Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikadi pabuipi!

Dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikadi pabuipi!

Dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikadi pabuipi!

‘Dituku dinene dia Yehowa didi pabuipi; didi pabuipi ne didi didiendesha lukasa!’​—SEFANYA 1:14.

1. Ndidimuija kayi diakamanyisha Nzambi mukana mua Sefanya?

 YEHOWA NZAMBI ukadi pa kubutula bantu babi. Teleja! Umvua mudiye udimuija bantu: ‘Nembutule bantu, nembutule bukua-bantu panshi pa buloba.’ (Sefanya 1:3) Mêyi a Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa aa avua mamba mukana mua muprofete wende Sefanya, uvua pamu’apa muana wa muana wa muikulu wa Hezikiya Mukalenge wa lulamatu. Mêyi aa akambaye mu matuku a Yoshiya Mukalenge muimpe avua amanyisha dikenga divua ne bua kukuata bantu babi bavua basombele mu ditunga dia Yuda.

2. Bua tshinyi malu akenza Yoshiya kaakapangisha dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa bua kuluadi?

2 Kakuyi mpata, malu akamanyisha muprofete Sefanya ke akatamba kusaka nsonga Yoshiya bua kumbusha ntendelelu mubi mu Yuda. Mukalenge wakumbusha ntendelelu wa dishima mu Yuda, kadi kakajikija bubi buonso buvua butangalake mu bantu to. Kakajikija mpekatu ya kakuende Mukalenge Manashe, uvua ‘mûje Yelushalema tente ne mashi a bantu bakadi kabayi ne bilumbu’ nansha. (2 Bakelenge 24:3, 4; 2 Kulondolola 34:3) Ke bualu kayi dituku dia Yehowa divua anu ne bua kulua.

3. Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: kudi mushindu wa kupanduka mu “dituku dia tshiji tshia Yehowa”?

3 Nansha nanku, kuvua bantu bavua ne bua kupanduka mu dituku divua dikuatshisha buôwa adi. Ke bualu kayi muprofete wa Nzambi wakabela bantu ne: ‘Diambedi mukenji kauyi muanji kukola, diambedi dituku kadiyi dianji kupita lubilu bu mudi bisote bipepuka, diambedi tshiji tshikole tshia Yehowa katshiyi tshianji kufika kunudi; diambedi dituku dia tshiji tshia Yehowa kadiyi dianji kufika kunudi. Kebayi Yehowa, nuenu bena [bupuekele] bonso ba pa buloba, badi batumikila mikenji yende; kebayi buakane, kebayi [bupuekele]; bumue nebanusokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa.’ (Sefanya 2:2, 3) Tuikale bamanye ne: kudi mushindu wa kupanduka mu dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa. Kadi tuanji tukonkononayi mukanda wa mu Bible udi ne dîna ne: Sefanya. Bakaufunda mu Yuda kumpala kua 648 K.B.B., ne udi “dîyi dia mulayi” dia Nzambi ditudi ne bua kuteleja ne ntema mikole.​—2 Petelo 1:19, NW.

Yehowa udi wolola tshianza

4, 5. Mmunyi muvua mêyi a mu Sefanya 1:1-3 makumbanyine benji ba malu mabi ba mu Yuda?

4 ‘Dîyi dia Yehowa diakalua kudi’ Sefanya didi dituadija ne didimuija ditukadi batele ku mbangilu. Nzambi udi umanyisha ne: ‘Nembutule bintu bionso panshi pa buloba kabutu. Nembutule bantu ne nyama, nembutule nyunyi ya mulu ne minyinyi ya mu mâyi manene; nengumbushe bilenduishi ne benji ba malu mabi diatshimue. Yehowa udi wamba ne: Nembutule bukua-bantu panshi pa buloba.’​—Sefanya 1:1-3.

5 Bushuwa, Yehowa uvua ne bua kujikija malu mabi avua matangalake bikole mu ditunga dia Yuda. Nnganyi uvua Nzambi ne bua kutuma bua ‘kubutula bintu bionso panshi pa buloba’? Bu mudibi bimueneka ne: Sefanya uvua mumanyishe mulayi wende ku ntuadijilu kua bukokeshi bua Mukalenge Yoshiya, buakatuadija mu 659 K.B.B., mêyi a mulayi aa akakumbana pakalua bena Babulona mu 607 K.B.B., kubutulabu Yuda ne Yelushalema tshimenga tshiende tshikulu. Mu tshikondo atshi, ‘bakabutula’ benji ba malu mabi mu Yuda.

6-8. Mmalu kayi avua Sefanya 1:4-6 mumanyishe, ne mmunyi muvua mulayi au mukumbane mu Yuda wa kale?

6 Sefanya 1:4-6 wakamanyisha tshivua Nzambi ne bua kuenzela batendeledi ba nzambi ya dishima ne: ‘Nengolole tshianza tshianyi bua kukuma bena Yuda ne bonso badi bashikame mu Yelushalema; nengumbushe batendeledi ba Bâla ku muaba eu, too ne ku difuka diabu dionso; nengumbushe dîna dia balami ba mpingu ne dia bakuidi babi diatshimue nabu; ne badi batendelela bintu bia mu diulu pa mitu pa nzubu yabu; badi batendelela ne badi baditshipa kudi Yehowa, ne badi baditshipa kudi Milekoma diatshimue. Nengumbushe kabidi badi balekela kulonda Yehowa ne badi kabayi bakeba Yehowa, kabayi bamulombe lungenyi luende.’

7 Yehowa uvua molole tshianza tshiende bua kubutula bantu ba mu Yuda ne ba mu Yelushalema. Uvua muangate dipangadika dia kubutula batendeledi ba Bâla, nzambi wa bufuke wa bena Kanâna. Bavua babikila nzambi mishilangane ya mu Kanâna ne: Bâla, bualu bantu bavua bayitendelela bavua bela meji ne: nzambi ayi ivua ne bukole bua kuenza bualu kampanda mu imue miaba misunguluke. Tshilejilu, kuvua Bâla uvua bena Moaba ne bena Midiana batendelela ku Mukuna wa Peô. (Nomba 25:1, 3, 6) Yehowa uvua ne bua kubutula bakuidi ba Bâla bavua mu Yuda mujima ne bakuidi bena Lewi bapange lulamatu bavua bashipa mikenji ya Nzambi mu disomba ne bakuidi ba Bâla.​—Ekesode 20:2, 3.

8 Nzambi uvua ne bua kubutula kabidi bantu bavua “batendelela bintu bia mu diulu,” bimueneka ne: bavua benza lubuku lua mitoto ne batendelela dîba. (2 Bakelenge 23:11; Yelemiya 19:13; 32:29) Tshiji tshia Nzambi tshivua ne bua kukuata kabidi bantu bavua bakeba kusambakaja ntendelelu mulelela ne wa dishima, ‘baditshipa kudi Yehowa ne kudi Milekoma.’ Pamu’apa Milekoma ndîna dikuabu dia Moleke, nzambi munene wa bena Amona. Bavua balambula Moleke bana mu kapia.​—1 Bakelenge 11:5; Yelemiya 32:35.

Nshikidilu wa Bukua-buena-Kristo ukadi pabuipi!

9. (a) Bukua-buena-Kristo mbupie tshibawu tshia malu kayi? (b) Pamutu pa kuikala bu bantu bapange lulamatu ba mu Yuda, ntshinyi tshitudi tuetu ne bua kuikala bapangadije bua kuenza?

9 Bionso ebi bidi mua kutuvuluija bimpe tshilumbu tshia Bukua-buena-Kristo, budi budine mu ntendelelu wa dishima ne mu lubuku lua mitoto ne bufuishe miliyo ya bantu mu mvita idi bamfumu ba bitendelelu bakankamije bantu bua kuluangana! Katuikadi bu bantu bapange lulamatu ba mu Yuda ‘bakalekela kulonda Yehowa,’ kumuelabu lengululayi ne kabatshiyi bamukeba anyi bamulomba lungenyi nansha. Kadi tuetu tuikalayi ne lulamatu kudi Nzambi.

10. Umvuija mulayi wa mu Sefanya 1:7.

10 Mêyi a muprofete adi alonda aa mmakumbanyine benji ba malu mabi ba mu Yuda ne ba mu matuku etu aa. Sefanya 1:7 udi wamba ne: ‘Puwa biebe kumpala kua Mukalenge Yehowa, bualu bua dituku dia Yehowa didi pabuipi! Bualu bua Yehowa wakumana kulongolola mulambu; wakujidila bantu bakubikilaye bua kudia nende bidia.’ Bidi bimueneka ne: bantu aba ‘bakabikilaye’ bavua bena Kasada baluishi ba Yuda. “Mulambu” au uvua Yuda ne tshimenga tshiende tshikulu. Nenku Sefanya wakamanyisha dijinga dia Nzambi dia kubutula Yelushalema, ne mulayi eu uvua umanyisha kabidi kabutu ka Bukua-buena-Kristo. Bushuwa, bu mudi dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikale pabuipi bikole lelu, buloba bujima budi ne bua ‘kupuwa kumpala kua Mukalenge Yehowa’ ne kuteleja tshidiye wamba mukana mua “kasumbu kakese” ka bayidi ba Yezu bela manyi ne balunda babu, “mikoko [yende] mikuabo.” (Luka 12:32; Yone 10:16, MML) Dibutuka ndindile bonso babenga kuteleja ne baleja mudibu babenge Bukalenge bua Nzambi.​—Musambu 2:1, 2.

Mu katupa kîpi emu, dituku dia miadi!

11. Fila lungenyi lunene ludi mu Sefanya 1:8-11.

11 Sefanya 1:8-11 udi wamba bua dituku dia Yehowa ne: ‘Mu dituku didibu bafila mulambu wa Yehowa nenkengeshe bakokeshi ne bana ba mukalenge, ne bonso bakuabu badi baluata bivualu bia bantu ba bende. Mu dituku adi nenkengeshe muntu yonso udi ubandila pa mutu pa mushiku wa mbelu, ne badi buuja nzubu wa mukalenge wabu tente ne malu a tshimbambila ne mashimi adibu badingangana nawu. Yehowa udi wamba ne: mu dituku adi tshiona tshia muadi netshifume ku Tshiibi tshia Mishipa, miadi neyifume ku luseke luibidi lua musoko, mukungulu wa diupuka dia musoko neumvuike ku mikuna. Asayi miadi, nuenu badi bashikame mu Maketesha, bualu bua bantu bonso ba mu Kanâna nebabutuke; bonso badi [bapima] bujitu bua biamu bia argent nebashipibue.’

12. Mmunyi mudi bamue bantu “baluata bivualu bia bantu ba bende”?

12 Bavua ne bua kupingana Mukalenge Yoshiya mu nkuasa kudi Yehoaza, Yehoyakima ne Yehoyakina. Pashishe kuvua ne bua kulua bukokeshi bua Sedekiya, dîba divuabu ne bua kubutula Yelushalema. Nansha muvua dikenga edi dienda disemena pabuipi, bidi bimueneka ne: bamue bavua “baluata bivualu bia bantu ba bende” bua babanyishe kudi bisamba bivuabu nabi mutumba. Bia muomumue, bantu ba bungi lelu’eu badi baleja patoke mu mishindu ya bungi ne: kabena mu bulongolodi bua Yehowa to. Bu mudibu mu bulongolodi bua Satana, nebapete dinyoka.

13. Bilondeshile mulayi wa Sefanya, ntshinyi tshivua ne bua kuenzeka pavua bena Babulona ne bua kuela Yelushalema mvita?

13 “Dituku adi” divua Yuda ne bua kubutuka didi dipetangana ne didi Yehowa ne bua kubutula baluishi bende, kujikija malu mabi ne kuleja ne: yeye ke udi ku mutu kua bionso. Pavua bena Babulona bela Yelushalema mvita, muadi uvua ne bua kufumina ku Tshiibi tshia Mishipa. Pamu’apa bavua batshibikila nanku bualu tshivua pabuipi ne tshisalu tshia mishipa. (Nehemiya 13:16) Basalayi bena Babulona bakabuelela muaba uvuabu babikila ne: luseke luibidi, ne ‘mukungulu wa diupuka’ udi mua kuikala mutoyi wa bena Kasada bavua benda basemena pabuipi. Kuvua ne bua kuikala “miadi” ya bena mu Maketesha, pamu’apa ntshitupa tshia ku mutu tshia tshibandabanda tshia Tyropôn. Bua tshinyi bavua ne bua kudila? Bualu mudimu wa bungenda ne wa “badi bapima bujitu bua biamu bia argent” uvua ne bua kujikamu.

14. Mmunyi muvua Nzambi ne bua kukonkonona bikole bantu bavua bamba muvuabu batendeledi bende?

14 Mmunyi muvua Yehowa ne bua kukonkonona bikole bantu bavua bamba muvuabu bamutendelela? Mulayi udi utungunuka wamba ne: “Dituku adio, nenkalule Yeruzaleme ne bimunyi bia kapia, nnyoke bantu badi basombe talalaa, bu mudi binyindanyinda bia maluvu bibatama mu tshilowa, bambilangana ne: [Yehowa] kena mua kutuenzela bualu buimpe nansha bubi. Biuma biabo nebabipawule, nebanyangakaje nzubu yabo. Bobo base nzubu, kabakusombamu, bobo badime madimi a mvinyo, kabakunua mvinyo yamu.”​—Sefanya 1:12, 13, MMM.

15. (a) Ntshinyi tshivua ne bua kuenzekela bakuidi batontolodi ba mu Yelushalema? (b) Ntshinyi tshiafikila bantu badi mu ntendelelu wa dishima lelu’eu?

15 Bakuidi batontolodi ba mu Yelushalema bavua basambakaja ntendelelu wa Yehowa ne ntendelelu wa dishima. Nansha muvuabu bamona ne: kakuvua bualu bubi buvua mua kubavuila, Nzambi uvua ne bua kubakeba muenze bu uvua ne miendu ya bukenke buvua ne bua kubuela too ne mu miaba ya mîdima ya mu nyuma ivuabu basokome. Kakuvua muntu uvua mua kupanga kumvua dimanyisha dia kabutu ka Nzambi, ne kakuvua muntu uvua mua kupandukaku nansha. Batontolodi abu bavua kabayi bamona bu kudi bualu bavua babatame panshi bu binyindanyinda mu tshilowa tshia maluvu. Kabavua basue kumvua dimanyisha dia se: Nzambi uvua ne bua kukosa tshilumbu tshia malu a bantu nansha. Kadi kabavua mua kupanduka ku kabutu kavua Nzambi ubatumina to. Bia muomumue, bantu badi mu ntendelelu wa dishima lelu, nansha bena mu Bukua-buena-Kristo ne aba badi bumbuke mu ntendelelu wa Yehowa kabakupanduka pabu to. Badi babenga ne: aa ki ‘mmatuku a ku nshikidilu,’ bamba mu mutshima wabu ne: “Yehowa kena mua kutuenzela bualu buimpe nansha bubi.” Badi mu ntupakanyi ya dikema!​—2 Timote 3:1-5; 2 Petelo 3:3, 4, 10.

16. Ntshinyi tshivua ne bua kuenzeka pavua Nzambi ne bua kubutula Yuda, ne dimanya dia bualu ebu didi ne bua kutusaka ku dienza tshinyi?

16 Bavua badimuije batontolodi ba mu Yuda ne: bena Babulona bavua ne bua kupawula bubanji buabu, kunyangakaja nzubu yabu ne kuangata tumuma tuabu tua mvinyo. Biuma kabivua ne bua kuikala ne mushinga to pavua Yehowa ubutula Yuda. Ke muenzekabi kabidi pikala dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa ne bua kukuata bena panu. Nenku tuikalayi tumona malu ne dîsu dia mu nyuma ne ‘tudibutshile bintu mu diulu’ pa kuteka mudimu wa Yehowa pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu!​—Matayo 6:19-21, 33.

‘Dituku dinene dia Yehowa didi pabuipi’

17. Mmunyi mudi Sefanya 1:14-16 uleja ne: dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikadi pabuipi menemene?

17 Dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa didi pabuipi menemene anyi? Bilondeshile Sefanya 1:14-16, Nzambi udi utujadikila nenku: ‘Dituku dinene dia Yehowa didi pabuipi; didi pabuipi ne didi didiendesha lukasa! Tshiona tshia dituku dia Yehowa tshidiku; muena bukitu neadile bikole mu dîba adi. Dituku adi ndituku dia njiya, ndituku dia ntatu ne kanyinganyinga, ndituku dia kunyanguka ne kubutuka, ndituku dia mîdima ne mufitu, ndituku dia matutu ne mîdima mikole, ndituku dia kuela kua mpungi ne kua mbila ya mvita bua kuluisha bena misoko mikoleshibue ne ngumbu ya mvita, ne bua kubumbula bibumba bia ku matumba a ngumbu.’

18. Bua tshinyi katuena ne bua kuamba ne: dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa ditshidi kule menemene?

18 Bavua badimuije bakuidi, bakokeshi ne bantu bena mpekatu ba mu Yuda ne: ‘dituku dinene dia Yehowa divua pabuipi.’ ‘Dituku dia Yehowa divua ne bua kudiendesha lukasa’ bua Yuda. Ke mudibi kabidi bua tshikondo tshietu etshi. Muntu kedi meji ne: dituku dialua Yehowa kubutula bantu babi ditshidi kule menemene to. Anu muvua Nzambi mutume kabutu ne lukasa mu Yuda, ke muikalaye mua kuendesha dituku diende dia kabutu ne “lukasa”. (Buakabuluibua 16:14, 16) Bantu bonso badi bapepeja madimuija a Yehowa adibu babamanyisha kudi Bantemu bende, ne bonso badi babenga kubuela mu ntendelelu mulelela nebapete makenga makole tshikondo atshi!

19, 20. (a) Ng’amue malu kayi akenzeka pavua Yehowa mujikijile Yuda ne Yelushalema tshiji tshiende? (b) Nnkonko kayi idi ijuka pa kumona ne: kabutu kadi kindile bena panu nekakuate babi ne nekashiye bakane?

19 Dituku divua Nzambi mujikijile Yuda ne Yelushalema tshiji tshiende divua ‘dituku dia ntatu ne kanyinganyinga.’ Basalayi bena Babulona bakakebela bena Yuda makenga a bungi ne kanyinganyinga kakapetabu kumpala kua buobu kufua ne kubutuka. ‘Dituku [adi] dia kunyanguka ne kubutuka’ divua dia mîdima, matutu ne mufitu, ne mîdima mikole. Pamu’apa bintu ebi kabivua anu bia mu tshimfuanyi to, kadi bivua kabidi bilelela, bualu muishi ne bitalu bia bantu bivua bitangalake miaba yonso. Divua ‘dituku dia kuela kua mpungi ne kua mbila ya mvita,’ kadi madimuija onso aa akaya panshi.

20 Batentekedi ba mu Yelushalema kabavua ne tshia kuenza to pavua bena Babulona babumbule “bibumba bia ku matumba a ngumbu.” Ngumbu ya bukua-panu ebu bubi kayakuikala ne diambuluisha nansha dikese kumpala kua bia-mvita bia Nzambi bia mu diulu, biangataye musangu wa kumpala bua kubutula nabi babi ne kushiya bakane. Udi muindile bua kupanduka anyi? Udi mulamate bikole ku luseke lua Yehowa, ‘udi ulama bonso badi bamunanga, kadi ubutula bantu babi bonso’ anyi?​—Musambu 145:20.

21, 22. Mmunyi muakumbana mêyi adi mu Sefanya 1:17, 18 matuku etu aa?

21 Dituku dia dilumbuluisha divua Sefanya 1:17, 18 mumanyishe divua dikuatshisha buôwa bua dikema! Yehowa Nzambi udi wamba ne: ‘Nentumine bantu makenga, nebende babubuta bu bantu bafofo, bualu bua bakuenzela Yehowa bibi. Mashi abu neapongoloke panshi bu lupuishi, minyinyi yabu neyimanshibue bu tumvi. Biamu biabu, nansha bia argent nansha bia or, kabiena mua kubapandisha mu dituku dia njiya ya Yehowa; kadi buloba buonso nebupie ku kapia ka mukawu wende. Bualu bua neabutule bantu bonso badi bashikame pa buloba ne dibutula didi dikuatshisha bantu buôwa.’

22 Anu muakenza Yehowa mu matuku a Sefanya, mu katupa kîpi emu ‘bantu bonso badi bashikame pa buloba’ badi babenga bua kuteleja didimuija diende neabatumine makenga. Bu mudibu benzela Nzambi mpekatu, nebende bu bafofo kabayi wa kubambuluisha, kabayi mua kupanduka. Mu dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa, mashi abu ‘neapongoloke panshi bu lupuishi,’ anu bu tshintu tshidi katshiyi ne mushinga. Nshikidilu wabu neikale wa bundu bua dikema, bualu Nzambi neatangalaje mibidi ya bantu babi badi pa buloba (nansha bia munda biabu) ‘bu tumvi.’

23. Nansha muikala bantu babi kabayi mua kupanduka “mu dituku dia njiya ya Yehowa,” nditekemena kayi didi mulayi wa Sefanya ufila?

23 Kakuena muntu udi mua kupandisha bantu badi baluisha Nzambi ne tshisamba tshiende to. Nansha argent peshi or, kakuvua tshintu tshivua mua kupandisha benji ba malu mabi ba mu Yuda, nansha biuma bibumba ne mbuejilu kabiakukuba peshi kupandisha bantu “mu dituku dia njiya ya Yehowa” dikala mua kukuata Bukua-buena-Kristo ne bantu bakuabu bonso ba mu tshikondo etshi tshibi. Mu dituku adi dia kafuayifuayi, ‘buloba buonso nebupie’ ku kapia ka lukunukunu lua Nzambi pabutulaye bantu babi. Bu mutudi tuitabuja dîyi dia mulayi dia Nzambi, tudi batuishibue bua se: tukadi basemene bikole ku ‘tshikondo tshia ku nshikidilu.’ (Danyele 12:4) Dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa dikadi pabuipi, ne mu katupa kîpi emu neabutule baluishi bende. Nansha nanku, mulayi wa Sefanya eu udi utupesha ditekemena dia kupanduka. Kadi ntshinyi tshidibu batulomba bituasua bua batusokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa?

Newandamune munyi?

• Mmunyi muvua mulayi wa Sefanya mukumbanyine Yuda ne Yelushalema?

• Ntshinyi tshiafikila Bukua-buena-Kristo ne bantu babi bonso ba mu tshikondo tshietu etshi?

• Bua tshinyi katuena ne bua kuela meji ne: dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa ditshidi kule menemene?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Sefanya kakatshina bua kumanyisha ne: dituku dia dilumbuluisha dia Yehowa divua pabuipi

[Mêyi a dianyisha]

Biangata mu nkudimuinu wa Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, muikale nkudimuinu wa King James ne wa Revised version

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Dituku dia Yehowa diakakuata Yuda ne Yelushalema pakalua bena Babulona kubutula bimenga ebi mu 607 K.B.B.

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Udi muindile bua kupanduka pikala Yehowa mua kubutula bantu babi anyi?