Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Budipope nngikadilu udi ufila ditalala

Budipope nngikadilu udi ufila ditalala

Budipope nngikadilu udi ufila ditalala

PA BULOBA pavua mua kuikala pimpe be bu bantu bonso bikale badipope (ta bena bupuekele). Bantu kabavua mua kutamba kukeba bintu bia bungi to, bena mêku kabavua mua kutamba kutandangana to, ba-ngenda-mushinga kabavua mua kutamba kutembangana to, ne matunga kaavua mua kuikala aluangana mvita nansha. Udiku musue kusombela muaba wa buena eu anyi?

BASADIDI balelela ba Yehowa Nzambi badi badilongolola bua kubuela mu bukua-panu bupiabupia budi Nzambi mulaye, muikala bantu bonso mua kuangata budipope bu ngikadilu mulenga pamutu pa kubuangata bu butekete. (2 Petelo 3:13) Bulelela, nansha mpindieu badi benda balua bena bupuekele. Bua tshinyi? Bualu Yehowa udi nangananga ubalomba bua bikale ne ngikadilu eu. Muprofete wende Mika wakafunda ne: ‘Wewe kampanda, bakukuleja bualu budi buakane; ne Yehowa udi utekemena malu kayi kûdi? Anu bua wewe kuenza malu makane, kunanga kuleja bakuabu luse, ne kuenda ne Nzambi webe ne mutshima mupuekele [anyi mudipope].’​—Mika 6:8.

Muaku budipope (peshi bupuekele) udi mua kumvuija malu a bungi bu mudi: dibenga kudiamba anyi kuditemba ne dibenga kuditambisha bua bipedi bitudi nabi, bua malu atudi benze ne bua bintu bitudi nabi. Bilondeshile mukanda mukuabu, budipope budi kabidi bumvuija: “kubenga kusambuka mikalu.” Muntu mudipope udi wenza malu ne ushala mu mikalu ya ngikadilu udi muimpe. Mmumanye pa kushikidila mu malu adiye ne bua kuenza, ne adiye mumanye mua kuenza. Mmujadike ne: kudi malu adibu kabayi bamupeshe bukenji bua kuenza to. Bushuwa, bantu badipope batu batusankisha bikole. Joseph Addison, mufundi wa tusala wa mu ditunga dia Angleterre wakamba ne: “Kakuena tshintu tshidi bantu batambe kunanga bu budipope nansha.”

Bantu bapange bupuangane kabatu baledibua ne budipope nansha. Ke bualu kayi tudi ne bua kudienzeja bikole bua kupeta ngikadilu eu. Dîyi dia Nzambi didi ditukankamija padidi ditela malu a bungi adi aleja bupuekele anyi budipope mu mishindu yabu mishilangane.

Bakalenge babidi bena bupuekele

Davidi uvua umue wa ku basadidi bavua balamate Yehowa bikole. Bakamuela manyi bua kuluaye mukalenge wa Isalele patshivuaye nsongalume. Kunyima, Shaula, Mukalenge uvua mu nkuasa tshikondo atshi wakaluisha Davidi bikole, uvua ukeba bua kumushipa, ke Davidi kushalaye katshiyi utua nyima muaba umue.​—1 Samuele 16:1, 11-13; 19:9, 10; 26:2, 3.

Nansha nanku, Davidi uvua mumanye ne: malu avuaye ne bua kuenza bua kusungila muoyo wende avua ne mikalu. Dimue edi pavuaye mu tshipela, wakabenga bua Abishai kushipa Mukalenge Shaula pavuaye mulale tulu, e kuambaye ne: “Buanyi meme kabiena mua kuenzeka to, bilondeshile mmuenenu wa Yehowa, bua kulenga muela manyi wa Yehowa tshianza.” (1 Samuele 26:8-11, NW) Davidi uvua mumanye ne: kavua ne bukenji bua kumbusha Shaula mu bumfumu to. Nunku wakaleja muvuaye ne budipope musangu eu, wakashala mu mikalu ya ngikadilu uvua muimpe. Bia muomumue, lelu basadidi ba Nzambi mbamanye ne: “bilondeshile mmuenenu wa Yehowa,” kudi malu adibu kabayi mua kuenza to, nansha padi muoyo wa muntu mu njiwu.​—Bienzedi 15:28, 29; 21:25.

Solomo muana wa Mukalenge Davidi uvua pende ne budipope patshivuaye nsonga, nansha muakabulejaye mu mushindu muenze bu mushilangane kakese. Pakasombaye mu nkuasa wa bukalenge, wakadimona kayi mukumbane bua kuambula bujitu ebu bunene. Ke kusambila ne: ‘Yehowa, Nzambi wanyi, wewe wakavuija muntu webe mukalenge mu muaba wa tatu wanyi Davidi; ndi anu bu muana mutekete, tshiena mumanye mua kulopoka ne mua kubuela.’ Bushuwa, Solomo uvua mujadike ne: kavua ne dimanya to. Nunku uvua mudipope, muntu muena bupuekele uvua kayi udiamba anyi uditemba. Solomo wakalomba Yehowa bujinguludi ne Yehowa wakamupeshabu.​—1 Bakelenge 3:4-12.

Masiya ne mudianjidi wende

Bidimu bipite pa 1 000 kunyima kua tshikondo tshia Solomo, Yone Mubatiji wakenza mudimu wa kulongoluela Masiya njila. Bu muvua Yone mudianjidi wa Muntu muela manyi, uvua ukumbaja mulayi wa mu Bible. Uvua mua kuikala muditambishe bua mudimu wende eu. Yone uvua kabidi mua kuikala mukebe bua bamutumbishe bualu uvua bulela ne Masiya. Kadi wakambila bantu ne: kavua muakanyine bua kusulula nansha nshinga ya bisabata bia Yezu to. Ne pakaya Yezu ku Musulu wa Yadene bua kutambula, Yone wakamba ne: “Meme ndi ne bualu bua wewe kumbatiza meme, munyi muwakulua kundi?” Muanda eu udi uleja ne: Yone kavua muena lutambishi nansha. Uvua mudipope.​—Matayo 3:14; Malaki 4:5, 6; Luka 1:13-17; Yone 1:26, 27.

Kunyima kua Yezu mumane kutambula, wakatuadija mudimu wa ku dîba ne ku dîba, wenda uyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Nansha muvua Yezu muntu mupuangane, wakamba ne: “Tshiena mua kudienzela bualu nansha bumue . . . tshiena nkeba kuenza tshindi meme musue, amu tshidi Udi muntume musue.” Kabidi, Yezu kakakeba bua bantu bamutumbishe to, kadi wakatumbisha Yehowa mu malu onso akenzaye. (Yone 5:30, 41-44, MMM) Malu aa adi aleja ne: Yezu uvua bulelela muena bupuekele.

Nenku basadidi ba lulamatu ba Yehowa ba kale bu mudi Davidi, Solomo, Yone Mubatiji, nansha Yezu Kristo muntu uvua kayi kalema, bakaleja bupuekele. Kabakaditambisha anyi kuditemba nansha, kadi bakashala mu mikalu miakanyine. Bilejilu biabu bidi bisaka basadidi ba Yehowa ba matuku etu aa bua kuikalabu ne budipope. Kadi kutshidi malu makuabu atudi ne bua kukebela ngikadilu eu.

Mu tshikondo etshi tshia ndululu, bupuekele nngikadilu wa mushinga wa bungi udi bena Kristo balelela ne bua kuikala nende. Udi wambuluisha bua muntu kuikalaye mu ditalala ne Yehowa Nzambi, ne bantu nende, ne bua yeye muine kuikala ne ditalala pa nkayende.

Ditalala ne Yehowa Nzambi

Tudi mua kuikala mu ditalala ne Yehowa anu tuetu bashale mu mikalu idiye muele bua ntendelelu mulelela. Baledi betu ba kumpala Adama ne Eva bakasambuka mikalu ivua Nzambi mubelele ne bakalua bantu ba kumpala bakapangila bupuekele. Bakajimija muaba wa lumu uvuabu nawu kumpala kua Yehowa, muaba uvuabu basombe ne malu mimpe avua mabatekela kumpala ne bakajimija too ne mioyo yabu kabidi. (Genese 3:1-5, 16-19) Bakapola tshivuabu bakune.

Mpekatu wa Adama ne Eva udi ne bua kutulongesha, bualu ntendelelu mulelela udi utuelela mikalu mu malu atudi ne bua kuenza. Tshilejilu, Bible udi wamba ne: ‘bena tshiendenda, anyi bena mpingu, anyi bena masandi, anyi badileji bu bakaji, anyi balume badi benzelangana malu a bundu, anyi bibi, anyi bena lukuka lua bintu, anyi bakuatshiki ba maluvu, anyi bapendianganyi, anyi banyengi ba bintu, kabena bapiana bukalenge bua Nzambi.’ (1 Kolinto 6:9, 10) Yehowa udi utuelela mikalu eyi miakanyine bua diakalenga dietu ne tudi petu tuleja ne: tudi ne meji patudi tubenga kuyisambuka. (Yeshaya 48:17, 18) Nsumuinu 11:2 udi utuambila ne: ‘Meji adi kudi bantu bapuekele [anyi badipope].’

Kadi tudi mua kuamba tshinyi padi tshitendelelu kampanda tshituambila ne: tudi mua kusambuka mikalu eyi ne kutungunuka ne kuikala mu ditalala ne Nzambi? Tshitendelelu atshi tshidi tshikeba kutupambuisha. Kadi bupuekele buobu budi butuambuluisha bua kudia malanda mashême ne Yehowa Nzambi.

Ditalala ne bantu netu

Bupuekele budi kabidi butuambuluisha bua kusomba mu ditalala ne bantu bakuabu. Tshilejilu, padi baledi basanka ne bintu bidibu nabi ne bateka malu a Nzambi pa muaba wa kumpala, bana babu badi pabu mua kulonda tshilejilu tshiabu tshimpe. Nunku nebikale bipepele bua bana batekete kuikalabu ne disanka, nansha kabayi anu bapeta tshidibu bakeba. Kuenza nenku nekubambuluishe bua kuikala ne budipope, ne mu dîku nemuikale ditalala dia bungi.

Batangidi badi ne bua kudimuka bikole bualu bidi bikengela bua kuikalabu badipope ne kabayi benza malu mabi ne buludiki budibu babapeshe. Tshilejilu, badi bambila bena Kristo ne: “Kanusambuki mikalu ya tshidibo bafunde.” (1 Kolinto 4:6, MMM) Bakulu ba mu tshisumbu badi bumvua ne: kabena ne bua kukeba bua kusuisha bakuabu malu adibu buobu basue nansha. Kadi, badi bakankamija bakuabu ne Dîyi dia Nzambi bua kulondabu njila muakane mu ngikadilu, mvuadilu, ndengejilu wa mubidi ne nsuki peshi dijikija lutetuku. (2 Timote 3:14-17) Padi bana betu ba mu tshisumbu bamona ne: bakulu kabena basambuka mikalu idi Mifundu miele, muanda eu udi ubasaka ku dibanemeka, ne bena mu tshisumbu nebikale ne musangelu, dinanga ne ditalala.

Ditalala dia muntu pa nkayende

Bantu badi ne budipope badi bapeta ditalala mu mutshima. Muntu muena bupuekele kêna usunsuma ne dijinga dia kuikala ne bumfumu anyi lumu to. Kabiena bisua kuleja ne: kêna ne bua kuikala wipatshila malu kampanda to. Tshilejilu, udi mua kujinga bua kupeta midimu mikuabu mu tshisumbu, kadi udi windila Nzambi ne udi utumbisha Yehowa bua midimu yonso ya bena Kristo idiye upeta. Kabiena bileja ne: mmuyipete ku makanda ende yeye to. Kuenza nunku kudi kusemeja muntu mudipope pabuipi ne Yehowa, “Nzambi wa ditalala.”​—Filipoi 4:9.

Fuanyikija ne: umue musangu tudi mua kuela meji ne: bantu bakuabu badi batulengulula. Kabiakuikalaku bitambe buimpe bua batulengulule bualu tudi badipope pamutu pa tuetu kukoka ntema ya bantu kutudi bua dipanga budipope anyi? Bantu badipope kabatu bakeba amu kupeta lumu anyi bumfumu nansha. Kadi badi ne ditalala mu mutshima wabu ne ditalala edi didi dibambuluisha bua kuikalabu bimpe mu lungenyi ne ku mubidi.

Tupetayi bupuekele ne tubulame

Adama ne Eva bakapangila bupuekele, ne bakasambulujila ndelanganyi yabu ngikadilu eu wa dipanga bupuekele. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kubenga kulonda mu dikasa dia baledi betu ba kumpala? Mmunyi mutudi mua kupeta ngikadilu mulenga eu?

Tshia kumpala, kumanya bimpe muaba wetu kumpala kua Yehowa Mufuki wa bintu bionso, nekutuambuluishe. Mmalu kayi atudi mua kuamba ne: tudi benze adi mua kufuanangana ne adi Nzambi muenze? Yehowa wakakonka Yobo musadidi wende wa lulamatu ne: “Wewe uvua penyi pamvua mfuka buloba? Akula, ne udi mumanye.” (Yobo 38:4, MMM) Yobo wakashala anu vii. Tuetu petu katuenaku ne dimanya ne bukole bishadile anyi? Kabienaku ne mushinga bua tuetu kuitaba mikalu itudi nayi anyi?

Bible udi utuambila kabidi ne: “Buloba budi bua Yehowa ne tshiuwidi tshiabu, buloba buine ne badi bashikamemu.” Nansha ‘nyama yonso wa muitu, bimuna bia pa mikuna tshinunu’ bidi kabidi biende. Yehowa udi wamba ne: “Bintu bia argent bidi bianyi, bintu bia or bidi bianyi.” (Musambu 24:1; 50:10; Hagai 2:8) Mbintu kayi bitudi mua kuikala nabi bidi bifuanangane ne bidi nabi Yehowa? Nansha mubanji udi ne tente mu nzubu tente pambelu, kêna ne bua kuditambisha bua bintu bidiye nabi to. Nanku mbimpe bua kulonda mubelu wa mupostolo Paulo mufundisha ku spiritu munsantu uvuaye mupeshe bena Kristo ba mu Lomo ne: “Bua bulenga [budibu bandeje], ndi nnuambila bonso buenu ne: kanudiangatshi ne mushinga mupite unudi nawu.”​—Lomo 12:3, MMM.

Mutudi basadidi ba Nzambi badi basue kuikala ne budipope, tudi ne bua kumulomba mamuma a nyuma: dinanga, disanka, ditalala, muoyo-mule, bulenga, buimpe, ditabuja, bupole-malu ne didikanda. (Luka 11:13; Galatia 5:22, 23) Mbua tshinganyi? Bualu ngikadilu eyi yonso neyitupepejile mushindu wa kuikala badipope peshi bapuekele. Tshilejilu, dinanga bantu netu nedituambuluishe bua kuluisha lungenyi lua lutambishi ne budiambi. Didikanda nedituambuluishe bua kuanji kuimana ne kuela meji kumpala kua kuenza bualu budi kabuyi buleja bupuekele.

Tuadimuka! Misangu yonso tudi ne bua kudilama ku mateyi a dipanga budipope. Bakalenge babidi batudi batele ku ntuadijilu kabavua badipope mu bikondo bionso to. Mukalenge Davidi wakenza bualu buvua buleja dibenga kuanji kuela meji pakabalaye bungi bua bena Isalele, bualu buvua Yehowa kayi musue. Mukalenge Solomo wakapanga budipope, bualu wakabanga kutendelela nzambi ya dishima.​—2 Samuele 24:1-10; 1 Bakelenge 11:1-13.

Bu mudi anu ndongoluelu eu mubi wa malu mutshikaleku, bua kuikala bena bupuekele bidi bilomba budimu misangu yonso. Bidi kabidi ne mushinga bua kuenza madikolela. Mu bukua-panu bupiabupia bua Nzambi, bantu bonso bikalemu nebikale amu badipope. Nebamone budipope bu bulenga pamutu pa kubumona bu butekete. Nebikale bimpe menemene pikala bantu bonso ne mêku onso bapete ditalala didi difumina ku budipope.

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Bu muvua Yezu muikale muena bupuekele, wakatumbisha Yehowa bua malu onso akenzaye