Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ndi mulekele dienza bingoma, mpindieu ndi mpandisha bantu

Ndi mulekele dienza bingoma, mpindieu ndi mpandisha bantu

Malu a mu nsombelu

Ndi mulekele dienza bingoma, mpindieu ndi mpandisha bantu

MALONDA KUDI ISIDOROS ISMAILIDIS

Mvua mutue binu panshi pavua binsonji bimpueka. Ngakasambila ne: “Nzambi wanyi, kuondo kanyi ka muoyo kadi kangambila ne: tshiena mua kutungunuka ne mudimu wa dienza bingoma to. Ndi muenze muanyi muonso bua kupeta mudimu mukuabu, kadi tshiena muupete to. Malaba ndi nya kufila mukanda bua kubamanyisha ne: ngalekedi mudimu. Yehowa, kuitabi bua bana betu banayi bafue ne nzala to.” Ntshinyi tshiakamfikisha ku disambila mushindu’eu?

NSOMBELU uvua wa ditalala ne mupepele mu Drama, ku Nord kua ditunga dia Grèce, kuakandelelabu mu 1932. Tatu uvua ungambila malu avuaye musue bua meme kuenza. Wakangambila bua meme kuya kulongela mu États-Unis. Kunyima kua dipawula dia bintu divua dienzeke mu Grèce mu Mvita Mibidi ya Buloba Bujima, tshiambilu tshivua tshitangalake munkatshi mua bena Grèce tshivua tshia se: “Nudi mua kuiba bintu bietu, kadi kanuena mua kuiba bidi mu ngenyi yetu nansha.” Mvua mupangadije bua kulonga tulasa tubandile bua kupeta tshintu tshivua muntu kayi mua kuiba.

Katshia ku buana buanyi, mvua mubuele mu bisumbu bia bungi bia bansonga bilombola kudi Ekeleziya Ortodokse wa bena Grèce. Bavua batuambilamu bua kuepuka tusumbu tua nzambi tua njiwu. Ndi mvuluka tshisumbu tshimuepele tshivuabu batamba kutela: tshia Bantemu ba Yehowa, bualu bavua babamba ne: kabatu bitaba Kristo to.

Meme mumane kujikija tulasa tua biamu mu tshimenga tshia Athènes mu 1953, ngakaya mu ditunga dia Allemagne bua kumona nne mvua mua kupeta mudimu eku nya kabidi mu kalasa. Kadi kabiakakumbana to, ke meme kuya mu matunga makuabu. Kunyima kua mbingu mikese, ngakashala tshiyi dikuta nansha dimue ku tshitudilu tshia mazuwa mu ditunga dia Belgique. Ndi muvuluke mungakabuela mu ekeleziya kampanda, meme kusomba panshi ne kudila bikole, mamata a binsonji kumatawu ne panshi muaba umvua. Ngakasambila ngamba ne: bu Nzambi mua kumfikisha mu États-Unis, tshivua mua kukeba biuma nansha, kadi muaba eu mvua mua kulonga ne kudienzeja bua kuikala muena Kristo ne muena-muabu muimpe. Ndekelu wa bionso ngakafikamu mu 1957.

Nsombelu mupiamupia mu États-Unis

Nsombelu wa mu États-unis uvua mukole bua muenyi uvua kayi ne makuta ne kabidi uvua kayi mumanye muakulu wa bena ditunga. Mvua ngenza midimu ibidi butuku ne ngenza muanyi muonso bua kuya mu kalasa mu munya. Ngakabuela mu bilongelu bia bungi ne meme kupeta dibeji dia njikijilu. Pashishe ngakaya kulonga mu Iniversite wa mu provense wa Californie, mu tshimenga tshia Los Angeles, meme kujikijamu tulasa tua malu a fizike. Mêyi avua tatu ungambila bua kulonga ke akankolesha ku muoyo bua kutungunuka bimpe mu bidimu ebi bia ntatu.

Mu tshine tshikondo etshi, ngakapetangana ne Ekaterini, nsongakaji muena Grèce muimpe kumona, tuetu kuselangana mu 1964. Kunyima kua bidimu bisatu tuakalela muana wa kumpala wa balume, ne mu bidimu bishadile ku binayi tuakalela bana bakuabu ba balume babidi ne wa bakaji umue. Kuambuluisha dîku eku kulonga mu Iniversite kuvua lutatu lukole lua dikema.

Mvua ngenza mudimu mu kumpanyi wa ndeke ya mvita ya mu États-Unis, muvuabu benza masashi manene ne balonga malu a bingoma bia muulu mu tshimenga tshia Sunnyvale, mu Californie. Mvua muenze midimu mishilangane ya malu a dituma biamu muulu, pamue ne Agena ne Apollo. Ngakapeta ne mindadi bua mumvua muambuluishe panyi bua kutuma Apollo 8 ne Appollo 11 ku ngondo. Pashishe, ngakatungunuka ne tulasa ne meme kulua kuditua bikole mu midimu kabukabu ya ndeke ya mvita. Dîba adi, ngakadimona muikale ne bionso: mukaji muimpe kumona, bana balenga banayi, mudimu wa lumu ne nzubu muimpe mutambe.

Muena mudimu nanyi wa disuminyina

Ku ntuadijilu kua tshidimu tshia 1967, ngakamanyangana ne Jim ku mudimu, uvua muntu wa budipuekeshi bua bungi ne wa malu malenga. Jim uvua anu umueneka ne mimuemue ku mêsu, ne kavuaku ubenga to bua tuetu kuya kunua nende kafe dîba dia dikisha. Misangu yonso ayi uvua ungambila malu a mu Bible. Jim wakangambila ne: uvua ulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa.

Biakanyingalaja pangakumvua ne: Jim uvua mubuele mu tshisumbu tshia Nzambi etshi. Mmunyi muvuabi bifike ku dienzeka bua muntu wa malu malenga nunku kumushimabu kudi kasumbu ka nzambi ka bantu bavua babenga Kristo? Bushuwa, tshivuaku mua kubenga kunanga Jim bua malu malenga avuaye ungenzela nansha. Bivua bimueneka ne: dituku dionso uvua untuadila tshintu tshipiatshipia tshia meme kubala. Tshilejilu, dimue dituku wakalua mu biro bianyi, kungambilaye ne: “Isidoros, tshiena-bualu etshi tshia mu Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshiakula bua mushindu wa kulengeja nsombelu wa mu dîku. Ndaku natshi kuebe, utshibale ne mukajebe.” Ngakamuambila ne: mvua ne bua kuya kutshibala, kadi kunyima, ngakaya natshi ku nkumba, meme kutshipanda tupesa-tupesa ne kutuimansha mu kapanza ka diela bintu bia bukoya.

Munkatshi mua bidimu bisatu bijima, mvua anu mpanda mikanda ne bibejibeji bionso bivua Jim umpesha. Bu mumvua ngelela Bantemu ba Yehowa meji mabi, eku nkeba bua Jim ikale anu mulunda wanyi, ngakamona ne: bivua bimpe bua meme kuikala nteleja malu avuaye ungambila ne pashishe ngumbusha diakamue onso mu meji anyi.

Kadi mu miyuki ayi ituvua tuyikila nende, ngakamona ne: malu a bungi amvua ngitabuja ne ngenza kaavua alonda Bible to. Ngakajingulula ne: dilongesha dia Busatu Bunsantu, dia inferno wa kapia ne dia se: anyima katu ufua kaatu a mu Bible to. (Muambi 9:10; Yehezekele 18:4; Yone 20:17) Bu mumvua muena Ortodokse wa bena Grèce, mvua ne lutambishi luvule, ne tshivua musue kuitaba patoke ne: malu avua Jim wamba avua malelela to. Kadi bu muvuaye uambadila anu mu Bible ne kayi wamba malu avua mu mutu muende yeye, ngakajingulula ku ndekelu ne: Jim uvua ne mukenji wa mushinga wa mu Bible uvuaye musue kungambila.

Mukajanyi wakamona ne: kuvua bualu buvua kabuyi bukumbane to, ke kungebejaye nne mvua muyukile ne mulunda wanyi au uvua ulonga ne Bantemu ba Yehowa. Pangakandamuna ne: eyowa, wakamba ne: “Tubuele mu nzambi mikuabu yonso kadi ki mmu Bantemu ba Yehowa to.” Kadi kunyima kua matuku makese, meme ne mukajanyi ne bana tuakabanga kubuela mu bisangilu bia Bantemu katuyi tupumbisha.

Dipangadika dikole

Pantshivua ndonga Bible, ngakabala mêyi a muprofete Yeshaya a se: “Bantu nebatshibule miele yabo ya mvita, bayenze bikasu; nebatshibule mafuma abo, baenze miele ya kudima nayo. Tshisamba katshiakutudila tshikuabo muele wa mvita; bantu kabakulonga mua kuluangana mvita kabidi.” (Yeshaya 2:4, MMM) Ngakadikonka ne: ‘Mmunyi mudi muena mudimu wa Nzambi udi munange ditalala mua kuikala wenza mudimu mu kumpanyi wa difuka ne dienza dia bingoma bia kushipa nabi bantu ba bungi?’ (Musambu 46:9) Kunyima kua matuku makese, ngakapangadija bua kukeba mukuabu mudimu.

Bushuwa, ebu buvua bualu bukole menemene. Mvua ne mudimu uvua umpesha lumu. Mvua mutate bikole bidimu bia bungi, mulonge tulasa ne mukenge mu malu a bungi bua kupeta mudimu eu. Nkavua mupete muanzu munene, kadi mpindieu mvua ne bua kuulekela. Kadi, dinanga dikole dimvua munange Yehowa ne dijinga dinene dia kuenza disua diende biakatshimuna.​—Matayo 7:21.

Ngakapangadika bua kupeta mudimu mu kumpanyi mukuabu wa mu tshimenga tshia Seattle, mu provense wa Washington. Kadi ngakabungama pangakamona ne: mvua mudibueje mene bikole mu mudimu uvua kawuyi umvuangana ne malu adi mu Yeshaya 2:4. Ngakakeba bua kuenza nansha midimu ya tshianana e kupangila, ne kuondo kanyi ka muoyo kakantatshisha bikole. Ngakamona bimpe ne: tshivua mua kutungunuka ne mudimu au ne kushala ne kuondo ka muoyo katoke nansha.​—1 Petelo 3:21.

Biakamueneka bimpe ne: tuvua ne bua kushintulula malu a bungi. Mu ngondo mishadile ku isambombo patupu, tuakashintulula nsombelu wetu ne kukepesha tshia bibidi makuta atuvua tutula mu dîku. Pashishe tuakapana nzubu wetu wa mushinga mukole ne tuetu kusumba wa mukese mu tshimenga tshia Denver, mu provense wa Colorado. Mvua mpindieu mudilongolole bua kuangata dipangadika dia ndekelu: dia kulekela mudimu au. Ngakangata mashinyi a mikanda bua kukuma mukanda wa dibamanyisha nawu dilekela dianyi dia mudimu au, meme kumvuija tshivua kuondo kanyi ka muoyo kapangadije. Butuku abu, bana bamane kuya kulala, meme ne mukajanyi tuakatua binu panshi, tuetu kusambila Yehowa anu mundi muleje ku ntuadijilu.

Ngondo mujima kanji kukumbana, tuakaya ku Denver, ne kunyima kua mbingu ibidi, mu Kashipu 1975, meme ne mukajanyi tuakatambula. Ngakashala mulofua ngondo isambombo mijima, ne tuvua tuenda tumana makuta atuvua nawu ku kakese ku kakese. Ngondo pakakumbanayi muanda-mutekete, makuta atuvua bele ku banke avua mashadile ku avuabu bafuta ku nzubu ku ngondo. Ngakabanga kukeba mudimu mukuabu wonso umvua mua kupeta wa mêba makese, kadi kunyima ngakapeta mudimu wa bu-enjenyere. Difutu dimvua mpeta divua anu tshia-bibidi tshia dimvua mpeta kumpala; nansha nanku, ivua mfranga ya bungi kupita imvua mulombe Yehowa. Mvua ne disanka dikole bua mumvua muteke malu a mu nyuma pa muaba wa kumpala!​—Matayo 6:33.

Tudi tulongesha bana betu bua kunanga Yehowa

Dîba adi, meme ne Ekaterini tuvua ne mudimu mukole wa kukolesha bana batuvua balele ne kubalongesha mêyi a Nzambi. Diakalenga, Yehowa wakambuluisha, buonso buabu mbalue bena Kristo bapie mu nyuma, mbafile mioyo yabu mu mudimu wa mushinga wa kumanyisha Bukalenge. Bana ba balume basatu batudi balele: Christos, Lakes ne Gregory, mbalonge bonso mu Kalasa ka Dilongesha Mudimu ne badi mpindieu benza midimu kabukabu, bakumbula ne bakolesha bisumbu mu nyuma. Toula, muanetu wa bakaji utudi balele, udi wenza mudimu wa budisuile ku biro bia Bantemu ba Yehowa, ku New York. Mutshima wetu uvua ne disanka patuakabamona bonso babenga kuenza midimu mimpe ne ya makuta a bungi ne bionso abi bua kusadila Yehowa.

Bantu ba bungi mbatukonke bua kumanya tshidi tshituambuluishe bua kukolesha bana bimpe nunku. Bushuwa, kakutu bualu kampanda bua dijimbu budi bukengela kuenza bua kumona mua kukolesha bana bimpe to, kadi tuvua tubalongesha ne tshisumi bua kunangabu Yehowa ne muntu nabu. (Dutelonome 6:6, 7; Matayo 22:37-39) Bana aba bakalonga ne: katuena mua kuambila Yehowa ne: tudi bamunange padi bienzedi bietu kabiyi bileja ne: tudi bamunange.

Dituku dimue ku lumingu, mu Disambombo, tuvua ne tshibidilu tshia kupatuka dîku dijima mu buambi. Tuvua ne tshibidilu tshia kulonga Bible mu dîku mu Dimue dilolo kunyima kua didia, ne tuvua kabidi tulonga Bible ne muana yonso pa nkayende. Patshivua bana bapuekele, tuvua tulonga ne muana yonso mu minite mikese misangu ya bungi ku lumingu, ne pavuabu benda bakola, tuvua tulonga nabu mutantshi mule musangu umue ku lumingu. Dîba dituvua tulonga nabu Bible, bana betu bavua bakula ne batuambila malu abu kabayi batshina.

Tuvua kabidi tujikija mukodi pamue mu dîku. Tuvua banange kuimba biombelu bia mijiki pamue, ne muana yonso uvua munange kuimba misambu ivuaye mutambe kusua. Mu amue matuku a Disambombo ne Dia lumingu, tuvua tubikila mêku makuabu ku nzubu kuetu bua kukoleshangana mu nyuma. Tuvua kabidi tuenza ngendu mu dikisha ne dîku dijima. Mu lumue luendu, tuakenza mbingu ibidi tuenda tubandila mikuna ya mu Colorado ne tuenza buambi pamue ne bisumbu bia muaba eu. Bana badi bavuluka ne disanka muvuabu benze mudimu mu bibambalu bishilangane bia mpungilu ya distrike ne muvuabu bambuluishe bua kuibaka Nzubu ya Bukalenge miaba ya bungi. Patuakaya ne bana mu Grèce bua kumanyanganabu ne balela betu, bakamona kabidi Bantemu bavule ba lulamatu bavuabu bele mu buloko bua ditabuja diabu. Bualu ebu buakabambuluisha bikole, buakabasaka bua kuangata dipangadika dia kushala bashindame ne kuleja dikima bua bulelela.

Bushuwa, imue misangu bamue bana bavua balonda bikadilu bibi anyi babanga kuenda ne balunda babi. Minga misangu, tuetu baledi tuvua tutamba kubatatshisha bikole patuvua pamu’apa ne dîsu dikole dinekeshe mu amue malu. Kadi kunyemena ku ‘didimuija dia Mukalenge’ didi mu Bible kuakatuambuluisha bua kulengeja malu buetu tuetu bonso.​—Efeso 6:4; 2 Timote 3:16, 17.

Disanka dianyi dipite bunene

Kunyima kua bana bamane kuya mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba, meme ne Ekaterini tuakabanga kuela meji a bungi bua tshituvua mua kuenza bua kudifila petu bikole mu mudimu eu udi upandisha bantu. Nunku, mu 1994, pangakangata pansio, bubidi buetu tuakatuadija kuenza bumpanda-njila bua pa tshibidilu. Tutu tuya kuyisha mu tulasa ne mu Iniversite ya muaba utudi basombele, tuyisha balongi ne tulonga Bible ne bamue ba kudibu. Bu mundi mumanye ntatu yabu bualu mvua panyi mulongi bu buobu kukadi bidimu ndambu, ndi mupete mushindu muimpe wa kubambuluisha bua kulonga mua kumanya Yehowa. Ndi ne disanka dia bungi be bua mundi mulonge Bible ne balongi ba mu ditunga dia Bolivie, Brésil, Chili, Chine, Égypte, Éthiopie, Mexique, Thaïlande ne Turquie! Ntu kabidi nyisha bantu ku nshinga, nangananga badi bakula muakulu wa kuetu.

Nansha mudi nshindumuinu wanyi munême wa tshiena-Greke ne bukulakaje bimpangisha bua kuenza malu a bungi, ntu anu nkeba bua kuikala mudilongolole ne kuikala ne lungenyi lua buena lua Yeshaya, wakamba ne: “Ke meme ewu, untume.” (Yeshaya 6:8, MMM) Tuvua ne disanka dia kuambuluisha bantu bapite pa basambombo bua kulambulabu Yehowa mioyo yabu. Bushuwa, edi divua disanka dipite bunene buetu tuetu.

Tshikondo kampanda, wanyi mudimu wonso uvua wa kuenza bingoma binene bia kushipa nabi bantu nanyi. Kadi Yehowa, ku luse luende, wakangunzuluila njila meme ne dîku dianyi bua tuetu kulua basadidi bende badilambule ne bua tuetu kufila mioyo yetu mu mudimu wa kutuadila bantu lumu luimpe lua muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba. Pandi ngela meji bua mapangadika makole amvua ne bua kuangata, ndi mvuluka mêyi a mu Malaki 3:10 a se: ‘Yehowa wa misumba udi wamba ne: Nuntete mpindieu ne muanda eu, numone bingikala tshiyi mununzuluile bibi bia mu diulu, munulokeshile masanka, kanuyi nukengela bintu bikuabu kabidi.’ Bushuwa, mmutupeshe bintu ebi ne tudi basanke bua bualu buabi!

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Lakes: Tatu kavua munange lubombo nansha. Wakenza muende muonso bua kubenga kuikala muena lubombo, nangananga pa kuleja dîku diende tshilejilu tshimpe tshia kulonda. Misangu mivule uvua utuambila ne: “Wewe mulambule Yehowa muoyo webe, bidi biumvuija tshintu kampanda. Udi ne bua kuitaba bua kulekela amue malu bua Yehowa. Ke tshidi kuikala muena Kristo kumvuija menemene.” Ndi mushale mukuate mêyi aa ne mmangambuluishe bikole bua kulonda tshilejilu tshiende ne kulekela amue malu bua Yehowa.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Christos: Ndi ne dianyisha dia bungi bua mudi baledi banyi bashale balamate Yehowa ne muoyo mujima ne bua mudibu benze mudimu wabu wa buledi ne tshisumi tshionso. Tuvua tuenza malu onso pamue mu dîku, kubangila mu mudimu wa buambi too ne mu dikisha. Nansha muvua baledi banyi mua kuikala ne malu makuabu a bungi menemene a kuenza, bakashala ne nsombelu mupepele ne muimanyine anu pa mudimu wa buambi. Lelu ndi mumanye ne: ndi ne disanka dia bungi bualu ndi muditue panyi ne muoyo mujima mu mudimu wa Yehowa.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Gregory: Pa kumbusha mêyi avua baledi banyi bangambila bua kuvudija mudimu wanyi wa buambi, tshilejilu tshiabu ne disanka divuabu nadi bua mudimu wa Yehowa biakansaka bua kukonkonona tshiakabidi malu anyi, kulekela buôwa ne dielakana dimvua nadi bua kutuadija mudimu wa ku dîba ne ku dîba, ne bua meme kudifila bikole mu mudimu wa Yehowa. Ndi ngela baledi banyi tuasakidila bua mudibu bangambuluishe bua kupeta disanka dindi nadi edi bualu ndi mudifile ne muoyo mujima.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Toula: Misangu yonso baledi banyi bavua batuambila ne: malanda etu ne Yehowa ke tshintu tshia mushinga mukole tshituvua mua kuikala natshi, ne se: mushindu umuepele utuvua mua kuikala ne disanka dia bushuwa uvua wa kupesha Yehowa tshintu tshitambe buimpe tshitudi natshi. Bakatuambuluisha bua tuetu kumona ne: Yehowa mmuntu mulelela. Misangu mivule tatu uvua utuambila ne: bidi bualu bua disanka kadiyi kuamba panudi nuya kulala butuku ne kuondo ka muoyo katoke, bamanye ne: nudi benze muenu muonso bua kusankisha Yehowa.

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Pamvua musalayi mu Grèce mu 1951

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Meme ne Ekaterini mu 1966

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Dîku dianyi mu 1996: (ku dia bakaji batangile ku dia balume, panyima) Gregory, Christos, Toula; (kumpala) Lakes, Ekaterini ne meme