Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mmunyi mutudi mua kututa diakalengele?

Mmunyi mutudi mua kututa diakalengele?

Mmunyi mutudi mua kututa diakalengele?

BANSONGALUME babidi ba lungenyi lutue bavua benza ne ntema yonso tshiamu tshivua tshimueneka tshipiatshipia ne tshia mushinga wa bungi. Diakamue, tshipepele tshikole tshiakambula biamu bipepele bivuabu benza nabi mudimu, kubinyunguluja muulu mu mvunde, kunyima kubibangula panshi bu dikubakuba dikole, kusunsukabi bionso tupesetupese. Bansongalume aba mu maboko muakabateketa teketee, kushalabu bimane mule ne muîpi. Tshiamu etshi tshienza ne ntema yonso tshiakandamuka mushiki wa mabaya ne biamu bikonyangaja.

Bua Orville ne Wilbur Wright, bualu buakenzeka dituku adi dia ngondo wa dikumi 1900 kabuvua bua kumpala buvua bubapingaje tshianyima pavuabu bajinga kuenza ndeke wa bujitu to. Bakavua benze bimue bidimu bivule ne batule makuta a bungi bua kuenza ndeke.

Kadi ndekelu wa bionso, dinanukila diabu diakapatula bipeta bimpe. Mu dia 17 dia ngondo wa Tshisua-munene 1903, mu musoko wa Kitty Hawk, mu provense wa Caroline du Nord, mu États-Unis, Orville Wright ne Wilbur Wright bakajikija motere wa kumpala wa ndeke wakabuka anu sekonde 12 patupu, mutantshi mushadile ku wa ndeke idiku lelu, kadi uvua mukumbane bua kushintulula bua kashidi malu pa buloba!

Kututa diakalengele mu malu a bungi kutu nangananga kulomba dinanukila ne lutulu. Nansha biobi bikale bua kulonga muakulu mupiamupia, kulonga mudimu kampanda, anyi mene bua kudia bulunda ne muntu, bitu bilomba madikolela ne bikengela kusuminyina bua kukumbaja malu a bungi a mushinga. Mufundi Charles Templeton udi wamba ne: “Misangu tshitema pa dikumi, mudimu mukole ntshintu tshimuepele tshitu tshikengela kuenza bua kushisha kututa diakalenga.” Leonard Pitts, Jr., mufundi wa bikandakanda, udi wamba ne: “Tutu tuakula bua tshipedi, tuamba muditshi tshifumine ku dikasa dimpe didi muntu mutute, kadi pa tshibidilu tutu tulengulula bintu bidi ne mushinga. Mudimu mukole ne dipangila kukumbaja malu kampanda misangu ya bungi. Kufika kumpala ne kushala ku mudimu munkatshi mua mêba a bungi.”

Mêyi aa adi ajadika tshiakamba Bible kale ne: “Tshianza tshia muena disuminyina netshikokeshe.” (Nsumuinu 12:24) Disuminyina didi diumvuija kunanukila mu bitudi tuenza. Muanda eu udi ne mushinga bituikala basue kukumbaja tshitudi tukeba bua kuenza. Dinanukila ntshinyi? Mmunyi mutudi mua kunanukila mu dikeba bua kukumbaja malu atudi tuipatshila, ne mmu malu kayi mutudi ne bua kunanukila? Nkonko eyi neyipete mandamuna mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 3]

Foto wa U.S. National Archives