Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tudisumbilayi dîba dia kubala ne kulonga

Tudisumbilayi dîba dia kubala ne kulonga

Tudisumbilayi dîba dia kubala ne kulonga

‘Nudisumbile tshikondo patshiditshiku, bualu matuku adi mabi.’​—EFESO 5:16.

1. Bua tshinyi mbia meji bua tuetu kuabanya bimpe dîba ditudi nadi, ne ntshinyi tshidi mushindu utudi tuenza malu ne dîba ditudi nadi mua kuleja?

 BATU bambe ne: “kusungula dîba nkubenga kujimija dîba.” Muntu utu ukosela malu adiye ne bua kuenza dîba disunguluke utu wenza malu mimpe a bungi mu dîba didiye nadi. Mukalenge wa meji Solomo wakafunda ne: “Tshintu tshionso tshidi ne tshikondo tshiatshi, ne bualu buonso budi ne diba diabu muinshi mua diulu.” (Muambi 3:1) Tuetu bonso tutu ne dîba bungi bua muomumue; tuetu ke badi ne bua kumanya tshia kuenza nadi. Mushindu utudi tudifundila malu a mushinga a kuenza kumpala ne utudi tutapulula malu a kuenza mu dîba ditudi nadi udi mua kuleja tshidi mutshima wetu utamba kuangata ne mushinga wa bungi.​—Matayo 6:21.

2. (a) Mu Muyuki wa Yezu wa pa Mukuna, ntshinyi tshiakambaye bua majinga etu a mu nyuma? (b) Ndidikonkonona kayi ditudi ne bua kuenza?

2 Bitu bitukengela kuikala ne dîba dia kudia ne dia kulala bualu aa mmajinga a mubidi wetu. Kadi netuambe tshinyi bua majinga etu a mu nyuma? Tudi bamanye ne: tudi ne bua kuakumbaja pawu. Yezu wakamba mu Muyuki wende wa pa Mukuna ne: “Ba disanka mbadi bamanye bupele buabu bua mu nyuma.” (Matayo 5:3, NW) Ke bua tshinyi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” utu utuvuluija pa tshibidilu ne: bidi bikengela kuikala ne dîba dia kubala ne kulonga Bible. (Matayo 24:45, NW) Udi mua kuikala mumanye mushinga wa bualu ebu, kadi udi mua kudiambila ne: kuena ne dîba dia kulonga anyi kubala Bible to. Bikalabi nanku, tumonayi mishindu itudi mua kupeta dîba dia bungi bua kubala Dîyi dia Nzambi, dia kudilongela ne dia kuelangana meji bua bitudi tulonga.

Mushindu wa kupeta dîba dia kubala ne kulonga Bible

3, 4. (a) Mmubelu kayi wakafila mupostolo Paulo bua mushindu utudi tuenza malu ne dîba ditudi nadi, ne ntshinyi tshidi muanda eu umvuija? (b) Ntshinyi tshivua Paulo usua kumvuija pakatubelaye bua tuetu ‘kudisumbila tshikondo patshiditshiku’?

3 Pa kumona tshikondo tshitudi, tuetu bonso tudi ne bua kuteleja mêyi a mupostolo Paulo aa: ‘Nudimuke bienu bu munudi nuenda; kanuendi bu badi kabayi ne meji, kadi nuende bu bena meji; nudisumbile tshikondo patshiditshiku, bualu bua matuku adi mabi. Nunku kanuikadi bu bapote, kadi nujingulule mudi disua dia Mukalenge.’ (Efeso 5:15-17) Mubelu eu udi utangila bitupa bionso bia nsombelu wetu wa bena Kristo: mushindu wa kupeta dîba dia kusambila, kulonga, kubuela mu bisangilu ne kuyisha ‘lumu luimpe lua bukalenge’ ne tshisumi tshia bungi.​—Matayo 24:14; 28:19, 20.

4 Lelu basadidi ba Yehowa ba bungi badi bamueneka bikale ne lutatu lua kupeta dîba dia kubala Bible ne kulonga bikole. Kakuyi mpata, katuena mua kusakidila dîba nansha dimue pa mutu pa mêba atudi nawu mu dituku dijima to. Ke bualu kayi mubelu wa Paulo udi ne bua kuikala ne diumvuija dia mushindu mukuabu. Mu tshiena-Greke, mêyi aa: ‘nudisumbile tshikondo patshiditshiku’ adi umvuija kusumba tshintu pa kufila tshinga. Mu nkonga-miaku wende kampanda, W. E. Vine udi upesha tshiambilu etshi diumvuija dia “kuenza tshidi tshipite buimpe mu dîba dionso didi dimueneka, kuenza malu bimpe menemene ne dîba dionso didiku, bualu dîba dijimine kakuena mushindu wa kudipetulula to.” (Expository Dictionary) Nku tshinyi peshi nkuepi kutudi mua kusumba tshikondo tshiakanyine anyi dîba dia kubala ne kulonga Bible?

Tudifundilayi malu a mushinga a kuenza kumpala

5. Bua tshinyi ne mmunyi mutudi ne bua ‘kujadika malu adi ne mushinga wa bungi’?

5 Pa kumbusha malu etu a ku mubidi, tudi ne malu a bungi a mu nyuma a kuenza. Tudi ne “bivule bia kuenza mu mudimu wa Mukalenge” bualu tudi basadidi ba Yehowa. (1 Kolinto 15:58, NW) Ke bualu kayi Paul wakambila bena Kristo ba mu Filipoi bua ‘bajadike malu adi [ne mushinga wa bungi].’ (Filipoi 1:10) Mmumue ne: tudi ne bua kudifundila malu a mushinga atudi ne bua kuenza kumpala. Tumanye ne: malu a mu nyuma adi ne bua kuikala kumpala kua malu a ku mubidi. (Matayo 6:31-33) Nansha nanku, tudi ne bua kuikala kabidi ne nkatshinkatshi patudi tuenza malu etu a mu nyuma. Mmunyi mutudi tuabanya dîba ditudi nadi bua kuenza malu kabukabu a mu nyuma? Batangidi bena ngendu badi bamba ne: ku “malu adi ne mushinga wa bungi” adi bena Kristo ne bua kuenza, bantu batu batamba kulengulula didilongela ne dibala dia Bible.

6. Kudisumbila tshikondo tshiakanyine kudi mua kumvuija tshinyi bua bidi bitangila mudimu wa bianza anyi wa nzubu?

6 Anu mutukadi bamone, kudisumbila dîba diakanyine kudi kumvuija “kuenza tshidi tshipite buimpe mu dîba dionso didi dimueneka” ne “kuenza malu bimpe menemene ne dîba dionso didiku.” Nenku bituikala katuyi ne tshibidilu tshimpe tshia kubala ne kulonga Bible, mbimpe tuetu kudikonkonona bua kumona tshitudi tuenza ne dîba ditudi nadi. Bikala mudimu wetu wa bianza utamba kutuangata dîba ne makanda a bungi, tudi ne bua kuleja Yehowa bualu ebu mu masambila. (Musambu 55:22) Nunku tudi mua kumanya mua kushintulula amue malu adi mua kutupesha dîba dia bungi dia kuenza malu a mushinga adi atangila ntendelelu wa Yehowa bu mudi dilonga ne dibala dia Bible. Bantu batu bamba ne: mudimu wa muntu mukaji kautu muanji kujika to. Ke bua tshinyi bana betu ba bakaji bena Kristo badi pabu ne bua kudifundila malu a mushinga a kuenza kumpala ne kudilamina mêba kampanda bua kubala ne kulonga Bible ne muoyo mujima.

7, 8. (a) Nku malu kayi kutudi mua kudisumbila dîba dia kubala ne kulonga? (b) Kupitshisha dîba bua kujikija dipungi kudi ne tshipatshila kayi, ne mmunyi mudi divuluka bualu ebu mua kutuambuluisha bua kujadika malu a mushinga wa bungi atudi ne bua kuenza?

7 Pa tshibidilu, ba bungi ba munkatshi muetu batu mua kudisumbila dîba dia kulonga ku malu adi kaayi ne mushinga. Tudi mua kudiebeja ne: ‘Ndîba bungi munyi dintu ngenza bua kubala bikandakanda bia panu? bua kutangila televizion? bua kuteleja mijiki? anyi kunaya ne video? Ntu ngenza dîba dia bungi ne ordinatere kupita dintu ngenza bua kubala Bible anyi?’ Paulo udi wamba ne: ‘Kanuikadi bu [babule meji], kadi nujingulule mudi disua dia Mukalenge.’ (Efeso 5:17) Kubenga kutangila televizion ne meji ke bualu bunene budi bupangisha Bantemu ba bungi bua kupeta dîba dikumbane dia kulonga ne kubala Bible.​—Musambu 101:3; 119:37, 47, 48.

8 Bamue badi mua kuamba ne: kabena mua kuikala anu balonga dîba dionso to, badiku dijinga ne kupitshisha dîba bua kujikija dipungi. Bualu ebu ki mbubi to, kadi bidi mua kuikala bimpe bua kubala bungi bua dîba ditudi tuenza bua kujikija mukodi pa kudifuanyikija ne dîba ditudi tuenza bua kulonga anyi kubala Bible. Bipeta bidi mua kutukemesha. Nansha mudi dijikija dipungi anyi mukodi ne mushinga, tudi ne bua kuditeka pa muaba wadi. Tshipatshila tshiadi ntshia kutupeshilula makanda a tuetu kuenza nawu malu a mu nyuma. Malu a bungi adibu baleja ku televizion ne ku video atu atshiokesha muntu, kadi kubala ne kulonga Dîyi dia Nzambi kudi kukankamika ne kupesha muntu bukole.​—Musambu 19:7, 8.

Mushindu udi bamue bapeta dîba dia kulonga

9. Mmasanka kayi atudi tupeta patudi tulonda mubelu udi mu kakanda ka Tukonkononayi Mifundu dituku dionso​—1999?

9 Mêyi a mbangilu a mu kakanda ka Tukonkononayi Mifundu dituku dionso​—1999 adi amba ne: “Nebitambe kuikala ne dikuatshisha bua kukonkonona mvese wa dituku ne mumvuija adi mu broshire eu mu dinda. Neumvue anu bu se: Yehowa, Mushidimunyi Munene, udi ukubiisha ne malongesha ende. Badi bakula mu mulayi kampanda bua mudi Yezu Kristo muikale upeta malongesha a kudi Yehowa mu dinda dionso: ‘[Yehowa] udi utabuluja mu dinda dionso; udi utabuluja ditshi dianyi bua kumvua bu bantu balongesha.’ Malongesha aa akapesha Yezu ‘ludimi lua bantu balongesha’ bua yeye ‘kumanya mua kuandamuna muntu udi mupungile ne dîyi.’ (Yesh. 30:20; 50:4, NW; Mat. 11:28-30) Kuikala mutabuluja kudi mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi idi ilua pa dîba diayi mu dinda dionso nekukuambuluishe ki ng’anu bua kutantamena ntatu yebe, kadi nekukupeshe kabidi ‘ludimi lua bantu balongesha’ bua kuambuluisha bakuabu.” *

10. Mmunyi mudi bamue bapeta dîba dia kubala ne kulonga Bible, ne mmasanka kayi adibu bapeta?

10 Bena Kristo ba bungi badi balonda mubelu eu padibu babala mvese wa ku dituku ne mumvuija ende, ne padibu kabidi babala anyi balonga Bible pa dinda. Mu ditunga dia France, mpanda-njila mukuabu wa lulamatu utu ubika pa dinda dionso ubala Bible minite 30. Ntshinyi tshidi tshimuambuluishe bua kubala Bible nunku bidimu bia bungi? Udi wamba ne: “Ndi mupangadije ne muoyo mujima bua kubala Bible, nansha bia munyi ntu nnemeka dîba dindi mufunde bua kumubala!” Nansha tuetu bateke bua kuikala kubala dîba kayi, tshidi ne mushinga nkunemeka dîba ditudi bafunde. Tshilejilu, René Mica (udi muenze bidimu bipite pa 40 mu bumpanda-njila ku Mputu ne ku Nord kua Afrike) udi wamba ne: “Katshia mu 1950 ntu ne tshipatshila tshia kubala Bible mujima ku tshidimu tshionso, nkadi mumubale mujima misangu 49. Ndi mmona ne: dibala edi didi ne mushinga bua meme kuikala mu malanda mimpe ne Mufuki wanyi. Kuelangana meji bua Dîyi dia Nzambi kudi kungambuluisha bua kujingulula bimpe buakane bua Yehowa ne ngikadilu yende mikuabu ne nkumpeteshe bukole bua dikema.” *

“Biakudia diba diakane”

11, 12. (a) ‘Mbiakudia’ kayi bia mu nyuma bidi “mulami wa bulamate” mufile? (b) Mmunyi mudibu batupesha “biakudia” ebi mu dîba diakane?

11 Anu mutu kudia pa tshibidilu kuambuluisha muntu bua kuikala ne mubidi muimpe, kulonga ne kubala Bible pa tshibidilu kudi kufikisha muntu ku dikala ne makanda mimpe a mu nyuma. Mu Evanjeliyo wa Luka, tudi tubala mêyi a Yezu aa: “Mulami wa bulamate ne meji nnganyi? Ngudi mfumu muteke ku mutu kua bantu bende bua kubapa biakudia diba diakane?” (Luka 12:42, MMM) Kukadi mpindieu bidimu bipite pa 120, mulami eu udi utupeshila “biakudia [bia mu nyuma] diba diakane” mu Tshibumba tshia Nsentedi ne mu mikanda mikuabu idi ne malu a Bible.

12 Tangila tshiambilu tshia “diba diakane.” Mu tshikondo tshiakane, “Mulongeshi [wetu] Munene” Yehowa, ku diambuluisha dia Muanende ne kasumbu ka mupika, mmulombole bantu bende mu malu adi atangila malongesha manene ne bikadilu. Mbienze anu bu se: tuetu bonso tudi bumvue dîyi dituambila ne: “‘Ke njila eu. Endelayimu,’ binuikala ne bua kuya ku dia balume anyi binuikala ne bua kuya ku dia bakaji.” (Yeshaya 30:20, 21, NW) Padi bantu babala kabidi Bible ne ntema ne mikanda yonso idi ne malu a Bible, misangu mivule batu bamona ne: malu adibu bambemu mmabambila buobu buludiludi. Tshia bushuwa, netupete mibelu ne diambuluisha dia kudi Nzambi mu dîba diakane bua tuetu kupeta mushindu wa kukandamena mateta anyi wa kuangata mapangadika mimpe.

Tuikale ne tshibidilu tshia kudia bimpe

13. Tela bimue bibidilu bia didia bibi mu nyuma.

13 Bua “biakudia” ebi bidibu batupesha mu dîba diakane kutuambuluishabi, tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kubidia bimpe. Tudi ne bua kuikala ne dîba ditudi tubala ne tudilongela Bible pa tshibidilu, ne kunemeka dine dîba edi. Utuku ne tshibidilu tshia kudia bimpe mu nyuma ne utuku ne mêba autu udilongela bikole anyi? Peshi utu anu ubala pa mutu pa mutu malu adibu batulongoluele bimpe menemene, udia bia lukasa-lukasa, anyi mene wenza bu muntu wenda utokona nshima? Tshibidilu tshia kudia kakese mu nyuma ntshifikishe bamue ku diteketa anyi mene ku dikuluka mu ditabuja.​—1 Timote 1:19; 4:15, 16.

14. Bua tshinyi kubala ne ntema malu adi mua kumueneka bu a tshibidilu kudi kuambuluisha?

14 Bamue badi mua kuela meji ne: bakadi bamanye malongesha manene, ne pa nanku tshiena-bualu tshionso katshitu anu ne bualu bupiabupia menemene to. Bua nanku badi bela meji ne: kulonga ne kubuela mu bisangilu pa tshibidilu kakuena ne mushinga to. Kadi Bible udi uleja ne: bidi bikengela bua bikale batuvuluija malu atukadi balonge. (Musambu 119:95, 99; 2 Petelo 3:1; Yuda 5) Anu mutu mulambi mulenga ulamba bintu bishême ne bia dilengeja nabi nsupu bimue bimue abi mu mishindu mishilangane, kasumbu ka mupika kadi katupesha biakudia bimpe bia mu nyuma mu mishindu kabukabu. Nansha mu biena-bualu bidi biakula malu akadibu bambe njila ne njila mutu ngenyi milenga itudi katuyi ne bua kupitshisha to. Muanda udi se: malu atudi tupetela mu mukanda utudi tubala adi alondeshila menemene bungi bua dîba ne makanda atudi tuenza bua kuulonga.

Masanka a mu nyuma adi afumina ku dibala ne dilonga

15. Mmunyi mudi dibala ne dilonga Bible bituambuluisha bua kuikala basadidi balenga ba Dîyi dia Nzambi?

15 Masanka audi upetela ku dibala ne dilonga Bible adi a bungi. Udi upeta mushindu wa kukumbaja bimpe umue wa ku midimu yetu minene ya bena Kristo, mbuena kuamba se: udi ulua ‘muena mudimu udi kayi ne bua kufua bundu, uludikila bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi dia bushuwa.’ (2 Timote 2:15) Tuetu tubala ne tulonga Bible bikole, ngenyi yetu idi yuwula bikole ne meji a Nzambi. Nanku netupete mushindu wa ‘kuakulangana malu a mu Mukanda wa Nzambi [ne bantu], tubajinguluila’ bulelela bua malu malenga adi Yehowa mulongolole bua kuenza anu muakenza Paulo. (Bienzedi 17:2, 3) Netumanye mua kulongesha bimpe, ne malu atudi tuyikila, miyuki itudi tuenza ne mibelu itudi tupeshangana nebitambe kuikala bikolesha bakuabu mu nyuma.​—Nsumuinu 1:5.

16. Mmu malu kayi mudi dibala ne dilonga Dîyi dia Nzambi biambuluisha yonso wa kutudi pa nkayende?

16 Dîba ditudi tuenza bua kulonga Dîyi dia Nzambi nedituambuluishe kabidi bua kulonda tshishiki njila ya Yehowa mu nsombelu wetu. (Musambu 25:4; 119:9, 10; Nsumuinu 6:20-23) Nedikoleshe ngikadilu yetu ya mu nyuma bu mudi budipuekeshi, lulamatu ne disanka. (Dutelonome 17:19, 20; Buakabuluibua 1:3) Tuetu tutumikila malu atudi tupeta mu dibala ne dilonga dia Bible, nyuma wa Nzambi neatulombole bipepele mu nsombelu wetu, nanku netupete mamuma mavule a nyuma eu mu malu onso atudi tuenza.​—Galatia 5:22, 23.

17. Mmunyi mudi malanda etu ne Yehowa alondeshila bungi bua misangu ne mushindu utudi tubala ne tulonga Bible?

17 Tshidi ne mushinga wa bungi ntshia se: dîba ditudi tudisumbila ku malu makuabu bua kubala ne kulonga Dîyi dia Nzambi neditupeteshe masanka a bungi mu malanda etu ne Nzambi. Paulo wakasambila bua bena Kristo nende ‘buujibue tente ne kumanya kua disua [dia Nzambi] mu meji onso ne dijingulula bia mu nyuma; ne bua bende mu bienzedi bidi biakanangane ne Mukalenge ku dimusankisha dionso.’ (Kolosai 1:9, 10) Bia muomumue, bua tuetu ‘kuenda mu bienzedi biakanangane ne Mukalenge,’ tudi ne bua ‘kuujibua tente ne kumanya kua disua diende mu meji onso ne dijingulula bia mu nyuma.’ Bulelela, Yehowa udi utubenesha ne utuanyisha bikole bilondeshile bungi bua misangu ne mushindu utudi tubala ne tulonga Bible.

18. Mmasanka kayi atudi mua kupeta bu tuetu mua kulonda mêyi a Yezu adi mu Yone 17:3?

18 ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele, bua buobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yezu Kristo mene.’ (Yone 17:3) Eu ngumue wa ku mvese itu Bantemu ba Yehowa batamba kuambuluisha nayi bantu bakuabu bua bajingulule mushinga wa kulonga Dîyi dia Nzambi. Bushuwa, bidi bikengela bua yonso wa kutudi kulongaye pa nkayende. Ditekemena dietu dia kuikala ne muoyo wa kashidi ndisuikila ku divudija dia dimanya dietu dia Yehowa ne dia Muanende Yezu Kristo. Ne anjibi kuela meji bua tshidibi biumvuija. Katuakuikala ne ndekelu mu dilonga malu mavule adi atangila Yehowa, ne netuikale ne matuku bungi tshianana bua kulonga malu ende!​—Muambi 3:11; Lomo 11:33.

[Mêyi adi kuinshi]

^ Kapatula kudi Bantemu ba Yehowa.

^ Bala tshiena-bualu tshia: “Dîba ditubo badienza ne mutubo badibabidila,” tshipatula mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Lumungulu 1995, dibeji 20-21.

Nkonko ya diambulula

• Ntshinyi tshidi mushindu utudi tuenza malu ne dîba ditudi nadi uleja?

• Nku malu kayi kutudi mua kusumba dîba dia kubala ne kulonga Bible?

• Bua tshinyi tudi ne bua kutangila mushindu ututu tudia mu nyuma?

• Mmasanka kayi atudi tupetela ku dibala ne dilonga Bible?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu mabeji 20, 21]

Kubala ne kulonga Bible pa tshibidilu nekutupeshe mushindu wa ‘kuludikila bantu njila mululame mu dîyi dia bushuwa’

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

Kukumbajangana bimpe midimu mikuabu mivule itudi nayi ne malu etu a mu nyuma kudi kupetesha masanka a bungi