Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Badi benda mu butoke nebapete disanka

Badi benda mu butoke nebapete disanka

Badi benda mu butoke nebapete disanka

‘Luayi bienu, tuende mu [butoke] bua Yehowa.’​—YESHAYA 2:5.

1, 2. (a) Butoke budi ne mushinga kayi? (b) Didimuija dia se: mîdima neibuikile buloba kadiena bualu bukese bua tshinyi?

 YEHOWA udi Mfuki wa butoke. Bible udi wamba ne: yeye ke “udi muteke diba dikenkesha mu munya, utumina ngondo ne mitoto diyi, itokesha butuku.” (Yelemiya 31:35, Mukanda wa Mvidi Mukulu; Musambu 8:3) Yeye ke wakafuka dîba. Didi dipatula bukenke budi ne bukole bupite bungi mu tshibuashibuashi, ndambu wa bukenke ebu udi ufila butoke ne mukuabu ufila luya. Bukenke bua dîba bukese patupu budi bufika pa buloba apa; buobu ke budi bukuatshisha bantu ne bintu bidi ne muoyo. Bu bukenke ebu kabuyiku, katuvua mua kuikala ne muoyo to. Kakuvua mua kuikala tshintu tshia muoyo pa buloba apa to.

2 Bualu ebu budi butuambuluisha bua kujingulula ne: muanda udi Yeshaya umvuija ki mbualu bukese to. Wakamba ne: “Mona, mîdima neyibuikile buloba, ne mîdima mifike-fitutû neyibuikile bantu.” (Yeshaya 60:2) Mêyi aa kaena atangila mîdima itutu tumona butuku eyi to. Yeshaya kavua usua kuamba ne: dimue dituku, dîba ne ngondo ne mitoto nebilekele kukenka to. (Musambu 89:36, 37; 136:7-9) Tshivuaye, uvua wakula bua mîdima ya mu nyuma, itu yoyi ifikisha bantu ku lufu. Anu mutudi katuyi mua kushala ne muoyo padiku kakuyi butoke bua dîba, ke mudibi kabidi bua butoke bua mu nyuma.​—Luka 1:79.

3. Bilondeshile mêyi a Yeshaya, bena Kristo badi ne bua kuenza tshinyi?

3 Nunku, tudi ne bua kumanya bimpe ne: nansha muvua mêyi a Yeshaya aa makumbanyine ditunga dia Yuda dia kale, adi enda akumbana mu mushindu munene lelu’eu. Bushuwa, mu tshikondo tshietu etshi mîdima ya mu nyuma mmibuikile buloba. Mu tshikondo tshia buena etshi, butoke bua mu nyuma budi ne mushinga wa bungi menemene. Ke bualu kayi bena Kristo badi ne bua kuteleja mubelu wa Yezu wa ne: ‘Butoke buenu butokeshe ku mêsu a bantu bonso.’ (Matayo 5:16, MMM) Bena Kristo ba lulamatu badi mua kutokeshila bena bupuekele badi mu mîdima njila bua kubapetesha mushindu wa kupetabu muoyo.​—Yone 8:12.

Bikondo bia mîdima mu Isalele

4. Mêyi a Yeshaya akakumbana musangu wa kumpala dîba kayi? kadi mu matuku ende mukavua malu kayi?

4 Mêyi a Yeshaya adi amba bua mîdima idi mibuikile buloba akakumbana musangu wa kumpala pakabutulabu ditunga dia Yuda ne kuyabu ne bantu bavuamu mu bupika ku Babulona. Kadi nansha kumpala kua bualu abu kuenzekabu, bantu ba bungi ba mu Yuda bakavua mu mîdima ya mu nyuma mu matuku a Yeshaya, kufikishabi too ne Yeshaya bua kusengelela bena mu ditunga diabu ne: ‘Bana ba Yakoba, luayi bienu, tuende mu [butoke] bua Yehowa.’​—Yeshaya 2:5; 5:20.

5, 6. Mmalu kayi akakebesha mîdima mu matuku a Yeshaya?

5 Yeshaya wakenza mudimu wende wa buprofete ‘mu matuku a Uziya, Yotama, Ahaza ne Hezikiya, bakalenge ba Yuda.’ (Yeshaya 1:1) Diludika ditunga edi kadivua dienda bimpe to, bantu bavua batendelela Nzambi ne mpala ibidi, bavua bakosa bilumbu bibi bua dikosa mishiku, dikengesha bapele padi ne: tshishadidi. Nansha mu bikondo bivua bakalenge ba lulamatu (bu mudi Yotama) bakokesha, bioshelu bia nzambi ya dishima bivua pa nsongo ya tukunakuna tua bungi. Mu tshikondo tshivua bakalenge bapange lulamatu bakokesha, nsombelu uvua munyanguke bikole. Tshilejilu, Mukalenge mubi Ahaza wakafika too ne ku dilambula nzambi Moleke bana bende. Bulelela, ayi ivua mîdima!​—2 Bakelenge 15:32-34; 16:2-4.

6 Nsombelu uvua mu matunga a bungi uvua kabidi wa mîdima. Moaba, Edome ne Peleshete bavua bimane ku mikalu ya Yuda bafuna bua kumuluisha mvita. Nansha muvuaku bulela pankatshi pa bukalenge bua Isalele bua ku Nord ne bua Yuda ku Sud, bukalenge bua ku Nord buvua buluisha bua Yuda bikole. Ku Nord menemene, ditunga dia Sulia divua dipangisha dia Yuda bua kuikala mu ditalala. Kadi Ashû ke tshisamba tshivua ne tshilumbu menemene ne tshivua ne tshikisu. Tshivua anu tshikeba mushindu wa kukuata matunga makuabu. Mu matuku avua Yeshaya muprofete, Ashû wakakuata tshisamba tshia Isalele ne kubutula tshitupa tshinene tshia Yuda. Tshikondo tshikuabu, misoko yonso ivua ne ngumbu mu Yuda, pa kumbusha Yelushalema, ivua mu bianza bia bena Ashû.​—Yeshaya 1:7, 8; 36:1.

7. Nnjila kayi uvua Isalele ne Yuda balonde? Ntshinyi tshiakabenzela Yehowa?

7 Bantu bavua Nzambi mudie nabu tshipungidi (bena Isalele ne Yuda) bakapeta ntatu eyi bualu kabavua balamate Nzambi to. Anu bu bantu badibu batele mu mukanda wa Nsumuinu, bavua ‘balekela kuya mu njila ya buakane bua kuendabu mu njila ya mîdima.’ (Nsumuinu 2:13) Kadi nansha muakakuatshila Yehowa bantu bende tshiji, kakabalekela kashidi to. Wakajula Yeshaya ne baprofete bakuabu bua kufilabu butoke bua mu nyuma kudi bantu bonso ba mu tshisamba etshi batshivua bakeba bua kumuenzela mudimu ne lulamatu. Butoke buvua Yehowa mufidile kudi baprofete aba buvua bua mushinga mukole. Buvua bufila muoyo!

Bikondo bia mîdima lelu’eu

8, 9. Mmalu kayi adi akebesha mîdima pa buloba lelu?

8 Malu akenzeka mu matuku a Yeshaya mmafuanangane bikole ne adi enzeka lelu. Mu tshikondo tshietu etshi, bamfumu ba tshididi mbabenge Yehowa ne Yezu Kristo mukalenge udiye muteke mu nkuasa. (Musambu 2:2, 3) Bamfumu ba mu Bukua-buena-Kristo mbele bena kuitabuja babu mâyi ku makasa. Bamfumu aba badi bamba mudibu bakuatshila Nzambi mudimu, kadi mu bulelela, ba bungi ba kudibu badi batuma nzambi ya panu kumpala (bu mudi ditumbisha anu diabu ditunga, busalayi, biuma ne bantu ba lumu) ne balongesha malu a dishima.

9 Mu miaba ya bungi, bitendelelu bia Bukua-buena-Kristo mbibuelakane mu mvita minene ne mikese mudibu bashipa bena bisa bikuabu ne benza malu makuabu adi akuatshisha buôwa. Kabidi, pamutu pa bitendelelu kuikala ne ngikadilu muimpe udi Bible ulomba, bia bungi bidi bilengulula peshi bikankamija bantu bua bikale ne bikadilu bibi bu mudi tshiendenda, too ne tshia balume ne balume, bakaji ne bakaji. Bua mudi bena Bukua-buena-Kristo babenga kutumikila mikenji ya mu Bible eyi, badi bu bantu bakamba mufundi wa Misambu wa kale ne: “Kabena bamanye, kabena bajingulula malu; badi bendakana eku ne eku mu mîdima.” (Musambu 82:5) Bushuwa, Bukua-buena-Kristo budi mu mîdima mikole anu bu muvua Yuda wa kale.​—Buakabuluibua 8:12.

10. Mmunyi mudi butoke bukenka mu midîma lelu? Mmabenesha kayi adi bantu bena bupuekele bapeta?

10 Yehowa udi ukenkeshila bena bupuekele badi mu mîdima ya mushindu’eu butoke. Udi wenza mudimu ne “mupika wa lulamatu ne wa budimu” ta basadidi bende bela manyi badi pa buloba badi ‘bakenka bu bimunyi bia butoke’ pa buloba. (Matayo 24:45, NW; Filipoi 2:15, MMM) Kasumbu ka mupika aka kadi kakenkesha butoke bua mu nyuma budi bufumina mu Bible. Badi bakatua mu nyima kudi “mikoko mikuabo” miliyo mivule. (Yone 10:16) Butoke ebu budi bupesha bena bupuekele ditekemena, budi bubambuluisha bua kuikala mu malanda mimpe ne Nzambi ne bua kuepuka mateyi a mu nyuma mu buloba ebu bubuikila kudi mîdima mikole. Butoke ebu mbua mushinga mukole, budi bufila muoyo.

‘Ndi ntumbisha dîna diebe’

11. Mmalu kayi avua Yehowa mumanyishe bantu mu matuku a Yeshaya?

11 Udi mumanye mibelu yakafila Yehowa bua kulombola bantu mu matuku a mîdima a tshikondo tshivua Yeshaya ne muoyo, ne tshiakaya bena Babulona ne bantu ba Yehowa mu bupika anyi? Pa kumbusha dibapesha mibelu ivua itangila ngikadilu mulenga, wakadianjila kubaleja patoke mushindu uvuaye ne bua kukumbajila bantu bende malu avuaye mubalongoluele. Tshilejilu, tangila milayi milenga idi mu Yeshaya nshapita wa 25, wa 26 ne wa 27. Mêyi adi mu nshapita eyi adi aleja mushindu uvua Yehowa mukumbaje malu tshikondo atshi ne mudiye uakumbaja kabidi lelu.

12. Mmêyi kayi adi Yeshaya wamba ne muoyo wende mujima?

12 Tshia kumpala, Yeshaya udi wamba ne: ‘Yehowa, wewe udi Nzambi wanyi; nenkutumbishe, nentumbishe dîna diebe.’ Mmêyi kayipu a ditumbisha nawu Nzambi ne muoyo mujima aa! Kadi tshiakasaka Yeshaya bua kuenza disambila dia buena edi ntshinyi? Diandamuna didi mu mêyi adi mu tshitupa tshibidi tshia mvese eu. Adi amba ne: ‘Bualu bua wewe [Yehowa] wakuenza malu a kukema, malu awakadipangadijila kale kale bua kuenza mu kujalame kuebe tshishiki.’​—Yeshaya 25:1.

13. (a) Ndimanya dia malu kayi diakambuluisha Yeshaya bua kunanga Yehowa bikole? (b) Tshilejilu tshia Yeshaya tshidi tshitulongesha tshinyi?

13 Mu matuku a Yeshaya, Yehowa uvua muenzele Isalele malu a bungi a kukema akafundabu mu mikanda. Yeshaya uvua mumanye bimpe malu avuabu bafunde aa. Tshilejilu, uvua mumanye bimpe ne: Yehowa uvua mupatule bantu bende mu bupika mu Ejipitu ne kupangishaye biluilu bia Palô bua kubenzela bibi ku Mbuu Mukunze. Uvua kabidi mumanye muvua Yehowa mulombole bantu bende mu tshipela ne mubabueje mu Buloba Bulaya. (Musambu 136:1, 10-26) Malu a kale aa akaleja ne: Yehowa udi Nzambi wa lulamatu ne wa kueyemena. ‘Malu akadipangadijilaye,’ mbuena kuamba ne: majinga ende onso, atu akumbana. Dimanya dijalame divua Nzambi mupeshe Yeshaya diakamupesha bukole bua kutungunuka ne kuenda mu butoke. Nunku, Yeshaya udi tshilejilu tshilenga tshia tuetu kuidikija. Tuetu bikale tulonga Dîyi dia Nzambi ne tuditumikila bimpe, netushale petu mu butoke.​—Musambu 119:105; 2 Kolinto 4:6.

Badi babutula tshimenga

14. Ntshinyi tshivua muprofete mumanyishe bua tshimue tshimenga? ne ntshimenga kayi atshi?

14 Tudi tusangana bumue bualu buvua Nzambi mupangadije mu Yeshaya 25:2. Tudi tubala ne: “Uvua mubutule tshimenga, kushalatshio bibuwa pa bibuwa, wewe kubutula ne tshimenga tshikolesha. Tshimenga tshivua benyi katshitshiena kabidi bu tshimenga, kabena mua kutshibakulula kabidi nansha.” (MMM) Ntshimenga kayi atshi? Yeshaya uvua pamu’apa wakula bua mulayi uvua utangila Babulona. Eyowa, tshikondo tshiakalua tshivua Babulona mushale bibuwa pa bibuwa.

15. ‘Ntshimenga tshinene’ kayi tshidiku lelu’eu? Tshiatshienzekela ntshinyi?

15 Tshimenga tshia buena tshidi Yeshaya mutele muaba eu tshidi mua kuikalaku lelu anyi? Eyowa. Mukanda wa Buakabuluibua udi wakula bua “tshimenga tshinene tshidi tshiludika bamfumu ba pa buloba.” (Buakabuluibua 17:18, MMM) Tshimenga etshi tshidi “Babulona munene,” nsangilu wa bitendelelu bionso bia dishima bidi pa buloba bujima. (Buakabuluibua 17:5) Lelu’eu, tshitupa tshinene tshia Babulona Munene eu m’Bukua-buena-Kristo budi ne badi balombola ekeleziya kabayi banyisha mudimu wa diyisha dia Bukalenge udi bantu ba Yehowa benza. (Matayo 24:14) Nansha biobi bikale nanku, Babulona Munene ukadi pa kubutuka bua kashidi ne tshiendelele anu muakabutuka Babulona wa kale.

16, 17. Mmunyi muvua anyi mudi baluishi ba Yehowa bamutumbishe, ku kale ne lelu’eu?

16 Muprofete Yeshaya udi umanyisha tshinyi tshikuabu bua “tshimenga tshikolesha”? Yeshaya wakambila Yehowa ne: ‘Bantu ba mu tshisamba tshia bantu bakole nebakutumbishe; ba mu [tshimenga] tshia bisamba bidi bikuatshisha bantu buôwa nebakunemeke.’ (Yeshaya 25:3) Mmunyi muvua tshimenga tshia baluishi etshi, tshimenga ‘tshia bisamba bidi bikuatshisha bantu buôwa’ mua kutumbisha Yehowa? Vuluka tshiakenzekela tshia-makanda Nebukadenesâ mukalenge wa Babulona. Kunyima kua yeye mumane kudimuenena malu a dikema avua aleja ne: uvua muntu tshianana, wakafika ku ditaba ne: Yehowa udi munene ne Wa-Bukole-Buonso. (Danyele 4:34, 35) Padi Yehowa uleja bukole buende, too ne baluishi bende (nansha kabayi basue), badi bafika ku ditaba ne: udi ne bukole.

17 Babulona Munene wakafikaku ku ditaba ne: Yehowa mmuenze malu manene anyi? Eyowa. Mu mvita ya kumpala ya buloba bujima, basadidi ba Yehowa bela manyi bavua bayisha mu dikenga. Mu 1918 bakabakuata ku bupika bua mu nyuma pakelabu balombodi ba Société Watch Tower mu buloko. Mudimu wa kuya kuyisha wakenza bu muanji kuimana. Kunyima, Yehowa wakabajadika tshiakabidi mu mudimu wabu mu 1919, ne kubapesha bukole bua nyuma wende buakabambuluisha bua kukumbaja mudimu uvuaye mubapeshe wa kuyisha lumu luimpe pa buloba bujima. (Mâko 13:10) Malu onso aa akenzekela baluishi babu akavua mamana kumanyisha mu mukanda wa Buakabuluibua. Baluishi babu aba “bakatshinyishibua, bakatumbisha Nzambi wa mu diulu.” (Buakabuluibua 11:3, 7, 11-13) Kabiena bisua kumvuija ne: bonso bavua bakudimune mutshima wabu, bitabuje Nzambi to; kadi nansha bia munyi bavua ne bua kuitaba bualu bunene buvua Yehowa muenze tshikondo atshi, anu muvua Yeshaya muambe.

‘Musoko wa ngumbu kudi bapele’

18, 19. (a) Bua tshinyi baluishi mbapangile bua kujikija lulamatu lua bantu ba Yehowa? (b) Mmunyi muikalabu ne bua ‘kupuwisha musambu wa badi bakuatshisha bakuabu buôwa’?

18 Mpindieu Yeshaya udi wakula bua malu malenga adi Nzambi wenzela bantu badi benda mu butoke. Udi wambila Yehowa ne: ‘Bualu bua wewe wakadi bu musoko wa ngumbu kudi bapele, bu muaba mukole kudi mukengi mu dikenga diende, bu tshinyemenu tshia kunyemenamu tshikondo tshia tshipupu, bu dileji mu dîba dia munya mukole, pikala mupuya wa bena tshinyangu babi bu dikuma dia [mvula wa] tshipupu ku tshimanu, bu mudi luya lua mu muaba mûme luenza. Wewe neupuwishe mutoyi wa bantu ba bende; bu mudi luya luenza ne dileji dia ditutu, musambu wa badi bakuatshisha bakuabu buôwa neupuwishibue.’​—Yeshaya 25:4, 5.

19 Kubangila mu 1919, bena tshikisu aba mbenze muabu muonso bua kupangisha batendeledi balelela bua kuikala ne lulamatu, kadi mbapangile. Bua tshinganyi? Bualu Yehowa udi musoko wa ngumbu ne muaba udi bantu bende mua kusokomena. Udi ubapesha dileji padiku munya mukole (anyi padibu babakengesha) ne udi kabidi bu tshimanu tshikole tshidi tshitukuba ku mvula wa tshipupu (anyi buluishi). Tuetu badi benda mu butoke bua Nzambi tudi batekemene tshikondo tshikala Nzambi ne bua ‘kupuwisha musambu wa badi bakuatshisha bakuabu buôwa.’ Ee, tudi bindile ne dindila dionso dituku diajimina baluishi bonso ba Yehowa.

20, 21. Ndidia kayi dilenga didi Yehowa mulongolole, ne mu didia edi nemuikale biakudia kayi mu buloba bupiabupia?

20 Yehowa kêna anu ukuba basadidi bende patupu to, udi kabidi ubenzela makuabu malu a bungi. Udi ubakumbajila majinga bualu udi Tatuabu udi mubanange. Kunyima kua mumane kupatula bantu bende mu Babulona Munene mu 1919, wakabalongoluela didia bua ditshimuna adi, kubalongoluela biakudia bia mu nyuma bivule. Bakavua bamanyishe bualu bua didia edi mu Yeshaya 25:6. Tudi tubala ne: ‘Mu mukuna eu Yehowa wa misumba nealongoluele bantu bonso bidia bia disanka bia manyi, bidia bia disanka bia mvinyo muladika ndala, biakudia bia manyi bisangisha ne buongo bua mu mifuba, bia mvinyo muladike ndala mulengejibue bimpe.’ Tudi ba diakalenge bua mutudi tudia biakudia ebi! (Matayo 4:4) “Mesa a [Yehowa]” mmuule tente ne bintu bilenga bia kudia. (1 Kolinto 10:21) Yehowa udi wambuluisha “mupika wa lulamatu ne wa budimu” bua kutupeshaye tshionso tshitudi natshi dijinga mu nyuma.

21 Nzambi udi ufila kabidi bintu bikuabu pa kumbusha biakudia bia mu nyuma ebi. Biakudia bilenga bia mu nyuma bitudi nabi mpindieu bidi bituvuluija biakudia bietu bia bulelela ebi bivule bituikala mua kupeta mu buloba bupiabupia budi Nzambi mulaye. Nunku, “bidia bia disanka bia manyi” nebikonge biakudia bia mu mubidi ne bia mu nyuma bituikala nabi bungi tshianana. Muntu nansha umue kakuikala ne nzala ya mu nyuma anyi ya ku mubidi kabidi to. Netshikale diikisha dinene bua bana betu bananga ba lulamatu badi bakenga lelu bua ‘biyole’ bivuabu bamanyishe ne: bivua ne bua kuikala tshitupa tshia “tshimanyinu” tshia malu adi aleja se: Yezu ukadiku! (Matayo 24:3, 7) Mêyi a mufundi wa Misambu aa adi akolesha bana betu aba ku muoyo bikole. Wakamba ne: “Biakudia [nebivulangane] pa buloba ne pa nsongo ya mikuna.”​—Musambu 72:16, MMM.

22, 23. (a) ‘Ntshibuikilu’ peshi “tshilulu” kayi tshikalabu ne bua kumbusha? ne mmunyi muenzekabi? (b) Mmunyi muajika ‘tshipendu tshidibu bapenda natshi bantu ba Yehowa’?

22 Telejayi mpindieu dilaya dia muomumue dipite bulenga. Yeshaya udi ufuanyikija mpekatu ne lufu ne “tshibuikilu” anyi “tshilulu,” wamba ne: ‘Pa mukuna eu [Yehowa] neumushe tshilulu tshikudika tshidi tshibuikila pa mitu ya bantu bonso, ne tshibuikilu tshidi tshiadija pa mutu pa bisamba bionso.’ (Yeshaya 25:7) Anji fuanyikijabi dîba dikala mpekatu ne lufu, bidi bienza bantu tshipuidiji anu bu mbulankete mubela ku mutu lelu, kabitshiyiku kabidi to! Tudi bashale bindile, bindidilemu dituku dikala bantu bena butumike ne bena lulamatu ne bua kupeta mabenesha afumina ku lufu luakafua Yezu bua kutupikula.​—Buakabuluibua 21:3, 4.

23 Nzambi wakasaka muprofete Yeshaya bua kuakula bualu bua tshikondo tshilenga atshi, Yeshaya kuamba ne: ‘[Nzambi neamine] lufu tshiendelele; ne Mukalenge Yehowa neakupule binsonji ku mêsu kua bantu bonso; neumushe tshipendu tshidibu bapenda natshi bantu bende, utshiumusha pa buloba buonso; bualu bua Yehowa wakuamba dîyi edi. (Yeshaya 25:8) Muntu nansha umue kakufua anyi kudila bua lufu lua muntu udiye munange bu mutshidibi bienzeka mpindieu to. Mbualu kayipu abu bua disanka bana betu! Kakuakumvuika kabidi bipendu ne malu a dishima adibu badingila Nzambi ne bantu bende nansha. Bua tshinyi malu aa kaakuikalaku kabidi? Bualu Yehowa neumushe mfuki wawu: Satana Diabolo, tatu wa dishima, kusangisha ne bana bende bonso.​—Yone 8:44.

24. Bantu badi benda mu butoke badi benza tshinyi bua malu manene adi Yehowa mubenzele?

24 Padi bantu badi benda mu butoke batuma meji abu ku malu adi aleja bukole bua Yehowa aa, badi bakema bakatshila bamba ne: ‘Monayi, eu udi Nzambi wetu utuakutekemena ne: neatusungile; eu udi Yehowa utuakutekemena; [tuikale] ne disanka, [tusanke] mu lupandu luende.’ (Yeshaya 25:9) Mu katupa kîpi emu, bantu bakane nebasanke batshionkomoka. Mîdima neijike yonso nkong, ne bantu bena lulamatu nebashale mu butoke bua Yehowa tshiendelele. Kudiku ditekemena dikuabu dimpe dipite edi anyi? Tòo, kadienaku nansha!

Udi mua kumvuija anyi?

• Kuenda mu butoke kudi ne mushinga lelu’eu bua tshinyi?

• Bua tshinyi Yeshaya wakatumbisha dîna dia Yehowa?

• Bua tshinganyi baluishi ba bantu ba Nzambi kabena mua kukosa lulamatu luabu?

• Mmabenesha kayi adi mindile badi benda mu butoke?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu mabeji 12, 13]

Bantu bavua basombele mu Yuda bavua balambula Moleke bana babu

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Dimanya dia malu manene a Yehowa diakasaka Yeshaya bua kutumbisha dîna dia Nzambi

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Bantu bakane nebikale mu butoke bua Yehowa tshiendelele