Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mushindu udi Yehowa utulombola

Mushindu udi Yehowa utulombola

Mushindu udi Yehowa utulombola

‘Undombole mu njila mulandakane.’​—MUSAMBU 27:11.

1, 2. (a) Mmunyi mudi Yehowa ulombola bantu bende lelu? (b) Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua bisangilu kutamba kutuambuluisha?

 YEHOWA ke Mufidi wa butoke ne bulelela anu mutudi bamone mu tshiena-bualu tshishale. Dîyi diende didi ditukenkeshila njila mulandakane utudi tuendela. Yehowa udi utulombola pa kutulongesha njila yende. (Musambu 119:105) Anu bu mufundi wa misambu wa mu tshikondo tshia kale, tudi tuitaba mibelu ya Nzambi ne dianyisha ne tusambila ne: ‘Yehowa, unyishe njila webe, undombole mu njila mulandakane.’​—Musambu 27:11.

2 Mushindu umue udi Yehowa utulongesha lelu nku diambuluisha dia bisangilu bia tshisumbu. Tutuku tuenza bua bisangilu ebi bituambuluishe bikole pa (1) kubuelamu pa tshibidilu, (2) kuteleja ne ntema bidibu bambamu, ne (3) kuandamuna bipepele mu biena-bualu bia nkonko ne mandamuna anyi? Kabidi, tutu tutumikila ne dianyisha mibelu idibu batupesha, mibelu ikala mua kutuambuluisha bua kushala ‘mu njila mulandakane’ anyi?

Utu ubuela mu bisangilu anyi?

3. Mmunyi muvua musadidi mukuabu wa ku dîba ne ku dîba mupete tshibidilu tshilenga tshia kubuela mu bisangilu?

3 Bamue bamanyishi ba Bukalenge batu ne tshibidilu tshia kubuela mu bisangilu katshia ku buana. Musadidi mukuabu wa ku dîba ne ku dîba udi wamba ne: “Mu bidimu bia 1930 patuvua bana, meme ne ba-yayanyi katuvua tuebeja baledi betu bua kumanya nne tuvua ne bua kuya mu bisangilu to. Tuvua bamanye ne: tuvua ne bua kuyamu, anu disama ke divua mua kutupumbishisha. Dîku dietu kadivua dishala mu bisangilu to.” Anu bu muprofete mukaji Ana, muanetu wa bakaji eu katu “upangika” muaba udi bana babu batendelela Yehowa nansha.​—Luka 2:36, 37, NW.

4-6. (a) Bua tshinyi bamue bamanyishi ba Bukalenge batu bapumbisha mu bisangilu? (b) Bua tshinganyi kubuela mu bisangilu kudi ne mushinga wa bungi?

4 Udiku munkatshi mua bantu batu babuela mu bisangilu bia tshisumbu pa tshibidilu anyi, peshi ukadi mulue muena ntumpintumpi? Bamue bena Kristo bavua bamanye ne: kabavua ne bualu mu tshilumbu etshi bakapangadija bua kujadika malu bimpe. Munkatshi mua mbingu mikese, bakafunda tshisangilu tshionso tshivuabu babuele. Pakakumbana tshikondo tshivuabu bateke, bakabala bungi bua bisangilu bivuabu babuele, ne bakakema bua bungi bua bivuabu bapumbishe.

5 Udi mua kuamba ne: ‘Kabiena bikemesha to. Lelu bantu badi ne ntatu mipite bungi, ke padibu kabayi ne mushindu wa kuikala babuela mu bisangilu pa tshibidilu.’ Mbushuwa se: tudi mu bikondo bia malu adi abungamija bantu. Tshia kumanya kabidi ntshia se: ntatu neyivule anu kuvula. (2 Timote 3:13) Kadi malu aa kaenaku atuleja mudibi bia mushinga menemene bua kuikala kubuela mu bisangilu pa tshibidilu anyi? Tuetu katuyi bikale tudia biakudia bimpe bia mu nyuma bidi mua kutuambuluisha, katuena mua kutekemena bua kutantamena ntatu idi bukua-panu ebu butukebela to. Bushuwa, tuetu katuyi tudisangisha ne bana betu pa tshibidilu, tudi mua kumvua muoyo utusaka bua kumbuka mu ‘njila mulandakane’ bua kashidi. (Nsumuinu 4:18) Bulelela, patudi tufika kumbelu kunyima kua dituku dijima dia mudimu mukole, muoyo kautu anu utuambila bua kuya mu bisangilu to. Patudi tuyamu nansha tuetu ne dipungi, bidi bituambuluisha ne tudi tukankamija bena Kristo netu badi mu Nzubu wa Bukalenge.

6 Ebelu 10:25 udi utuleja bualu bukuabu bua mushinga butudi ne bua kuikala tubuelela mu bisangilu pa tshibidilu. Mu mvese eu, mupostolo Paulo udi ubela bena Kristo nende bua ‘kutamba [kuikala badisangisha pamue] bua mudibu bamona dituku dia Mukalenge disemena pabuipi.’ Bushuwa, tushale anu bavuluke ne: “dituku dia Yehowa” didi dienda disemena pabuipi. (2 Petelo 3:12, NW) Tuetu badiambile ne: nshikidilu wa bukua-panu ebu utshidi kule, tudi mua kubanga kulekela malu etu makuabu angata muaba wa malu a Nzambi adi mikale ne mushinga wa bungi bu mudi dibuela mu bisangilu. Nenku anu muakadimuija Yezu, ‘dituku adi didi mua kutukuata mu tshintuluntulu.’​—Luka 21:34, MML.

Ikala muteleji muimpe

7. Bua tshinyi mbimpe bua bana bikale bateya ntema mu bisangilu?

7 Kubuela mu bisangilu nkayaku ki nkudi ne bualu to. Tudi ne bua kuteleja bimpe ne kuteya ntema ku malu adibu bambamu. (Nsumuinu 7:24) Muanda eu udi utangila kabidi bana. Padi muana uya mu kalasa, baledi mbamanye ne: neateleje mulongeshi ne ntema, nansha dilongesha diodi kadiyi dimusankisha peshi dikale dikole. Mulongeshi mmumanye ne: muana yeye muteye ntema ku dilongesha diende, neikale mua kukuata ndambu wa malu adi ne mushinga. Nenku kabienaku bia meji bua bana bakadi baya mu kalasa kuteyabu ntema ku malu adibu balongesha mu bisangilu bia tshisumbu pamutu pa kubalekelabu balala tulu diakamue padi bisangilu ebi bituadija anyi? Bushuwa, munkatshi mua malu malelela a mushinga mukole adi mu Bible mudi ‘manga malu adi makole pa kuajingulula.’ (2 Petelo 3:16) Katuena ne bua kupepeja bana pa kuamba mudibu kabayi ne bualu bua nsongo budibu mua kukuata nansha, bualu Nzambi katu ubapepeja to. Mu bikondo bia kale, wakalomba basadidi bende bansonga bua ‘bumvue, bayile lungenyi, batshine Yehowa, batumikile mêyi onso a mikenji eyi,’ bushuwa, imue ya kudiyi ivua mikole bua bana kuyumvuabu. (Dutelonome 31:12; tangila Lewitiki 18:1-30.) Yehowa kênaku ulomba bana bualu bua muomumue lelu anyi?

8. Mmalu kayi atu bamue baledi benza bua kuambuluisha bana bua bikale ne ntema mu bisangilu?

8 Baledi bena Kristo mbafike ku dijingulula ne: malu adi bana balonga mu bisangilu adi akumbaja tshitupa tshia majinga abu a mu nyuma. Ke bua tshinyi bamue baledi batu benza bua bana kuanji kulala ndambu munda munya kumpala kua bisangilu, bua bamone mua kuya ku Nzubu wa Bukalenge bikale ne bukole bua kulonga. Bamue baledi batu ne dîsu dikole peshi batu bela mikalu miakanyine bua mushindu wa kutangila televizion butuku buonso bua muladilu wa bisangilu. (Efeso 5:15, 16) Baledi ba mushindu’eu batu bashila dijikija lutetuku muaba mukese menemene ne batu bakankamija bana bua kuteleja ne kulonga, bilondeshile bidimu ne dimanya didibu nadi.​—Nsumuinu 8:32.

9. Mmalu kayi adi mua kutuambuluisha bua kumanya mua kuteleja bimpe?

9 Yezu wakambila bantu bakulumpe ne: “Dimukayi mushindu unudi nuteleja!” (Luka 8:18, MML) Mu matuku atudi aa kuteleja ki nkutekete to, kadi muntu udi mua kulonga mua kuteleja. Paudi uteleja muyuki anyi tshiena-bualu kampanda mu bisangilu, keba mua kusunguluja malu manene. Dianjila kutuma meji ku bualu budi ngamba-malu usua kuamba. Keba malu audi mua kuenza nawu mudimu mu buambi anyi kutumikila mu nsombelu webe. Ambulula malu au mu meji mushindu udi ngamba-malu ualeja. Funda malu manene mu miaku mikese.

10, 11. Mmunyi mudi bamue baledi bambuluishe bana bua kuluabu bateleji balenga, ne mmishindu kayi iudi mumone yambuluisha?

10 Muntu udi ulonga mua kuteleja bimpe kubangila ku buana. Baledi batu baleja bana badi kabayi banji kubuela mu kalasa mushindu wa “kufunda” bidibu bamba mu bisangilu. Badi benza kamanyinu pa dibeji misangu yonso idibu batela miaku eyi mimanyike: “Yehowa,” “Yezu” anyi “Bukalenge.” Mushindu’eu ke udi bana mua kulonga mua kutuma ntema ku bidibu bamba mu bisangilu.

11 Nansha bana bakadi batantamane batu imue misangu bakengela kubakankamija bua kuteya ntema. Pakamona tatu kampanda ne: muanende wa balume wa bidimu 11 uvua utuma lungenyi ku malu a tshianana pavuabu mu mpungilu, wakamupesha Bible ne kumuambilaye bua kukeba mvese ivua ba-ngamba-malu bafila. Nansha muvua tatu eu ufunda malu manene a mu mpungilu, uvua wela dîsu bua kumona muvua muanende ukeba mvese mu Bible. Nenku muana eu wakalonda mpungilu ne musangelu wa bungi.

Enza bua bakuabu bumvue dîyi diebe

12, 13. Bua tshinyi kuimba misambu mu bisangilu kudi ne mushinga?

12 Mukalenge Davidi wakimba ne: ‘Yehowa, ndi nyunguluka tshioshelu tshiebe; bua meme kumvuija bantu dîyi dia kusakidila.’ (Musambu 26:6, 7) Bisangilu bia Bantemu ba Yehowa bidi bituambuluisha bua tuetu kujikula ditabuja dietu. Tudi mua kujikula ditabuja edi pa kuimba misambu mu bisangilu. Misambu ng’umue wa ku mishindu ya kutendelela Nzambi wetu, kadi bidi mua kutufikila bua kuyilengulula imue misangu.

13 Bamue bana badi kabayi banji kumanya mua kubala batu bakuata ku muoyo misambu ya Bukalenge itutu tuimba mu bisangilu ku lumingu luonso. Batu ne disanka bua mudibu bimba misambu pamue ne bantu bakole. Kadi padi bana aba batantamana ndambu, badi mua kuikala kabatshiyi bumvua muoyo wa kuimba misambu eyi. Bamue bantu bakulumpe batu kabidi bumvua bundu bua kuimba misambu mu bisangilu. Pabi kuimba misambu ne kuyisha bidi mumue. (Efeso 5:19) Tutu tuenza muetu muonso bua kusamuna Yehowa mu mudimu wa buambi. Katuenaku kabidi mua kumutumbisha pa kubandisha mêyi etu (nansha wowu mimpe peshi mabi) patudi tuimba misambu ne muoyo mujima anyi?​—Ebelu 13:15.

14. Bua tshinyi bidi bikengela kudianjila kulongolola bimpe malu atudi ne bua kuya kulonga mu bisangilu?

14 Tudi kabidi tusamuna Nzambi patudi tufila mandamuna adi akolesha bakuabu. Bua kufila mandamuna aa bidi bikengela wewe kudilongolola. Bidi bikulomba dîba bua kuelangana meji bua malu makole adi mu Dîyi dia Nzambi. Mupostolo Paulo wakajingulula muanda eu bualu uvua mulongi wa dilambu wa Mifundu. Wakafunda ne: ‘Monayi ndondo wa bubanji bua meji ne lungenyi bia Nzambi!’ (Lomo 11:33) Nuenu batatu, bidi bikengela nuambuluishe muntu yonso wa mu dîku dienu bua kukonkonona meji a Nzambi adi mu Bible. Nulame ndambu wa dîba panudi nulonga mu dîku bua kumvuija malu adi makole ne bua kuambuluisha mêku enu bua kulongolola bisangilu.

15. Mmibelu kayi idi mua kuambuluisha muntu bua kufila mandamuna mu bisangilu?

15 Wewe musue kuikala ufila mandamuna mu bisangilu misangu ya bungi, ikala udianjila kulongolola malu audi musue kuamba. Kabiena bilomba malu a bungi to. Bana betu nebanyishe mvese mukumbane wa mu Bible mubala ne dishindika peshi mêyi makese masungula bimpe adi afumina mu mutshima. Bamue bana betu batu balomba mulombodi wa dilonga bua abasungule bua kufila diandamuna dia kumpala dia tshikoso kampanda bua kabapangidi mua kujikula ditabuja diabu nansha.

Bavua kabayi ne meji badi balua bena meji

16, 17. Mmibelu kayi ivua mukulu mukuabu mupeshe musadidi wa mudimu, ne bua tshinyi yakamuambuluisha?

16 Mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa, misangu mivule batu batuvuluija bua kubala Dîyi dia Nzambi dituku dionso. Kubala Dîyi edi kudi kutamba kutukolesha. Kudi kabidi kutuambuluisha bua kuangata mapangadika a meji, bua kulongolola bilema bitudi nabi, bua kukandamena mateta ne bua kupetulula makanda a mu nyuma bituikala tuvua batangile mu njila mubi.​—Musambu 19:7.

17 Mu bisumbu bia bungi, bakulu bapie mu nyuma batu badilongolole bua kufila mibelu ya mu Bible idi mikumbanangane ne majinga etu. Tshidi tshitushadile ntshia se: ‘tuyisune’ pa kukeba mibelu yabu miangatshila mu Bible. (Nsumuinu 20:5, MMM) Dimue dituku, nsonga kampanda musadidi wa mudimu wa musangelu wakalomba mukulu mibelu bua mushindu uvuaye mua kutamba kuambuluisha tshisumbu. Bu muvua mukulu eu mumanye nsongalume eu bimpe, wakabulula Bible mu 1 Timote 3:3, udi wamba ne: balume badibu bateke bua kulombola tshisumbu badi ne bua kuikala ‘bapole.’ Wakaleja bimpe nsongalume eu malu avuaye ne bua kuenza bua kuleja bantu bakuabu bupole. Nsonga eu wakabungama bua mibelu milelela ivuabu bamupeshe anyi? Tòo! Kadi wakamba ne: “Mukulu wakambadila mu Bible, nenku ngakitaba ne: mibelu ivua ifumina kudi Yehowa.” Musadidi wa mudimu eu wakatumikila mibelu ayi ne dianyisha dia bungi ne udi wenda udiunda bimpe mu nyuma.

18. (a) Ntshinyi tshiakambuluisha nsongakaji mukuabu muena Kristo bua kukandamena mateta mu tulasa? (b) Mmvese kayi iudi ne bua kuvuluka paudi mu mateta?

18 Dîyi dia Nzambi didi kabidi mua kuambuluisha bansonga bua ‘kunyema nkuka ya bansongalume.’ (2 Timote 2:22) Nsongakaji mukuabu Ntemu wa Yehowa (udi ufuma ku dijikija tulasa tua bikadilu matuku mashale aa) wakakandamena mateta a bungi mu bidimu bionso bivuaye mu kalasa pa kuelangana meji ne kutumikila imue mvese ya mu Bible. Uvua utamba kuvuluka mubelu udi mu Nsumuinu 13:20 wa se: “Udi wenda ne bena meji udi ulua muena meji.” Nanku wakadia bulunda anu ne badi banemeka bikole mêyi a mu Bible. Wakamba ne: “Tshiena mupite bantu bonso ku malu mimpe to. Meme mudibueje mu malu a bena bikadilu bibi, nenkebe bua kusankisha balunda banyi, ne nebimfikishe ku ntatu.” Mubelu udi mu 2 Timote 1:8 wakamuambuluisha kabidi. Paulo wakafundamu ne: ‘Kufuishibu bundu ku mêsu bua bumanyishi bua Mukalenge wetu, kadi ukenge nanyi bua lumu luimpe bu mudi bukole bua Nzambi.’ Mu diumvuangana ne mubelu eu, nsongakaji eu kavua utshina bua kuambila balongi nende malu a ditabuja diende dîba dionso divua mushindu umueneka. Misangu yonso ivuabu bamuambila bua kulondela balongi malu, uvua usungula tshiena-bualu tshivua tshimupesha mushindu wa kuyisha ne budimu malu adi atangila Bukalenge bua Nzambi.

19. Bua tshinyi nsongalume mukuabu wakapangila bua kukandamena mateta a mu bukua-panu ebu, kadi ntshinganyi tshiakamupesha bukole bua mu nyuma?

19 Bu biobi mua kutufikila bua kupambuka mu ‘njila wa bantu bakane,’ Dîyi dia Nzambi didi mua kutuambuluisha bua tuetu kupinganamu. (Nsumuinu 4:18) Nsongalume mukuabu wa mu Afrike wakadimuenena bualu ebu. Pakayikilabu nende kudi Ntemu mukuabu, wakitaba bua kulonga Bible. Malu avuaye ulonga akamusankisha, kadi kunyima kua matuku makese wakabanga kusomba ne balunda babi mu kalasa. Mutantshi mukese yeye kubanga buendenda. Udi wamba ne: “Kuondo kanyi ka muoyo kavua anu kandubakaja, ke meme kubenga bua kuikala mbuela mu bisangilu.” Pashishe, wakabangulula kubuela mu bisangilu. Nsonga eu wakamba bualu bukuabu ebu: “Ngakajingulula ne: tshintu tshinene tshidi tshinkebele bionso ebi ndibenga kudia mu nyuma. Tshivua ndilongela to. Ke bua tshinyi tshivua mua kukandamena mateta nansha. Pashishe ngakabanga kubala Tshibumba tshia Nsentedi ne Réveillez-vous! Ku kakese ku kakese, ngakapetulula bukole bua mu nyuma ne meme kulongolola tshikadilu tshianyi. Muanda eu wakayisha bantu bakamona mushindu umvua mushintuluke. Ngakatambula ne mpindieu ndi ne disanka.” Ntshinganyi tshiakapesha nsongalume eu bukole bua kutshimuna matekete avuaye nawu? Didilongela Bible pa tshibidilu ke diakamupesha bukole bua mu nyuma.

20. Mmunyi mudi nsonga mua kukandamena mvita idi Satana umuela?

20 Bansonga bena Kristo, manyayi ne: lelu mvita idi inulumba! Nuenu basue kukandamena mvita idi Satana unuela, ikalayi nudia pa tshibidilu biakudia bia mu nyuma. Munga mufundi wa misambu (uvua muikale pende nsongalume) wakajingulula bualu ebu. Wakasakidila Yehowa bua mudiye mufile Dîyi diende bua ‘nsongalume [kumonaye mua] kulengeja bienzedi biende.’​—Musambu 119:9.

Netuye kuonso kudi Nzambi utulombola

21, 22. Bua tshinyi katuena ne bua kuamba ne: njila wa bulelela mmukole menemene?

21 Yehowa wakapatula tshisamba tshia Isalele mu Ejipitu, kutshilombola too ne mu Buloba Bulaya. Bilondeshile bantu, njila uvuaye musungule uvua mua kumueneka wa ntatu. Pamutu pa kulonda njila uvua umueneka mupepele ne wa tshikoso wa kuyila kumpenga kua Mbuu wa Mediterane, Yehowa wakalombola bantu bende mu njila wa ntatu ya bungi wa mu tshipela. Pabi, Nzambi uvua mubenzele bimpe pakasungulaye njila eu. Bu bena Isalele balonde njila wa kumpenga kua mbuu nansha muvuaye wa tshikoso, bavua mua kuya kupitshila mu buloba bua bena Peleshete bavua kabayi babasue. Yehowa wakasungula njila mukuabu bua kuepula bantu bende ku diluangana mvita ne dinda dionso ne bena Peleshete.

22 Bia muomumue, njila udi Yehowa utulombola lelu udi imue misangu mua kumueneka wa ntatu. Lumingu luonso tudi ne malu a bungi atudi ne bua kuenza bu mudi kubuela mu bisangilu bia tshisumbu, kudilongela ne kuenza mudimu wa buambi. Njila mikuabu idi mua kumueneka mipepele. Kadi anu tuetu balonde bulombodi bua Nzambi ke tuetu kushisha kufika kutudi tuya, ne tudi tuenza madikolela a bungi bua kufikaku. Nenku tutungunukayi ne kulonga malu a mushinga adi Yehowa utulongesha ne tushalayi mu ‘njila mulandakane’ bua kashidi!​—Musambu 27:11.

Udi mua kumvuija anyi?

Bua tshinyi tudi ne bua kuikala tubuela mu bisangilu bia tshisumbu pa tshibidilu?

Ntshinganyi tshidi baledi mua kuenza bua kuambuluisha bana bua kuikalabu bateya ntema mu bisangilu?

Mmalu kayi atudi ne bua kuenza bua kuikala bateleji bimpe?

Mmalu kayi adi mua kutuambuluisha bua kufila mandamuna mu bisangilu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu mabeji 16, 17]

Kubuela mu bisangilu bia tshisumbu kudi kutuambuluisha bua kuvuluka dituku dia Yehowa

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Kudi mishindu mivule ya kusamuna Yehowa mu bisangilu bia tshisumbu