Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kebayi Yehowa kumpala kua dituku dia tshiji tshiende

Kebayi Yehowa kumpala kua dituku dia tshiji tshiende

Kebayi Yehowa kumpala kua dituku dia tshiji tshiende

‘Kebayi Yehowa, kebayi buakane, kebayi [bupuekele]; bumue nebanusokoke mu dituku dia tshiji dia Yehowa.’​—SEFANYA 2:3.

1. Nnsombelu kayi wa mu nyuma uvua nende Yuda pakatuadija Sefanya buprofete buende?

 SEFANYA wakatuadija buprofete buende mu tshikondo tshivua Yuda muikale mu nsombelu mukole. Nsombelu wa mu nyuma wa tshisamba etshi uvua mubi mutambe. Pamutu pa bantu kueyemena Yehowa, bavua baya kulomba lungenyi kudi bakuidi ba bisamba bia bende ne bena lubuku lua mitoto. Ntendelelu wa Bâla, ne mikiya yende ya malu a bufuke, uvua mutangalake mu ditunga dijima. Bakokeshi, mmumue ne: bakalenge, baminyampala ne balumbuluishi, bavua bakengesha bantu bine bavuabu ne bua kukuba. (Sefanya 1:9; 3:3) Kabiena bitukemesha muakangata Yehowa dipangadika dia ‘kuolola tshianza tshiende’ bua kubutula Yuda ne Yelushalema!​—Sefanya 1:4.

2. Nditekemena kayi divuaku bua basadidi ba Nzambi ba lulamatu bavua mu Yuda?

2 Kadi nansha muvua nsombelu eu mubi, kuvua malu avua afila ditekemena. Yoshiya muana wa Amona uvua mpindieu mu nkuasa wa bumfumu. Nansha mutshivuaye anu nsongalume, uvua munange Yehowa ne muoyo wende mujima. Pavua anu mukalenge mupiamupia eu upingaja ntendelelu mulelela mu Yuda, bivua ne bua kukankamija bikole bantu bakese bavua bashale basadila Yehowa ne lulamatu! Bakuabu bavua mua kubidikija, ne bavua mua kubapandisha pabu mu dituku dia tshiji tshia Yehowa.

Malu atudi ne bua kukumbaja bua kupanduka

3, 4. Mmalu malomba kayi asatu adi muntu yonso ne bua kukumbaja bua kupandukaye mu “dituku dia tshiji tshia Yehowa”?

3 Bamue bantu badiku mua kupanduka mu dituku dia tshiji tshia Yehowa anyi? Eyowa, kadi anu buobu bakumbaje malu malomba asatu adibu baleje mu Sefanya 2:2, 3. Patudi tubala mvese eyi, tutambe kushindamena pa malu malomba aa. Sefanya wakafunda ne: ‘Diambedi mukenji kauyi muanji kukola, diambedi dituku kadiyi dianji kupita lubilu bu mudi bisote bipepuka, diambedi tshiji tshikole tshia Yehowa katshiyi tshianji kufika kunudi; diambedi dituku dia tshiji tshia Yehowa kadiyi dianji kufika kunudi. Kebayi Yehowa, nuenu bena [bupuekele] bonso ba pa buloba, badi batumikila mikenji yende; kebayi buakane, kebayi [bupuekele]; bumue nebanusokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa.’

4 Bua kupanduka, muntu uvua ne bua (1) kukeba Yehowa, (2) kukeba buakane, ne (3) kukeba bupuekele. Tudi ne bua kuangata malu malomba aa ne mushinga wa bungi. Bua tshinyi? Bualu anu muvua Yuda ne Yelushalema bafike mu dituku dia dilubuila Nzambi malu mu lukama lua bidimu lua muanda-mutekete K.B.B., bisamba bia Bukua-buena-Kristo ne bantu babi bonso pamue, nebaluangane mvita ne Yehowa Nzambi mu “dikenga dinene” didi dilua. (Matayo 24:21) Muntu yonso udi musue bua bamusokoke mu tshikondo atshi udi ne bua kuangata dipangadika dinene mpindieu. Dia kuenza tshinyi? Dia kukeba Yehowa, kukeba buakane ne kukeba bupuekele patshidi dîba kuoku apa!

5. ‘Kukeba Yehowa’ kudi kumvuija tshinyi lelu?

5 Udi mua kuamba ne: ‘Ndi musadidi wa Nzambi mudilambule ne mutambule, Ntemu wa Yehowa mujima. Tshienaku mumane kukumbaja malu malomba aa anyi?’ Bua kuamba bualu pa bualu, kudi malu a bungi a kukumbaja pa kumbusha kudilambula kudi Yehowa. Isalele uvua tshisamba tshidilambule, kadi mu matuku a Sefanya bantu ba mu Yuda kabavua benza tshivuabu badilambuile kudi Yehowa to. Ke bua tshinyi Nzambi wakabenga tshisamba atshi. ‘Kukeba Yehowa’ lelu kudi kumvuija kuikala mu bulongolodi bua Nzambi budi pa buloba pa kudia ne kulama nende malanda mimpe. Nkumanya mushindu udi Nzambi umona malu ne kuikala bamanye meji ende. Tudi tukeba Yehowa patudi tulonga Dîyi diende, tushala tuelelapu meji ne tutumikila mibelu idimu. Patudi tusambila ne tshisumi tulomba Yehowa mibelu ne tulonda kudi nyuma wende muimpe ututuma, malanda etu nende adi akola ne bidi bitusaka bua kumusadila ne mutshima wetu wonso, ne muoyo wetu wonso, ne bukole buetu buonso.’​—Dutelonome 6:5; Galatia 5:22-25; Filipoi 4:6, 7; Buakabuluibua 4:11.

6. Mmunyi mutudi ‘tukeba buakane,’ ne bua tshinyi kukeba buakane ki nkukole nansha mu bukua-panu ebu?

6 Bualu bulomba buibidi budibu baleje mu Sefanya 2:3 mbua ‘kukeba buakane.’ Ba bungi ba kutudi mbashintulule nsombelu wabu bikole bua kumona mua kukumbaja malu malomba bua kushisha kutambula. Kadi tshidiku ntshia se: tudi ne bua kutungunuka ne kutumikila mikenji miakane ya Nzambi mu nsombelu wetu mujima. Bamue bakatuadija luendu elu bimpe mbafike mpindieu ku dilekela malu a panu abanyanga. Ki mbipepele bua kukeba buakane to, bualu tudi basombe ne bantu badi bamona tshiendenda tshia masandi, mashimi ne mpekatu mikuabu bu bintu bidi kabiyi bibi. Kadi tuetu bikale ne dijinga dikole dia kusankisha anu Yehowa, tudi mua kufika ku diumbusha mu mitu yetu lungenyi luonso ludi lutusaka bua kukeba bua batuanyishe kudi bena panu. Nzambi kavua wanyisha kabidi Yuda to bualu uvua ulonda dikasa dia bisamba bibi bivuabu nabu mutumba. Nenku pamutu pa kuidikija bena panu, tuikalayi “bidikiji ba Nzambi,” tudienzeje bua kuikala ne “bumuntu bupiabupia buvua bufukibue bilondeshile disua dia Nzambi mu buakane ne lulamatu lulelela.”​—Efeso 4:24; 5:1, NW.

7. Mmunyi mutudi ‘tukeba bupuekele’?

7 Bualu buisatu budibu bambe mu Sefanya 2:3 budi se: bituikala basue bua batusokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa, tudi ne bua ‘kukeba bupuekele.’ Dituku dionso tutu tupetangana ne bantu balume, bakaji ne bansonga badi kabayi ne bupuekele nansha bukese. Buabu buobu, bupole-malu ntshilema. Badi bangata muntu utu ukokela bu muena butekete bua dikema. Badi benzejangana malu ku bukole, bakeba anu bidi bibasankisha buobu, mbena tshitshiu, badi bela meji ne: malu adibu bangata bu “manême” abu ne majinga abu nkayabu ke bintu bidibu ne bua kubakumbajila nansha bia kumona lufu. Netshikale bualu bua dibungama dia bungi bu lungenyi lua mushindu’eu mua kututampakena! Etshi ke tshikondo tshia ‘kukeba bupuekele.’ Mu dienza malu kayi? Kukokela Nzambi, kuitaba dilongesha diende ne budipuekeshi ne kulonda tshidi disua diende.

Bua tshinyi “bumue” nebanusokoke?

8. Diangata muaku “bumue” mu Sefanya 2:3 didi dileja tshinyi?

8 Tangila, Sefanya 2:3 udi wamba ne: “Bumue nebanusokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa.” Bua tshinyi mbangate muaku “bumue” padibu bakula bua ‘bena bupuekele ba pa buloba’? Bushuwa, bena bupuekele abu bakavua benze malu kampanda mimpe, kadi kabavua ne bua kudieyemena to. Kabavua banji kufika ku ndekelu kua muoyo wabu ne lulamatu nansha. Pamu’apa bamue ba kudibu bavua mua kufika ku dienza mpekatu. Ke mudibi kabidi buetu tuetu. Yezu wakamba ne: ‘Wananukila too ne ku nshikidilu neasungidibue.’ (Matayo 24:13) Bushuwa, bua tuetu kupanda mu dituku dia Yehowa bidi bikengela tutungunuke ne kuenza malu adi makane ku mêsu ende. Adi ke dipangadika dikole diudi nadi anyi?

9. Mmalu kayi makane akenza Yoshiya Mukalenge utshivua nsonga?

9 Bidi bimueneka ne: Mukalenge Yoshiya ‘wakakeba Yehowa’ bualu mêyi a Sefanya avua mamulenge ku muoyo. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne: ‘Mu tshidimu tshia muanda-mukulu tshia bukalenge buende, pakatshidiye muana, yeye wakabanga kukeba Yehowa, Nzambi wa Davidi, nkambua wende.’ (2 Kulondolola 34:3) Yoshiya wakatungunuka kabidi ne ‘kukeba buakane,’ bualu tudi tubala ne: ‘Mu tshidimu tshia dikumi ne tshibidi [pavua Yoshiya ne bidimu bu 20] yeye wakabanga kumbusha bioshelu biakadi pa mutu pa mikuna ne mitshi ya Bashela ne mpingu yakasongabu ne mpingu yakatulabu mu Yuda ne Yelushalema. Bakashimbula bioshelu bia Bâla ku mêsu kuende.’ (2 Kulondolola 34:3, 4) Yoshiya ‘wakakeba bupuekele’ kabidi, kuenzaye malu ne budipuekeshi bua kusankisha Yehowa pakumbushaye ntendelelu wa mpingu ne bilele bikuabu bia ntendelelu wa dishima mu buloba abu. Malu aa avua ne bua kuikala masankishe bikole bena bupuekele bakuabu!

10. Ntshinyi tshiakenzeka mu Yuda mu 607 K.B.B., kadi mbanganyi bakapanduka?

10 Bena Yuda ba bungi bakapingana kudi Yehowa tshikondo tshivua Yoshiya ukokesha. Kadi pakafua mukalenge eu, ba bungi bakapingana ku malu abu a kale, ku bilele bivua Nzambi kayi wanyisha nansha kakese. Anu mukavua Yehowa muambe, bena Babulona bakatshimuna Yuda ne kunyangakajabu Yelushalema tshimenga tshikulu tshia Yuda mu 607 K.B.B. Kadi malu onso kaavua manyanguke bua kashidi to. Muprofete Yelemiya, Ebede-meleke muena Etiopia, wa mu ndelanganyi ya Yonadaba, ne bantu bakuabu bavua balamate Nzambi bavua babasokoke mu dituku dia tshiji tshia Yehowa adi.​—Yelemiya 35:18, 19; 39:11, 12, 15-18.

Nuenu baluishi ba Nzambi, manyayi bualu ebu!

11. Bua tshinyi mbikole bua kushala balamate Nzambi lelu, kadi ntshinyi tshidi baluishi ba bantu ba Nzambi ne bua kumanya?

11 Patudi bindile dituku dia tshiji tshia Yehowa diakuata ndongoluelu eu mubi tudi ‘[tupeta] mateta a mishindu ya bungi.’ (Yakobo 1:2) Mu matunga a bungi adi amba mutuwu anemeka budikadidi bua ntendelelu, bamfumu ba bitendelelu bena nsongakaji mbasake bamfumu ba mbulamatadi bua kukengeshabu bikole bantu ba Nzambi. Bantu ba meji mabi badi bashiminyina Bantemu ba Yehowa malu, bamba mudibu “kasumbu ka Nzambi ka njiwu.” Nzambi mmumanye bimpe malu adibu benza aa, ne kabakushala kabayi banyoka nansha. Baluishi bende badi ne bua kumanya tshiakenzekela baluishi ba tshisamba tshia Nzambi, tshilejilu bena Peleshete. Mulayi udi wamba ne: ‘Bualu bua Gaza neashale tshikulu, ne Ashekelona neikale tshipela tshia tshianana. Nebipate ba mu Ashedodo munda munya, nebajule Ekelona too ne ku miji yende.’ Bavua ne bua kubutula bimenga bia bena Peleshete bu mudi Gaza, Ashekelona, Ashedodo ne Ekelona.​—Sefanya 2:4-7.

12. Ntshinyi tshiakafikila bena Peleshete, bena Moaba ne bena Amona?

12 Mulayi udi utungunuka wamba ne: ‘Ngakumvua bibingu bia bena Moaba, ne bipendu bia bena Amona biakupendabu nabi bantu banyi, biakudibandishabu nabi pakasuabu kukepesha mikalu ya buloba bua bantu banyi.’ (Sefanya 2:8) Bulelela, bena Babulona bakakengesha Ejipitu ne Etiopia. Kadi ntshinyi tshivua Nzambi upisha natshi Moaba ne Amona, bisamba bivua bifumine kudi Lota muanabu ne Abalahama? Yehowa wakamanyisha ne: “Moaba neikale bu Sodoma, bena Amona nebikale bu Amola.” Kabayi bu bankambua babu, mbuena kuamba ne: bana ba bakaji babidi ba Lota bakapanduka pakabutula Nzambi Sodoma ne Amola, kabavua mua kukuba bena Moaba ne bena Amona ba ditambisha ku manyoka a Nzambi nansha. (Sefanya 2:9-12; Genese 19:16, 23-26, 36-38) Lelu’eu, bena Peleshete badi penyi ne bimenga biabu? Netuambe tshinyi bua Moaba ne Amona bavua ne ditambisha? Nansha wewe mukebe mushindu kayi, kuakumona bisamba ebi to.

13. Mbintu kayi bia kale biakasokololabu mu Ninewe?

13 Mu tshikondo tshia Sefanya, Ampire wa bena Ashû uvua mutumbe bikole menemene. Mulongi wa bintu bia kale Austen Layard wakumvuija tshimue tshitupa tshia nzubu wa mukalenge tshivuaye musokolole mu Ninewe, tshimenga tshikulu tshia Ashû, wakamba ne: “Bisasa bia muulu . . . bivua bikosolola mu tuzubu tua nseke inayi ya bunene bumue, bavua bazolamu bilongo anyi bimfuanyi bia nyama. Bimue bivua bilengeja ne mibanga, kazubu kuonso kavua kalengeja ne milongo kumpenga. Bavua mua kuikala balamike anyi balabe or ne argent ku mikamba ne ku nseke yonso ya nzubu; ne mitshi ya mushinga mukole, nangananga sedre, ke ivuabu benze nayi bintu bia mu nzubu.” Pabi, anu muakamanyisha mulayi wa Sefanya, Ashû uvua ne bua kubutuka, ne Ninewe tshimenga tshiende tshikulu bivua ne bua kulua “bikulu.”​—Sefanya 2:13.

14. Mmunyi muakakumbana mulayi wa Sefanya bua Ninewe?

14 Bidimu 15 patupu kunyima kua Sefanya mumane kumanyisha mulayi eu, bakabutula Ninewe tshimenga tshia bukole, ne nzubu wa mukalenge uvuamu kushalaye anu bibuwa. Bushuwa, tshimenga tshia bena lutambishi atshi bakatshibutula butubutu. Bakavua bumvuije bimpe bunene bua kabutu aku ne mêyi aa: ‘Mpunga tshikola ne nkese nebishikame pa mutu pa bibumba [biupuke]; nyunyi mikuabu bu tshipungulu ne tshikololo neyele dîyi mu masoso a nzubu; dibutuka nedikale mu mbelu yonso.’ (Sefanya 2:14, 15) Nzubu minene ya mu Ninewe ivua ne bua kushala anu muaba uvua nyama wa mpunga tshikola ne wa nkese ne bua kusombela. Muntu kavua kabidi mua kumvua mitoyi ya bangenda-mushinga, anyi mbila ya baluanganyi ba mvita ne misambu ya bakuidi mu njila nansha. Mu njila ayi muvua kumpala mukuatakane ne mutoyi, bavua mua kumvuamu anu ka-musambu pa dididishi, pamu’apa muadi wa nyunyi anyi mukungulu wa tshipepele. Bia muomumue, baluishi bonso ba Nzambi nebabutuke mushindu’eu!

15. Muanda wakafikila bena Peleshete, bena Moaba, bena Amona ne bena Ashû udi utulongesha tshinyi?

15 Malu akafikila bena Peleshete, bena Moaba, bena Amona ne bena Ashû adi atulongesha tshinyi? Adi atulongesha ne: Mutudi basadidi ba Yehowa, katuena ne tshia kutshinyina baluishi betu. Nzambi mmumone malu adi bantu badi bakine tshisamba tshiende benza. Yehowa wakabutula baluishi bende kale, ne manyoka ende neakuate buloba bujima budi bantu base lelu. Kadi nekuikale bantu bapanduka, ‘musumba munene wa bantu ba bisamba bionso.’ (Buakabuluibua 7:9, MMM) Bua wewe kuikala munkatshi muabu udi ne bua kutungunuka ne kukeba Yehowa, kukeba buakane ne kukeba bupuekele.

Mulawu kudi benji ba malu mabi bapange bukalanga!

16. Ntshinyi tshiakamba mulayi wa Sefanya bua bakokeshi ne bamfumu ba bitendelelu ba mu Yuda, ne bua tshinyi mêyi aa mmakanyine Bukua-buena-Kristo?

16 Mulayi wa Sefanya udi wimanyina kabidi pa Yuda ne Yelushalema. Sefanya 3:1, 2 udi wamba ne: ‘Mulawu wikale kudi musoko udi mutomboke ne munyanguke, musoko udi ukengesha bantu! Kawakumvuila dîyi, kawakuitabuja diyisha. Kawakueyemena Yehowa, kawakusemena pepi ne Nzambi wabu.’ Aka, mudimu wonso wakenza Yehowa bua kuyisha bantu bende wakaya tshianana! Tshidi tshinyingalaja kabidi bikole ntshikisu tshia bakokeshi, baminyampala ne balumbuluishi. Sefanya wakumvuija dikamakama dia bamfumu ba bitendelelu abu wamba ne: ‘Baprofete babu badi babuluke ne bena bunsonge; bakuidi babu badi banyanga bintu bia tshijila, ne badi banyanga mikenji.’ (Sefanya 3:3, 4) Mêyi aa mmakumbanyine bimpe malu adibu benza lelu kudi baprofete ne bakuidi ba mu Bukua-buena-Kristo! Ne kapeja kuonso, mbumushe dîna dia Nzambi mu Bible yabu ne mbalongeshe malu adi kaayi aleja bimpe menemene tshidi Nzambi udibu bamba ne: ke udibu batendelela.

17. Nansha bantu buobu bateleje anyi kabayi bateleje, bua tshinyi tudi ne bua kutungunuka ne kumanyisha lumu luimpe?

17 Yehowa wakadimuija bantu bende ba kale bua muanda ukavuaye pa kuenza. Wakatuma basadidi bende baprofete bu mudi Sefanya ne Yelemiya bua kuambilabu bantu bua badilengeje. Sefanya udi wamba ne: ‘Yehowa kêna wenza bualu bubi. Ku dinda ku dinda udi umuenesha kulumbulula kuakane patoke, [kakutu kupangika].’ Ntshinyi tshiakenzeka? Sefanya wakamba ne: “Kadi badi kabayi ne buakane kabena bamanye bundu.” (Sefanya 3:5) Ke mudibu kabidi badimuija bantu lelu’eu. Biwikala mumanyishi wa lumu luimpe, udi munkatshi mua didimuijangana pebe. Tungunuka ne kumanyisha lumu luimpe kuyi ulekela! Nansha bantu buobu bateleje anyi kabayi bateleje, ku mêsu kua Nzambi mudimu webe mmukumbaje tshipatshila tshiawu biwikala uwenza ne lulamatu; kuena ne bua kumvua bundu paudi wenzela Nzambi mudimu ne lukunukunu nansha.

18. Mmunyi muakumbana mêyi adi mu Sefanya 3:6?

18 Nzambi kakubutula anu Bukua-buena-Kristo nkayabu to. Yehowa udi upisha too ne bisamba bionso wamba ne: ‘Ngakushipa bisamba bia bantu; bibumba biabu bia masalayi bia ku matumba a ngumbu biakubutuka. Ngakuvuija misesu yabu mitupu, kayiyi ne bantu bapitshilamu. Misoko yabu yakubutudibua.’ (Sefanya 3:6) Bua kuleja mudi mêyi aa mikale a kueyemena bikole, Yehowa udi uwamba bienze anu bu se: kabutu aku kakadi kenzeke. Ntshinyi tshiakenzekela bimenga bia bena Peleshete, bena Moaba ne bena Amona? Ne ntshinyi tshiakafikila Ninewe, tshimenga tshikulu tshia Ashû? Kabutu kabi ndidimuija kudi bisamba bidiku lelu. Nzambi kabatu bamuseka to.

Tutungunukayi ne kukeba Yehowa

19. Nnkonko kayi milenga itudi ne bua kudiela?

19 Mu tshikondo tshia Sefanya, Nzambi wakajikijila bantu babi ‘bavua banyanga bienzedi biabu bionso’ tshiji tshiende. (Sefanya 3:7) Bualu bua muomumue nebuenzeke mu tshikondo tshietu etshi. Udiku umona malu adi ajadika ne: dituku dia tshiji tshia Yehowa dikadi pabuipi anyi? Udiku utungunuka ne ‘kukeba Yehowa’ pa kuikala ne tshibidilu tshia kubala Dîyi diende dituku dionso anyi? Udiku ‘ukeba buakane’ pa kuikala ne nsombelu muimpe upetangana ne mikenji ya Nzambi anyi? Ne udiku ‘ukeba bupuekele’ pa kuikala ne bupuekele ne kukokela Nzambi ne malu adiye mulongolole bua lupandu lua bantu anyi?

20. Nnkonko kayi ituandamuna mu tshiena-bualu tshia ndekelu tshidi tshiakula bua mulayi wa Sefanya?

20 Tuetu batungunuke ne kukeba Yehowa, kukeba buakane ne bupuekele ne lulamatu luonso, tudi mua kutekemena bua kupeta mabenesha mavule mpindieu, mu ‘matuku a ku nshikidilu’ aa adi mateta akuata ditabuja dietu. (2 Timote 3:1-5; Nsumuinu 10:22) Kadi tudi mua kudiebeja ne: ‘Mmu malu kayi mudi Yehowa utubenesha tuetu basadidi bende ba lelu, ne mmabenesha kayi a matuku atshilualua adi mulayi wa Sefanya umanyisha bantu basokokabu mu dituku dia tshiji tshia Yehowa didi dienda dilua lubilu?

Newandamune munyi?

• Mmunyi mudi bantu ‘bakeba Yehowa’?

• ‘Kukeba buakane’ kudi kumvuija tshinyi?

• Mmunyi mutudi mua ‘kukeba bupuekele’?

• Bua tshinyi tudi ne bua kutungunuka ne kukeba Yehowa, kukeba buakane ne bupuekele?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Udiku ukeba Yehowa pa kubala Bible ne pa kuikala kusambila ne tshisumi anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Bantu ba mu musumba munene nebapande mu dituku dia tshiji tshiende bualu mbatungunuke ne kukeba Yehowa