Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Muntu wa tshitembu wakitaba mibelu

Muntu wa tshitembu wakitaba mibelu

Muntu wa tshitembu wakitaba mibelu

“NGANDU ya mu ditunga dia Zambie itu idia bantu 30 ku ngondo yonso.” Ke muakamba tshikandakanda tshikuabu tshia mu Afrike emu bidimu bishale ebi. Muntu kansanga utu ulonga malu a nyama uvua mukuate ngandu eyi bua kuyilonga wakamba ne: “Biakakengela bantu 12 bua kukokesha ngandu umue.” Bushuwa, ngandu nnyama udi ukuatshishangana buôwa bualu udi ne mukila wa dikanda dia bungi ne mbanga ya bujitu.

Bidi bimueneka ne: Mufuki uvua wakula bua ngandu pakatelaye “Leviyatane.” Wakangata “mfumu wa nyama yonso ya luonji” eu bua kulongesha nende Yobo dilongesha dinene. (Yobo 41:1, 34 [40:25; 41:26, MMM]) Muanda eu wakenzekela mu buloba bua Usa kukadi bidimu bitue ku 3 500 (pamu’apa Usa uvua muaba kampanda ku Nord kua Arabie). Pavua Nzambi umvuija Yobo mudi nyama eu, wakamuambila ne: “Kakuena muntu udi ne tshimbambila bua yeye amusonsole; nunku nganyi udi mua kuimana ku mpala kuanyi?” (Yobo 41:10) Mmuambilemu! Bituikala tutshina ngandu, netutambe kutshina kabidi bikole bua kupetula Muntu wakamufuka! Yobo wakanyisha dilongesha edi bualu wakatonda tshilema tshiende.​—Yobo 42:1-6.

Padibu batela Yobo, tudi mua kuvuluka tshilejilu tshiende tshia lulamatu tshia muakatantamenaye ditetshibua. (Yakobo 5:11) Bushuwa, Yehowa wakanyisha Yobo nansha kumpala kua kumutetabu bikole. Bilondeshile Nzambi, tshikondo atshi kakuvua ‘muntu mukuabu bu yeye pa buloba; muntu wa mutshima mutoke ne wa malu makane, utshina Nzambi ne wepuka ku malu mabi.’ (Yobo 1:8) Bualu ebu budi ne bua kutusaka bua kulonga malu a Yobo bikole bualu neatuambuluishe bua tuetu petu kumanya mua kusankisha Nzambi.

Uvua muteke malanda ende ne Nzambi kumpala

Yobo uvua mubanji. Pa kumusha or, uvua ne mikoko 7 000, tumelo 3 000, mpunda mikaji 500, ngombe 1 000, ne musumbasumba wa bena mudimu. (Yobo 1:3) Kadi Yobo kavua weyemena mabanji ende to, uvua weyemena Yehowa. Wakamba ne: ‘Bingikala muvuije or bu ditekemena dianyi, muambile or wakafulabu ne: wewe udi tshieyemenu tshianyi, bingikala musanke bualu bua bubanji buanyi buakadi bunene, anyi bualu bua tshianza tshianyi tshiakapeta biuma bia bungi, bualu ebu kabidi buakadi kuikala tshilumbu tshibi tshidi balumbuluishi ne bua kukengesha bapidi ba Nzambi, bualu bua ngakadi kubenga Nzambi wa mu diulu.’ (Yobo 31:24-28) Anu bu Yobo, tudi ne bua kuangata malanda etu makole ne Yehowa Nzambi ne mushinga kupita bintu bia mubidi kule ne kule.

Uvua wenzela bantu nende malu makane

Mmunyi muvua Yobo usomba ne bena mudimu bende? Mêyi ende adi aleja muvuabu bamuangata kayi ne kansungasunga ne muntu wa kukuatshila bualu; wakamba ne: ‘Bingikala mupetule tshilumbu tshia mupika wanyi mulume anyi mukaji, pakadibu balumbulula nanyi, nunku, nengenze tshinyi pabika Nzambi bua kundumbuluisha? Paluaye kunkonka muanda eu, nemmukudimune dîyi kayi?’ (Yobo 31:13, 14) Yobo uvua wenzela bapika bende malu ne luse bualu uvua wangata luse lua Yehowa ne mushinga. Bulelela, etshi ntshilejilu tshilenga nangananga bua badi ne midimu ya butangidi mu tshisumbu tshia bena Kristo. Badi pabu ne bua kuikala bena malu majalame, kabayi ne kansungasunga, ne bikale ba kukuatshila malu.

Yobo uvua uditatshisha kabidi bua bantu bavua kabayi bena mudimu bende to. Bua kuleja bualu ebu wakamba ne: ‘Bingikala mupidie kupa mupele tshintu tshiakasuaye, bingikala muvuije mesu a mukaji wa mu lufuila bitayitayi, bingikala mubishe tshianza tshianyi bua kukuma muana wa nshiya, bualu bua ngakamona [bajinga dikuatshisha dianyi, NW] ku tshibi, tshikayakaya tshianyi tshipatuke ku diapa, tshimate panshi, diboko dianyi diumuke mu ntuangenu yadi.’ (Yobo 31:16-22) Tuikalayiku tumvuila bakengi batudi bamanye mu tshisumbu tshia bena Kristo luse.

Bu muvua Yobo uditatshisha bua bantu nende ne muoyo mujima, uvua wakidila ne benyi. Ke bua tshinyi wakamba ne: ‘Muenyi kakalala mu musesu butuku, kadi ngakunzuluila bapitshi ba mu njila bibi bianyi.’ (Yobo 31:32) Etshi ntshilejilu tshilenga bua basadidi ba Nzambi ba lelu’eu. Padi balongi bapiabapia ba Bible balua ku Nzubu wa Bukalenge, dibakidila dietu ne mpala wa bulunda didi mua kubakuatshisha bua kudiunda mu nyuma. Bushuwa, batangidi bena ngendu ne bena Kristo bakuabu batu pabu bajinga bua tuetu kubakidila ne dinanga.​—1 Petelo 4:9; 3 Yone 5-8.

Yobo uvua munange too ne bena lukuna bende. Kavua usanka pavua dikenga dikuata muntu uvua mumukine nansha. (Yobo 31:29, 30) Kadi, uvua usanka bua kuenzela bantu bavua bamukine malu mimpe, anu bu muakitabaye bua kusambidila bamusambi bende ba mafi basatu.​—Yobo 16:2; 42:8, 9; tangila Matayo 5:43-48.

Kavua muena buendenda to

Yobo uvua mulamate anu muena kuende, kavua ulekela mutshima wende ukuma bua mukaji mukuabu to. Wakamba ne: ‘Ngakapunga tshipungidi ne mesu anyi, nunku ngakadi kumanya mua kutshika mesu anyi kudi mushikankunde utshidi kamama bishi? Bikala mutshima wanyi muteyibue bua mukaji, ne bingikala mualamine ku mbelu kua muena mutumba nanyi, nunku mukaji wanyi apelele bakuabu bukula, ne bakuabu bantu bamuinangile mu mutu! Bua muanda eu wakadi kuikala tshilumbu tshipite bukole; bulelela, wakadi kuikala bualu bubi budi balumbuluishi ne bua kukengesha benji bawu.’​—Yobo 31:1, 9-11.

Yobo kakalekela lukuka lua tshiendenda lunyanga mutshima wende nansha. Kadi, wakatungunuka ne kuenza malu makane. Ki mbualu bua kukema bua muvua Yehowa Nzambi muanyishe muena lulamatu eu wakatshimuna nkuka ya tshiendenda to!​—Matayo 5:27-30.

Uvua uditatshisha bua bena mu dîku diende kuikalabu bimpe ku mêsu kua Nzambi

Bana ba Yobo bonso bavua batuilangana bimue bikondo bua kudia biakudia bia disanka. Pavua matuku a biakudia abi apita, Yobo uvua ulubakana bikole bualu bana bende bavua mua kuikala benzele Yehowa mpekatu kampanda. Nunku, kakaladidila to, bualu Bible udi utulondela ne: ‘Pakajika matuku a kudia bidia kudi muntu ne muntu nunku, Yobo wakadi ubabikila kudiye, ubajidila. Wakabika ne dinda dionso, wakafila milambu ya kuosha bu muakadi bungi buabu bonso. Bualu bua Yobo wakamba ne: bumue bana banyi ba balume bakuenza malu mabi, bakupenda Nzambi mu mitshima yabu.’ (Yobo 1:4, 5) Bushuwa, kipatshila ka Yobo ka se: bena mu dîku diende bikala batshina Yehowa, bamunemeka ne balonda njila Yende kavua ne bua kuikala kabalenge ku muoyo.

Lelu’eu, bamfumu ba mêku bena Kristo badi ne bua kulongesha mêku abu Bible. (1 Timote 5:8) Mbimpe kabidi bikale basambila bua bena mu mêku abu.​—Lomo 12:12.

Wakatantamena mateta ne lulamatu

Bantu bavule batu babala Bible mbamanye bimpe mateta makole akakuata Yobo. Satana Diabolo wakamba ne: Yobo uvua ne bua kudiula Nzambi bu yeye mua kupeta makenga. Nunku Yehowa wakanyisha bua kumutuisha, ke Satana kuya diakamue kukengesha Yobo. Yobo wakajimija bimuna biende bionso. Tshiakatamba kutonda ntshia se: bana bende bonso bakafua. Abidi mmale asatu mmîpi, Satana e kutua Yobo disama dia lufu dia biuwuja biangatshile ku mutu too ne ku dikasa.​—Yobo, nshapita 1, 2.

Ntshinganyi tshiakenzeka? Pakamuambila mukajende bua adiule Nzambi, Yobo wakamuambila ne: ‘Wewe udi wakula bu mukaji mupote. Kia! Tudi mua kuitabuja anu masanka ku tshianza tshia Nzambi, ne katuyi tuitabuja makenga anyi?’ Bible udi kabidi wamba ne: ‘Mu malu au onso Yobo kakamba bualu bubi ku mishiku yende nansha.’ (Yobo 2:10) Bushuwa, Yobo wakatantamana ne lulamatu, kuleja ne: Diabolo mmuena mashimi. Tutantamenayi petu mateta muomumue, tuleje ne: dinanga dilelela ditudi banange nadi Nzambi ke didi ditusaka bua kumuenzela mudimu.​—Matayo 22:36-38.

Wakitaba mibelu ne budipuekeshi

Nansha muvua Yobo muntu wa tshitembu mu malu a bungi, kavua muntu mupuangane to. Yeye muine wakamba ne: “Nganyi udi mua kupatula muntu muakane ku muntu udi kayi muakane? Kakuena muntu.” (Yobo 14:4, NW; Lomo 5:12) Nzambi uvua muambilemu ne: Yobo uvua muntu wa mutshima mutoke, bualu wakakumbaja malu onso avua Nzambi mulombe musadidi wende yonso muena mpekatu (mupange bupuangane). Bualu ebu kabuenaku butukolesha ku muoyo anyi?

Yobo wakatantamena diteta, kadi diteta edi diakatandula butekete buvuaye nabu. Pakumvua basambi basatu ba ku dîna ba Yobo bakula bua makenga onso akamukuata, bakaya kumumona. (Yobo 2:11-13) Bakambila Yobo ne: Yehowa uvua umunyoka bualu uvua muenze mpekatu minene. Anu mutu muntu yonso udiumvua, Yobo wakanyingalala bua malu a dishima akamubandabu nawu aa, kuenzaye muende muonso bua kubingaye. Kadi wakalenduka pakajingaye bua kudibingisha. Yobo wakasua kuleja ne: uvua mupite Nzambi ku buakane.​—Yobo 35:2, 3.

Bu muvua Nzambi munange Yobo, wakatuma nsongalume kampanda bua kumuleja tshilema tshiende etshi. Bible udi wamba ne: “Tshiji tshia Elihu . . . tshiakatema. Tshiakatemena Yobo, bualu bua yeye wakadibingisha, kakabingisha Nzambi.” Elihu wakaleja ne: “Yobo udi wamba ne, Ndi muakane; Nzambi wakunyenga kulumbulula kuakane kundi.” (Yobo 32:2; 34:5) Nansha nanku, Elihu kakamba pende bu “basambi” basatu aba ne: Nzambi uvua unyoka Yobo bua mpekatu yende nansha. Kadi, wakajadika ne: Yobo uvua ne lulamatu, ke kumubelaye ne: “Bualu buebe budi kumpala kua [Yehowa], umuindile!” Bushuwa, Yobo uvua ne bua kuikala muanji kuindila Yehowa pamutu pa kuakula ne lukasa bua kudibingisha. Elihu wakajadikila Yobo ne: “[Nzambi] udi ne buakane bukumbane bua bungi, kena ukengesha muntu tshianana.”​—Yobo 35:14; 37:23.

Bivua bikengela kuakajilula lungenyi lua Yobo. Nunku, Yehowa wakamupesha dilongesha didi dileja ne: muntu udi kantu kakese ku mêsu kua Nzambi. Yehowa wakatela buloba, mbuu, bisumbu ne bisumbu bia mitoto bidi mu diulu, nyama ne bifukibua bikuabu bivule bidi bikemesha bantu. Ndekelu wa bionso, Nzambi wakatela Leviyatane anyi ngandu. Yobo wakitaba mibelu ne budipuekeshi, kutushilaye nunku tshilejilu tshimpe.

Nansha tuetu bikale tuenza mudimu wa Yehowa bimpe, tudi anu mua kuenza bilema. Bikala tshilema tshitudi benze tshikale tshinene, Yehowa udi mua kutubela mu mushindu kampanda anyi kansanga. (Nsumuinu 3:11, 12) Tudi mua kuvuluka mvese kampanda udi utuisha kuondo ketu ka muoyo. Pamu’apa, Tshibumba tshia Nsentedi peshi mukanda mukuabu wa Société Watch Tower udi mua kuakula bua tshilema kampanda tshitukadi benze. Anyi muena Kristo netu udi mua kutuleja muaba utudi bapangile kutumikila Bible. Mmunyi mutuangata mubelu eu? Yobo wakanyingalala bikole, e kuamba ne: ‘Ndi mudipishe, ndi nkudimuna mutshima wanyi, ndi nsomba mu lupuishi ne mu butu.’​—Yobo 42:6.

Yehowa wakamufuta

Yehowa wakafuta Yobo, e kumulama ne muoyo munkatshi mua bidimu bikuabu 140. Munkatshi mua bidimu abi, bintu biakapetaye biakapita bivuaye mujimije bungi kule ne kule. Kadi, nansha muakalua Yobo kufua, kakuyi mpata neabike ku lufu mu bukua-panu bupiabupia bua Nzambi.​—Yobo 42:12-17; Yehezekele 14:14; Yone 5:28, 29; 2 Petelo 3:13.

Tudi petu mua kuikala ne dishindika dia se: Nzambi udi mua kutuleja bulenga anu bituikala tumusadila ne lulamatu, ne bituikala tuitaba mibelu yonso ya mu Bible itudi tupeta. Nunku, netuikale bashindike ne: netuikale ne muoyo mu ndongoluelu mupiamupia wa malu wa Nzambi. Bualu bua mushinga mutambe butuenza nkutumbisha Nzambi. Nzambi neatufute bua lulamatu luetu; ne lulamatu elu nelufile tshijadiki tshia se: bantu ba Nzambi kabatu bamusadila bua masanka abu to, kadi bualu mbamunange ne muoyo wabu mujima. Ndiakalenga kayipu ditudi nadi dia kusankisha mutshima wa Yehowa, anu bu muakenza Yobo, muena lulamatu wakitaba mibelu!​—Nsumuinu 27:11.

[Bimfuanyi mu dibeji 26]

Yobo uvua munange ne uditatshisha bua bana ba nshiya, bua bakaji bakamba, ne bua bantu bakuabu

[Bimfuanyi mu dibeji 28]

Nzambi wakafuta Yobo difutu dinene bualu wakadipuekesha e kuitabaye mibelu