Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bua tshinyi kabena balela bana?

Bua tshinyi kabena balela bana?

Bua tshinyi kabena balela bana?

DELE ne Fola, * mulume ne mukajende, bavua basombele ne benza mudimu ku biro bia filiale wa Société Watch Tower mu ditunga dia Nigeria. Matuku makese panyima pa bamane kutuadijaku mudimu, mamuende wa Fola wakalua kubamona. Uvua mufume mutantshi mule, mulue bua kuyikila nabu bualu buvua bumutonde bikole ne buvua bumupesha bitabela bia bungi.

Wakabambila ne: “Nutu nungenzela malu mimpe a bungi. Nutu nuntumina bintu ne nulua kummona. Ndi nganyisha bikole malu aa anudi nungenzela ne dinanga. Kadi adi ambungamija bikole bualu ndi ndikonka misangu yonso ne: nnganyi wanuenzela penu malu aa panuafika bukole buanyi ebu? Nukadi mpindieu ne bidimu bibidi katshia nuaselangana, kadi kanuena ne muana nansha umue to. Kanuenaku numona ne: dîba dikadi dikumbane bua nuenu kumbuka ku Betele bua kuenza dienu dîku anyi?”

Mamu eu uvua wela meji mushindu’eu: Dele ne Fola bakadi benze matuku a bungi ku Betele. Mpindieu dîba diakumbanyi bua buobu kuela meji bua matuku abu atshilualua. Kakuyi mpata, bantu bakuabu badi mua kubapingana pa muaba wabu au. Kabiena anu bilomba bua Dele ne Fola balekele mudimu wa ku dîba ne ku dîba to, kadi badi mua kuenza mukuabu mudimu udi mua kubapesha mpunga wa kulela bana ne kumona masanka a buledi.

Bualu buvua butonde mamu eu

Bualu buvua butonde mamu eu kabuvua bubi to. Dijinga dia kulela bana didi mu mashi ne bantu ba miaba yonso batu nadi mu bikondo bionso. Kulela bana kutu kufila disanka dikole ne ditekemena dia malu kampanda. Bible udi wamba ne: ‘Bana badi bapatuka munda mua mamu wabu badi difutu diende.’ Kulela bana ndipa dia mushinga mukole dia kudi Mufuki wetu wa dinanga.​—Musambu 127:3.

Miaba ya bungi, bantu batu bela balume anyi bakaji babu mitoyi bua kulelabu bana. Tshilejilu mu Nigeria, mukaji yonso utu ulela bana batue ku basambombo; pa tshibidilu mu mafesto a mabaka bantu batu bambila badi baselangane ne: “Ngondo tshitema kumpala eku tudi bindile bua kumvua muana udila mu nzubu muenu.” Batu mua kupesha badi baselangane kalalu ka muana bua kubela kalumbandi bua dibaka. Bamamuenu badi batuadija kubala ngondo bimpebimpe. Padi mukaji wenza anyi upitshisha tshidimu tshijima kayi muimite, badi bakeba bua kumanya ni kudi lutatu ludibu mua kubambuluisha bua kulujikija.

Bua bamamu ba bungi, tshidi bana baselelangana mbua kulela bana ne kutungunuja ndelanganyi. Mamuende wa Fola uvua umuambila ne: “Ntshinyi tshiudi muyile ku dibaka biwikala kuyi musue kulela? Wewe se mbakulele; udi pebe ne bua kulela bebe bana.”

Pa kumbusha bualu abu, kudi malu a mushinga a kukonkonona. Mu matunga mavule a mu Afrike, mbulamatadi ki mmitambe kulongolola malu a bungi bua kuambuluisha bakulakaje to. Pa tshibidilu, bana ke batu balama baledi babu bakulakaje, anu muvua baledi aba babalame patshivuabu bapuekele. Nunku mamuende wa Fola uvua wela meji ne: bana bende buobu kabayi balele babu bana, mbafuanyike kudishadila nkayabu mu bidimu bia ku bukulakaje, kakuyi muntu udi mubasue, kabayi ne tshintu, kabayi ne muntu wabajika pafuabu.

Miaba ya bungi mu Afrike, kubenga kulela mbualu bua mulawu. Imue miaba, batu mene basue ne: bakaji balele bana ba panshi bua kuleja mudibu kabayi nkumba. Bakaji ba bungi badi nkumba batu bakeba manga ne muoyo mujima bua kumona mua kukangula lulelu.

Pa kumona malu onso aa, mulume ne mukajende badi badikanda ku disua diabu bua kulela badi babamona bu badi badipangisha bualu kampanda bua disanka. Misangu mivule batu babangata bu bantu ba mushindu, kabayi bamona kule ne bakuatshisha luse.

Disanka ne bujitu

Bantu ba Yehowa mbamanye se: nansha mudi kukolesha bana kuikale bualu bua disanka, kudi kabidi bujitu. Bible udi wamba mu 1 Timote 5:8 (MML) ne: “Bikala muntu kayi ulama bena kuende, nangananga ba mu nzubu muende, mmupidie ditabuja, mmubi mupite udi kayi muena kuitabuja.”

Baledi badi ne bua kukumbaja majinga a bena mu mêku abu, a ku mubidi ne a mu nyuma kabidi, muanda eu utu wangata dîba dia bungi ne ulomba mudimu muvule. Kabena bela meji ne: bu mudi Nzambi utupesha bana, anu Yeye ke udi ne bua kubakuba. Mbamanye bua se: kukolesha bana bilondeshile mêyi a mu Bible mmudimu udi Nzambi mupeshe baledi; ki ng’wa kulekelela bantu bakuabu to.​—Dutelonome 6:6, 7.

Mudimu wa kukolesha bana mmulue kukola be nangananga mu ‘matuku a ku nshikidilu’ aa adi ne “malu makole.” (2 Timote 3:1-5) Pa kumbusha malu a mpetu adi manyanguke bikole, malu mabi adi enda atangalaka mu bantu adi kabidi avuija dikolesha bana muanda wa lutatu lelu’eu. Nansha nanku, baledi bena Kristo bapite bungi pa buloba bujima mbafike ku dikolesha bimpe bana badi batshina Nzambi “mu dilongesha ne mu mibelu bia kudi [Yehowa].” (Efeso 6:4, MML) Yehowa mmunange baledi aba ne udi ubabenesha bua mudimu wabu mukole.

Bua tshinyi bakuabu kabena balela bana

Kadi, balume bena Kristo ba bungi ne bakaji babu kabena balela bana to. Kudi bamue badi bikale nkumba, nansha nanku kabena bajinga kupiana bana to. Kudi bakuabu badi mua kulela bana kadi ku disua diabu babenga kulela. Bantu aba kabena babenga kulela bualu badi banyema mudimu wa dikolesha bana anyi bualu badi batshina bua kumona ntatu itu baledi bapeta nansha. Kadi, mbapangadije bua kudifila ne muoyo mujima mu midimu mishilangane ya ku dîba ne ku dîba idi mudimu wa dikolesha bana kauyi mua kabapesha mushindu wa kuyenza. Bamue mba-misionere. Bakuabu badi basadila Yehowa mu mudimu wa dienza ngendu anyi ku Betele.

Anu mudi bena Kristo bonso, badi bajingulula ne: kudi mudimu wa lukasalukasa udi ukengela kuenza. Yezu wakamba ne: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua Bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu ku bisamba bionso; pashishe, nshikidilu nealue.’ Mudimu eu udi wenda wenzeka lelu. Mmudimu wa mushinga mukole, bualu “nshikidilu” nealue bua kubutula bantu badi kabayi bitabe lumu luimpe.​—Matayo 24:14; 2 Tesalonike 1:7, 8.

Tshikondo tshietu etshi ntshifuanangane ne tshivua Noa ne dîku diende bibaka buatu bunene buakabakuba ku Mvula wa kabutu. (Genese 6:13-16; Matayo 24:37) Nansha muvua bana ba Noa bonso basatu bikale ne bakaji, bakalua kulela bana anu kunyima kua Mvula wa kabutu. Tshivuabu benzele nanku tshivua mua kuikala se: buobu ne bakaji babu bavua basue kufila meji abu onso ne bukole mu mudimu uvuabu ne bua kuenza. Bavua kabidi mua kuikala babenge kulela bana mu bukua-panu bunyanguke ne buwule tente ne malu mabi, muvua ‘mibi ya bantu idiundadiunda ne meji avuabu bela mu mitshima yabu mikale mabi matuku onso.’​—Genese 6:5.

Nansha mudi bualu ebu kabuyi bumvuija ne: mbibi bua kulela bana lelu, bena Kristo ba bungi badi mu mabaka badi bepuka ku budisuile bua kulela bua kumonabu mua kudifila bikole mu mudimu eu wa lukasa udi Yehowa mupeshe bantu bende. Bamue badi banji bapitshishaku ndambu wa bidimu kumpala kua kulela bana; bakuabu mbapangadije bua kubenga kulela ne bela meji bua kulua kulela mu bukua-panu bupiabupia buakane bua Yehowa. Kuenza nunku nkubenga kumona kule anyi? Badi badipangisha bualu kampanda buimpe anyi? Mbantu ba kumvuila luse anyi?

Nsombelu muimpe wa disanka

Dele ne Fola batudi batele ku ntuadijilu, bakadi mpindieu ne bidimu dikumi mu dibaka, ne batshidi amu bapangadije bua kushala nanku kabayi balele bana. Dele udi wamba ne: “Balela betu badi amu batuela mutoyi bua kulela. Tshidi tshitamba kubatonda nnsombelu utuikala nende mu matuku adi kumpala. Misangu yonso tutu tubaleja dianyisha bua mudibu batujingila diakalengele, kadi tutu tubumvuija ne bukalanga ne: tudi ne disanka dia bungi mu mudimu utudi tuenza. Bua bidi bitangila muntu watukuba, tutu tubumvuija ne: tudi beyemene anu Yehowa, udi ukuba bantu bonso badi bamulamate. Tutu tubumvuija kabidi ne: kulela bana kakutu amu kujadika ne: bana aba nebalame baledi babu bimpe pakulakajabu nansha. Kudi bantu batu kabayi batamba kuambuluisha baledi babu, bakuabu kabatu ne mushindu wa kubambuluisha, ne banga mene batu bafua kumpala kua baledi babu. Nanku, anu Yehowa ke udi mumanye mua kutulama mu matuku adi kumpala.”

Dele ne bakuabu badi bu yeye badi beyemena ne muoyo mujima bualu buvua Yehowa mulaye basadidi bende ba lulamatu ne: ‘Tshiena nkulekela, nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana.’ (Ebelu 13:5) Badi kabidi bitaba ne: ‘tshianza tshia Yehowa katshiena tshitamba buipi bua katshisungidi bantu, ne matshi ende kaena mapate bua kaamanyi mua kumvua.’​—Yeshaya 59:1.

Bualu bukuabu budi bubasaka bua kueyemena Yehowa mbua padibu bamona mudiye ukuatshisha basadidi bende ba lulamatu. Mukalenge Davidi wakafunda ne: “Mvua muana mutekete, mpindiewu nkadi mukulakaje, tshiena mumone muntu muakane mulekelela nkayende.” Elabi meji bua bualu ebu. Udiku mumanye musadidi wa Yehowa wa lulamatu udi “mulekelela nkayende” anyi?​—Musambu 37:25, MMM.

Pamutu pa kunyingalala, bantu badi bafile muoyo wabu bua kuenzela Yehowa mudimu ne kuambuluisha bena Kristo nabu badi bumvua disanka padibu bavuluka muanda eu. Muanetu Iro Umah mmuenze bidimu 45 mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba ne mpindieu udi mutangidi muena ngendu ku Nigeria. Udi wamba ne: “Nansha mundi meme ne mukajanyi katuyi balele, tudi bamanye ne: Yehowa utu anu utuambuluisha mu nyuma ne ku mubidi. Katuena bapangile tshintu nansha tshimue. Kakutulekela patudi tukulakaja. Bidimu ebi bitudi benze mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba mmuanda wa disanka dipite bungi mu nsombelu wetu. Tudi ne disanka bua mutudi tuambuluisha bana betu, ne buobu pabu badi banyisha mudimu wetu ne badi batuambuluisha.”

Nansha mudi balume ba bungi ne bakaji babu kabayi balele bana, mbalele bana ba mushindu mukuabu: bayidi bena Kristo badi batendelela Yehowa. Mupostolo Yone wakafunda pakavuaye ne bidimu bitue ku 100 ne: ‘Tshiena ne disanka didi dipite edi bunene, bua meme kumvua ne: bana banyi badi benda mu [bulelela].’ (3 Yone 4) Lulamatu lua “bana” ba Yone, bavuaye mubueje mu “bulelela,” luakamupesha disanka dia bungi.

Disanka dia muomumue didi dienda divula lelu. Bernice (wa mu Nigeria) ukadi ne bidimu 19 ku dibaka ne mmupangadije bua kubenga kulela. Mmuenze bumpanda-njila bidimu 14 bishale ebi. Nansha mukadiye mutangile ku tshikondo tshikalaye katshiyi ne mushindu wa kulela, kêna unyingalala bua mudiye mufile muoyo wende mu mudimu wa divuija bantu bayidi. Udi wamba ne: “Ndi ngumvua disanka pandi mmona bana banyi ba mu nyuma benda bakola. Nansha bu meme mulele banyi bana, tshiena ngitaba ne: bavua mua kundamata kupita bandi muambuluishe bua kumanya bulelela aba to. Batu bangangata bu mamuabu mubaledi wa tshia bushuwa, batu bandondela malu adi abasankisha ne adi abatatshisha ne batu bandomba mibelu. Batu bamfundila mikanda ne tutu tuendelangana nabu.

“Kudi badi bamona kubenga kulela bu bualu bua mulawu. Badi bamba ne: neukenge pawakulakaja. Kadi meme tshiena mmona ne: bidi nanku to. Ndi mumanye ne: pandi anu ntungunuka ne kusadila Yehowa ne muoyo mujima, yeye neangambuluishe ne neankube. Kakungipata pangakulakaja nansha.”

Nzambi mmubanange ne udi ubangata ne mushinga

Bantu badi balele ne bakoleshe bana “badi benda mu bulelela” badi ne malu a bungi adi ne bua kubasaka bua kuikala ne dianyisha. Kabiena bikemesha padi Bible wamba ne: ‘Tatu wa muntu muakane neatambe kusanka; udi ulela muana wa meji neasanke bualu buende. Tatuebe ne mamuebe bikale ne disanka, mamu wakakulela ikale ne disanka’!​—Nsumuinu 23:24, 25.

Bena Kristo aba badi kabayi banji kupeta disanka dia kulela bana mu bukua-panu ebu mbapete masanka mu malu makuabu. Ba bungi ba munkatshi mua balume aba ne bakaji babu mbambuluishe bikole bua kutungunuja mudimu wa Bukalenge. Mu bidimu bia bungi bidibu benze mudimu eu, mbapete dimanya ne meji bidi bibapesha mushindu wa kuambuluisha bikole mu mudimu wa Bukalenge. Ba bungi mbantunga-mulongo mu mudimu eu.

Nansha mudibu kabayi balele bana bua mudimu wa Bukalenge, Yehowa mmubapeshe dîku dilenga dia mu nyuma didi ne dianyisha dia bungi bua malu adibu badikande bua kuenza. Bidi anu bu muakamba Yezu ne: ‘Muntu yonso washiya [mmumue ne: “walekela”] nzubu wende, anyi bana babu balume, anyi bana babu bakaji, anyi mamuende, anyi tatuende, anyi bana bende, anyi madimi ende, bua bualu buanyi ne bua lumu luimpe, katataka yeye neapete bintu misangu lukama bitambe bia diambedi mu tshikondo etshi, nzubu ne bana babu balume ne bana babu bakaji ne bamamu ne bana ne madimi, palua tshikondo tshikuabu, neapete muoyo wa tshiendelele.’​—Mâko 10:29, 30.

Bantu bonso badi ne lulamatu badi ne mushinga wa bungi ku mêsu kua Yehowa! Bena lulamatu bonso aba, ne badi balele bana ne badi kabayi balele, mupostolo Paulo udi ubajadikila ne: ‘Nzambi kêna upanga buakane bua kupuaye muoyo wa mudimu wenu ne wa dinanga dinuakaleja bua dîna diende, panuakakuatshila bansantu mudimu ne panutshidi nubakuatshishawu.’​—Ebelu 6:10.

[Mêyi adi kuinshi]

^ Mêna mmashintulula.

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

Balume ne bakaji babu badi kabayi balele mbapete dîku dilenga dia mu nyuma