Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Meji adi kudi bantu bapuekele’

‘Meji adi kudi bantu bapuekele’

‘Meji adi kudi bantu bapuekele’

“Tshidi [Yehowa] ukulomba, nkuenza amu malu adi makane, kunanga bua kuikala ne luse, ne kuenda ne bupuekele ku mesu kua [Nzambi] webe.”​—MIKA 6:8, MMM.

1, 2. Bupuekele ntshinyi, ne mmunyi mudibu bushilangane ne kudibandisha?

 MUPOSTOLO mumanyike bimpe udi ubenga bua kudileja. Nzuji muena Isalele wa dikima udi udibikila ne: mutambe bupuekele mu nzubu mua tatuende. Muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia udi witaba ne: bukokeshi buende budi ne muaba udibu bushikila. Bantu bonso aba bakaleja bupuekele.

2 Bupuekele ndibenga kudibandisha. Muntu muena bupuekele katu unekesha ne dileja bantu mamanya ne mushinga wende nansha, ne katu mudiambi peshi muena lutambishi to. Pamutu pa kuikala mudiambi anyi muena lutambishi, mudiuwuji anyi mukebi wa lumu, muntu muena bupuekele utu mumanye bimpe muaba udi malu ende ashikila. Nenku utu unemeka ne wangata ne mushinga bidi bakuabu bamba ne bidibu bumvua.

3. Mmu mushindu kayi mudi meji ‘mikale kudi bantu bapuekele’?

3 Nanku Bible mmuambilemu padiye uleja ne: ‘Meji adi kudi bantu bapuekele.’ (Nsumuinu 11:2) Muntu muena bupuekele udi ne meji bualu udi wenza malu adi Nzambi wanyisha, ne udi wepuka didibandisha ditu difikisha ku bundu. (Nsumuinu 8:13; 1 Petelo 5:5) Nsombelu wa basadidi bavule ba Nzambi udi ujadika mudi bupuekele buikale njila wa meji. Tukonkononayi mpindieu bilejilu ebi bisatu bitudi batele mu tshikoso tshia ntuadijilu.

Paulo: ‘musadidi’ ne ‘mulami’

4. Mmidimu kayi ya pa buayi ivua nayi Paulo?

4 Paulo uvua muntu mumanyike bikole munkatshi mua bena Kristo ba kumpala, ne tudi bamanye bua tshinyi bivua nanku. Mu mudimu wende, wakenza binunu ne binunu bia kilometre pa mâyi ne pa buloba bûme, ne wakenza bisumbu bipite bungi. Kabidi, Yehowa wakaleja Paulo bikena-kumona ne wakamupesha tshipedi tshia kuakula miakulu mikuabu. (1 Kolinto 14:18; 2 Kolinto 12:1-5) Wakenzeja kabidi Paulo ku nyuma bua kufundaye mikanda 14 idi mpindieu mu Mifundu ya tshiena-Greke ya bena Kristo. Bulelela, tudi mua kuamba ne: Paulo wakenza midimu mikole mipite ya bapostolo bakuabu bonso.​—1 Kolinto 15:10.

5. Mmunyi muakaleja Paulo ne: uvua udiangata ne bupuekele?

5 Bu muvua Paulo muikale ntunga-mulongo wa mudimu wa bena Kristo, bamue bavua mua kuela meji ne: nebamusangane ne lungenyi lua batumone batuambe, peshi uditambisha bua bukenji buvuaye nabu. Kadi kabivua nanku to, bualu Paulo uvua muntu mupuekele. Wakadibikila ne: ‘muntu mutambe kupuekela munkatshi mua bapostolo,’ kuambaye kabidi ne: ‘Tshiena ne buimpe bua kumbikilabu mupostolo, bualu bua ngakakengesha ekeleziya wa Nzambi.’ (1 Kolinto 15:9) Bu muvuaye mukengeshe bena Kristo kale, Paulo kavuaku mupue muoyo bua se: anu bua bulenga bukena buakanyina ke pakafikaye ku didia malanda ne Nzambi ne kupetaye midimu ya pa buayi. (Yone 6:44; Efeso 2:8) Ke bua tshinyi Paulo kavua umona ne: malu a pa buawu akenzaye mu mudimu avua amubandisha ku mutu kua bakuabu nansha.​—1 Kolinto 9:16.

6. Mmunyi muvua Paulo muleje bupuekele mu malanda ende ne bena Kolinto?

6 Bupuekele bua Paulo buvua nangananga bumuenekela mu mulanda ende ne bena Kolinto. Bidi bimueneka ne: bamue ba kudibu bavua banyisha bikole bantu bavuabu bamona ne: mbatangidi ba mushinga, bu mudi Apolo, Kefa ne Paulo muine. (1 Kolinto 1:11-15) Kadi Paulo ki nguvua muambile bena Kolinto bua bamuanyishe to, peshi kakeba bua kupetela bintu ku dimuanyisha diabu nansha. Pakayaye kubamona, kakadileja ne “miaku ya budiambi ne dimanya ditue” to. Kadi Paulo wakamba buende yeye ne bua balunda bende ne: “Muntu yonso atutangile bu basadidi ba Kristo ne balami ba malu masokome a [Nzambi].” *​—1 Kolinto 2:1-5; 4:1, MMM.

7. Mmunyi muakaleja Paulo bupuekele nansha pavuaye upeshangana mibelu?

7 Paulo wakaleja bupuekele nansha pavuaye ne bua kufila mibelu ne mêyi a kulonda ne dîsu dikole. Wakasengelela bena Kristo nende “bua luse lua Nzambi” ne “bua dinanga” pamutu pa kubenzeja malu ku bukole bualu uvua mupostolo. (Lomo 12:1, 2; Filemona 8, 9) Bua tshinyi Paulo wakenza nanku? Bualu uvua udimona anu bu ‘mukuatshishanganyi’ ne bana babu, pamutu pa kudimona bu ‘uvua ne bukokeshi ku ditabuja diabu.’ (2 Kolinto 1:24) Kakuyi mpata, bupuekele bua Paulo ke buakasaka bisumbu bia mu bidimu lukama bia kumpala bua kumunanga bikole.​—Bienzedi 20:36-38.

Mushindu muimpe wa kumona midimu ya mu tshisumbu

8, 9. (a) Bua tshinyi tudi ne bua kudiangata ne bupuekele? (b) Mmunyi mudi bantu badi ne mudimu kampanda mu tshisumbu mua kuleja bupuekele?

8 Paulo mmushile bena Kristo ba lelu tshilejilu tshilenga. Nansha buobu batupeshe midimu kayi mu tshisumbu, muntu nansha umue wa kutudi kêna ne bua kuela meji ne: nanku tudi ku mutu kua bakuabu nansha. Paulo wakafunda ne: “Pikala muntu wela meji ne: ‘ndi kampanda,’ pende muikale tshianana, udi udidinga.” (Galatia 6:3, MMM) Bua tshinyi? Bualu ‘bonso bakenza malu mabi, ne badi bapanga kupeta butumbi kudi Nzambi.’ (Lomo 3:23, disendamija miaku ndietu; 5:12) Tshia bushuwa, katuena ne bua kupua muoyo ne: tuetu bonso tudi bapiane mpekatu ne lufu lua kudi Adama. Midimu ya pa buayi kayena itumbusha ku ngikadilu wetu mushadile wa bantu bena mpekatu to. (Muambi 9:2) Anu muvuabi bua Paulo, bidi anu bua bulenga bukena buakanyina ke padi bantu mua kufika ku didia malanda ne Nzambi ne kufika ku dipeta mushindu wa kumuenzela imue midimu ya pa buayi.​—Lomo 3:12, 24.

9 Padiye ujingulula bualu ebu, muntu muena bupuekele kêna udiela muulu bua midimu idiye nayi anyi uditambisha bua malu adiye muenze to. (1 Kolinto 4:7) Padiye upesha bakuabu mibelu ne mêyi a kulonda, udi uyifila bu muenzejanganyi nabu wa mudimu, kadi ki mbu mfumuabu nansha. Bulelela, kabiakuikala bimpe to bua muntu udi mumanye bimpe imue midimu kukebaye bua bena Kristo nende bamuanyishe anyi bua amone dimuanyisha diabu bu mushindu wa kupeta bintu. (Nsumuinu 25:27; Matayo 6:2-4) Dianyisha muntu didi ne mushinga ndidi difumina kudi bakuabu, ne katuena bua kudikeba ku bukole to. Kadi bu diodi mua kulua, katuena ne bua kudilekela ditusaka bua tuetu ku didimona ne mushinga mupitshidile nansha.​—Nsumuinu 27:2; Lomo 12:3.

10. Umvuija mudi bamue bantu badi mua kumueneka bashadile mua kuikala bushuwa ‘babanji mu ditabuja.’

10 Padibu batupeshe mudimu kampanda, bupuekele nebutuambuluishe bua kubenga kuditua mushinga wa patupu, tuleja bantu ne: tshisumbu tshidi tshiya kumpala anu bua bukole ne dimanya dietu tuetu. Tshilejilu, tudi mua kuikala ne tshipedi tshia kulongesha. (Efeso 4:11, 12) Kadi bituikala ne bupuekele, netujingulule ne: amue a ku malongesha manene atutu tupeta mu tshisangilu kampanda tshia tshisumbu kaatu anu adibu bafidila ku tshiakuidi. Tshilejilu, kutuku umvua ku muoyo kukola paudi umona muledi mujike ulua pa tshibidilu ku Nzubu wa Bukalenge ne bana bende balama bimpe anyi? Peshi paudi umona munga muanetu udi dibungama dikuate, kadi ulua anu kulua mu bisangilu nansha mudiye udimona kayi ne mushinga anyi? Peshi ku muoyo kakutu kukukola paudi umona nsonga muikale udiunda bimpe mu nyuma nansha mudiku bilele bibi mu kalasa peshi muaba mukuabu anyi? (Musambu 84:10) Bantu aba badi mua kuikala kabayi badileji. Bakuabu kabatu nansha batamba kumona mushindu udibu bapeta mateta bua lulamatu luabu to. Pabi, badi mua kuikala ‘babanji mu ditabuja’ anu bu bantu bakuabu badi bamanyike bimpe. (Yakobo 2:5) Tuamba eku tuela eku, ku ndekelu lulamatu ke ludi lutuanyishisha kudi Yehowa.​—Matayo 10:22; 1 Kolinto 4:2.

Gideona: ‘mutambe bupuekele’ mu nzubu wa tatuende

11. Mmu mushindu kayi muvua Gideona muleje bupuekele pavuaye wakula ne muanjelu wa Nzambi?

11 Gideona, nsongalume wa mukitshi wa mu tshisamba tshia Manashe, uvua ne muoyo mu tshikondo tshivua Isalele mu ndululu. Bena Midiyana bakakengesha bantu ba Nzambi bidimu muanda-mutekete bijima. Kadi mpindieu dîba diakakumbana bua Yehowa kupikula bantu bende. Ke pavua muanjelu mumuenekele Gideona bua kumuambila ne: “Yehowa udi n’ebe, wewe muntu mukole wa bukitu.” Gideona uvua muena bupuekele, kakasanka bua dimutua makumbu edi divuaye kayi mutekemene to. Pamutu pa nanku, wakambila muanjelu ne kanemu ne: ‘Mukalenge wanyi, [umfuile luse, NW], bikala Yehowa netu, malu aa onso akatukuata bualu kayi?’ Muanjelu wakumvuija Gideona bimpe ne: ‘Neusungile bena Isalele mu bianza bia bena Midiyana.’ Ntshinyi tshiakandamuna Gideona? Pamutu pa kumona mudimu au bu mushindu wa yeye kudivuija tshilobo tshia ditunga dijima, Gideona wakandamuna ne: ‘[Umfuile luse, NW], Mukalenge, meme nensungile bena Isalele munyi? Mona, ba mu dîku dianyi badi bapita bena Manashe bonso [bukese], ne meme ndi mutambe bupuekele mu nzubu wa tatu wanyi.’ Mbupuekele kayipu!​—Balumbuluishi 6:11-15.

12. Mmunyi muakaleja Gideona budimu pavuaye wenza mudimu uvuabu bamupeshe?

12 Kumpala kua Yehowa kutuma Gideona ku mvita, wakamuteta. Mushindu kayi? Wakambila Gideona bua kupula tshioshelu tshivua tatuende muashile Bâla ne bua kukosa dikunji dia tshijila divua ku luseke kuatshi. Mudimu eu uvua umulomba dikima, kadi Gideona wakaleja kabidi bupuekele ne budimu bua mushindu wakawenzaye. Pamutu pa kuenza bualu ebu patoke, Gideona wakabuenza mu musokoko, mu mîdima butuku, dîba divua bantu kabayi mua kumumona to. Kabidi, Gideona wakenza mudimu wende ne budimu. Wakaya ne basadidi bende dikumi, pamu’apa bivua bua bamue kushalabu batentekele eku bakuabu bamuambuluisha bua kupula tshioshelu ne dikunji dia tshijila. * Mu mishindu yonso, Yehowa wakambuluisha Gideona bua kukumbaja mudimu wende, ne pashishe, ku diambuluisha diende Nzambi wakapikula bena Isalele ku tshianza tshia bena Midiyana.​—Balumbuluishi 6:25-27.

Tulejayi bupuekele ne budimu kabidi

13, 14. (a) Mmunyi mutudi mua kuleja bupuekele padibu batupesha mudimu kampanda? (b) Mmunyi muvua Muanetu Alexander Macmillan mushiye tshilejilu tshilenga bua dileja bupuekele?

13 Bupuekele bua Gideona budi mua kutulongesha malu a bungi. Tshilejilu, ntshinyi tshitudi tumvua padibu batupesha mudimu kampanda? Tutu tudianjila kuela meji anu bua lumu anyi bunême biatupesha mudimu au anyi? Peshi tutu tuela meji ne tusambila bikole ne bupuekele bua kumona nne tudi mua kukumbaja malu adi mudimu au ulomba? Muanetu Alexander Macmillan, wakajikija luendu luende lua pa buloba mu 1966, wakashiya tshilejilu tshilenga mu muanda eu. Charles Taze Russell, eu uvua mulombodi wa kumpala wa Société Watch Tower, dimue dituku wakakonka Muanetu Macmillan bua amuambile tshivuaye umona bua muntu uvua mua kushala ulombola mudimu pavuaye yeye umbuka. Pakaluabu kuyikila, Muanetu Macmillan kakadifunkuna yeye diakamue to, nansha muvuabi mua kuikala bikumbane bua yeye kuenza mudimu au. Ku ndekelu, Muanetu Russell wakambila Muanetu Macmillan bua ele meji bimpe bua yeye angatemudimu au. Kunyima kua bidimu, Muanetu Macmillan wakafunda ne: “Ngakashala muimane mukolo mule ne muipi. Ngakela meji bua bualu abu, ngakela meji a bungi, ne ngakasambila matuku a bungi bua muanda au kumpala kua meme kulua kumuambila ndekelu wa bionso ne: mvua ne bua kuikala ne disanka dia kuenza muanyi muonso bua kumuambuluisha.”

14 Panyima pa matuku makese, Muanetu Russell kufuaye, muaba wa mulombodi wa Société Watch Tower kushalawu mutupu. Bu muvua Muanetu Macmillan ulombola mudimu pavua Muanetu Russell mu luendu luende lua ndekelu lua diyisha, muanetu mukuabu wakamuambila ne: “Mac, udi ne diakalenga dia bungi dia kuangata muaba eu. Wewe uvua muleji-mpala wa pa buende wa Muanetu Russell pavuaye uya ku ngendu, ne yeye uvua utulomba tuetu bonso kuenza tshionso tshiudi utuambila. Mpindieu mmuye ne kakupingana kabidi to. Bidi bimueneka ne: wewe ke watungunuka ne mudimu eu.” Muanetu Macmillan wakamuandamuna ne: “Muanetu, au ki mmushindu wa kukonkonona muanda eu to. Eu mmudimu wa Mukalenge ne muaba uudi upeta mu bulongolodi bua Mukalenge ke udi Mukalenge umona mukukumbanyine; kabidi ndi mujadike ne: ki mmeme udi muakanyine mudimu eu to.” Pashishe Muanetu Macmillan wakafunkuna muanetu mukuabu bua kuangataye muaba eu. Anu bu Gideona, muanetu au uvua udiangata ne bupuekele, ne au ke mushindu utudi ne bua kudiangata petu.

15. Ng’imue mishindu kayi mimpe itudi mua kuleja bujinguludi patudi tuyisha bakuabu?

15 Tuetu petu tudi ne bua kuikala ne bupuekele mu mushindu utudi tukumbaja mudimu udibu batupeshe. Gideona uvua ne budimu, ne wakadienzeja bua kubenga kufikisha baluishi bende munda patupu. Bia muomumue, mu mudimu wetu wa buambi, tudi ne bua kuikala ne bupuekele ne budimu kabidi bua mushindu utudi tuyikila ne bakuabu. Bulelela, tudi tuluangana mvita ya mu nyuma bua kutonkola ‘ngumbu ya mvita’ ne ‘meji.’ (2 Kolinto 10:4, 5) Kadi katuena ne bua kupepeja bakuabu patudi tuakula nabu, peshi kubapesha pa kubengela lumu lutudi tubamanyisha nansha. Pamutu pa nanku, tudi ne bua kuteleja bidibu bamba, kushindamena pa malu atudi mua kumvuangana nabu, ne pashishe kuimanyina pa malu mimpe adi mu lumu lutudi tumanyisha.​—Bienzedi 22:1-3; 1 Kolinto 9:22; Buakabuluibua 21:4.

Yezu: tshilejilu tshitambe buimpe tshia bupuekele

16. Mmunyi muakaleja Yezu ne: uvua udiangata ne bupuekele?

16 Tshilejilu tshitambe buimpe tshia bupuekele ntshia Yezu Kristo. * Nansha muvuaye mu malanda mashême ne Tatuende, Yezu kakelakana bua kuitaba ne: amue malu kaavua mu bukokeshi buende to. (Yone 1:14) Tshilejilu, pakamulomba mamuende wa Yakobo ne Yone bua bana bende babidi ba balume basombe ku luseke lua Yezu mu bukalenge buende, Yezu wakamba ne: ‘Kushikama ku tshianza tshianyi tshia balume ne ku tshianza tshianyi tshia bakaji ki mbualu buanyi bua kupa muntu.’ (Matayo 20:20-23) Musangu mukuabu Yezu wakitaba patoke ne: “Tshiena mua kudienzela bualu nansha bumue. . . . Bualu tshiena nkeba kuenza tshindi meme musue, amu tshidi Udi muntume musue.”​—Yone 5:30, MMM; 14:28; Filipoi 2:5, 6.

17. Mmunyi muakaleja Yezu bupuekele mu malanda ende ne bakuabu?

17 Yezu uvua mupite bantu bapange bupuangane mu malu onso, ne Tatuende Yehowa uvua mumupeshe bukokeshi bupite bua bantu bonso. Nansha nanku, Yezu uvua ne bupuekele mu malanda ende ne bayidi bende. Kavua ubapangisha bua kunua mâyi ne dibaleja dimanya divuaye nadi nansha. Wakabaleja muoyo wa luse ne kavua ulengulula majinga abu to. (Matayo 15:32; 26:40, 41; Mâko 6:31) Nenku nansha muvua Yezu mupuangane, kavua ne lungenyi lua dikeba bua malu onso ikale anu mapuangane tshishiki. Kavuaku ulomba bayidi bende malu mapitshidile, ne kavuaku ubambika bujitu bupite buvuabu mua kuambula to. (Yone 16:12) Ke bua tshinyi kabiena bitukemesha bua muvua bantu bapite bungi bamone ne: Yezu uvua muntu uvua ukankamijangana!​—Matayo 11:29.

Tuidikijayi tshilejilu tshia Yezu tshia bupuekele

18, 19. Mmunyi mutudi mua kuidikija bupuekele bua Yezu mu (a) mushindu utudi tudimona, ne (b) mushindu utudi tuangata bakuabu?

18 Bikala muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia uvua muleje bupuekele, nanku tuetu petu tudi ne bua kutamba kubuleja. Misangu mivule bantu bapange bupuangane batu belakana bua kuitaba ne: bukokeshi buabu butu ne muaba utubu bushikila. Kadi bua kuidikija Yezu, bena Kristo badi badienzeja bua kuikala bapuekele. Lutambishi kaluena lubapangisha bua kufila mudimu kampanda kudi aba badi bakumbaje malu malomba bua kuwenza; peshi kabena ne diambu anyi babenga kuitaba mibelu idibu babapesha kudi badi ne bukenji bua kuyifila nansha. Bu mudibu ne lungenyi lua diambuluishangana, badi benza bua malu onso a tshisumbu enzeke “mu buakane ne bulongame.”​—1 Kolinto 14:40, MMM.

19 Bupuekele nebutusake kabidi bua kubenga kulomba bakuabu malu mapitshidile ne bua kubenga kulengulula majinga abu. (Filipoi 4:5) Tudi mua kuikala ne amue mamanya ne makanda adi bakuabu kabayi nawu to. Kadi bituikala bapuekele, katuakuikala anu tukeba bua bakuabu benze malu amu mutudi tuetu basue nansha. Mutudi bamanye ne: muntu yonso udi ne yende mikalu, bupuekele nebutusake bua kulengulula mapanga a bakuabu. Petelo wakafunda ne: “Ku mutu kua malu onso nuikalangane ne dinanga dikole munkatshi muenu, bualu bua dinanga didi dibuikila malu mabi a bungi.”​—1 Petelo 4:8.

20. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kutshimuna lungenyi luonso ludi lutangile ku dipanga bupuekele?

20 Anu mutudi balonge, bushuwa meji adi kudi bantu bapuekele. Kadi ntshinyi tshiudi mua kuenza biwamona ne: lungenyi luebe ndutangile ku didibandisha anyi dipanga bupuekele? Kuteketshi mu mikolo to. Kadi londa tshilejilu tshia Davidi wakasambila ne: ‘Ukande muntu webe kabidi bua kenji malu mabi [a didibandisha] diende, malu aa mabi kaankokeshi nansha.’ (Musambu 19:13) Tuetu bidikije ditabuja dia bantu bu mudi Paulo, Gideona, ne nangananga Yezu Kristo, netufike ku dimona mudi mêyi aa malelela: ‘Meji adi kudi bantu bapuekele.’​—Nsumuinu 11:2.

[Mêyi adi kuinshi]

^ Muaku wa mu tshiena-Greke mukudimuna ne: “basadidi” udi kabidi mua kumvuija mupika uvua wita buatu bunene musombele kundekedi kuabu. Kadi badi mua kupesha “balami” midimu ya bungi, bu mudi wa kulama bintu kampanda bia bupianyi. Nansha nanku, ku mêsu kua bamfumu bavule, mulami uvua ku bupika anu muvua mupika uvua wita buatu bunene.

^ Katuena ne bua kuangata budimu bua Gideona bu tshimanyinu tshia buôwa to. Kadi dikima diende ndijadika mu Ebelu 11:32-38, mudibu batela Gideona munkatshi mua bantu “bakandamuka bakole” ne ‘bakalua bakole mu mvita.’

^ Bu mudi bupuekele bumvuija kabidi kumanya muaba utudi tushikila, katuena mua kuamba ne: Yehowa mmupuekele nansha. Kadi mmudipuekeshi.​—Musambu 18:35.

Udi muvuluke anyi?

• Bupuekele ntshinyi?

• Mmunyi mutudi mua kuidikija bupuekele bua Paulo?

• Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia Gideona mua kutulongesha pa bidi bitangila bupuekele?

• Mmunyi muvua Yezu mutushile tshilejilu tshitambe buimpe tshia bupuekele?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Bupuekele bua Paulo buakenza bua bena Kristo nende bamunange bikole

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Gideona uvua ne budimu pavuaye ukumbaja disua dia Nzambi

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Yezu Muana wa Nzambi udi uleja bupuekele mu malu onso adiye wenza