Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa mmunkuatshishe mu matuku anyi onso

Yehowa mmunkuatshishe mu matuku anyi onso

Malu a mu nsombelu

Yehowa mmunkuatshishe mu matuku anyi onso

MALONDA KUDI FORREST LEE

Bampulushi bakatunyenga tshisanji tshia fono ne mikanda yetu ya malu a mu Bible. Baluishi betu bakalambakena pa Mvita Mibidi ya Buloba bujima bua kutusonguela kua mfumu wa ba ngovena mupiamupia wa ditunga dia Canada bua akandike mudimu wa Bantemu ba Yehowa. Muanda eu wakenzeka mu dia 4 ngondo wa muanda-mutekete 1940.

MALU akenzeka kaakatutekesha to, tuakapeta mikanda mikuabu muaba uvuabu bayilamine, tuetu kutungunuka ne kuyisha. Ntu anu mvuluka mêyi a Tatu akambaye tshikondo atshi ne: “Ki mbipepele bua tuetu kulekela mudimu eu nansha. Yehowa ke udi mutuambile bua kuyisha.” Dîba adi ntshivua anu ne bidimu dikumi, ne makanda anyi a mubidi atshivua amu pa wuowu. Nansha too ne lelu’eu, mushindu uvua Tatu uyisha ne tshisumi tshivuaye natshi bitshidi anu bimvuluija mushindu utu Yehowa, Nzambi wetu ukuatshisha bantu badi bamulamate.

Musangu muibidi wakatuimanyika bampulushi, bakatunyenga mikanda yetu yonso, kuyabu ne Tatu mu buloko ne Mamu kudishadila ne bana banayi. Muanda eu wakenzeka mu ngondo wa tshitema mu 1940 mu Saskatchewan. Panyima pa matuku makese, bakangipata mu kalasa bualu mvua ndonda tshivua Bible mulongeshe kuondo kanyi ka muoyo ne mbenga kukosela dibendela mpala ne kuimba musambu wa ditunga. Ngakatungunuka ne kulongela kumbelu ku diambuluisha dia malongesha avua tshimue tshilongelu tshintumina, ke meme kupeta dîba dia kuyisha bikole.

Mu 1948 bakela lubila bakeba bampanda-njila (Bantemu ba Yehowa badi benza mudimu wa ku dîba ne ku dîba) bua kuya kuyisha lua ku muelelu wa mâyi, ku Est kua Canada. Ngakaya kuenzela bumpanda-njila mu Halifax, mu provense wa Nouvelle-Écosse, ne mu Cape Wolfe, mu tshidiila tshia Prince-Édouard. Tshidimu tshiakalonda, bakambikila ku biro bia Bantemu ba Yehowa (mu Toronto), bua kuenza mudimu munkatshi mua mbingu ibidi, meme kuitaba. Mbingu ibidi ayi yakandamuka kulua bidimu bipite pa bisambombo bia mudimu wa disanka. Pashishe, ngakamonangana ne Myrna, uvua pende munange Yehowa, ne tuakaselangana nende mu ngondo wa dikumi ne muibidi mu 1955. Tuakasombela mu Milton, mu tshimenga tshia Ontario. Abidi mmale asatu mmîpi, tshisumbu tshipiatshipia tshiakimana muaba au. Tshisasa tshia muinshi tshia nzubu wetu ke tshiakalua Nzubu wa Bukalenge.

Tudi tujinga bua kuvudija mudimu

Bidimu biakalonda, tuakalela bana basambombo balondangane kabayi bashilangane nansha matuku a bungi to. Miriam (wa bakaji) ke muananyi muan’a bute, kumulondabu kudi Charmaine, Mark, Annette, Grant, ne Glen, wa mukala. Misangu ya bungi pamvua mfuma ku mudimu mvua nsangana bana banyi aba basombe panshi ku mudilu ne Myrna ubabadila ne ubumvuija miyuki ya mu Bible, ubalongesha bua kunangabu Yehowa ne muoyo wabu mujima. Bua bionso bivuaye wenza ne dinanga ebi, bana bonso batuakalela bakamanya malu a mu Bible anu batshidi bapuekele menemene.

Lukunukunu luvua nalu tatu mu mudimu wa kuyisha kaluena mua kukupuka mu mutshima ne mu lungenyi luanyi to. (Nsumuinu 22:6) Ke bualu kayi, mu 1968, pakalombabu mêku a Bantemu ba Yehowa bua kuya kusombela mu matunga a ku Amerike wa pankatshi ne wa kuinshi, bua kuambuluisha mu mudimu wa kuyisha, dîku dianyi diakitaba padi bua kuya. Dîba adi, muanetu wa kumpala uvua ne bidimu 13, ne wa ndekelu 5. Kakuvua wa mu dîku dietu nansha umue uvua mumanye muaku nansha umue wa tshiena-Espagne to. Ngakalonda mibelu yakampeshabu, meme kuya mu matunga au kabukabu bua kupeta muaba uvua nsombelu umueneka muakanyine. Pangakapingana, tuakasambila ne bena dîku bonso, tuetu kuyikila bua muaba utuvua ne bua kuya, ne pashishe kumvuangana bua kuya mu Nicaragua.

Tudi tuenza mudimu mu Nicaragua

Pabuipi ne ngondo wa dikumi 1970, tukavua mu ditunga dietu dipiadipia, ne tuetu bamane kukumbaja mbingu isatu, bakampesha muyuki mukese wa kuenza mu bisangilu bia tshisumbu. Ngakapatata ne muyuki au mu tshiena-Espagne tshikese tshimvua mumanye, meme kuujikija ne mêyi a dibikidisha nawu tshisumbu tshijima ku nzubu kuetu bua cerveza mu disambombo pa dîba 9 wa dinda ne minite 30. Mvua ne dijinga dia kuamba ne: servicio, muaku utubu bangata bua kumvuija mudimu wa kuyisha, kadi tshiyi mubimanye, meme mvua mubikile bantu bonso bua kulua kunua maluvu. Bushuwa, kulonga muakulu kuvua mvita mikole!

Ku ntuadijilu, pamvua njinga kuya ku nzubu ne ku nzubu, mvua mfunda mu tshianza bia meme kuamba ne mbiambulula kumpala kua meme kufika. Mvua ngamba se: “Mukanda eu udi ulua ne dilonga dia Bible kakuyi difuta dia mfranga.” Umue muntu wakitaba bua kuangata mukanda au wakamba pashishe ne: uvua ne bua kulua mu bisangilu bua kumanya bimvua njinga kumuambila. Muntu eu wakalua Ntemu wa Yehowa. Nnganyi udi mua kuela mpata bua se: Nzambi ke udi ukolesha ntete ya bulelela idibu bakune mu mitshima ya badipuekeshi, anu bu muakamba mupostolo Paulo?​—1 Kolinto 3:7.

Panyima pa tuetu bamane kuenza bidimu bu bibidi mu Managua (tshimenga tshikulu tshia Nicaragua), bakatulomba bua kuya kusombela mu tshitupa tshia kuinshi kua ditunga edi. Tuakenza mudimu pamue ne tshisumbu tshia mu Rivas ne tusumbu tukuabu tua bantu bavua basankidile bulelela tuvua miaba mile. Pedro Peña, Ntemu wa lulamatu ukavua mukulakaje uvua uya kutufila patuvua tuya kumona tusumbu etu. Kamue kavua mu tshidiila tshia mu Dijiba dia Nicaragua tshidi ne mukuna utu uluka kapia, muvua dîku dia Bantemu ba Yehowa anu dimuepele.

Nansha muvua bena mu dîku edi kabayi ne bintu bia bungi, bakenza muabu muonso bua kutuleja ne: bavua ne disanka bua mutuvua baye kubatangila. Dilolo dituakafika adi, bakatupesha biakudia. Tuakasombamu lumingu lujima, ne bantu ba bungi ba muaba au bavua banange Bible bavua batubikila ku biakudia. Tuvua ne disanka dia bungi bua muakabuela bantu 101 mu muyuki wa patoke wa malu a mu Bible utuvua benze mu Dia lumingu.

Ngakamona ne: bukole bua Yehowa butu bukuatshisha bantu dîba dituvua tujinga kuya kumona kasumbu kakuabu ka bantu bavua basankidile bulelela bavua ku mikuna ya pabuipi ne mikalu ya ditunga dia Costa Rica. Dituku dituvua ne bua kuenza luendu, Pedro wakalua bua kungangata, kadi mvua mulale nsama malaria. Ngakamuambila ne: “Tshiena mumvue mua kuya to.” Pakadengaye mu mpala, wakangambila ne: “Udi ne mubidi kapia, kadi juka tuya anu kuya! Bana betu mbashale batuindile.” Pashishe kusambilaye disambila dikuabu ne muoyo mujima dintu ntshiyi muanji kumvua to.

Ujikija nunku, meme kumuambila ne: “Ndaku wangate kalangi ka fresco (mâyi a bimuma) wanji kunua. Ungindile nansha bua minite mitue ku dikumi patupu.” Mêku abidi a Bantemu ba Yehowa avua muaba au akatuakidila bilenga bitambe. Dituku diakalonda tuakaya ne bena mu mêku aa bua kuyisha, nansha muntshivua anu mutekete bua mubidi kapia. Bivua bitukolesha ku muoyo be bua kumona bantu bapite pa lukama babuela mu bisangilu mu Dia lumingu!

Tudi tumuangala kabidi

Mu 1975, Vaughn, muananyi wa muanda-mutekete wakaledibua. Tshidimu tshiakalonda, tuakapingana mu Canada bualu katutshivua kabidi ne makuta to. Kabivua bualu bupepele to bua kumbuka mu Nicaragua, bualu tuvua badimuene ne etu abidi mushindu uvua Yehowa mutukuatshishe ne bukole buende mu matuku atuvua basombamu. Patuakumbukamu, bantu bapite pa 500 ba muaba uvua tshisumbu tshietu bakavua batuadije kubuela mu bisangilu.

Kumpala, pakatutekabu meme ne muananyi wa bakaji Miriam bampanda-njila ba pa buabu mu Nicaragua, Miriam wakangebeja ne: “Tatu, bu nuenu mua kupingana mu Canada, newanyishe bua meme kushala munemu anyi?” Nansha mumvua tshiyi ne dijinga dia kumbuka mu Nicaragua dituku kampanda, ngakamuandamuna ne: “Eyowa.” Nunku dîba dituakumbuka, Miriam wakashala kutungunuka ne mudimu wende wa ku dîba ne ku dîba. Panyima pa matuku, bakamusela kudi Andrew Reed. Mu 1984, bakabuela mu kalasa ka 77 ka Gilada (tshilongelu tshia Bantemu ba Yehowa tshia dilongesha bu-misionere), musangu au ku Brooklyn, mu New York. Miriam ne bayende badi benza mudimu mpindieu mu République Dominicaine, ukumbaja dijinga divua ba-misionere balenga ba mu Nicaragua bakune munda muende.

Mêyi a Tatu aa: “Ki mbipepele bua tuetu kulekela mudimu eu nansha” avua anu angosha ku muoyo. Nunku mu 1981 patuakapeta mfranga mikumbane bua kupingana kabidi mu Amerike wa pankatshi, tuakamuangala kabidi, tuetu kuya mu ditunga dia Costa Rica. Mu matuku atuvua mu mudimu au, bakatubikila bua kuibaka nzubu mipiamipia ya Betele. Kadi mu 1985, muanetu Grant wakasama ne bilomba bua kulondaye manga, nunku tuakapingana mu Canada. Glen wakashala mu Costa Rica bua kuenza mudimu wa diibaka nzubu ya Betele, eku Annette ne Charmaine buobu benze bumpanda-njila bua pa buabu. Bana batuakumbuka nabu mu Costa Rica kabavuaku bela meji ne: katuvua mua kupinganamu kabidi to.

Tudi tukolela ntatu

Mu dia 17 ngondo wa tshitema 1993, kuulu kuvua kutoke ne munya mukenuke bikole. Meme ne muananyi wa kumpala wa balume Mark tuvua kuulu kua nzubu mukuabu tulonga mampana ku musaka. Tuakenza mudimu au pamue eku tuenda tuyukila malu a mu Bible anu bu muvua tshibidilu tshietu. Ngakapanga kuimana bimpe pa musaka, meme kukuluka lungenyi kunjimina. Pakamvuila lungenyi tshiakabidi, mvua mmona bintu bikenka bibalakana bikole ne bantu bavuale bilamba bitoke. Mvua mu nzubu mutubu bondapila bantu badi basama anyi bapete njiwu bikale pabuipi ne kukula muoyo.

Bilondeshile tshidi Bible wamba, ngakamba ne: “Bua mashi to, tòo.” (Bienzedi 15:28, 29) Charmaine wakankolesha ku muoyo wamba ne: “Tatu, lekela kupampakana, tuetu bonso tudi apa.” Ngakalua kumanya pashishe ne: ba-doktere bavua bamone atestasio wanyi uvua ubakandika bua kabangedi mashi, ne kabavua nansha bakula bua tshilumbu tshia kungela mashi to. Mvua mutshibuke nshingu, kushala tshiyi nyunga, bimpangisha mene ne mushindu wa kupuyakana bilenga.

Tshiyi nyungakana, mvua mushale mutekemene anu Yehowa bua ankuatshishe. Pakampandabu mujilu wa nshingu utu muntu upuyakena, bakanji kungela kandundu ka kupuyakena, ne lupepe kalutshivua lupita kabidi mu diminu dianyi to. Tshivua ne mushindu wa kuakula to. Bua kuteta bua kumanya bimvua nsua kuamba, bantu bavua batangila ne balondesha muvua mishiku yanyi inyungana.

Makuta avuabu balombe avua anu enda abanda. Bu muvua mukajanyi ne bana banyi ba bungi bikale mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba, biakantonda bualu bavua mua kulua kulekela mudimu eu bua kukebabu makuta a kungondapisha nawu. Mark wakapeta mudimu ne mu ngondo isatu patupu, wakafuta makuta onso avuabu balombe au. Nunku, bonso bakatungunuka ne mudimu wa ku dîba ne ku dîba pa kumbusha meme ne mukajanyi.

Ku bimanu bia mu tshibambalu mumvua mu lupitadi kuvua kuule tente ne mikanda nkama ivuabu bamfundile ifumina mu matunga asambombo. Bulelela Yehowa uvua unkuatshisha. Tshisumbu tshietu patshi tshiakambuluisha dîku dianyi ne biakudia mu ngondo yonso itanu ne tshitupa imvua mu lupitadi nsama bikole. Dituku dionso mukulu umue uvua unsombesha mêba onso a mapingaja, umbadila Bible ne mikanda ya malu a mu Bible, undondela kabidi tu-malu tua kunkolesha natu ku muoyo. Bena mu dîku dianyi babidi bavua balongolola nanyi pamue bisangilu bionso bia tshisumbu, nunku tshiakapangila mushindu wa kudia biakudia bia mu nyuma bia mushinga mukole ebi to.

Nansha mumvua mu lupitadi, bakalongolola bua meme kubuela mu mpuilu wa pa buende wa dituku dimue. Bena lupitadi bakampesha munganga umue ne mukuabu wa malu a dipuyakena bua kuya nanyi dituku adi dijima. Ndisanka bunene kayi dimvua nadi bua kumonangana kabidi ne bena Kristo nanyi ba balume ne ba bakaji! Tshiakupua muoyo nansha kakese mushindu uvuabu bungibu batue mulongo bindile bua kungela muoyo.

Ndi ndama bumuntu buanyi bua mu nyuma

Tshidimu bu tshijima panyima pa njiwu ingakapeta ayi, ngakapingana kumbelu ne kusomba pamue ne dîku dianyi nansha muntshidi ngangata manga dîba dionso. Kakalu kanyi ka balema kalongolola bilenga ke kandi ngendela bua kuya mu bisangilu. Ntu mubipumbishe anu mu mpukapuka. Ndi mumanye bimpe ne: bua kuyamu, ndi ne bua kuenza bukole. Kadi katshia ngapatuka mu lupitadi ntu mbuela mu mpungilu yonso ya distrike.

Mu ngondo muibidi wa 1997, ngakabanga kuakulaku bia bikese bikese. Bamue ba ku baminganga bavua bangondapa bavua banteleja ne disanka pamvua mbambila malu adi Bible mulaye andi mutekemene. Munganga mukuabu uvua mumbadile mukanda mujima wa Les Témoins de Jéhovah Prédicateurs du Royaume de Dieu. Tshiamu tshia ordinatere tshidi tshingambuluisha bua kufundilangana mikanda ne bantu, ne ntu ntuta mbote yatshi ne kamutshi. Nansha muvua kututa mbote ya ordinatere nunku kuikale kutshiokesha bikole, kudi kungambuluisha bua meme kutungunuka anu ne kuyisha.

Anu mutu ke udi utamba kunsama bikole mpindieu. Kadi bidi bimueneka ne: dîba dindi ngambila bakuabu malu a mu Bible anyi ngateleja padibu bambadilawu, ndi nganji kupetaku dikisha ndambu. Misangu mikuabu, ntu nya kuyisha mu njila ne mukajanyi, mungambuluishi wanyi munanga, utu umvuija bantu malu andi ngamba padibu kabayi baumvua bimpe. Ndi muenze bumpanda-njila buambuluishi misangu ya bungi. Dikala dianyi mukulu mu tshisumbu didi dimpesha disanka, nangananga padi bana betu balua kundi mu bisangilu anyi balua kuntangila ku nzubu bua kunkolesha ku muoyo.

Ndi mujadike ne: ki mbikole to bua dibungama dikole kunkuatadi. Nunku misangu yonso itudi dinkuata, ntu diakamue nsambila bua ngikale anu ne disanka. Ntu nsambila butuku ne munya ndomba Yehowa bua ikale unkuatshisha. Mukanda wa kudi muntu anyi dilua kummona bitu binkakamika bikole. Dibala dia Tshibumba tshia Nsentedi ne dia Réveillez-vous! ditu padi dimmanyisha malu adi angambuluisha. Misangu mikuabu baminganga bashilangane batu bambadila bibejibeji ebi. Kubangila tshikondo tshimvua mukuluke kuulu atshi, ndi muteleje bande ya dibala dia Bible mujima misangu muanda mutekete. Eyi ke mishindu kabukabu idi Yehowa munkuatshishe nayi.​—Musambu 41:3.

Malu adi mamfikile aa mmampeteshe dîba dia bungi dia kuela meji bua mushindu udi Yehowa, Mulongeshi wetu Mutambe Bunene utulongesha bua tuetu kupeta muoyo. Udi utumanyisha tshidiye musue ne tshidiye ujinga menemene, mmutupeshe kabidi mudimu muimpe eu, kutupesha mibelu idi mua kulengeja malu mu dîku, mmutupe ne busunguluji budi butuambuluisha bua kumanya tshia kuenza padi ntatu itumuenekela. Yehowa mumpeshe mukaji wa lulamatu ne wa kutemba ku bantu. Bana banyi pabu mbangambuluishe menemene, ne ndi ne disanka dia bungi mudi bonso benze mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Mu dia 11 ngondo muisatu 2000, muanetu wa balume Mark ne mukajende Allyson bakajikija Kalasa ka Gilada ka 108, buobu kubatuma ku Nicaragua. Meme ne mukajanyi tuvuaku dituku divuabu babapesha mapoloma. Ndi mua kuamba ne: makenga mmashintulule nsombelu wanyi kadi ki mmuoyo nansha.​—Musambu 127:3, 4.

Ndi ngela Yehowa tuasakidila bua meji avuaye mumpeshe bua kupesha bena mu dîku dianyi bumpianyi bua mu nyuma bumvua mupete. Ndi mpeta makanda ne nkola ku muoyo pandi mmuona bana banyi basadila Mufuki ne lungenyi lua buena luvua nalu tatuanyi, wakamba ne: “Ki mbipepele bua tuetu kulekela mudimu eu nansha. Yehowa ke udi mutuambile bua kuyisha.” Bushuwa, Yehowa uvua mutukuatshishe meme ne dîku dianyi matuku onso.

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Meme ne Tatu, batutu ne yaya ku luseke kua dikadika dietu dituvua tusombela patuvua bampanda-njila. Meme ngudi ku dia balume eu

Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Meme ne mukajanyi Myrna

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Foto wa matuku aa wa dîku dianyi

[Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Ndi mutungunuke ne kuyisha bantu ne mikanda indi mbafundila