Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kutu muoyo kunyima kua lufu anyi?

Kutu muoyo kunyima kua lufu anyi?

Kutu muoyo kunyima kua lufu anyi?

KUKADI bidimu bitue ku 3 500, nkambua Yobo wakakonka ne: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi?” (Yobo 14:14) Lukonko elu ndusamishe bantu mitu kukadi bidimu bia bungi. Munkatshi mua bipungu bivule, bantu ba miaba yonso mbelangane meji bua tshilumbu etshi ne mbafike ku dipatula malongesha kabukabu.

Bena Kristo bavule ba ku dîna badi bitabuja ne: bantu batu baya mu diulu anyi mu inferno. Bena Hindu badi bobu bitabuja dilongesha dia ne: bantu batu babuela mu mubidi mukuabu kunyima kua lufu luabu. Emir Muawiyah, munene muambuluishi wa mu moske kampanda wa ba-Mizilman wakamba ne: “Tudi tuitabuja ne: nekuikale dituku dia dilumbuluisha kunyima kua lufu, dituaya kumpala kua Nzambi, Allah, anu mutu bantu baya kulumbulula kumpala kua nzuji.” Bilondeshile malongesha a ba-Mizilman, Allah neabale malu a muntu ne muntu akenzaye ne neamutume mu mparadizu anyi mu inferno.

Mu ditunga dia Sri Lanka, bena Buddha ne bena Katolike batu bashiya biibi ne madidishi a nzubu yabu buashi padi muntu ufua mu mêku abu. Badi batemesha muinda wa manyi, bateka mushete wa mufue ne mikolo mitangija ku tshiibi tshia kumpala kua nzubu. Batu bamba ne: bionso ebi bidi biambuluisha bua nyuma wa udi mufue kupatukaye bipepele.

Ronald M. Berndt wa mu Iniversite wa ku Ouest kua Australie udi wamba ne: bena mu ditunga dia Australie batu bitabuja ne: “bantu badi ne tshitupa tshikuabu tshia mu nyuma tshidi katshiyi mua kufua to.” Bamue bena mu Afrike batu bitabuja ne: kunyima kua lufu, aba bavua bantu ba tshianana badi bandamuka mikishi, ne aba bavua bantu banene badi balua bankambua bikalabu mua kunemeka ne kulomba diambuluisha bu balombodi badi kabayi bamueneka.

Mu amue matunga, malongesha adi atangila bafue mbilele bia bankambua bisambakaja ne malongesha a Buena-Kristo bua ku dîna. Tshilejilu, bena Katolike ne bena Mishonyi ba bungi ba mu Afrike wa ku Ouest batu ne tshibidilu tshia kubuikila mmuenu padi muntu ufua bua kabalu kutangilamu ne kumona mufue au.

Bantu batu bafila mandamuna mashilashilangane ku lukonko elu: ‘Ntshinyi tshidi tshituenzekela patudi tufua?’ Nansha nanku, lungenyi lunene ludi mu mandamuna aa ndua se: Kudi tshintu kampanda munda mua muntu tshitu katshiyi tshifua to, tshitu tshishala ne muoyo padi muntu ufua. Bamue bantu batu babikila “tshintu kampanda” atshi ne: nyuma. Tshilejilu, mu amue matunga a mu Afrike ne mu Asia ne mu bitupa bia Pasifike bu mudi mu Polynésie, mu Mélanésie ne mu Micronésie, bantu ba bungi batu bitabuja ne: nyuma katu ufua nansha, kadi kabatu bamba nanku bua anyima to. Imue miakulu kayitu nansha ne muaku “anyima” to.

Muntu wa muoyo utu ne nyuma munda muende anyi? Nyuma eu utu bulelela upatuka mu mubidi wa muntu padi muntu ufua anyi? Bikalabi bidi nanku, ntshinyi tshitu tshimuenzekela? Ne nditekemena kayi didiku bua bafue? Eyi ki nnkonko ya kulengulula to. Nansha wewe musombele penyi anyi muikale mu tshitendelelu kayi, kuena mua kuepuka lufu to. Nunku nkonko eyi idi ikutangila pebe bikole. Tudi tukulomba bua kukonkonona tshilumbu etshi bimpe.