Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tuendayi diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa

Tuendayi diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa

Tuendayi diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa

“Nzambi wa ditalala . . . anupaye ne tshintu tshionso tshimpe bua kuenza disua diende.”​—EBELU 13:20, 21, NW.

1. Pa buloba bujima padi bantu bungi munyi, ne mbantu bungi kayi badi mu bimue bitendelelu?

 MU TSHIDIMU tshia 1999, bungi bua bantu bonso ba pa buloba buakakumbana miliyare isambombo! Tshikandakanda tshikuabu tshidi tshileja ne: mu bungi ebu, bantu batue ku 1 165 000 000 mba-Mizilman; 1 030 000 000 mbena Katolike; 762 000 000 mbena Hindu; 354 000 000 mbena Buddha; 316 000 000 mbena Mishonyi; ne 214 000 000 mbena Ortodokse.​—The World Almanac.

2. Ntshinyi tshitudi mua kuamba bua malu adi mu bitendelelu lelu?

2 Patudi tumona mudi bitendelelu bitapuluke ne dikondakana didimu lelu, tudiku mua kuamba ne: bantu bonso aba miliyo ne miliyo badi mua kuikala benza disua dia Nzambi anyi? Tòo, “bualu bua Nzambi kena Nzambi wa malu mabuelakane, kadi udi Nzambi wa ditalala.” (1 Kolinto 14:33) Mpindieu tudi mua kuamba tshinyi bua basadidi ba Yehowa badi pa buloba bujima? (1 Petelo 2:17) Patudi tukonkonona malu ne lubatshi, tudi tumona ne: ‘Nzambi wa ditalala udi ubapaya ne tshintu tshionso tshimpe bua kuenzabu disua diende.’​—Ebelu 13:20, 21, NW.

3. Ntshinyi tshiakenzeka mu Yelushalema mu Pentekoste wa mu 33 B.B., ne mbua tshinyi?

3 Kadi ki mbungi bua Bantemu ba Yehowa budi bujadika ne: Nzambi udi ubanyisha to; divulangana diabu kaditu mene dikemesha Nzambi to. Kavua musungule bena Isalele bualu ‘bavua bapite bantu bakuabu [ku] bungi’ nansha. Bavua mene ‘batambe bantu bonso [ku] bukese.’ (Dutelonome 7:7) Kadi bu muakapanga Isalele lulamatu, mu Pentekoste wa mu 33 B.B., Yehowa wakabanga kuanyisha tshisumbu tshipiatshipia tshivua tshienza ne bayidi ba Yezu Kristo. Yehowa wakabela manyi a nyuma wende, ne bakaya kumpala ne lukunukunu benda bamanyisha bantu bakuabu bulelela budi bumutangila yeye ne Kristo.​—Bienzedi 2:41, 42.

Badi benda baya anu kumpala

4. Bua tshinyi udi mua kuamba ne: tshisumbu tshia bena Kristo ba kumpala tshivua anu tshiya tshitangile kumpala?

4 Mu bidimu lukama bia kumpala, bena mu tshisumbu tshia bena Kristo bavua benda baya anu kumpala, bayisha mu miaba mipiamipia, bavuija bantu bayidi ne benda bajingululula bimpe menemene malu avua Nzambi mulongolole bua kuenza. Bena Kristo ba kumpala bakenda diatshimue ne butoke bua mu nyuma buvua Nzambi ufidila mu mikanda mifundisha ku nyuma wende. Bavua bakumbaja mudimu wabu bualu bapostolo ne bana betu bakuabu bavua baya kubamona ne babakankamija. Malu aa mmafunda bimpe mu Mikanda ya tshiena-Greke ya bena Kristo.​—Bienzedi 10:21, 22; 13:46, 47; 2 Timote 1:13; 4:5; Ebelu 6:1-3; 2 Petelo 3:17, 18.

5. Bua tshinyi bulongolodi bua Yehowa budi buya kumpala lelu, ne bua tshinyi tudi ne bua kuenda nabu diatshimue?

5 Anu bu bena Kristo ba kumpala, Bantemu ba Yehowa ba mu tshikondo tshietu etshi bakabanga ne bantu bakese. (Zekâya 4:8-10) Biangatshile ku ndekelu kua lukama lua bidimu lua 19, kudi malu adi ajadika patoke ne: nyuma wa Nzambi udi wendesha bulongolodi buende. Tudi batungunuke ne kumvua Bible bimpe menemene ne kuenza disua dia Nzambi bualu tudi beyemene nyuma muimpe udi utulombola, katuena beyemene bukole bua bantu to. (Zekâya 4:6) Mpindieu utudi mu ‘matuku a ku nshikidilu,’ bidi ne mushinga wa bungi bua tuetu kuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa budi butangile anu kumpala. (2 Timote 3:1-5) Kuenda diatshimue ne bulongolodi ebu kudi kutuambuluisha bua kulama bimpe ditekemena dietu ne bua kuyisha Bukalenge bua Nzambi bukadi bukokesha, kumpala kua nshikidilu kukuataye bukua-panu ebu.​—Matayo 24:3-14.

6, 7. Bulongolodi bua Yehowa mbuye kumpala mu malu kayi asatu atuamona?

6 Munkatshi muetu mudi bantu badi babuele mu bulongolodi bua Yehowa mu bidimu bia 1920, bia 1930, ne bia 1940. Mu bidimu abi, nnganyi wa kutudi uvua mua kuikala muele meji bua divulangana dia dikema ne didiunda dia bulongolodi ku kakese ku kakese too ne lelu’eu? Elabi meji bua mianda minene idi mienzeke mu tshikondo tshietu etshi! Bushuwa, kuelangana meji bua malu adi Yehowa muenze ne bantu bende badiye ulombola kudi kutuambuluisha bikole mu nyuma.

7 Mukalenge Davidi wakakatshila bikole pakamonaye malu a dikema avua Yehowa muenze. Wakamba ne: ‘Bingakeba bua kualondolola ne bua kuambila bantu malu aa, neampite bua kuabala.’ (Musambu 40:5) Tuetu petu katuena mua kukokesha bua kulondela bantu malu onso manene adi Yehowa muenze mu matuku etu aa. Nansha nanku, tumonayi mudi bulongolodi bua Yehowa buye kumpala mu malu asatu: (1) butoke bua mu nyuma butudi tupeta kakese ku kakese, (2) mudimu wa buambi mulengeja ne muvudija, ne (3) malu adibu balengeje pa dîba diakanyine mu bulongolodi.

Tudi ne dianyisha bua butoke bua mu nyuma

8. Bilondeshile Nsumuinu 4:18, butoke bua mu nyuma mbutuambuluishe bua kujingulula tshinyi bua Bukalenge?

8 Mêyi a mu Nsumuinu 4:18 mmakumbane bua bidi bitangila butoke bua mu nyuma butudi bapete kakese kakese. Adi amba ne: ‘Njila wa bantu bakane udi bu dîba dia kabundubundu, didi ditema ne dikenkakenka too ne pakumbana dîba dia munda munya.’ Tudi ne dianyisha dia bungi bua butoke bua mu nyuma butudi bapete ku kakese ku kakese! Bakakula bua Bukalenge bua Nzambi mu mpungilu wakenzeka mu 1919 mu Cedar Point, ku Ohio. Bukalenge ebu ke budi Yehowa utumbisha nabu dîna diende ne ubingisha nabu bumfumu buende. Nenku, butoke bua mu nyuma mbutuambuluishe bua kujingulula ne: kubangila ku Genese too ne ku Buakabuluibua, Bible udi ujadika mudi Yehowa mulongolole bua kutumbisha dîna diende ku diambuluisha dia Bukalenge bulombola kudi Muanende. Bukalenge ebu ke ditekemena dinene didi nadi bantu bonso badi banange buakane.​—Matayo 12:18, 21.

9, 10. Mu bidimu bia 1920, ntshinyi tshiakambabu bua Bukalenge ne bua malongolodi abidi adi aluishangana, ne mmunyi mudi muanda eu mutuambuluishe?

9 Mu mpungilu wa mu Cedar Point wakenzeka mu 1922, Joseph Rutherford (ngamba-malu wakenza muyuki wa nshindamenu) wakalomba bantu ba Nzambi bua ‘bamanyishe, bamanyishe, bamanyishe Mukalenge ne Bukalenge buende.’ Mu tshiena-bualu tshia “Diledibua dia tshisamba,” tshiakapatuka mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 Luabanya 1925 (Angl.), bakakulamu bua bujinguludi bua mu nyuma buvua butangila milayi ikavua miambe bua dijadika dia Bukalenge bua Nzambi mu 1914. Mu bidimu bia 1920, bakajingulula kabidi ne: kudi bulongolodi bua Yehowa ne bua Satana, bubidi buawu adi aluishangana. Mvita mmikunze pankatshi pawu, ne tuetu netuikale ku luseke lua buatshimuna anu tuetu bikale tuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa.

10 Mmunyi mudi bukenke bua mu nyuma ebu butuambuluishe? Bu mudi Bukalenge bua Nzambi ne Mukalenge Yezu Kristo kabayi ba pa buloba ebu, nansha tuetu petu katuena mua kuikala ba pa buloba nansha. Tuetu bashale batapuluke ku ba pa buloba, tudi tuleja ne: tudi ku luseke lua bulelela. (Yone 17:16; 18:37) Patudi tumona bungi bua ntatu idi ikuata bantu ba tshikondo etshi tshibi, tudi ne dianyisha dia bungi bua mutudi katuyi ba mu bulongolodi bua Satana! Ne tudi ba diakalenga bua mudi bulongolodi bua Yehowa buikale butukuba mu nyuma!

11. Ndîna kayi dia mu Bible diakangata bantu ba Nzambi mu 1931?

11 Mu mpungilu wa mu 1931 wakenzeka mu Columbus, ku Ohio, bakafila diumvuija diakane bua Yeshaya 43:10-12. Balongi ba Bible bakangata dîna disunguluke dia Bantemu ba Yehowa. Ndiakalenga bunene kayipu dia kumanyisha dîna dia Nzambi bua se: bantu bakuabu bamone mua kupanda!​—Musambu 83:18; Lomo 10:13.

12. Mbutoke kayi bua mu nyuma buakafilabu mu 1935 bua musumba munene?

12 Kumpala kua bidimu bia 1930, bantu ba Nzambi ba bungi bavua benze bu bavua belakana bua ditekemena dia muoyo uvuabu bindile. Bamue bavua ne meji matuma ku muoyo wa mu diulu, kadi eku malongesha a mu Bible adi akula bua mparadizu wa pa buloba mikale abasankisha bikole. Mu mpungilu wa mu 1935 wakenzeka mu Washington, D.C., biakafila disanka dinene bua kumvua ne: tshisumbu tshinene anyi musumba munene wa mu Buakabuluibua nshapita wa 7 mbantu badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo pa buloba. Kubangila anu dîba adi, disangisha dia musumba munene ndiye kumpala ne lubilu lukole menemene. Katuenaku ne dianyisha bua mutudi bajingulule tshilumbu tshia musumba munene etshi anyi? Dimanya dia se: badi benda basangisha bantu ba bungi ba mu matunga onso, bisamba, ne miakulu yonso, didi ditusaka bua kuambuluja ne kuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa.

13. Ntshilumbu tshinene kayi tshiakalejabu mu mpungilu wa mu Saint Louis mu 1941?

13 Mu mpungilu wa mu 1941 mu Saint Louis, mu Missouri, bakakula bua tshilumbu tshinene tshidi tshitangila bantu bonso. Ntshilumbu tshia bukokeshi anyi bumfumu bua diulu ne buloba. Etshi ntshilumbu tshidibu ne bua kukosa mu mutantshi mukese eu, ne dituku dinene didi dikuatshisha buôwa didi dienda dilua lubilu bua kukosa tshilumbu etshi! Mu 1941 bakakula kabidi bua tshilumbu tshikuabu tshia lulamatu, ludi luambuluisha yonso wa kutudi bua kuleja bikalaye ku luseke lua bumfumu bua Nzambi.

14. Mu mpungilu wa bantu bafumine mu matunga mavule wa mu 1950, ntshinyi tshiakambabu bua bakokeshi ba mu Yeshaya 32:1, 2?

14 Mu mpungilu wa bantu bafumine mu matunga a bungi wakenzeka mu tshimenga tshia New York mu 1950, bakumvuija bimpe menemene muanda udi utangila bakokeshi badibu bambe mu Yeshaya 32:1, 2. Tshivua tshikondo tshia disanka dinene pakenza Muanetu Frederick Franz muyuki pa muanda eu ne kumvuijaye ne: bakokeshi ba mu buloba bupiabupia bavua munkatshi muetu. Mu mpungilu au ne mu mikuabu yakalonda, muakapatuka nkenke mivule ya butoke bua mu nyuma. (Musambu 97:11) Tudi ne dianyisha dia bungi bua mudi njila wetu muikale ‘bu dîba dia kabundubundu, didi ditema ne dikenkakenka too ne pakumbana dîba dia munda munya’!

Tudi tuya kumpala mu mudimu wetu

15, 16. (a) Mmalu kayi adi aleja ne: tuvua baye kumpala mu mudimu wetu mu bidimu bia 1920 ne bia 1930? (b) Mmikanda kayi idi miambuluishe bua kuvudija lubilu lua mudimu wa bena Kristo mu bidimu bidi panshi ebi?

15 Mushindu muibidi udi bulongolodi bua Yehowa buye kumpala udi utangila mudimu wetu munene: kuyisha Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi. (Matayo 28:19, 20; Mâko 13:10) Bua kukumbaja mudimu eu, bulongolodi butu butuambile bua tuetu kuvudija mudimu wetu. Mu 1922 bakalomba bena Kristo bonso bua kuyisha. Yonso wa kudibu uvua ne bua kukenkesha butoke buende ne kuenza mudimu wa kumanyisha bulelela. (Matayo 5:14-16) Mu 1927 bakapangadija bua kuteka Dia lumingu bu dituku dia kuyisha. Kubangila mu Luishi 1940, Bantemu bakabanga kuya misangu yonso mu njila ya mu turtshie tua bangenda-mushinga benda babanyina bantu Tshibumba tshia Nsentedi ne Consolation (ta Réveillez-vous! mpindieu).

16 Mu tshidimu tshia 1937 bakapatula kakanda ka Dilonga dia Tshitembelu (Angl.), kavua kaleja mushinga wa kupinganyina bantu bua kubalongesha bulelela bua mu Bible. Mu bidimu biakalonda, bakatamba kukankamija Bantemu bua kulombola malonga a Bible. Mukanda wa “Que Dieu soit reconnu pour vrai!” mupatula mu 1946 ne wa Bulelela budi bufikisha ku muoyo wa kashidi mupatula mu 1968 yakambuluisha bua kulongesha bantu Bible ne lukasa. Lelu tudi ne mukanda wa Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi. Kulonga malu adi mu mikanda eyi kudi kutupesha dimanya dia nshindamenu dia mu Bible didi dituambuluisha bua kuvuija bantu bayidi.

Tudi tuya kumpala ne malu adibu balengeja mu bulongolodi

17. Bilondeshile Yeshaya 60:17, mmunyi mudi bulongolodi bua Yehowa buye kumpala?

17 Mushindu muisatu udi bulongolodi bua Yehowa buye kumpala udi utangila malu adibu balengeja mu bulongolodi. Bilondeshile Yeshaya 60:17, Yehowa wakalaya ne: ‘Nendue ne or mu muaba muakadi tshiamu tshia mitaku, nendue ne argent mu muaba muakadi tshiamu tshifike, nendue ne tshiamu tshia mitaku mu muaba muakadi mabaya, ne tshiamu tshifike mu muaba muakadi mabue. Nemvuije ditalala [bu batangidi] bebe, nemvuije buakane [bu baludiki ba mudimu] bebe.’ Bilondeshile mulayi eu, mbangate mapangadika bua kulengeja mushindu wa kuludika mudimu wa kuyisha Bukalenge ne wa kudisha mikoko.

18, 19. Mmalu kayi adibu balengeje mu bulongolodi munkatshi mua bidimu bia bungi?

18 Mu 1919, bakateka muludiki wa mudimu mu tshisumbu tshionso tshivua tshikengela kutshilongolola bua mudimu wa buambi. Muanda eu wakatuma mudimu wa buambi kumpala. Dielela bakulu ne ba-diakre tukanda diakajika mu 1932, tuetu kulekela dienza malu bilondeshile mêyi a demokrasi. Muanda mukuabu munene wakenzeka mu 1938, pakatuadijabu kuteka basadidi bonso ba mu tshisumbu mu mushindu mutambe kupetangana ne uvuabu bateka bantu mu tshisumbu tshia bena Kristo ba kumpala bilondeshile mêyi a teokrasi. (Bienzedi 14:23; 1 Timote 4:14) Mu 1972 bakateka batangidi ne basadidi ba mudimu bua kuambuluishabu anu muvuabu benza kudi balume aba munkatshi mua bena Kristo ba kumpala. Pamutu pa kuikala ne muntu umue patupu udi mutangidi wa tshisumbu, Filipoi 1:1 ne mvese mikuabu idi ileja ne: bantu badi bakumbaja malu adi Bible ulomba bua kuikala batangidi, badi benza kasumbu ka bakulu.​—Bienzedi 20:28; Efeso 4:11, 12.

19 Mu 1975 bakenza bua komite ya Kasumbu Kaludiki ka Bantemu ba Yehowa ikale ilombola midimu ya bulongolodi bua Nzambi pa buloba bujima. Bakateka Komite ya Filiale bua kuludika mudimu mu bitupa bidibu bayikosele. Katshia anu dîba adi, badi benda bapepeja mudimu ku biro bidi bilombola mudimu wa Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima ne ku filiale ya Société Watch Tower bua kumona mua “kusunguluja tshidi tshipite [mushinga].” (Filipoi 1:9, 10, MMM) Balami-bindondi ba Kristo badi ne bujitu bua kuikala bantunga-mulongo mu mudimu wa kumanyisha lumu luimpe, kulongesha tshisumbu ne kulama bimpe mikoko ya Nzambi.​—1 Timote 4:16; Ebelu 13:7, 17; 1 Petelo 5:2, 3.

Yezu udi ulombola ne tshisumi

20. Kuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa kudi kutulomba bua kumanya tshinyi bua muanzu wa Yezu?

20 Kuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa budi buenda buya kumpala kudi kutulomba bua tuikale bamanye muanzu udi Nzambi mupeshe Yezu Kristo wa kuikala “ku mutu kua [tshisumbu].” (Efeso 5:22, 23) Mêyi adi mu Yeshaya 55:4 adi kabidi ne mushinga, adi amba ne: ‘Monayi, [meme Yehowa] ngakamusungula bu mumanyi wanyi kudi bantu, bu [mulombodi] wabu ne kapitene ka bantu.’ Kakuyi mpata, Yezu mmumanye bua kulombola bimpe. Mmumanye kabidi mikoko yende ne bienzedi biayi. Pakakonkononaye bisumbu muanda-mutekete bia mu Asia Mukese, wakamba misangu itanu mijima ne: “Ndi mumanye bienzedi biebe.” (Buakabuluibua 2:2, 19; 3:1, 8, 15) Yezu mmumanye kabidi majinga etu anu mudi Tatuende Yehowa muamanye. Kumpala kua Yezu kulongeshaye disambila dia tshilejilu, wakamba ne: ‘Tatu wenu udi mumanye binudi nabi bualu diambedi kanuyi banji kumulomba.’​—Matayo 6:8-13.

21. Mmunyi mudi bulombodi bua Yezu bumueneka mu tshisumbu tshia bena Kristo?

21 Mmunyi mudi bulombodi bua Yezu bumueneka? Budi bumuenekela kudi batangidi bena Kristo ta “mapa mikale bantu.” (Efeso 4:8, NW) Buakabuluibua 1:16 udi wamba ne: batangidi bela manyi badi mu tshianza tshia balume tshia Kristo, mmumue ne: udi ubalombola. Lelu, Yezu udi ulombola malu adi atangila bakulu, nansha buobu bikale ne ditekemena dia kupeta muoyo mu diulu anyi pa buloba. Anu mutudi bumvuije mu tshiena-bualu tshia kumpala, mbabateke kudi nyuma muimpe mu diumvuangana ne malu malomba mu Bible. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Mu bidimu lukama bia kumpala, bakulu ba mu Yelushalema bavua benza kasumbu kaludiki kavua katangila bisumbu ne mudimu wa diyisha Bukalenge. Bulongolodi bua Yehowa budi bulonda tshilejilu tshia muomumue lelu’eu.

Tuendayi diatshimue ne bulongolodi!

22. Ndiambuluisha kayi didi Kasumbu Kaludiki kafila?

22 Yezu mmufile midimu ya Bukalenge ya pa buloba bujima kudi “mupika wa lulamatu ne wa budimu,” muleja mpala kudi Kasumbu Kaludiki ka Bantemu ba Yehowa. (Matayo 24:45-47, NW) Mudimu wa kumpala udi nawu Kasumbu Kaludiki ngua kulongolola malongesha ne mibelu ya mu nyuma bua tshisumbu tshia bena Kristo. (Bienzedi 6:1-6) Nansha nanku, padi bipupu bikuata batendeledi netu, Kasumbu Kaludiki kadi kalomba tshisumbu tshimue anyi bisumbu bivule bimanyike kua mbulamatadi bua kufila diambuluisha ne kulongolola nansha kuibakulula nzubu ya bana betu ne Nzubu ya Bukalenge idi minyanguke. Bikalabu bakengesha bamue bena Kristo ne tshikisu, badi bangata mapangadika bua kubakolesha mu nyuma. Ne badi benza muabu muonso bua kutuma mudimu wa buambi kumpala nansha mu ‘[tshikondo] tshidi katshiyi tshiakane.’​—2 Timote 4:1, 2.

23, 24. Nansha bualu kayi bukuate bantu bende, ntshinyi tshidi Yehowa ubapesha misangu yonso, ne tudi ne bua kuikala badisuike bua kuenza tshinyi?

23 Nansha bualu kayi bukuate bantu bende, Yehowa udi anu ubapesha biakudia ne mibelu ya mu nyuma bidibu nabi dijinga. Nzambi udi kabidi upesha bana betu buomekela majitu bujinguludi ne lungenyi lutue bua kudilongololabu bua didiunda ne mashintuluka bienzeka mu bulongolodi buende. (Dutelonome 34:9; Efeso 1:16, 17) Kakuyi mpata, Yehowa udi utupesha bitudi nabi dijinga bua tuetu kuenza mudimu wa divuija bantu bayidi ne bua kukumbaja mudimu eu pa buloba bujima.​—2 Timote 4:5.

24 Tudi bashindike bikole se: Yehowa kakulekela badi bamulamate nansha kakese; neabapikule ku “dikenga dinene” didi dilua kumpala. (Buakabuluibua 7:9-14; Musambu 94:14; 2 Petelo 2:9) Tudi ne bijadiki bikole bidi bitusaka bua kulama dieyemena dikole dituvua nadi kumpala too ne ku nshikidilu. (Ebelu 3:14) Nanku tuikalayi badisuike bua kuenda diatshimue ne bulongolodi bua Yehowa.

Newandamune munyi?

• Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: bulongolodi bua Yehowa budi butungunuka ne kuya kumpala?

• Mbijadiki kayi bitudi nabi bidi bileja ne: bantu ba Nzambi badi benda bapeta butoke bua mu nyuma kakese kakese?

• Mmunyi mudibu bafike ku dilengeja mudimu wa bena Kristo?

• Mmalu kayi adibu balengeje pa dîba diakanyine mu bulongolodi munkatshi mua bantu ba Yehowa?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Anu bu Davidi, katuena mua kubala malu onso a kukema adi Yehowa muenze

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Malu adibu balengeje pa dîba diakanyine mu bulongolodi mmambuluishe tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi