Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Badi baya mu bidiila bia Pasifike bua kuenza mudimu!

Badi baya mu bidiila bia Pasifike bua kuenza mudimu!

Badi baya mu bidiila bia Pasifike bua kuenza mudimu!

MU MIABA itu bena luendu basombela ku bipalu bia ndeke itu iya ne ifuma mu matunga makuabu, bia mu tshimenga tshia Brisbane ne tshia Sydney, mu ditunga dia Australie, muvua musangelu wa bungi. Kuvua tshisumbu tshia bantu 46 bindile bua kuya mu Samoa (muaba utu munya mukole), bua kudisanga ne bakuabu 39 bafumine ku ditunga dia Nouvelle-Zélande, dia Hawaii, ne dia États-Unis. Mabuki abu avua a munga mushindu: muvua nangananga biamu bia mudimu bu mudi nyindu, nsele ne biamu bia kutubula nabi bintu, bintu bitu bantu kabayi bangata pa tshibidilu patubu baya mu luendu mu tshidiila tshilenga etshi tshia Pasifike nansha. Kadi, luendu luabu elu luvua lua pa bualu.

Bavua badifutshile njila buobu nkayabu ne bavua ne bua kuenza mbingu ibidi bu bena mudimu wa budisuile kabayi babafuta, mu midimu ya diibaka milombola kudi Biro bia Dilonga ne Dilongolola dia Midimu ku biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu Australie. Midimu eyi idi yenzeka ne mapa a budisuile adi bantu bafila, nya kuibaka Nzubu ya Bukalenge, Nzubu ya Mpuilu, nzubu ya ba-misionere ne biro bia Bantemu anyi biro bia kukudimuina mikanda bualu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa ba mu bidiila bia Pasifike bidi mpindieu bienda bivula lukasa. Tuanji kumonabi tshidi bamue bena mudimu bavua mu bisumbu bia midimu ya diibaka Nzubu ya Bukalenge mu matunga abu bamba.

Max, muedi wa malata ku nzubu, mmufumine ku Cowra, tshimenga tshia mu Nouvelle-Galles du Sud, mu Australie. Udi ne mukaji ne bana batanu. Arnold udi yeye muena mu Hawaii. Yeye ne mukajende badi ne bana babidi ne Arnold udi kabidi mpanda-njila anyi muyishi wa ku dîba ne ku dîba. Anu bu Max, Arnold udi mukulu mu tshisumbu tshiabu. Balume aba badi ne bia bungi bia kuenza mu midimu eyi, kabena bena budisuile bualu mbapange tshia kuenza to. Kadi bu mudibu buobu ne mêku abu bamone dijinga didiku, ke bua tshinyi mbasue pabu kuambuluisha.

Bena mudimu ba mu matunga kabukabu badi bakumbaja dijinga dinene

Umue muaba uvuabu dijinga ne mamanya ne midimu yabu uvua mu Tuvalu, ditunga dia mu Mbuu wa Pasifike didi ne bantu batue ku 10 500 badi basombele mu kasumbu ka bidiila tshitema bidi kule ne bitu ne mabue a bilenge, pabuipi ne mushonyi wa ekwatere, lua ku Nord-Ouest kua Samoa. Tshionso tshia ku bidiila ebi tshidi ne tshipapu tshia bule ne butshiama bua kilometre ibidi ne tshitupa. Mu 1994, Bantemu 61 ba muaba eu bavua ne dijinga dikole dia Nzubu wa Bukalenge mupiamupia ne nzubu munene wa biro bia kukudimuina mikanda.

Mu tshitupa etshi tshia Pasifike tshidi ne luya lukole, bavua ne bua kuenza plan ya nzubu ne kuyibaka bua bipepele bia mvula ne mvunde mikole itu yenzekamu kayiyupudi. Kadi mu bidiila ebi, bintu bimpe bia kuibaka nabi nzubu kabivua bia bungi menemene to. Ntshinyi tshiakenzabu bua bualu ebu? Bintu bionso kubangila ku malata a nzubu ne mikamba too ne ku bintu bia mu nzubu ne rido, nkumba ya batoke ne milonda ya mu biowedi bia mâyi, nansha vise ne misonso, biakavua ku mazuwa bifumina ku Australie.

Kumpala kua bintu ebi kufikabi, kasumbu kakese ka bana betu kavua kadianjile kakalongolola muaba wa mudimu ne kuasaku bishimikidi bia nzubu. Pashishe bena mudimu ba buloba bujima bakalua kuibaka nzubu, kuyilaba mukubu ne kutekamu bintu bia mu nzubu.

Nansha nanku, mudimu eu wonso wakenzabu mu Tuvalu wakajula mfumu wa tshitendelelu kampanda wa muaba au tshiji tshikole, yeye kumanyisha ku tshisanji ne: Bantemu ba Yehowa bavua bibaka “Tshibumba tshia Babela”! Kadi mmuomu anyi? Graeme, muena mudimu mudisuile udi wamba ne: “Pakamona bantu bavua bibaka Tshibumba tshia Babela tshidibu batele mu Bible ne: kabatshivua bumvuangana kabidi bualu Nzambi uvua mutompakaje muakulu wabu, bakalekela mudimu wabu ne kushiyabu tshibumba mu njila.” (Genese 11:1-9) “Mbishilangane bikole ne padi bantu benzela Yehowa Nzambi mudimu. Nansha padi bantu bikale bakula miakulu mishilangane ne nansha bikale ne nshidimukilu mishilashilangane, midimu ayi itu anu ijika yonso nkong.” Ke tshiakenzeka bua mudimu eu, wakajika mu mbingu ibidi patupu. Bantu 163, kusangisha ne mukaji wa kavula mbedi wa mu ditunga edi, bavuapu dîba diakabanjijabu nzubu eyi.

Doug (muludiki wa midimu eyi) udi uvuluka tshiakenzeka, wamba ne: “Bivua bienza disanka bua kuenza mudimu ne bena budisuile bavua bafumine mu matunga makuabu. Tudi ne mishindu mishilangane ya kuenza malu, mbikidilu wa bintu mushilangane, tudi ne mishindu mishilangane ya kupima bule bua bintu, kadi tshintu nansha tshimue tshia ku bintu ebi katshiakatusongakaja to.” Bu mukadiye mpindieu muenze mudimu eu miaba ya bungi, udi wamba kabidi ne: “Muanda eu udi unjadikila ne: padi Yehowa muikale wambuluisha bantu bende, badi mua kufika ku diibaka nzubu muaba wonso pa buloba apa, nansha wowu muikale kule ne bantu anyi muikale ne ntatu. Bulelela, tudi ne bamanyi ba mudimu bapiluke bungi tshianana, kadi nansha nanku spiritu wa Yehowa ke utu utuambuluisha.”

Nansha mudi bamue Bantemu badi mu bidiila ebi batata bikole, spiritu wa Nzambi utu ubasaka bua kufila bia kudia ne miaba ya kulala. Ne bonso batubu bakidila mushindu’eu batu ne dianyisha dikole. Ken (muena mu tshimenga tshia Melbourne, mu Australie) uvua muenze mudimu wa muomumue mu Polynésie luseke lutubu bakula Mfualansa. Udi uleja ne: “Tuakafika bu bena mudimu, kadi bakatuangata bu bakalenge.” Patuku mushindu, Bantemu ba mu ditunga edi batu batua pabu bianza mu mudimu wa diibaka eu. Mu Bidiila bia Salomon, bakaji bavua benza beton ku bianza. Balume ne bakaji lukama bakabanda ku mikuna mile kuvua mâyi a mvula matengambale ne kutualabu mitshi kilo mipite pa 40 000. Bansonga bakambuluisha pabu bikole. Muena mudimu mukuabu uvua mufumine mu Nouvelle-Zélande udi yeye wamba ne: “Ndi mvuluka muvua muanetu wa balume mukuabu utshivua nsonga wambula bibombi bia siman bibidi anyi bisatu musangu umue. Ne uvua ukudimuna nsoka ne tshikasu dituku dijima nansha mu nkankala wa munya anyi mu mvula nansha imulokela pa mbidi.”

Kumona Bantemu bena ditunga edi benza pabu mudimu kutu kabidi kufila disanka. Biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu Samoa bidi bileja ne: “Bana betu ba mu bidiila ebi mbapete mamanya adi mua kubambuluisha bua kuibaka Nzubu ya Bukalenge, kulongolola anyi kuibakulula nzubu idi tshipepele tshikole tshiupule. Mamanya aa adi kabidi mua kubambuluisha bua kupeta tu-midimu tudi mua kubapetesha tshiakudia muaba udi bantu ba bungi bamona lutatu.”

Midimu ya luibaku eyi idi ituendeshila lumu luimpe

Colin uvua mu tshimenga tshia Honiara ne wakamona muakibakabu Nzubu wa Mpuilu wa mu Bidiila bia Salomon. Wakakema bikole ne kufundila biro bia Bantemu mukanda (mu muakulu wa Anglais wa muaba au) wamba ne: “Bantu bonso badi mu buobumue ne kakuena udi mubungame to, bonso mbalue kabidi anu bu bena dîku dimue.” Matuku makese kunyima, pakapinganaye mu musoko wabu ku Aruligo, uvua mutantshi wa kilometre 40 ne muaba eu, yeye ne dîku diende bakibaka wabu Nzubu wa Bukalenge. Pashishe bakafundila kabidi biro ne: “Nzubu wetu wa Bukalenge ukadi mujike pamue ne tshiakuidi tshiende, nunku mpindieu tudiku mua kutuadija kuenzelamu bimue bisangilu anyi?” Bakandamuna ku dilomba edi pa lukasa ne bantu batue ku 60 batu babuela mu bisangilu pa tshibidilu.

Mufidi wa mibelu kampanda wa Nsangilu wa matunga a ku Mputu wakadimuena muvua mudimu eu wenzeka mu Tuvalu. Wakambila muena mudimu mukuabu ne: “Ndi ngela meji ne: bantu bonso badi banuambila bualu ebu, kadi buanyi meme, etshi ntshishima!” Muntu mukaji kampanda muena mudimu wa telefone wakebeja umue wa ku bantu bavua balue kuenza mudimu ne: “Mmunyi munudi buonso buenu ne disanka nunku? Pabi luya ndupite muaba eu!” Kabavua banji kumonaku bena Kristo benza mudimu nunku ne baditatshisha mushindu’eu nansha.

Kabiena bibatonda bua padibu badipangisha amue malu

‘Udi ukuna mamiinu a bungi neapuole a bungi.’ Ke tshidi Bible wamba mu 2 Kolinto 9:6. Bena mudimu, mêku abu ne bisumbu biabu badi batungunuka ne kukuna bia bungi bambuluisha Bantemu nabu ba mu Pasifike. Ross (mukulu wa mu Kincumber, pabuipi ne Sydney) udi wamba ne: “Tshisumbu tshietu tshiakafila tshia-bisatu tshia makuta a tike wanyi wa ndeke, ne bukonde buanyi utuakaya kabidi nende muaba eu, wakampesha pende dolare 500.” Muena mudimu mukuabu wakasumbisha vuatire wende bua kupeta makuta a kufuta ndeke. Mukuabu kabidi wakasumbisha tshitupa tshia buloba. Kevin uvua dijinga ne dolare 900 ya kusakidila ku ivuaye nayi, nunku wakapangadika bua kusumbisha nkudimba yende 16 ikavua ne bidimu bibidi. Muntu kampanda uvuaye mumanyangane nende wakamuambuluisha bua kupeta muntu mukuabu wakasumba nkudimba eyi anu ku dolare 900 ivuaye ukeba ayi!

Bakakonka Danny ne Cheryl ne: “Bivuaku ne mushinga bua nuenu kufuta ndeke ne kutula makuta, onso masanga matue ku dolare 6 000 anyi?” Bakandamuna ne: “Eyowa! Nansha bu makuta aa mavudija misangu ibidi, bivua anu ne bua kuikala bualu bua mushinga wa bungi menemene.” Alan, wa mu tshimenga tshia Nelson, mu Nouvelle-Zélande, wakamba pende ne: “Makuta angakatula bua kuya mu Tuvalu, avua mua kungambuluisha bua kuya ku Mputu ne manga kushalawu. Kadi mvuaku mua kupeta masanka anyi balunda ba bungi ba ngikadilu mishilangane nunku, peshi mvuaku mua kuenzela muntu mukuabu bualu buimpe pamutu pa meme kudienzela nkayanyi anyi? Tòo! Nansha nanku, bana betu ba mu bidiila ebi bakampesha bintu bia bungi menemene kupita bionso bimvua mubenzele.”

Dikuatshishangana dia bena mu dîku mbualu bukuabu bunene budi buambuluisha bua midimu eyi kuenzekayi. Nansha mutu bamue bakaji baya bua kuenza mudimu pamue ne babayabu, bakuabu kabatu baya nabu to bualu batu ne bana batshidi baya mu kalasa anyi batu mene ne midimu ya kuenza mu dîku. Clay wakamba ne: “Mushindu uvua mukajanyi wanyisha bua kushala kulama bana ne nzubu pamvua ngumbuka uvua mushindu mutambe bunene wa kudipangisha amue malu kumpita meme.” Bushuwa, balume bonso bavua kabayi ne mushindu wa kuya ne bakaji babu badi ne bua kuitaba bualu ebu ne muoyo mujima!

Katshia mudimu wa mu Tuvalu wajika, bena mudimu badisuile mbibake Nzubu ya Bukalenge, Nzubu ya Mpuilu, nzubu ya ba-misionere ne biro bia kukudimuina mikanda mu Fidji, Tonga, Papouasie-Nouvelle-Guinée, Nouvelle-Calédonie ne miaba mikuabu. Batshidi balongolola midimu ya bungi, kusangisha ne imue ya mu Asia wa ku Sud-Est. Nekuikale bena mudimu bungi bukumbane anyi?

Bidi bimueneka ne: kabiakuikala bualu bukole to. Biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu Hawaii bidi bifunda ne: “Muntu yonso ukadi muenze midimu ya diibaka mu matunga mashilashilangane mmulombe bua kumuvulukabu musangu wonso udibu bajinga kuenza mudimu mukuabu. Nunku diakamue padibu bapingana ku mabu, badi babanga kulama ku kakese ku kakese makuta bua kuluabu tshiakabidi.” Mmunyi muabenga midimu eyi kuenzeka biwadifila ne muoyo mujima kudi Yehowa ne bintu bia mushinga ebi bidiye ukupesha mushindu’eu?

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Bintu bia mudimu

[Bimfuanyi mu dibeji 9]

Bena mudimu wa diibaka muaba wabu wa mudimu

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Pakajika midimu, tuakasanka bua tshivua spiritu wa Nzambi mukumbaje