi mvuluka mpungilu utuakabuela mu 1949 mu Sioux Falls, ku Sud kua  Dakota. Muanetu Grant Suiter wakenza muyuki uvua ne tshiena-bualu tshia ne: “Numanye ne: dîba dikadi dipite bikole!” Wakatamba kuleja ne: bena Kristo bonso bakadi badilambule bavua ne bua kudifila bua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Panyima pa matuku, ngakadilambula kudi Yehowa, meme kutambula mu mpuilu wa tshijengu, mu Brookings, mu dia 12/11/1949. Ke bua tshinyi mvua mu kamutanda muvua mashika makole kamvua mutele aku. Bunayi buetu tuvua bindile bua kutambula mu tshintuku tshinene tshia tshiamu.

Pashishe ngakapangadija bua kulua mpanda-njila. Ngakatuadija mu dia 1/1/1952, muikale ne bidimu 15. Bible udi wamba ne: “Udi wenda ne bena meji udi ulua muena meji,” ne mu dîku dietu muvua bena meji ba bungi bavua batue dipangadika dianyi dia kulua mpanda-njila nyama ku mikolo. (Nsumuinu 13:20) Misangu ya bungi mvua nyisha ne tatuanyi mukuabu Julius uvua ne bidimu 60. Nansha muvuaye muntu mukole kundi, tuvua basue kuyisha pamue. Ngakalonga malu a bungi kudiye ne dimonamona diende dia malu diakangambuluisha bikole. Mu matuku makese Dorothy wakalua pende mpanda-njila.

Pantshivua muana, baledi banyi bavua babikila batangidi ba bijengu ba bungi ne bakaji babu bua kulua kusomba netu. Mutangidi wa tshijengu Jesse ne mukajende Lynn Cantwell bakangambuluisha bikole. Bavua bantabalela ne bankankamija. Pavuabu bakumbula bisumbu bia pa buipi netu, bavua imue misangu bambikila bua kuyisha nabu. Kusomba nabu kuvua kunsankisha bikole! Mvua musue kuikala ne bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Yehowa anu bu bobu ne kulua mpanda-njila.

Mutangidi wetu wa tshijengu mukuabu uvua Bud Miller. Pakaluaye ne mukajende Joan bua kukumbula tshisumbu tshietu, mvua ne bidimu 18. Tshikondo atshi bavua bambikile kudi komite kampanda uvua utangila tshilumbu tshia diangata bantu ku busalayi. Bavua basue bua ngenze mudimu uvua ubengangana ne dîyi dituma dia Yezu dia kubenga kubuelakana mu malu a tshididi. Kadi meme mvua musue kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge. (Yone 15:19) Ke bualu kayi ngakabalomba bua bangangate bu muena mudimu wa Nzambi.

Ngakasanka bikole pakangambila muanetu Miller ne: nealue pende mu tshisangilu tshivuabu bambikidishe kudi bena mu comite au. Kavua muntu wa  bundu to, ne kavua umvua bantu buôwa to. Uvua kabidi mumanye Mifundu minsantu bimpe. Mvua ne dikima dia bungi bua mutuvua nende! Ku ndekelu kua muvu wa luya wa mu 1954, mu tshisangilu atshi, komite wakitaba dilomba dianyi dia kuikala muena mudimu wa Nzambi. Mvua mua kuenzela Nzambi mudimu mpindieu mudilekelele.

Panyima pa matuku makese, bakambikila ku Betele, kuvuabu babikila ne: Ferme de la Watchtower mu Staten Island mu New York. Ngakenza bidimu bitue ku bisatu kuntu aku. Mvua mupete malu mimpe a bungi bualu mvua mutuilangane ne bana betu ba bungi bavua ne meji batuvua tuenza nabu mudimu.

Pakumbusha budimi bua mu Staten Island kuvua kabidi tshisanji tshia WBBR. Bantemu ba Yehowa bakenza natshi mudimu kumbukila mu 1924 too ne mu 1957. Bavua batume anu bantu 15 anyi 20 ba mu dîku dia Betele bua kuenza mudimu mu budimi abu. Ba bungi ba kutudi batshivua bansonga ne kabavua ne dimanya dia nsongo to. Kadi tuvua tuenza mudimu ne muanetu Eldon Woodworth muela manyi ukavua muntu mukole. Uvua anu bu tatu kutudi ne wakatulongesha malu a bungi. Imue misangu patuvua tukokangana, muanetu eu uvua wamba ne: “Bulelela tshivua Mukalenge muenze ntshimpe menemene tshivuaye ne bua kuenza natshi mudimu.”

Muanetu Frederick Franz uvua kabidi netu ne uvua utuambuluisha tuetu bonso. Uvua ne meji ne uvua mumanye malu a mu Bible bimpe menemene. Uvua utabalela yonso wa kutudi. Harry Peterson ke uvua utulambila biakudia. Bivua bipepele bua tuetu kumubikila mu dîna diende divua dimanyike edi pamutu pa kumubikila mu diende dia ku tshilelelu dia ne: Papargyropoulos. Uvua pende muela manyi ne uvua munange buambi. Muanetu Peterson uvua wenza mudimu wende ku Betele bimpe kadi kavua ulengulula buambi nansha kakese. Uvua ufila bibejibeji bia bungi ngondo yonso. Uvua kabidi mumanye malu a mu Bible bimpe ne uvua wandamuna nkonko yetu ya bungi.

Mu budimi tuvua tulongolola bimuma ne bisekiseki bua kubiela mu makopo. Tuvua tulama makopo a bimuma ne a bisekiseki matue ku 45 000 tshidimu tshionso bua dîku dia Betele. Ngakenza mudimu ne muanetu wa bakaji Etta Huth uvua ne meji a bungi. Wakenza liste wa bintu bia kulengaja nabi  bimuma ne bisekiseki bituvua tulongolola. Bana betu ba bakaji ba muaba au bakalua kuenza netu mudimu, ne Etta uvua ubambuluisha bua kulongolola mudimu wabu. Nansha muvua Etta mumanye bikole kukanga bintu bua kubilama, uvua misangu yonso unemeka bana betu ba balume bavua balombola mudimu mu budimi abu. Wakatushila tuetu bonso tshilejilu tshimpe.

Angela Romano uvua umue wa ku bana betu ba bakaji bansonga uvua ulua kuambuluisha ku budimi. Etta uvua mumuambuluishe patshivuaye umanyinaku bulelela. Meme ne Angie tuakaselangana mu ngondo 4/1958, ne tudi benzele Yehowa mudimu pamue mukantshi mua bidimu 58. Munkatshi mua bidimu bia bungi, lulamatu lua Angie kudi Yehowa ndukoleshe dibaka dietu bikole. Udi ne meji, ne ndi mmueyemena ne muoyo mujima nansha tuetu ne ntatu kayi.

Pakapanyisha bana betu tshisanji tshia WBBR mu Staten Island mu 1957, ngakenza mudimu ku Betele wa ku Brooklyn bua tshikondo tshîpi. Pashishe meme ne Angie tuakaselangana, ke meme kumbuka ku Betele. Munkatshi mua bidimu bisatu tuakenza mudimu wa bumpanda-njila mu Staten Island. Bua tshikondo kampanda, ngakenzela too ne bena tshisanji bapiabapia mudimu, bavua batshibikila ne: WPOW.

Meme ne Angie tuakalama nsombelu mupepele bua kuya ne kuenza mudimu muaba wonso uvuabu netu dijinga. Bu tshipeta, mu 1961 tuakapeta dibikila dia kuya bu bampanda-njila ba pa buabu mu Falls City, mu Nebraska. Kadi matuku makese tuetu bamane kufika kuntu aku, bakatulomba bua kuya ku Sud kua Lansing, mu New York, bua ngondo umue bua kubuela mu Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge. Tuakanyisha dilongesha dituvua bapete, ne tuvua tuela meji ne: panyima pa kalasa tuvua mua kupingana mu Nebraska. Nunku, biakatukemesha bikole pakatupeshabu mudimu mupiamupia. Bavua batutume bamisionere mu Cambodge. Mu ditunga dimpe edi didi ku sud-est kua Asie, tuakamona, kumvua ne kulabula bintu bivua bipiabipia kutudi. Tuvua bushuwa basue kuambila bantu ba kuntu aku lumu luimpe lua Bukalenge.

Kadi pashishe mashintuluka akamueneka mu malu a tshididi a mu ditunga dia Cambodge, ke tuetu kuya ku Sud kua Viêt Nam. Bidimu bibidi pashishe, ngakasama bikole, ne bia dibungama, tuakapingana mu États-Unis. Mvua musue kumvua bimpe. Pangakumvua bimpe, ngakatuadija kabidi bumpanda-njila.

Mu ngondo 3/1965 tuakatuadija kukumbula bisumbu mu mudimu wa batangidi bena ngendu. Munkatshi mua bidimu 33, meme ne Angie tuakenza mudimu wa butangidi bua tshijengu ne bua distrike, ne tuakambuluisha mu mpungilu ya bungi. Mvua munange mudimu eu, bualu mpungile ivua bikondo bivua misangu yonso binsankisha bikole. Munkatshi mua bidimu kampanda tuakakumbula bisumbu bia mu New York City ne bia kumpenga kuende, tuakenza mpungilu ya bungi mu Yankee Stadium.

Meme ne Angie tuakapeta midimu mipiamipia ne mikole ya bungi mu kupita kua bidimu. Mu 1995, bakandomba bua kulongesha mu Kalasa ka dilongesha mudimu. Bidimu bisatu pashishe kutubikilabu ku Betele. Panyima pa bidimu 40, mvua ne disanka  dia kupingana ku Betele, muaba umvua mutuadije mudimu wa pa buawu wa ku dîba ne ku dîba. Bua tshikondo kampanda, ngakenza mudimu mu Biro bia mudimu ne mvua mulongeshi mu tulasa tua bungi. Mu 2007, Kasumbu kaludiki kakenza Tshibambalu tshia tulasa tua Nzambi bua kutangila tulasa tuonso tuvuabu balongesha ku Betele, mvua mutangidi wa tulasa etu bua bidimu kampanda.

Bidimu bishale ebi, mbashintulule malu a bungi mu tulasa tua ku Betele etu. Kalasa ka bakulu ba mu bisumbu kakatuadija mu 2008. Mu bidimu bibidi biakalonda, bakalongesha bakulu bapite pa 12 000 mu Patterson ne ku Betele wa ku Brooklyn. Kalasa aka kadi mpindieu katungunuka ne kuenzeka miaba mikuabu ya bungi. Mu 2010 bakashintulula dîna dia Kalasa ka dilongesha mudimu, kukabikilabu ne: Kalasa ka malu a mu Bible bua bana betu ba balume bajike, pashishe kuenzabu kalasa kapiakapia, kukabikilabu ne: Kalasa ka malu a mu Bible bua bena dibaka.

Mu ngondo wa 9/2014, bakasangisha tulasa tubidi etu, kutubikilabu ne: Kalasa ka bamanyishi ba bukalenge. Bana betu ba bungi pa buloba bujima bakasanka pakumvuabu ne: kalasa aka nekenzeke kabidi mu matunga abu. Bidi bienza disanka bua kumona ne: bantu ba bungi nebapete mpunga wa kubuela mu tulasa etu. Ndi ne dianyisha dia bungi bua mundi mutuilangane ne bantu ba bungi badi bashintulule malu a bungi mu nsombelu wabu bua kumona mua kubuela mu tulasa etu.

Pandi ngela meji bua nsombelu umvua nende kumpala kua kutambula mu kamutanda ka mashika aku too ne lelu, ndi ngela Yehowa tuasakidila bua bantu ba meji bandi mutuilangane nabu. Mbangambuluishe bua kufika ku dimumanya ne ku dimuenzela mudimu bimpe. Bamue bavua bana kundi ne bakuabu bavua bantu bakole. Ba bungi bavua bafumine miaba ivua ne bilele bishilangane ne bianyi. Kadi bienzedi biabu ne mmuenenu wabu biakaleja ne: bavua banange Yehowa bikole. Ndi ne dianyisha dia bungi bua mundi mupete balunda ba meji ba bungi munkatshi mua bantu ba Yehowa badi mua kundongesha malu a bungi.