Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bible udi ujikija nkuna ne tunyinganyinga bitu mvita ishiya

Bible udi ujikija nkuna ne tunyinganyinga bitu mvita ishiya

Bible udi ujikija nkuna ne tunyinganyinga bitu mvita ishiya

ABRAHAM uvua muenze bidimu 20 mu tshisumbu tshia mu musokoko tshia baluanganyi ba mvita. * Kadi ukadi mulekele kuluangana ne kakuya kabidi ku mvita nansha. Bamue bantu bavua baluishi bende kumpala badi mpindieu balunda bende ba pa muoyo. Udi mumanye tshidi tshimushintulule anyi? M’Bible. Bible mmupeshe Abraham ditekemena ne busunguluji, mmumuambuluishe bua kuangata bantu anu mudi Nzambi ubangata. Bible wakumbusha malu a mvita mu mutu muende, e kutuadijaye kulekela dibungama, tunyinganyinga, lukuna ne luonji bivuaye nabi. Wakamona ne: Bible udi bu buanga bukole budi buondapa mutshima wa muntu.

Mmunyi mudi Bible mua kuambuluisha muntu bua kujikija nkuna ne tunyinganyinga bidi mu mutshima wende? Mbulelela se: Bible kavua mua kushintulula malu avua menzekele Abraham to. Kadi, kubala Bible ne kuelangana meji bua malu adimu kuakafikisha Abraham ku diakaja meji ende bua umvuangane ne a Mufuki. Mpindieu udi ne ditekemena bua matuku atshilualua, ne mmupete malu mapiamapia adiye wangata ne mushinga. Malu adi Nzambi wangata ne mushinga udi pende uangata ne mushinga. Pakatuadijaye malu aa, nkuna ne tunyinganyinga bivua mu mutshima wende biakabanga kujika. Eu ke mushindu uvua Bible muambuluishe Abraham bua kushintulukaye.

Bavua baditue mu diluangana mvita

Abraham uvua mulela mu bidimu bia 1930 mu Afrike. Kunyima kua mvita mibidi ya buloba bujima, ditunga dikuabu divuabu nadi mutumba diakakuata ditunga diabu ku bupika. Pabi bantu ba bungi ba mu ditunga dia ba Abraham bavua basue kupeta dipanda. Ke tshiakenza bua se: Abraham abuele mu tshisumbu tshia bantu bavua bakeba budikadidi ne baluisha ditunga adi, bivua mu 1961.

Abraham udi wamba ne: “Bavua baluishi betu. Tuakatuadija kubashipa bualu bavua basue kutushipa petu.”

Kadi bu muvua Abraham anu mu njiwu, wakanyema kuyaye ku Mputu mu 1982, kunyima kua mumane kuluangana mvita bidimu 20. Ukavua ne bidimu pabuipi ne 50 dîba adi. Bu muvuaye ne dîba dia bungi musombe anu tshianana, wakatuadija kuelangana meji bua malu avuaye muenze. Malu avuaye ujinga ne muoyo mujima akakumbana anyi? Ntshinyi tshiakamuenzekela panyima? Wakapetangana ne bamue Bantemu ba Yehowa, kutuadijaye kubuela mu bisangilu biabu. Udi wamba ne: uvua mubale trakte uvua munga Ntemu mumupeshe patshivuaye mu ditunga diabu bidimu ndambu kumpala kua kufika ku Mputu. Trakte au uvua wakula bua mparadizu wikala pa buloba, wakula kabidi bua mbulamatadi wa mu diulu wikala mua kulombola bantu. Malu au avua mua kuikala malelela anyi?

Abraham udi wamba kabidi ne: “Ngakalonga mu Bible ne: bidimu bionso bimvua muluangane mvita bivua biye mu mâyi. Wakalonga kabidi ne: mbulamatadi umuepele wenzela bantu bonso malu makane m’Bukalenge bua Nzambi.”

Matuku makese kunyima kua Abraham mumane kutambula mulue Ntemu wa Yehowa, muntu mukuabu diende Robert wakanyema mu Afrike kuyaye mu tshimenga tshia ku Mputu muvua Abraham musombele. Robert ne Abraham bavua baluangane mvita imue-imue, tshisumbu tshia ba Robert ne tshia ba Abraham bikale biluishangana. Misangu mivule Robert uvua udikonka bua kumanya tshivuaye muikadile ne muoyo. Uvua utendelela, ne uvua mumanye ne: dîna dia Nzambi n’Yehowa bualu ukavua mubale ndambu wa Bible. Pavua Bantemu ba mu tshisumbu tshia ba Abraham balombe Robert bua kumumvuija Bible bimpe, Robert wakitaba.

Robert udi umvuija ne: “Anu ku mbangilu menemene, ngakakema bikole bua mushindu uvua Bantemu batela dîna dia Yehowa ne dia Yezu, bamba se: Yehowa ne Yezu mbantu babidi bashilangane. Bualu abu buvua bupetangana ne tshinkamvua mubale mu Bible. Bantemu batu kabidi baluata bimpe ne batu benzela bantu nabu malu malenga nansha buobu ba mu ditunga dikuabu. Malu aa akantuila bikole.”

Baluishi badi balua balunda

Robert ne Abraham bavua baluishi kumpala badi mpindieu balunda ba dikema. Badi bayisha lumu luimpe ku dîba ne ku dîba mu tshimue tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa. Abraham udi uleja ne: “Patuvua tuluangana mvita, mvua anu ndikonka bua tshinyi bantu ba mu matunga matuangane mutumba (ba bungi ba kudibu bikale mu tshitendelelu tshimue) bavua mua kukinangana mushindu’au. Bushuwa, meme ne Robert tuvua mu tshitendelelu tshimue, kadi tuakaya ku mvita bua kuluishangana. Mpindieu tudi bonso Bantemu ba Yehowa, ne tshitendelelu tshietu ntshitusange kaba kamue.”

Robert udi wamba pende ne: “Ke dishilangana edi’s. Tudi mpindieu mu tshitendelelu tshidi ne bantu bikale menemene bana ba muntu. Katuena mua kuya kabidi ku mvita nansha.” Bible mmushintulule bikole mitshima ya bantu bavua baluishangana kumpala aba. Ku kakese ku kakese, lukuna ne luonji mbishile dieyemenangana ne bulunda muaba.

Mu tshikondo tshivua Abraham ne Robert mu mvita atshi, bansongalume bakuabu babidi bavua pabu mu bisumbu bibidi bivua biluishangana mvita mu matunga abidi avua matuangane mutumba. Bible wakalua bu buanga bukole buvua ne bua kuondapa mitshima yabu ivua isama. Mushindu kayi?

Kushipa, pashishe kufuila ditunga

Gabriel uvua mukolele mu dîku dia bantu bavua batendelela, ne bavua bamulongeshe ne: mvita ivua ditunga diabu diluangana ivua mvita minsantu. Ke bualu kayi pakakumbajaye bidimu 19, wakabuela ku busalayi ne kulombaye bua bamutume mu mvita. Wakenza ngondo 13 muaba uvua mvita minunke, misangu mikuabu bavua bashala bashilangane ne baluishi anu mutantshi wa kilometre umue tshianana. Udi wamba ne: “Ndi mvuluka musangu mukuabu, komanda wetu kutuambilaye ne: baluishi bavua ne bua kutuela mvita butuku abu. Bua tshiji tshikole tshituvua natshi, tuakakuma bingoma butuku bujima.” Gabriel uvua umona bantu ba mu ditunga dikuabu divuabu badie nadi mutumba adi bu baluishi bende, bakanyine lufu. Udi wamba ne: “Dijinga dianyi divua dia kushipa bantu ba bungi menemene. Pashishe, mvua musue kufuila ditunga dietu anu bu balunda banyi ba bungi.”

Kadi Gabriel wakalua kumona ne: mvita kayivua mimpe to. Wakanyemena ku mikuna, yeye kubembela e kubuela mu ditunga dikuabu divua kadiyi dibuelakane mu mvita ayi to. Pashishe yeye kuyaye ku Mputu. Wakatungunuka ne kuebeja Nzambi bua kumanya tshivua nsombelu mutambe kukolela nanku. Wakajinga kabidi bua kumanya bikala ntatu mikale manyoka adi Nzambi upesha bantu. Wakabangisha kuyukila ne Bantemu ba Yehowa, buobu kumumvuijabu ne Bible tshidi ntatu ya bungi mikadileku lelu.​—Matayo 24:3-14; 2 Timote 3:1-5.

Pavua Gabriel utungunuka ne kulonga malu a mu Bible uvua wenda ujingulula ne: tshia bushuwa mudi bulelela. Udi wamba ne: “Ngakalonga ne: tudi mua kuikala ne muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba. Tshiakankemesha bikole ntshia se: mparadizu eu ke umvua njinga bikole pantshivua muana.” Bible wakakolesha Gabriel ku muoyo, ne mutshima wende wakatukija, kauvua kabidi umulubakaja to. Nkuna ne tunyinganyinga tukole bivuaye nabi mu mutshima wende biakabanga kujika. Nunku mu tshikondo tshiakapetanganaye ne Daniel uvua muluishi wende kumpala, Gabriel katshivua kabidi mumukine nansha. Kadi bua tshinyi Daniel wakaya ku Mputu?

“Biwikala udiku menemene, ngambuluishaku!”

Daniel uvua mukolele mu dîku dia bena Katolike. Kadi pakakumbajaye bidimu 18, bakamubueja mu busalayi ku bukole. Bakamutuma mu mvita bua kuluangisha ba Gabriel. Pavua Daniel pabuipi ne muaba uvua baluishi babu, bakakuma katumba ka mvita kavuaye wendesha tshingoma tshinene. Balunda bende bakafua, yeye wakatapika bikole buobu kumukuata kudi bena dia ba Gabriel, kuluaye muena buloko. Wakenza ngondo ya bungi mu lupitadi ne mu tshitudilu kampanda tshia bena tshimuangi, pashishe kumutumabu mu ditunga divua kadiyi dibuelakane mu mvita ayi. Pakadimonaye nkayende kayi ne kantu, wakabanga kuela meji bua kudishipa. Daniel wakalomba Nzambi ne: “Biwikala udiku menemene, ngambuluishaku!” Dituku diakalonda, Bantemu ba Yehowa e kufikabu, kuyikilabu nende ne kuandamunabu nkonko yende ya bungi. Kadi wakalua kuya ku Mputu bu muena tshimuangi. Wakatungunuka ne kudisangisha ne Bantemu ne kulonga Bible. Malu akalongaye akatuyisha tunyinganyinga ne luonji bivuaye nabi.

Gabriel ne Daniel badi mpindieu balunda banene. M’Bantemu ba Yehowa batambule ne badi mu buobumue munkatshi mua bana babu ba mu nyuma. Gabriel udi wamba ne: “Mushindu undi munange Yehowa ne undi mumanye Bible mpindieu mmungambuluishe bua kumona malu mudi Yehowa uamona. Daniel kêna kabidi muluishi wanyi to. Mu bidimu bishale mvua mua kuikala mumushipe tshiyi nansha mua kumona bu bualu to. Kadi Bible mmundongeshe tshikuabu tshintu: ndi ne bua kuitaba bua kumufuila.”

Daniel udi wamba ne: “Ngakamona bantu ba bitendelelu ne matunga mashilangane bashipangana. Kuvua bantu ba tshitendelelu tshimue ku nseke mishilangane, bashipangana buobu nkayabu mu mvita. Pangakamona malu aa, ngakela meji ne: tshilema tshivua tshia Nzambi. Mpindieu ndi mumanye bimpe ne: Satana ke udi ukebesha mvita yonso. Meme ne Gabriel tudi mpindieu mu tshitendelelu tshimue. Katuakuluangana kabidi mvita nansha!”

‘Dîyi dia Nzambi didi ne muoyo ne bukole’

Bua tshinganyi Abraham, Robert, Gabriel ne Daniel bakashintuluka bikole nenku? Ntshinyi tshiakabambuluisha bua kulekela nkuna ne kumbusha tunyinganyinga tukole mu mitshima yabu?

Buonso buabu bakabala Bible, kuelangana meji bua malu avuabu babala ne kulonga bulelela budi mu mukanda udi “ne muoyo ne bukole” eu. (Ebelu 4:12) Mufuki wa bantu ke udi mufundishe Bible, nanku mmumanye mua kulengeja mutshima wa muntu udi musue kuteleja ne kulonga. ‘Dîyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuya wende, ne didi ne mudimu muimpe wa kuyisha bantu, ne wa kubabela, ne wa kubadimuija, ne wa kubalongesha mu buakane bua Nzambi.’ Padi anu muntu udi ubala Bible wanyisha bua Bible ikale umulombola, udi ubangisha kuenza malu a mimpe ne bienzedi biende bidi bishintuluka. Udi utuadija kulonga mushindu udi Yehowa umona malu. Dilonga edi didi dimupetesha masanka a bungi, ne didi dijikija nkuna ne tunyinganyinga bitu mvita ishiya.​—2 Timote 3:16.

Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: kakuena ditunga, dikoba anyi tshisamba tshidi tshipite anyi tshishadile kudi tshikuabu to. ‘Nzambi kêna ne kansungansunga, kadi yeye udi witabuja wa mu tshisamba tshionso udi umutshina, udi wenza malu makane.’ Muntu yonso udi ubala Bible ne witaba bualu ebu, Bible udi utuadija kumuambuluisha bua kulekela meji mabi adiye nawu a kukina bena tshisa anyi ditunga dikuabu.​—Bienzedi 10:34, 35.

Milayi ya mu Bible idi ileja ne: kabiakunenga kabidi to, Bukalenge budi Masiya wa Nzambi ulombola nebupingane pa muaba wa mamfumu a lelu aa. Ku diambuluisha dia bukalenge ebu, Nzambi ‘nealekeshe mvita bua ijike too ne kumfudilu kua buloba.’ Neumbushe bulongolodi buonso budi busue malu a mvita ne budi busaka bantu ku mvita. Bantu badi bafue mu mvita nebabike ku lufu, nebasombe mu mparadizu pa buloba. Muntu nansha umue kakunyema baluishi anyi bantu badi bakengeshangana to.​—Musambu 46:9; Danyele 2:44; Bienzedi 24:15.

Bible udi wamba bua bantu bikala ne muoyo tshikondo atshi ne: ‘Nebase nzubu, nebashikamemu; nebatentule mionji ya tumuma tua mvinyo mu madimi, nebadie tumuma tuayi. Kabena basa nzubu bua mukuabu abuelemu. Kabena bakuata mudimu wabu patupu, kabena balela bana bua kabutu kakuate bana lubilu.’ Kakuena bualu bubi nansha bumue buabenga kujika to. Padi muntu witabuja malu alua kuenzeka aa, tunyinganyinga ne dibungama bidi bibangisha kumbuka mu mutshima wende ku kakese ku kakese.​—Yeshaya 65:21-23.

Bulelela, Bible udi bu buanga buimpe budi buondapa mutshima wa muntu. Malongesha adimu akadi mabange kujikija nkuna ne tunyinganyinga bitu mvita ishiya. Bantu bavua baluishangana kumpala badi mpindieu mu buobumue munkatshi mua bana babu badi pa buloba bujima. Dijikija nkuna ne tunyinganyinga edi neditungunuke ne mu ndongoluelu mupiamupia wa Nzambi too ne pikalaku kakutshiyi lukuna, luonji, dibungama ne tunyinganyinga mu mitshima ya bantu. Mufuki wetu udi ulaya ne: ‘malu a diambedi kaena avulukibua, ne malu aa kaena abuela mu mitshima kabidi.’​—Yeshaya 65:17.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 2 Tudi bashintulule amue mêna.

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 4]

“Ngakalonga mu Bible ne: bidimu bionso bimvua muluangane mvita bivua biye mu mâyi”

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 5]

Bible udi mua kulengeja mitshima ya bantu bavua bena lukuna kumpala

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 6]

Ku kakese ku kakese, lukuna ne luonji biakashila dieyemenangana ne bulunda muaba

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 6]

Padi anu muntu udi ubala Bible wanyisha bua Bible ikale umulombola, udi ubangisha kuenza malu mimpe ne ushintulula bienzedi biende

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Bantu bavua bena lukuna kumpala badi mpindieu mu buobumue munkatshi mua bana babu badi pa buloba bujima

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 4]

Tshitudilu tshia bena tshimuangi: FOTO WA O.N.U. 186811/​J. Isaac