Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Diba diende kadivua dianji kukumbana”

“Diba diende kadivua dianji kukumbana”

“Diba diende kadivua dianji kukumbana”

“Muntu nansha umue kavua mumulenge tshianza, bualu diba diende kadivua dianji kukumbana.”​—YONE 7:30, MMM.

1. Mmalu kayi abidi avua alombola nsombelu wa Yezu?

 YEZU wakambila bayidi bende ne: ‘Muana wa muntu kakuluila bua bantu bamukuatshile mudimu, wakuluila bua kubakuatshila mudimu ne bua kufila muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi.’ (Matayo 20:28) Wakambila Pontio Pilato ngovena wa bena Lomo ne: “Meme, tshidibo bandelele, kabidi tshindi muvuile panu apa, mbua kujadikila bantu bulelela.” (Yone 18:37, MMM) Yezu uvua mumanye bimpe tshivuaye ne bua kufuila ne mudimu uvuaye ne bua kuenza kumpala kua kufuaye. Uvua kabidi mumanye bungi bua dîba divuaye nadi bua kujikija mudimu wende. Mudimu wa bu-Masiya uvuaye muluile pa buloba uvua ne bua kuikala wa bidimu bisatu patupu ne tshitupa. Mudimu eu wakatuadija pakatambulaye mu Musulu wa Yadene (mu 29 B.B.) ku mbangilu kua lumingu lua 70 lua mu tshimfuanyi lukavuabu bamanyishe, ne wakajika (mu 33 B.B.) pakafuaye ku mutshi wa dikenga munkatshi mua lumingu alu. (Danyele 9:24-27; Matayo 3:16, 17; 20:17-19) Ke bualu kayi nsombelu mujima wa Yezu pa buloba uvua mulombola kudi malu abidi: kavuidila kende pa buloba ne dimanya bimpe menemene dîba divuaye nadi.

2. Mmunyi mudi Evanjeliyo ileja Yezu Kristo, ne mmunyi muakaleja Yezu ne: uvua mumanye mudimu uvuabu bamupeshe?

2 Miyuki ya mu Evanjeliyo idi ileja ne: Yezu Kristo uvua muenji wa mudimu wakatuangaja ntengu yonso ya Palestine, wenda uyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi ne wenza bishima bivule. Mu tshitupa atshi tshia ntuadijilu wa mudimu wa Yezu wa tshisumi, Bible udi wamba bualu buende ne: “Diba diende kadivua dianji kukumbana.” Yezu nkayende wakamba ne: “Diba dianyi ki ndianji kukumbana.” Kadi pabuipi ne ku ndekelu kua mudimu wende, wakamba ne: ‘dîba ndimane kukumbana.’ (Yone 7:8, 30; 12:23, MMM) Dimanya divua nadi Yezu bua dîba anyi tshikondo tshia kuenza mudimu uvuabu bamupeshe, ne tshia lufu luende lua mulambu, ke divua ne bua kuikala dimulombole mu malu akambaye ne akenzaye. Kumvua muanda eu kudi mua kutuambuluisha bua kumanya bimpe bumuntu buende ne ngelelu wende wa meji, bua tuetu kumona mua ‘kumulonda mu makasa ende’ bimpe menemene.​—1 Petelo 2:21.

Muntu mudisuike bua kuenza disua dia Nzambi

3, 4. (a) Ntshinyi tshidi tshienzeka mu difesto dia dibaka mu Kana? (b) Bua tshinyi Muana wa Nzambi udi ubenga tshidi Mariya umuambila bua se: udi ne bua kuenza bualu kampanda bua mvinyo udi mujike, ne ntshinyi tshidi muanda eu mua kutulongesha?

3 Tudi mu tshidimu tshia 29 B.B. Matuku makese patupu akadi mapite katshia Yezu wadisunguila nkayende bayidi bende ba kumpala. Mpindieu bonso mbalue mu musoko wa Kana mu tshitupa tshia Galela bua kubuela mu difesto dia dibaka. Mariya mamuende wa Yezu udi pende muaba eu. Mvinyo mmujike. Bua kuleja muanende ne: udi ne bua kuenza bualu kampanda, Mariya udi umuambila ne: ‘Kabena ne mvinyo.’ Kadi Yezu udi umuandamuna ne: ‘Mukaji, ndi nebe bualu kayi? Dîba dianyi kadiena dianji kulua.’​—Yone 1:35-51; 2:1-4.

4 Diandamuna dia Yezu dia se: ‘Mukaji, ndi nebe bualu kayi?’ mmushindu uvua muntu mua kuela lukonko kale bua kuleja ne: mmubenge tshidibu bamuleja anyi bamuambila. Bua tshinyi Yezu udi ubenga tshidi Mariya umuambila? Yezu udi mpindieu ne bidimu 30. Kukadi mbingu mikese patupu, wakatambula ne kumuelabu manyi a spiritu munsantu, ne Yone wakamanyisha bantu ne: Yezu udi ‘Muan’a mukoko wa Nzambi, udi umusha bubi bua ba pa buloba.’ (Yone 1:29-34; Luka 3:21-23) Mpindieu Mukokeshi Munene uvua mumutume ke udi nangananga ne bua kumulombola. (1 Kolinto 11:3) Muntu nansha umue, nansha mulela wa pabuipi, kavua mua kupangisha Yezu bua kuenza mudimu uvuaye muvuile pa buloba to. Diandamuna didi Yezu mupeshe Mariya didi dileja ne: mmudisuike bua kuenza disua dia Tatuende! Tuetu petu tuikalayi badisuike muomumue bua kuenza “bualu buonso “ budi Nzambi utulomba.​—Muambi 12:13.

5. Ntshishima kayi tshidi Yezu Kristo wenza mu Kana, ne mmunyi muditshi tshiambuluisha bantu bakuabu?

5 Padiye umvua mêyi a muanende aa, musangu umue Mariya udi ushiya muaba ne wambila bena mudimu ne: ‘Enzayi muanuambilaye.’ Ne Yezu udi umana bualu ebu. Udi wambila bena mudimu bua kuuja mâyi mu milondo, ne udi wandamuna mâyi alua mvinyo mushême wa dikema. Bualu ebu budi buenzeka bua kumanyisha mudi Yezu muikale ne bukole bua kuenza bishima, bujadika ne: uvua ne nyuma wa Nzambi. Padi bayidi bapiabapia bamona tshishima etshi, ditabuja diabu didi dikola.​—Yone 2:5-11.

Udi ne lukunukunu bua nzubu wa Yehowa

6. Bua tshinyi Yezu mmufike munda bua malu adiye umona mu ntempelo mu Yelushalema, ne ntshinyi tshidiye wenza?

6 Mpindieu tudi mu muvu wa printemps (kubangila mu ngondo muisatu too ne muitanu) mu 30 B.B., Yezu ne balunda bende badi mu njila batangile ku Yelushalema bua kudia Pasaka. Bamane kufikamu, bayidi badi bamona Mulombodi wabu wenza malu mushindu udibu pamu’apa katshia kabayi banji kumumona wenza. Bena Yuda bendi ba mushinga ba lukuka badi basumbishila nyama ne nyunyi ya milambu munda mua ntempelo. Ne badi bananguila bena Yuda batendeledi ba lulamatu mushinga mukole kauyi kutua tshiadi. Yezu udi ujukila kuulu ne tshiji tshikole. Udi uluka mfimbu ne mionji ne wipata basumbishi ba bintu aba. Udi utangalaja bijanja bia makuta a bashintudi ba mfranga, ne utonkola mesa abu. Udi wambila bantu badi basumbisha nkudimba aba ne: ‘Umushayi bintu ebi [muaba eu].’ Padi bayidi ba Yezu bamumona wenza malu ne tshisumi nunku, badi bavuluka mulayi udi wakula bua Muana wa Nzambi ne: ‘Lukunukunu lua nzubu webe nelundie.’ (Yone 2:13-17; Musambu 69:9) Tuetu petu tudi ne bua kuikala ne lukunukunu bua kudilama ku malu onso a panu adi mua kunyanga ntendelelu wetu.

7. (a) Ntshinyi tshidi tshisaka Nikodemo bua kulua kumona Masiya? (b) Mushindu uvua Yezu muyishe mukaji muena Samalea udi utulongesha tshinyi?

7 Mutshikale anu mu Yelushalema, Yezu udi wenza bishima bia kukema, ne bantu ba bungi badi bamuitabuja. Nansha Nikodemo wa mu Sanedren (kabadi kanene ka bena Yuda) udi ukema padiye umona Yezu, ne udi ulua kudiye butuku-butuku bua kumanya malu a bungi. Pashishe, Yezu ne bayidi bende badi bashala mu “luseke lua Yudaya” ngondo mitue ku muanda-mukulu, bayisha ne bavuija bantu bayidi. Kadi kunyima kua bamane kuela Yone Mubatiji mu buloko, badi bumuka mu Yudaya batangile mu Galela. Padibu bapitshila mu tshitupa tshia Samalea, Yezu udi upeta mushindu wa kuyisha mukaji muena Samalea malu a bungi. Diyisha mukaji eu didi diunzuluila bena Samalea ba bungi njila wa kulua bena kuitabuja. Tuetu petu tuikalayi pabuipi bua kuakula bua Bukalenge mu mpunga yonso idi imueneka.​—Yone 2:23; 3:1-22; 4:1-42; Mâko 1:14.

Udi uyisha bikole mu Galela

8. Mmudimu kayi udi Yezu ubangisha mu Galela?

8 Kumpala kua ‘dîba’ dia lufu lua Yezu kufikadi, udi ne mudimu wa bungi wa kuenza udi Tatuende wa mu diulu mumupeshe. Mu Galela, Yezu udi utuadija mudimu muvule mupite wakenzaye mu Yudaya ne mu Yelushalema. Udi wendakana ‘mu luseke luonso lua Galela, uyisha bantu mu nsunagoga yabu, ubambila lumu luimpe lua bukalenge bua mu diulu; ukolesha bantu bakadi ne mabedi ne matekete onso.’ (Matayo 4:23) Bantu bonso ba mu tshitupa etshi badi bumvua mêyi ende adi asakangana a se: ‘Kudimunayi mitshima yenu; bualu bua bukalenge bua mu diulu budi pepi.’ (Matayo 4:17) Mu ngondo mikese, padi bayidi babidi ba Yone Mubatiji balua bua kudiumvuila bualu bua Yezu ne abu abidi, udi ubambila ne: ‘Yayi bienu, nuambile Yone malu anuakumona ne anuakumvua ne: Bafofo badi batabala, balema badi benda, bena nsudi badi balengejibua, bena mapapa badi bumvua, bafue badi babishibua ku lufu, badi bambila bapele lumu luimpe lua Nzambi. Muntu yonso udi kayi ulenduka bua bualu buanyi udi ne disanka.’​—Luka 7:22, 23.

9. Bua tshinyi bantu bisumbu badi baya kudi Kristo Yezu, ne bualu ebu budi mua kutulongesha tshinyi?

9 ‘Lumu lua Yezu ludi lutangalaka mu luseke elu luonso,’ ne bantu bisumbu binene badi baya kudiye, bafumina mu Galela, Dekapoli, Yelushalema, Yudaya ne dishiya dia Musulu wa Yadene. (Luka 4:14, 15; Matayo 4:24, 25) Badi balua kudiye kabiyi anu bua bishima bidiye wenza, kadi bua malu malenga a dikema adiye ulongesha. Lumu ludiye umanyisha ludi lukoka bantu ne lubakankamija. (Matayo 5:1–7:27) Malu adi Yezu wamba mmalenga ne adi asankisha. (Luka 4:22) ‘Diyisha diende didi dikemesha’ bisumbu bia bantu, bualu udi wakula ne bukokeshi. (Matayo 7:28, 29; Luka 4:32) Nnganyi uvua mua kushala kayi muye kudi muntu wa mushindu’eu? Tuetu petu tulongayi mua kulongesha bimpe bua bantu badi basue malu makane balue ku bulelela.

10. Bua tshinyi bantu ba mu Nazaleta badi bakeba kushipa Yezu, ne bua tshinyi badi bapangila?

10 Kadi bantu badi bumvua mêyi a Yezu kabena baitaba bonso to. Nansha ku mbangilu kua mudimu wende, padiye ulongesha mu musoko wabu mu nsunagoga wa mu Nazaleta, badi bakeba bua kumushipa. Nansha mudi bantu ba mu musoko eu bakema bua ‘mêyi [malenga]’ adiye wamba, tshidibu basue kumona tshidi anu bishima bidiye wenza. Kadi pamutu pa kuenza bishima bivule mu musoko eu, Yezu udi utandula meji abu mabi ne dipanga diabu dia ditabuja. Bantu badi mu nsunagoga badi bajukila kuulu ne tshiji tshikole, bakuata Yezu ne bapatuka nende pambelu batangile ku lusongo lua mukuna bua kumukupa mutu muinyika muinshi. Kadi udi ubadiafuka unyema uya, bualu ‘dîba’ dia lufu luende kadivua dianji kulua to.​—Luka 4:16-30.

11. (a) Bua tshinyi bamue bamfumu ba bitendelelu badi balua kumvua bidi Yezu wamba? (b) Bua tshinyi badi bamba ne: Yezu udi ushipa mukenji wa Nsabatu?

11 Misangu mivule bamfumu ba bitendelelu: bafundi, Bafalese, Basadoke ne bakuabu, batu balua pabu muaba udi Yezu uyisha. Ba bungi mbalue muaba eu, ki mbua kuteleja anyi kulonga to, kadi mbua kumubanda ne bualu kampanda ne kumukuata. (Matayo 12:38; 16:1; Luka 5:17; 6:1, 2) Tshilejilu, padi Yezu uya mu Yelushalema bua kudia Pasaka wa mu 31 B.B., udi wondapa muntu udi mukenge ne disama bidimu 38. Bamfumu ba bitendelelu bena Yuda badi bamba Yezu ne: mmushipe mukenji wa Nsabatu. Yeye udi ubandamuna ne: ‘Tatu wanyi udi ukuata mudimu too ne katataka, ne meme kabidi ndi ngukuata.’ Mpindieu bena Yuda badi bamudingila mudiye mupende Nzambi bualu udi wamba ne: udi Muana wa Nzambi padiye umubikila ne: Tatu. Badi bakeba kushipa Yezu, kadi yeye ne bayidi bende badi bumuka mu Yelushalema baya mu Galela. Bia muomumue, tuetu petu tudi ne bua kuikala ne meji bua kuepuka dikokangana ku mêyi dia patupu ne baluishi betu patudi tudifila ne makanda etu onso mu mudimu wa diyisha Bukalenge ne wa divuija bantu bayidi.​—Yone 5:1-18; 6:1.

12. Umvuija bungi bua mudimu wa diyisha udi Yezu muenze mu Galela mujima.

12 Tshidimu tshijima tshidi tshilonda ne ngondo isambombo anyi mipite apu, Yezu udi utamba kuenzela mudimu wende mu Galela, uya mu Yelushalema anu bua kubuela mu bibilu bisatu bia ku tshidimu bia bena Yuda. Ngendu yonso idiye muenze bua kuyisha mu Galela idi isatu: lua kumpala ne bayidi bende bapiabapia 4, luibidi ne bapostolo bende 12, ne luendu lunene ndudiye muenze ne bapostolo bende badiye mutume kunyima kua mumane kubalongesha mudimu. Bushuwa, eu mmudimu munene menemene wa dimanyisha bulelela udiye muenze mu Galela!​—Matayo 4:18-25; Luka 8:1-3; 9:1-6.

Udi uyisha ne dikima mu Yudaya ne mu Pérée

13, 14. (a) Mmu tshikondo kayi mudi bena Yuda bakeba kukuata Yezu? (b) Bua tshinyi basalayi badi bapangila bua kukuata Yezu?

13 Tudi mu muvu wa automne (ngondo wa 9 too ne wa 11) mu 32 B.B., ne ‘dîba’ dia Yezu ditshidi kumpala. Tshibilu tshia Tuzubu tua ntenta tshikadi pabuipi. Mpindieu bana babu ne Yezu ba difu dimue badi bamuambila ne: “Umbuka munu, uye mu Yudeya.” Mbasue bua Yezu kulejaye bukole budiye wenza nabu bishima kudi bantu bonso badi basangile mu tshibilu etshi mu Yelushalema. Kadi Yezu mmumanye ne: bidi mua kumukebela njiwu. Ke padiye wambila bana babu ne: “Meme tshiena nya mpindiewu to, bualu diba dianyi ki ndianji kukumbana.”​—Yone 7:1-8, MMM.

14 Yezu udi wanji ushala mu Galela mutantshi, pashishe udi ulua kuya mu Yelushalema “mu musokoko, kayi udileja kudi bantu.” Kadi bena Yuda badi bamukeba mu tshibilu etshi, bamba ne: “Udi penyi?” Padi tshibilu tshifika munkatshi, Yezu udi ubuela mu ntempelo ne utuadija kulongesha ne dikima. Badi bakeba kumukuata, pamu’apa bua kumuela mu buloko anyi kumushipesha. Kadi kabena bakokesha muanda eu to bualu ‘dîba diende ki ndianji kukumbana.’ Mpindieu bantu ba bungi badi bitabuja Yezu. Nansha basalayi badi Bafalese batume bua kumukuata badi bapingana bianza bitupu, bamba ne: “Katshia, kakuena muntu muanji kuakula bu mudi muntu ewu.”​—Yone 7:9-14, 30-46, MMM.

15. Bua tshinyi bena Yuda badi bambula mabue bua kuasa Yezu, ne mmudimu kayi wa buambi udiye ulua kutuadija?

15 Dikokangana pankatshi pa Yezu ne baluishi bende bena Yuda didi ditungunuka padiye ulongesha malu a Tatuende mu ntempelo mu tshibilu etshi. Mu dituku dia ndekelu dia tshibilu etshi, mêyi a Yezu a se: ukavua ne muoyo kumpala kua kulua pa buloba adi afikisha bena Yuda munda ne badi bambula mabue bua kumuasa. Kadi udi usokoma ne ubanyema kakuyi bualu bubi bumuenzekele to. (Yone 8:12-59) Mushadile anu pambelu pa Yelushalema, Yezu udi ubangisha mudimu munene wa diyisha mu Yudaya. Udi usungula bayidi 70 ne, kunyima kua yeye mumane kubapesha mibelu, udi ubatuma babidi-babidi bua kuyisha muaba eu. Badi badianjila muaba wonso ne mu tshimenga tshionso muvua Yezu ne bapostolo bende ne bua kupitshila.​—Luka 10:1-24.

16. Nnjiwu kayi idi Yezu wepuka mu Tshibilu tshia Dibanjija dia ntempelo, ne mmudimu kayi udiye wenza kabidi?

16 Mu muvu wa hiver (ngondo wa 12 too ne 2) mu 32 B.B., ‘dîba’ dia Yezu didi dienda disemena pabuipi. Mpindieu udi ulua mu Yelushalema bua kubuela mu Tshibidilu tshia Dibanjija dia ntempelo. Bena Yuda batshidi bakeba bua kumushipa. Padi Yezu wenda wendakana mu lutanda lua ntempelo apa, badi bamuela pankatshi. Badi bamubanda kabidi ne: udi upenda Nzambi, ne badi bambula mabue bua kumushipa nawu. Kadi Yezu udi unyema anu muvuaye muenze kumpala. Mpindieu udi umata mu njila wenda ulongesha, musangu eu ku tshimenga ne ku tshimenga, ku musoko ne ku musoko mu tshitupa tshia Pérée, dishiya dia musulu wa Yadene patudi tufumina mu Yudaya. Ne bantu ba bungi badi bamuitabuja. Kadi mukenji udibu bamutumine bua mulunda wende musuibue Lazalo udi umupingajija mu Yudaya.​—Luka 13:33; Yone 10:20-42.

17. (a) Mmukenji kayi wa lukasa-lukasa udi Yezu upeta padiye uyisha mu Pérée? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yezu mmumanye tshipatshila tshia bualu budiye ne bua kuenza ne tshia dîba didi malu ne bua kuenzeka?

17 Mukenji eu wa lukasa-lukasa ngua kudi bana babu ne Lazalo, Mâta ne Mariya, badi basombele mu Betania wa Yudaya. Muntu udi mulue ne mukenji udi wamba ne: ‘Mukalenge, uudi musue udi usama.’ Yezu udi wandamuna ne: “Edi kadiena disama dia lufu, kadi didi bualu bua butumbi bua Nzambi ne bua Muana wa Nzambi kutumbishibueye.” Bua kukumbaja tshipatshila etshi, Yezu udi ushala ku bukole muaba udiye eu matuku abidi majima. Pashishe udi wambila bayidi bende ne: ‘Tuyayi mu Yudaya kabidi.’ Kadi buobu badi babenga bamba ne: ‘Labi, bena Yuda bakadi bakeba kukukuma mabue anu katataka, wewe uyayaku kabidi anyi?’ Kadi Yezu mmumanye ne: ‘bitupa bia dîba dia munya’ bidi bimushadile mbikese, anyi se: tshikondo tshidi Nzambi mumukosele bua kuenza mudimu wende wa pa buloba ntshîpi. Mmumanye bimpe tshidiye ne bua kuenza ne kenzela katshi.​—Yone 11:1-10.

Tshishima tshidi muntu kayi mua kuvila

18. Padi Yezu ufika mu Betania, mmalu kayi adiye usanganamu, ne ntshinyi tshidi tshienzeka padiye ufika?

18 Mu Betania, Mâta ke muntu wa kumpala bua kulua kuakidila Yezu, wamba ne: ‘Mukalenge, bu wewe muikale kunoko, muanetu kakadi kufua.’ Mariya ne bantu bavua balue kubamona badi bamulonda. Bonso badi badila miadi. Yezu udi webeja ne: ‘Nuakumujika kudi kunyi?’ Badi bamuandamuna ne: ‘Mukalenge, lua umone.’ Padibu bafika ku lukita lua tshivulukilu​—lubuebue lukanga ne dibue ku mushiku—​Yezu udi wamba ne: ‘Umushayi dibue.’ Bu mudiye kayi mumvue tshidi Yezu usua kuenza, Mâta udi ubenga wamba ne: ‘Mukalenge, yeye ukadi ununka katataka, ukadimu matuku anayi.’ Kadi Yezu udi umukonka ne: ‘Tshiakukuambila ne: biwitabuja, neumone butumbi bua Nzambi anyi?’​—Yone 11:17-40.

19. Bua tshinyi Yezu udi usambila patoke kumpala kua kubisha Lazalo?

19 Padibu bumbusha dibue didi ku mushiku wa lukita lua Lazalo, Yezu udi usambila ne dîyi dikole bua bantu bamanye ne: bualu budiye usua kuenza udi ubuenza ku bukole bua Nzambi. Pashishe udi wela dîyi dikole ne: ‘Lazalo, lopoka’! Lazalo udi ulopoka ne makasa ne bianza bijingila bilamba bitubu bajika nabi bafue ne mpala mujingila tshitambala. Ke Yezu kuamba ne: ‘Numujingulule, aye biende.’​—Yone 11:41-44.

20. Ntshinyi tshidi bantu badi bamone mudi Yezu mubishe Lazalo benza?

20 Padibu bamona tshishima etshi, bena Yuda ba bungi bavua balue kusamba Mâta ne Mariya badi bitabuja Yezu. Bakuabu badi baya kuambila Bafalese tshidi tshienzeke. Ntshinyi tshidibu benza? Diakamue, buobu ne bakuidi banene badi benzeja tshisangilu tshia tshimpitshimpi tshia Sanedren. Ne dilubakana, badi badiabakena bamba ne: ‘Muntu eu udi wenza bimanyinu bia bungi, netuenze tshinyi? Bituamulekela patupu, bantu bonso nebamuitabuje; bena Lomo nebalue, nebanyenge muaba wetu ne tshisamba tshietu.’ Kadi Muakuidi Munene Kayafa udi ubambila ne: ‘Kanuena nuela meji ne: mbualu buakane kunudi bua muntu umue afuile bantu, ne tshisamba tshionso katshifu.’ Nunku kubangila anu dîba adi badi basuika dîyi bua kushipa Yezu.​—Yone 11:45-53.

21. Tshishima tshia dibisha Lazalo ku lufu tshidi tshimanyisha tshinganyi?

21 Nanku bua dinenga diende bua kufika mu Betania, Yezu udi upeta mushindu wa kuenza tshishima tshidi muntu nansha umue kayi mua kuvila. Bua bukole budi Nzambi mumupeshe, Yezu udi ubisha muntu mufue mumane kuenza matuku anayi. Nansha bena mu Sanedren baditambishi aba kabena mua kuvila bualu ebu, ne badi bafundila Muenji wa Bishima eu tshibawu tshia lufu! Nenku tshishima etshi tshidi tshimanyisha dishintuluka dinene mu mudimu wa Yezu: diumbuka mu tshikondo tshivua ‘dîba diende kadiyi dianji kukumbana’ batangile mu tshikondo tshidi ‘dîba diende dikumbane.’

Newandamune munyi?

• Mmunyi muakaleja Yezu ne: uvua mumanye mudimu uvua Nzambi mumupeshe?

• Bua tshinyi Yezu udi ubenga tshidi mamuende umuambila bua mvinyo?

• Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mushindu uvua Yezu wandamuna baluishi bende?

• Bua tshinyi Yezu kêna uya lukasa bua kuondapa disama dia Lazalo?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 12]

Yezu wakafila makanda ende onso mu mudimu uvua Nzambi mumupeshe.