Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dibala dia Bible didi dikuatshisha ne disankisha

Dibala dia Bible didi dikuatshisha ne disankisha

Dibala dia Bible didi dikuatshisha ne disankisha

“Udi ne bua kuubala . . . munya ne butuku.”​—YOSHUA 1:8, NW.

1. Nng’amue malu kayi mimpe atudi mua kupetela ku dibala dionso patupu ne nangananga ku dibala dia Bible?

 KUBALA mukanda muimpe kutu kuambuluisha muntu. Montesquieu (Charles-Louis de Secondat), muena nkindi ne muena tshididi wa mu ditunga dia France, wakafunda ne: “Buanyi meme, kulonga kutu buanga bunene budi bujikija malu adi atondesha nsombelu. Kakutu kanyinganyinga kakadi kanduile kadi dibala dia dîba dijima kadiyi dianji kumbusha to.” Ke mutubi nangananga nanku padi muntu ubala Bible. Mufundi wa misambu muenzeja ku nyuma wa Nzambi wakamba ne: ‘Mikenji ya Yehowa idi miakane tshishiki, isangaja muoyo wa muntu; tshimanyishilu tshia Yehowa tshidi mua kueyemenyibua, tshidi tshivuija muntu udi mudibakane muena meji. Mêyi a Yehowa adi malelela, adi asankisha mutshima.’​—Musambu 19:7, 8.

2. Bua tshinyi Yehowa mmukube Bible munkatshi mua bidimu bivule, ne ntshinyi tshidiye muindile bua bantu bende kuenzabu ne mukanda eu?

2 Bu mudi Yehowa Nzambi ke udi mufundishe Bible, uvua mumukube bidimu nkama mivule ku buluishi bukole bua bena bitendelelu ne bantu ba tshianana. Mmuenze bua bantu bonso bikale ne Dîyi diende bualu mmusue bua “bonso basungidibue, bafike ku dimanya dia malu malelela.” (1 Timote 2:4) Badi batshinka ne: bantu batue ku 80 pa lukama pa buloba badi mua kubala Bible mu miakulu 100. Mbakudimune Bible mujima mu miakulu 370, ne bitupa biende bidibu bakudimune bidi mua kuikala mu miakulu mikuabu minene ne mikese 1 860. Yehowa mmusue bua bantu bende babale Dîyi diende. Udi ubenesha basadidi bende badi babala Dîyi diende dituku dionso.​—Musambu 1:1, 2.

Batangidi badi ne bua kubala Bible

3, 4. Ntshinyi tshivua Yehowa mulombe bakalenge ba Isalele, ne mmalu kayi avuaye mulombele muanda eu adi atangila kabidi bakulu bena Kristo lelu?

3 Bu muvua Yehowa mumanye ne: tshisamba tshia Isalele tshivua ne bua kulua kupeta mukalenge wa pa buloba, wakadianjila kutshiambila ne: ‘Pashikamaye pa nkuasa wende wa bukalenge, yeye neadifundile mukanda wa mikenji idi mifunda mu mukanda au udi mu bianza bia bakuidi ba mu bena Lewi; yeye neashale ne mukanda eu, neaubale matuku ende onso; nunku yeye neamanye mua kutshina Yehowa, Nzambi wende, ne mua kutumikila mêyi onso ne mikenji yonso bidi bifundamu, bua kubienza; nunku [bua] mutshima wende kaudibandishi ku mutu kua bana babu, nunku [bua] yeye kasesuki mu njila wa mikenji nansha ku tshianza tshia balume nansha ku tshianza tshia bakaji.’​—Dutelonome 17:18-20.

4 Tangila malu avua Yehowa mulombele mukalenge yonso wa Isalele bua kubala mukanda wa mikenji ya Nzambi dituku dionso: (1) ‘bua yeye kumanya mua kutshina Yehowa, Nzambi wende, ne mua kutumikila mêyi onso ne mikenji yonso bidi bifundamu, bua kubienza’; (2) ‘bua mutshima wende kaudibandishi ku mutu kua bana babu’; (3) ‘bua kasesuki mu njila wa mikenji nansha ku tshianza tshia balume nansha ku tshianza tshia bakaji.’ Lelu, batangidi bena Kristo badi pabu ne bua kutshina Yehowa, kutumikila mikenji yende, kubenga kudibandisha ku mutu kua bana babu ne kubenga kumbuka mu mikenji ya Yehowa. Dibala dia Bible dituku dionso didi ne mushinga wa bungi kudibu anu muvuadi nawu kudi bakalenge ba Isalele.

5. Ntshinyi tshivua Kasumbu Kaludiki kafundile bena mu Komite ya Filiale matuku mashale aa bua dibala dia Bible, ne bua tshinyi bakulu bonso bena Kristo badi ne bua kulonda mubelu eu?

5 Kadi bu mudi bakulu bena Kristo bikale ne malu a bungi a kuenza, ki mbipepele bua buobu kubala Bible dituku dionso to. Tshilejilu, bena mu Kasumbu Kaludiki ka Bantemu ba Yehowa ne bena mu Komite ya Filiale badi ne midimu ya bungi ya kuenza. Nansha nanku, mukanda udi Kasumbu Kaludiki katumine Komite yonso ya Filiale matuku mashale aa mmutambe kuleja mushinga udi nawu tshibidilu tshimpe tshia kubala ne kulonga Bible dituku dionso. Mukanda eu wakaleja ne: malu aa neakoleshe mushindu utudi banange Yehowa ne bulelela, ne “neatuambuluishe bua kulama ditabuja, disanka, ne dinanukila too ne patuapeta difutu.” Bakulu bonso ba mu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa badi ne bua kuenza bia muomumue. Kubala Bible dituku dionso nekubambuluishe bua ‘kuenza malu ne meji.’ (Yoshua 1:7, 8, NW) Buabu buobu, dibala dia Bible didi nangananga ‘ne mudimu muimpe wa kuyisha bantu, ne wa kubabela, ne wa kubadimuija, ne wa kubalongesha mu buakane.’​—2 Timote 3:16.

Mbualu budi bana ne bantu bakole ne bua kuenza

6. Bua tshinyi Yoshua wakabala mêyi onso a mikenji ya Yehowa ne dîyi dikole kumpala kua bisamba bionso bia Isalele ne benyi?

6 Bu muvua ku kale muntu yonso kayi ne wende Mukanda wa Nzambi bua kuikalaye udibadila, bavua basangisha bantu muaba umue bua kubabadila Dîyi dia Nzambi. Kunyima kua Yehowa mumane kuambuluisha Yoshua bua kutshimuna bena Ai, Yoshua wakasangisha bisamba bia bena Isalele kumpala kua Mukuna wa Ebala ne wa Gelezima. Bible udi utuambila ne: ‘Wakababadila mêyi onso a mikenji, ne masanka ne milawu, bu muakadi malu onso mafunda mu mukanda wa mikenji. Yoshua kakashiya dîyi [nansha] dimue dia mêyi onso akamba Mose; yeye wakaabadila tshisumbu tshijima tshia bena Isalele ne bakaji ne bana bakese ne benyi bakadi munkatshi muabu.’ (Yoshua 8:34, 35) Bana ne bantu bakole, bena ditunga ne benyi, bavua ne bua kuikala bajadike bimpe mu mitshima ne mu ngenyi yabu tshikadilu tshivua mua kusaka Yehowa bua kubabenesha ne tshivua mua kumusaka bua kubabenga. Kuikala ne tshibidilu tshia kubala Bible nekutuambuluishe bikole mu muanda eu.

7, 8. (a) Mbanganyi badi bu “benyi” lelu, ne bua tshinyi badi ne bua kubala Bible dituku dionso? (b) Mmu malu kayi mudi “bana bakese” badi mu tshisamba tshia Yehowa mua kulonda tshilejilu tshia Yezu?

7 Lelu, basadidi ba Yehowa miliyo mivule badi bu “benyi” mu ngumvuilu wa mu nyuma. Bavua balonda malu a panu kumpala, kadi mpindieu mbalengeje nsombelu wabu. (Efeso 4:22-24; Kolosai 3:7, 8) Badi ne bua kuikala anu bavuluke tshidi tshimpe ne tshibi ku mêsu kua Yehowa. (Amosa 5:14, 15) Kubala Bible dituku dionso kudi kubambuluisha bua kuvuluka malu aa.​—Ebelu 4:12; Yakobo 1:25.

8 Kudi kabidi “bana” ba bungi mu tshisamba tshia Yehowa badibu balongeshe mêyi a Yehowa kudi baledi babu, kadi bana aba badi ne bua kudijadikila nkayabu buimpe bua kuenza disua diende. (Lomo 12:1, 2) Mmunyi mudibu mua kujadika muanda eu? Bavua bambile bakuidi ne bakulu ba mu Isalele ne: ‘Nenubadile bena Isalele bonso mikenji eyi mu matshi abu. Nusangishe bantu bonso, ne balume ne bakaji ne bana bakese ne benyi badi munkatshi muenu, bua buonso buabu bumvue, bayile lungenyi, batshine Yehowa, Nzambi wenu, batumikile mêyi onso a mikenji eyi; nunku bana babu badi kabayi banji kumanya nebumvue, nebamanye mua kutshina Yehowa, Nzambi wenu.’ (Dutelonome 31:11-13) Bu muvua Yezu ne muoyo mu tshikondo tshivuaku Mikenji ya Mose, wakaleja ne: uvua musue kumvua mikenji ya Tatuende pavuaye ne bidimu 12. (Luka 2:41-49) Panyima, uvua ne tshibidilu tshia kuteleja ne kubala Dîyi dia Nzambi mu nsunagoga. (Luka 4:16; Bienzedi 15:21) Lelu mbimpe bua bana balonde tshilejilu tshia Yezu pa kubala Dîyi dia Nzambi dituku dionso ne pa kuikala kubuela mu bisangilu, bualu batu babalamu Bible ne bamulonga.

Dibala dia Bible ndia kuteka pa muaba wa kumpala

9. (a) Bua tshinyi tudi ne bua kuikala tusungula bitudi tubala? (b) Ntshinyi tshiakamba mupatudi wa kumpala wa tshibejibeji etshi bua mikanda ya kulonga nayi Bible?

9 Solomo Mukalenge wa meji wakafunda ne: “Udimuke; kakuena ndekelu wa kufunda kua mikanda ya bungi; kutamba kuyila kudi kutekesha mubidi.” (Muambi 12:12) Munga muntu udi mua kuamba ne: kubala mikanda ya bungi idibu bapatule lelu kakuena anu kutekesha mubidi patupu to, kadi bua kuamba bulelela, kudi mua kunyanga lungenyi. Ke bualu kayi mbimpe kusungula bia kubala. Pa kumbusha dibala mikanda ya kulonga nayi Bible, tudi ne bua kuikala tubala Bible nkayende. Mupatudi wa kumpala wa tshibejibeji etshi wakafundila bantu bavua batshibala ne: “Kanupu muoyo ne: Bible ke mukanda wetu wa nshindamenu, ne nansha Nzambi mutupeshe mikanda kayi idi yumvuija Bible, idi anu ‘mikanda idi imumvuija’ idi kayiyi mua kupingana pa muaba wa Bible.” * Nanku tudi ne bua kuikala tubala Bible, kadi katuyi tulengulula mikanda ya kumulonga nayi to.

10. Mmunyi mudi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” muleje mushinga udi nawu dibala dia Bible?

10 “Mupika wa lulamatu ne wa budimu” mmumanye bualu ebu, ke bualu kayi kukadi bidimu bia bungi mpindieu bidiye mulongolole bua kuikala kubala Bible mu Kalasa ka Mudimu wa Teokrasi mu tshisumbu tshionso. (Matayo 24:45, NW) Ndongamu wa dibala dia Bible utudi nende mpindieu udi wangata bidimu bitue ku muanda-mutekete bua kujikija Bible mujima, tudi ne ndongamu mukuabu wa padi muntu musue bua kubala Bible mu bidimu bisatu. Ndongamu eu udi wambuluisha bantu bonso, kadi nangananga bapiabapia badi kabayi banji kubala Bible mujima to. Batu balomba bana betu batu babuela mu Tshilongelu tshia Gilada bua kulua ba-misionere, badi babuela mu Kalasa ka Dilongesha Mudimu ne bapiabapia badi babuela ku Betele bua kubalabu Bible mujima mu tshidimu tshimue. Nansha wewe ulonda programe kansanga kayi, pa nkayebe anyi mu dîku, bua kumunemeka bidi bikengela kuteka dibala dia Bible pa muaba wa kumpala.

Tshibidilu tshiebe tshia dibala tshidi tshileja tshinyi?

11. Mmushindu kayi ne bua tshinyi tudi ne bua kulonga mêyi a Yehowa dituku dionso?

11 Biwikala ne lutatu bua kunemeka ndongamu webe wa dibala dia Bible, bidi mua kuikala bimpe bua udiebeje ne: ‘Tshibidilu tshianyi tshia dibala anyi ditangila TV tshidi mua kuikala tshimpangisha bua kubala Dîyi dia Yehowa anyi?’ Vuluka mêyi akafunda Mose avua Yezu mulue kuambulula ne: “Muntu kena ne muoyo bua mampa nkayawo nansha, apo nku muaku wonso udi upatuka mukana mua [Nzambi].” (Matayo 4:4; Dutelonome 8:3, MMM) Anu mututu tujinga kudia nshima anyi biakudia bikuabu dituku dionso bua kumona mua kushala ne bukole bua mubidi, ke mutudi kabidi ne bua kujinga bua kulonga ngenyi ya Yehowa dituku dionso bua tuetu kushala ne bukole bua mu nyuma. Tuetu bikale tubala Bible dituku dionso, netupete ngenyi ya Nzambi.

12, 13. (a) Mmunyi mudi mupostolo Petelo umvuija dijinga dikole ditudi ne bua kuikala nadi bua Dîyi dia Nzambi? (b) Mmunyi mudi diumvuija didi Paulo ufila bua mabele dishilangane ne dia Petelo?

12 Tuetu bikale tuangata Bible ne mushinga, ‘ki mbu dîyi dia bantu, kadi bu mudidi bushuwa, dîyi dia nzambi mene,’ netusemene kudidi anu mudi muana ukeba mabele a mamuende. (1 Tesalonike 2:13) Mupostolo Petelo wakaleja mutubi pakafundaye ne: “Bu bana batekete, jingayi mabele a [dîyi], kaayi masambakaja ne tshintu, bua anukoleshe, nupete lupandu, panuikala bumvue busheme bua Mfumu.” (1 Petelo 2:2, 3, MMM) Tuetu badilabuile nkayetu “busheme bua Mfumu,” netupete dijinga dikole dia kuikala kubala Bible.

13 Tudi ne bua kumanya ne: mu mvese eu Petelo wakumvuija mabele mu mushindu mushilangane ne mupostolo Paulo. Bua muana mutoke, mabele ntshiakudia tshinene. Tshilejilu tshidi Petelo ufila tshidi tshileja ne: Dîyi dia Nzambi didi ne bionso bitudi tujinga bua ‘kupeta lupandu.’ Kadi Paulo yeye udi utela mabele bua kuleja tshibidilu tshibi tshitu natshi bamue bantu badi bamba mudibu bakole mu nyuma. Wakafunda mu mukanda wakatuminaye bena Kristo bena Ebelu ne: “Matuku bungi nenku, nuenu se mbavua mua kuikala balongeshi banene, kadi nutshidi nukengela bua banulongeshe tshiakabidi malu a ntuadijilu a [mêyi a tshijila a Nzambi]; nutshidi nukengela kabidi bua kunua mabele pa mutu pa kudia biakudia bikole. Muntu utshidi ukengela dibele kena mua kumvua busheme bua dilongesha dia buakane, bualu utshidi muana mutekete. Tshiakudia tshikole tshidi bua bakulumpe; bobo ke bakadi ne lungenyi lushindame lua bumuntu, bibidile mua kusunguluja malu mempe ne mabi.” (Ebelu 5:12-14, MMM) Kubala Bible ne ntema kudi mua kutamba kuambuluisha bua kukolesha lungenyi anyi biumvuilu bietu ne bua kutujula nzala ya biakudia bia mu nyuma.

Mushindu wa kubala Bible

14, 15. (a) Ndiambuluisha kayi didi Mufundishi wa Bible utupesha? (b) Mmunyi mudi meji a Nzambi mua kutukuatshisha? (Fila bilejilu.)

14 Bua kubala Bible bilenga, mbimpe kutuadija ne disambila. Disambila ntshintu tshia mushinga mukole be! Mbienze anu bu se: udi ubikila mufundi wa mukanda kampanda bua akuambuluishe bua kumvua tshiena-bualu tshikole tshiudi usua kubala mu mukanda wende. Ebu mbualu budi mua kukuambuluisha bikole! Yehowa Mufundishi wa Bible udi ukupesha diambuluisha edi. Muena mu kasumbu kaludiki ka mu bidimu lukama bia kumpala mukuabu wakafundila bana babu ne: ‘Biapanga mukuabu wenu meji, aalombe kudi Nzambi udi upa bonso ne mutshima mutoke kayi ubatobolola; neamupebue. Kadi alombe biende ne ditabuja, kayi ne mpata.’ (Yakobo 1:5, 6) Kasumbu Kaludiki ka lelu katu misangu ne misangu katubela bua kusambila kumpala kua kubala Bible.

15 Meji ndienza malu bimpe ne dimanya. Nenku kumpala kua kubulula Bible webe, lomba Yehowa akuambuluishe bua se: paudi ubala Mukanda wende, upete malu audi ne bua kutumikila mu nsombelu webe. Usangishe malu audi ulonga ku aukadi mumanye. Uasakidile mu ‘tshidikijilu tshia mêyi malenga’ audi mufike ku dijingulula. (2 Timote 1:13) Ela meji bua malu akafikila basadidi ba Yehowa ba kale, ne diebeja tshiuvua mua kuikala muenze bu malu amue au makufikile wewe.​—Genese 39:7-9; Danyele 3:3-6, 16-18; Bienzedi 4:18-20.

16. Mmibelu mimpe kayi idibu batupeshe bua tuetu kuvuija dibala dia Bible muanda udi wambuluisha ne ukuatshisha bikole?

16 Kubadi anu bua kujikija mabeji audi mulongolole bua kubala to. Ndaku bitekete-bitekete. Ikala mutume meji ku biudi ubala. Biwikala kuyi umvua bualu kampanda bimpe, tangila mvese miledila bikalayi mu Bible uudi nende. Biwikala kuyi anu mumvue bualu abu bimpe, funda bua kulua kukeba mumvuija makuabu kunyima. Paudi ubala, enza tumanyinu pa mvese iudi musue kuvuluka anyi uyitentule mene. Udi kabidi mua kusakidila mumvuija ne mvese yebe nkayebe kumpenga kua dibeji. Bua mvese iudi umona ne: udi mua kuikala nayi dijinga dimue dituku mu mudimu wa diyisha ne dilongesha, funda muaku munene ne utangile mu tshikebelu tshia miaku ya mu Bible tshidi ku ndekelu kua Bible uudi nende. *

Enza bua dibala dia Bible dikupe disanka

17. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne disanka dia kubala Bible?

17 Mufundi wa misambu wakakula bua muntu muena diakalenga, udi ‘ne disanka diende mu mikenji ya Yehowa, mu mikenji yende mudiye [ubala] munya ne butuku.’ (Musambu 1:2) Dibala dietu dia Bible dituku dionso didi ne bua kuikala muanda udi ufila disanka dia bushuwa, ki mbu mukiya to. Mushindu umue wa kudivuija muanda udi usankisha ngua kuikala anu bamanye mushinga wa malu atudi tubala. Solomo Mukalenge wa meji wakafunda ne: ‘Disanka didi kudi muntu udi usangana [meji]. Njila yawu idi njila ya disanka, njila yawu yonso idi njila ya ditalala. Adi mutshi wa muoyo kudi badi baakuata mu bianza; bonso badi baakuata bikole badi ne disanka.’ (Nsumuinu 3:13, 17, 18) Mudimu utudi ne bua kuenza bua kupeta meji ki ngua patupu to, bualu njila yawu nnjila ya disanka, ditalala, diakalenga ne ndekelu wa bionso, muoyo.

18. Mbualu kayi bukuabu budi ne mushinga pa kumbusha dibala dia Bible, ne ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

18 Bulelela, dibala dia Bible didi ditukuatshisha ne ditusankisha. Kadi nkujike anyi? Bena Kristo ba ku dîna ba mu bukua-bitendelelu mbabale Bible kukadi nkama ya bidimu, “batshidi amu balonga, kabayi mua kufika ku dimanya dia bulelela.” (2 Timote 3:7, MMM) Bua dibala dia Bible kutuambuluishadi, tudi ne bua kudienza ne tshipatshila tshia kutumikila malu atudi tulonga ne kualeja bantu mu mudimu wetu wa diyisha ne dilongesha bantu. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Anu mutuamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, bidi bikengela kudienzeja ne kuikala ne mishindu mimpe ya dilonga, didi padi mua kutusankisha ne kutuambuluisha.

[Mêyi adi kuinshi]

^ Bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Lumungulu 1995, dibeji dia 16-17, “Ngenyi bua kulengeja dibala diebe dia Bible.”

Nkonko ya diambulula

• Mmubelu kayi uvuabu bapeshe bakalenge ba Isalele udi batangidi ne bua kutumikila lelu, ne mbua tshinyi?

• Lelu mbanganyi badi bu “benyi” ne “bana bakese,” ne bua tshinyi badi ne bua kubala Bible dituku dionso?

• Mmu mishindu kayi mimpe mudi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” mutuambuluishe bua tuikale tubala Bible?

• Mmunyi mudi dibala dia Bible mua kutuambuluisha ne kutusankisha bikole?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Nangananga bakulu badi ne bua kubala Bible dituku dionso

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Yezu uvua ne tshibidilu tshia kubala Dîyi dia Nzambi mu nsunagoga