Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kulekedi dielakana dibutula ditabuja diebe

Kulekedi dielakana dibutula ditabuja diebe

Kulekedi dielakana dibutula ditabuja diebe

Lelu udi mua kudimona muikale bimpe. Dituku didi dilonda, ukadi udiumvua usama. Mutantshi eu udiumvua kutshiyi ne bukole ta dikanda nansha dikese to. Udi umvua mutu ne mubidi mujima bisama. Ntshinyi tshidi tshikufikile? Tuishi tua masama ntubuele mu mubidi webe, tutekeshe mashi ebe ne tubange kuluisha bitupa biebe bia mubidi bidi ne mushinga wa bungi. Buobu kabayi bakuondape, tuishi etu tudi mua kukutshibuila panshi anyi mene kukushipa.

BULELELA, mubidi webe wowu kauyi muimpe dîba didi bubedi bukukuata, mbitekete bua wewe kujiwuka bibi. Tshilejilu, Peter Wingate, mufundi wa malu a luondapu wakamba ne: bikala mubidi webe mutekesha kudi ndilu mubi, bukole buebe bua mubidi “budi buteketa menemene mu mushindu wa se: kasama nansha kakese kadi mua kukushipa.”

Bu mudibi nanku, nnganyi udi mua kujinga bua kuikala kusomba ne nzala? Pamu’apa utu wenza muebe muonso bua kuikala udia bimpe bua wewe kumona mua kuikala ne makanda a mubidi. Pamu’apa udi wenza muebe muonso bua kuepuka dipia tuishi tua masama. Kadi utuku wenza bia muomumue bua kushala ‘mushindame mu ditabuja’ anyi? (Tito 2:2, Muanda Mulenga Lelu) Tshilejilu, udiku mumanye njiwu idi ifumina ku dielakana didi kadiyi dimueneka patoke anyi? Dielakana edi didi mua kubuela mu lungenyi ne mu mutshima webe, didi mua kunyanga ditabuja diebe ne malanda ebe ne Yehowa. Bamue bantu batu anu bu batu kabayi bamona njiwu eyi to. Batu badibueja mu njiwu ya dituadija kuelakana malu padibu badisombesha nkayabu ne nzala ya mu nyuma. Ke tshiudi mua kuikala wenza pebe anyi?

Dielakana ditu anu dibi anyi?

Dielakana dionso kaditu dibi to. Ku misangu, bitu bikulomba bua kuanji kuela meji too ne paudi ufika ku dijadika mianda yonso kumpala kua wewe kuitaba diakamue bualu kampanda. Mubelu utubu bapeshangana mu bitendelelu wa se: tshiudi wewe udi anu ne bua kuitabuja, kadi kuena ne bua kuelakana bua tshintu nansha tshimue, udi ne njiwu ne udi upambuishangana. Tudi bamanye bimpe ne: Bible udi wamba ne: dinanga didi ‘ditabuja malu onso.’ (1 Kolinto 13:7) Muena Kristo udi ne dinanga utu pabuipi bua kuitaba malu a aba bavua badileje bantu ba kueyemena kale. Kadi Dîyi dia Nzambi didi ditubela kabidi bua kubenga ‘kuitabuja dîyi dionso.’ (Nsumuinu 14:15) Imue misangu malu atu muntu muenze kale ke atu asaka bakuabu ku dielakana bua kuitaba tshidiye wamba. Bible udi utubela ne: nansha ‘[mudingianganyi eu yeye] muvuije dîyi diende bu dîyi dia luse, kuitabuji dîyi diende nansha.’​—Nsumuinu 26:24, 25.

Mupostolo Yone udi pende ubela bena Kristo bua badimukile bitabataba. Wakafunda ne: ‘Kanuitabuji [dîyi dia] nyuma yonso.’ Kadi ‘nutete [mêyi a] nyuma ni adi a Nzambi.’ (1 Yone 4:1) ‘Dîyi’ anyi dilongesha peshi lungenyi kampanda bidi mua kumueneka bu bidi bifumina kudi Nzambi. Kadi mbifumine kudiye bulelela anyi? Kuelakana ndambu, anyi kudilaminyina bua kuitaba kudi mua kutukuba bimpe menemene, anu mudi mupostolo Yone wamba ne: ‘Bena mashimi ba bungi bakamuangalaka pa buloba.’​—2 Yone 7.

Dielakana dia patupu

Eyowa, bitu bikengela kukonkonona malu bimpebimpe bua kufika ku dijadika bulelela. Kadi kukonkonona malu nunku kakuena mumue ne kulekela dielakana dibi dia patupu dienda diela miji mu lungenyi luetu ne mu mutshima wetu nansha, bualu dielakana didi mua kubutula malu atudi bitabuje ne muoyo mujima ne malanda etu ne Nzambi. Dielakana dia mushindu eu ndibenga kuikala mushindame mu bualu kampanda anyi lungenyi kansanga ditu misangu mivule dipangisha muntu bua kuangata dipangadika. Udi muvuluke muvua Satana munyange lungenyi lua Eva ne dielakana pa bivua bitangila Yehowa anyi? Wakamukonka ne: ‘Nzambi wakamba ne: kanudi mamuma a mitshi yonso idi mu budimi anyi?’ (Genese 3:1) Dielakana divua lukonko elu luvua lumueneka bu luvua kaluyi ne bualu bubi lujule diakapangisha Eva bua kuangata dipangadika. Ke mutu Satana wenza nunku. Anu bu muntu udi mufunde mukanda wa kushiminyinangana nawu malu, Satana mmupiluke mu dienza mudimu ne malu mabubika ne adi kaayi malelela menemene, ne mashimi a patoke. Satana mmushipeshe malanda mimpe bungi kabuyi kubala anu ne dielakana dia mushindu’eu.​—Galatia 5:7-9.

Muyidi Yakobo uvua mumanye bimpe njiwu idi nayi dielakana dia mushindu’eu. Wakafunda bua diakalengele ditudi nadi dia kulomba Nzambi diambuluisha patudi mu ntatu. Kadi Yakobo udi utubela bua dîba ditudi tusambila Nzambi ne: ‘Tulombe ne ditaba, katuyi tuelakana.’ Dielakana mu malanda etu ne Nzambi didi dituvuija bu “mavuala a mbu adibo bajula kudi tshipepele, aya eku ne eku.” Tudi tulua bu “muntu wa mioyo ibidi, [udi] ukudimuka mu ende malu onso.” (Yakobo 1:6, 8, MMM) Dîba adi tudi tubanga kuelakana bua malu atudi tuitabuja, tulua bena mioyo ibidi. Nunku, anu muakenzekelabi Eva, tudi tubanga kuitaba malongesha onso a bademon ne a nkindi.

Tuikale ne makanda mimpe a mu nyuma

Kadi mmunyi mutudi mua kudikuba ku dielakana dibi? Diandamuna ndipepele: patudi tubenga malu adi Satana mutangalaje ne tudia biakudia bidi Nzambi mutulongoluele bua tuikale ‘bajalame mu ditabuja.’​—1 Petelo 5:8-10.

Tshidi ne mushinga wa bungi nkuikala ne tshibidilu tshia kudia biakudia bia mu nyuma. Mufundi Wingate utukadi batele udi umvuija nunku’eu: “Nansha padi mubidi muikishe, udi anu ujinga bua batungunuke ne kuupesha bukole bua kuendawu bimpe ne bua bitupa biawu binene kuenzabi mudimu; ne bintu bidi bienza bitupa bia bungi bia mubidi bitu bikengela kupingajapu bikuabu bipiabipia misangu yonso.” Ke mudibi bua makanda etu a mu nyuma. Tuetu katuyi tudia biakudia bia mu nyuma dîba dionso, ditabuja dietu nedituadije kunyanguka ku kakese ku kakese ne ndekelu wa bionso difika ku difua, anu bu mubidi udibu kabayi badisha. Yezu Kristo wakaleja bualu ebu bimpe pakambaye ne: ‘Muntu kikadi biende ne muoyo bualu bua bidia nkayabi, ikale biende nawu bualu bua mêyi onso adi alupuka mukana mua Nzambi.’​—Matayo 4:4.

Ela meji bua bualu ebu. Mmunyi mutuakapeta ditabuja dikole bua musangu wa kumpala? Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Ditabuja didi difuma ku diumvua.’ (Lomo 10:17) Udi usua kuamba ne: tuakitabuja Yehowa ne kumueyemena yeye, milayi yende ne bulongolodi buende patuakabanga kudia biakudia bia mu Dîyi diende. Bulelela, katuvua bitabuje bionso bituakumvua babuite ku mêsu nansha. Tuakenza tshiakenza bena mu tshimenga tshia Beloya. Tuvua ‘tudikebela mu Mukanda wa Nzambi ku dituku ku dituku ne: malu au avua malelela anyi?’ (Bienzedi 17:11) ‘Tuakajingulula mudi disua dia Nzambi didi dimpe, didi dimusankisha, ne didi diakane tshishiki’ ne tuakajadika ne: malu atuvua bumvue avua malelela. (Lomo 12:2; 1 Tesalonike 5:21) Kutuadijila apu, tudi bafike pamu’apa ku dikolesha ditabuja dietu patudi bajingulule bimpe ne: Dîyi dia Nzambi ne milayi yende kabitu bipanga kukumbana nansha.​—Yoshua 23:14; Yeshaya 55:10, 11.

Tuepukayi didifuisha ne nzala ya mu nyuma

Mpindieu tshilumbu tshidiku ntshia kulama ditabuja dietu ne kuepuka dielakana nansha dikese mu malu atudi bitabuje didi mua kutekesha dieyemena dietu dia Yehowa ne bulongolodi buende. Bua kulama ditabuja nunku tudi ne bua kutungunuka ne kukonkonona Mukanda wa Nzambi dituku dionso. Mupostolo Paulo udi utudimuija ne: ‘Palua bikondo bia ku nshikidilu pabuipi, bantu bakuabu [bavua bamueneka kumpala bu bavua ne ditabuja dikole] nebalekele ditabuja diabu, balamata ku [mêyi a] nyuma adi apambuisha ne ku mayisha a bademon.’ (1 Timote 4:1) Mêyi a nyuma ne malongesha adi apambuisha aa adi ajula dielakana mu ngenyi ya bamue ne abasemeja kule ne Nzambi. Ntshinyi tshidi tshitukuba tuetu? Nditungunuka ne kuikala ‘[badishibue] mu mêyi a ditabuja ne mu diyisha dimpe ditudi balonde too ne katataka.’​—1 Timote 4:6.

Kadi tshidi tshibungamija ntshia se: bamue bantu lelu kabena bananga bua kuikala ‘badishibue mu mêyi a ditabuja,’ nansha padi biakudia ebi bimueneka bipepele. Anu mudi umue wa ku bafundi ba mukanda wa Nsumuinu uleja, kudi mushindu wa kuikala ne biakudia bia mu nyuma bia bungi, kadi katuyi tubidia ne tubipuekesha ne mala bimpe to.​—Nsumuinu 19:24; 26:15.

Ebi bidi njiwu. Mufundi Wingate udi wamba ne: “Padi anu mubidi ujikija proteyine yawu, tusamasama tudi tubanga.” Paudi kuyi udia biakudia, mubidi webe udi utuadija kuangata bidishi bivuawu mulame. Padibi bijika pabi, mubidi udi utuadija kuenza mudimu ne proteyine idi iwambuluisha bua kutungunuka ne kukola ne kulongolola bitupa bidi binyanguke. Bitupa biawu binene bidi bituadija kufua. Mpindieu makanda ebe a mubidi adi anyanguka ne lukasa.

Etshi ke tshivua tshienzekele bamue bena Kristo ba kumpala mu nyuma. Bakatuadija kudia biakudia biabu bia mu nyuma bivuabu balame. Bidi bimueneka ne: bakalengulula didilongela ne kuteketabu mu nyuma. (Ebelu 5:12) Mupostolo Paulo wakaleja njiwu idiku padi muntu utuadija kuenza malu aa pakafundilaye bena Kristo bena Ebelu ne: ‘Butudi nabu mbua kutamba kudimuka ku malu atuakumvua bua bumue katulu kupambuka.’ Uvua mumanye mutubi bipepele bua kutuadija kuenza malu mabi patudi tutuadija ‘kupetula lupandu bunene nunku.’​—Ebelu 2:1, 3.

Muntu udi kayi udia bimpe katu anu umueneka usama anyi munyane to. Bia muomumue, kabiena anu mua kumueneka diakamue se: muntu eu udi udifuisha ne nzala ya mu nyuma nansha. Udi mua kumueneka bu muntu udi bimpe mu nyuma nansha paudi kuyi udia bimpe, kadi bidi anu bua matuku makese tshianana! Kamana kamana, neutekete mu nyuma, newikale mu njiwu ya kupeta dielakana didi kadiyi dijalame, ne kutshiyi kabidi ne bukole bua kuluangana mvita mikole ya ditabuja to. (Yuda 3) Wewe nkayebe udi mumanye bungi bua biakudia biudi udia mu nyuma, nansha bikala muntu mukuabu kayi mubimanye.

Nunku, tungunuka ne kudilongela. Luisha dielakana ne bukole buebe buonso. Kulengulula tshidi mua kumueneka bu ka-disama kakese, kushala balekele dielakana dikutatshisha kudi mua kukebesha kabutu. (2 Kolinto 11:3) Satana udi mua kujinga bua kubueja mpata bu eyi mu lungenyi luebe: ‘Tudi bulelela mu matuku a ku nshikidilu anyi? Udi ne bua kuitaba kalu ne kalu kuonso kadi Bible wamba anyi? Bulongolodi ebu mbua Yehowa menemene anyi?’ Kulekedi dilengulula biakudia bia mu nyuma dikuteka mu njiwu ya mufuane kuitaba malongesha ende a dishima. (Kolosai 2:4-7) Londa mubelu uvuabu bapeshe Timote. Ikala mulongi mulenga wa “Mikanda ya Tshijila” bua “ushale mu malu auvua mulonge ne audi mushindike.”​—2 Timote 3:13-15, MMM.

Bua kukumbaja bualu ebu bidi mua kukengela bua bakuambuluishe. Mufundi utukadi batele au udi utungunuka ne kuamba ne: “Dibenga kudia biakudia didi mua kutapisha mputa mu tshifu ne mu bia munda bikuabu mudi biakudia bipuekela bua dipangika dia vitamine ne binga bidishi bia mubidi mu mushindu wa se: kabiena mua kuitaba kabidi biakudia bietu bia matuku onso to. Bantu badi ne lutatu elu badi mua kuanji kukengela biakudia bipepele bidi kabiyi bitamba kupesha tshifu mudimu mukole.” Bitu bilomba mudimu wa bungi bua kujikija ntatu idi mu mubidi itu ifumina ku dibenga kudia biakudia. Bia muomumue, muntu udi mulengulule didilongela diende dia Bible bikole udi mua kuikala dijinga ne diambuluisha ne dikankamija dia bungi bua kupetululaye muoyo wa biakudia bia mu nyuma. Bikala bualu ebu bukufikile, keba diambuluisha ne itaba ne disanka dikuatshisha dionso didibu bakupesha bua kukupeshilula makanda a mu nyuma.​—Yakobo 5:14, 15.

‘Katulenduki’

Padi bamue bantu batangila malu avua menzekele nkambua Abalahama, badi mua kuamba ne: yeye uvua mukumbanyine kuikala ne dielakana. Bidi mua kumueneka biakanyine bua kuamba ne: nansha muvua Nzambi mulaye, ‘kavua ne bualu bua kutekemena bua kuluaye nkambua wa bisamba bia bungi’ to. Bua tshinyi? Bualu, bilondeshile mushindu utu bantu bamona buobu, kakuvua tshivua tshimujadikila bualu nansha bumue to. Bible udi wamba ne: ‘Uvua mumanye ne: mubidi wende [ukavua] mumane kufua, ne Sala [kavua ulela to].’ Nansha nanku, wakabenga ne muoyo umue bua kulekela dielakana pa bidi bitangila Nzambi ne malu avuaye mumulaye diela miji mu lungenyi luende ne mu mutshima wende nansha. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Kakateketa mu ditabuja’ anyi ‘kulenduka’ nansha. Abalahama wakashala ‘muujibue tente ne dimanya ne: Nzambi udi mua kuenza bu muakandayeye kabidi.’ (Lomo 4:18-21) Uvua mudie malanda makole ne Yehowa, ne uvua mumueyemene munkatshi mua bidimu bia bungi. Wakumbusha dielakana dionso divua mua kuikala ditekeshe malanda ende au.

Udi mua kuenza pebe bia muomumue wewe ‘mulamate tshidikijilu tshia mêyi malenga.’ Mbuena kuamba ne: biwikala udia bimpe mu nyuma. (2 Timote 1:13) Njiwu idi ifumina ku dielakana mbualu bunene buudi kuyi ne bua kupepeja to. Satana mmuditue mu tshitudi mua kubikila ne: mvita ya bingoma bia tuishi tua masama a mu nyuma. Wewe mulengulule bua kudia biakudia bimpe bia mu nyuma mu didilongela Bible ne mu dibuela mu bisangilu bia bena Kristo, udi uditeka wewe nkayebe mu njiwu ya kufua mu mvita eyi. Dilongolola bua kuikala udia bimpe biakudia bia mu nyuma bidibu bakupesha ne kalolo ne pa dîba diakanyine kudi “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45, NW) Tungunuka ne ‘kuitabuja mêyi adi malenga’ ne ikala ‘mushindame mu ditabuja.’ (1 Timote 6:3; Tito 2:2, MML) Kulekedi dielakana dibutula ditabuja diebe nansha.

[Bimfuanyi mu dibeji 21]

Utu udia bimpe mu nyuma anyi?