Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Masanka adi kudi muntu muakane’

‘Masanka adi kudi muntu muakane’

‘Masanka adi kudi muntu muakane’

KU BUKULAKAJA buende Davidi (muimbi wa Misambu) wakamba ne: “Mvua muana mutekete, mpindiewu nkadi mukulakaje, tshiena mumone muntu muakane mulekelela nkayende, nansha bende bana bakeba tshiakudia.” (Musambu 37:25, MMM) Yehowa Nzambi mmunange bantu bakane ne udi ubalama bimpe menemene. Mu Bible Dîyi diende, udi ulomba batendeledi balelela bua bakebe buakane.​—Sefanya 2:3.

Buakane nkuikala mujalame ku mêsu kua Nzambi mu ditumikila dia mikenji yende idi ileja tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Bua kutukankamija bua kulonda tshidi disua dia Nzambi, nshapita wa 10 wa mukanda wa Nsumuinu udi uleja masanka mavule a mu nyuma adibu bapeta kudi bantu badi benza tshidi disua dia Nzambi. Munkatshi muawu mudi biakudia bivule bia mu nyuma, mudimu wa nsongo udi usankisha, ne malanda mimpe ne Nzambi ne muntu netu. Nunku, tuanjibi kumona malu adi mu Nsumuinu 10:1-14.

Bualu buimpe budi butukankamija

Mêyi a mbangilu a nshapita eu adi aleja muntu udi mufunde tshitupa tshia mukanda wa Nsumuinu tshidi tshilonda etshi. Adi amba ne: “Nsumuinu ya Solomo.” Solomo Mukalenge wa Isalele wa kale udi uleja bualu buimpe budi butukankamija bua kulonda njila muakane, wamba ne: ‘Muana mulume udi ne meji udi usankisha tatuende, kadi muana mupote udi unyingalaja mutshima wa mamuende.’​—Nsumuinu 10:1.

Baledi batu bapeta kanyinganyinga kakole padi muanabu umbuka mu ntendelelu wa Nzambi mulelela udi ne muoyo! Mukalenge wa meji udi wakula anu bua kanyinganyinga ka mamu pamu’apa bua kuleja ne: mamu ke utu unyingalala bikole kupita tatu. Ke tshiakafikila Doris. * Udi ulonda ne: “Pavua muananyi wa balume wa bidimu 21 mumbuke mu bulelela, meme ne bayanyi Frank tuakapeta dibungama dikole menemene. Ndi mushale meme ne kanyinganyinga katambe bukole kupita Frank. Nansha mukadi bidimu 12 bipite, ki mbijikije kanyinganyinga aka to.”

Bana badi mua kujimijila tatuabu disanka ne kukebela mamuabu dibungama dikole. Tuikalayi ne meji bua tusankishe baledi betu! Ne tuenzayi muetu muonso nangananga bua kusankisha mutshima wa Yehowa Tatu wetu wa mu diulu.

‘Muntu muakane kakufua ne nzala’

Mukalenge Solomo udi wamba ne: ‘Biuma bipeta ku bubi kabiena bilubuluka, kadi buakane budi bupandisha muntu ku lufu.’ (Nsumuinu 10:2) Mêyi aa adi ne mushinga wa bungi kudi bena Kristo balelela badi ne muoyo mu tshikondo etshi tshikadi pabuipi menemene ne nshikidilu. (Danyele 12:4) Kabutu ka bantu babi kakadi pabuipi. Bintu bionso bidi bantu benze bua kudikuba nabi bu mudi mpetu anyi biluilu bia masalayi kabiakubakuba mu tshikondo tshia “dikenga dinene” nansha. (Buakabuluibua 7:9, 10, 13, 14) Anu ‘bantu badi ne mitshima miakane nebashikame mu buloba, badi ne mutshima umue mutoke nebajalame.’ (Nsumuinu 2:21) Nenku tutungunukayi ne ‘kukeba diambedi bukalenge [bua Nzambi] ne buakane buende.’​—Matayo 6:33.

Basadidi ba Yehowa kabena ne bua kuindila anu palua bukua-panu bupiabupia budiye mubalaye bua kushishabu kupeta masanka a kudiye nansha. ‘Yehowa kêna witabuja bua muntu muakane afue ne nzala, kadi udi upidia lukuka lua bantu babi.’ (Nsumuinu 10:3) Yehowa mmufile biakudia bia mu nyuma bia bungi ku diambuluisha dia “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45, NW) Bushuwa, muntu muakane udi ne malu adi ne bua kumusaka bua ‘kuimba misambu bua disanka dia mu mutshima wende.’ (Yeshaya 65:14) Dimanya didi disankisha mutshima wende. Diende disanka didi mu dikeba dia biuma bia mu nyuma. Kadi muntu mubi yeye ki mmumanye masanka aa to.

‘Disuminyina didi divuija muntu mubanji’

Muntu muakane udi kabidi upeta masanka mu mushindu mukuabu. ‘Tshianza tshia mufuba tshidi tshimuvuija mupele, kadi tshianza tshia muena disuminyina tshidi tshimuvuija mubanji. Udi upuola mu tshikondo tshia munya mukole udi muana mulume wa meji, kadi walala tulu mu tshikondo tshia kupuola udi muana mulume udi udifuishisha bundu.’​—Nsumuinu 10:4, 5.

Mêyi a Solomo aa atu ne mushinga wa bungi menemene kudi bantu badi benza mudimu mu tshikondo tshia kunowa bia pa madimi. Tshikondo tshia kunowa katshitu tshia kulala tulu to. Ntshikondo tshia kusuminyina ne tshia kuenza mudimu munkatshi mua mêba mavule. Ntshikondo tshia kuenza mudimu ne mitalu ya bungi.

Mutume meji ku dinowa divua dishilangane ne dia biakudia anyi dia bantu, Yezu wakambila balongi bende ne: ‘Bintu bia kunowa bidi bia bungi, kadi bena mudimu badi [bakese]. Nunku, nulombe Mukalenge wa bintu bia kunowa [Yehowa Nzambi], atume biende bena mudimu mu kunowa kuende.’ (Matayo 9:35-38) Mu tshidimu tshia 2000, bantu bapite pa miliyo 14 bakabuela mu Tshivulukilu tshia lufu lua Yezu, tuambe ne: bungi buabu buvua bupite bua Bantemu ba Yehowa misangu ibidi. Nunku nnganyi udi kayi mua kuitaba se: ‘madimi adi matoke bua kunowabu’? (Yone 4:35) Batendeledi balelela badi balomba Mukalenge bua atume bena mudimu bavule eku buobu pabu benza ne tshisumi tshionso mudimu wa divuija bantu bayidi biumvuangane ne masambila abu. (Matayo 28:19, 20) Yehowa mmubeneshe mudimu wabu bikole! Mu tshidimu tshia mudimu tshia 2000, bantu bapiabapia bapite pa 280 000 bakatambula. Buobu aba pabu badi badienzeja bua kulua balongeshi ba Dîyi dia Nzambi. Nunku tudifilayi ne muoyo umue mu mudimu wa divuija bantu bayidi mu tshikondo etshi tshia dinowa bua tuikale ne disanka divule.

‘Masanka adi pa mutu pende’

Solomo udi utungunuka wamba ne: ‘Masanka adi pamutu pa muntu muakane, kadi mukana mua bantu babi mudi musokoka mêyi a tshimbambila.’​—Nsumuinu 10:6.

Muntu udi ne mutshima muakane ne mutoke udi wenza malu a nsongo adi aleja buakane buende patoke. Udi ne mêyi mimpe adi akolesha, bienzedi biende mbilenga ne bia kalolo. Bantu bakuabu badi ne disanka bua kusomba nende. Badi banyisha muntu wa nunku anyi bamuvudijila disanka padibu bamuanyisha ne mêyi abu.

Kadi muntu mubi yeye mmuena lukinu anyi muena meji mabi, ne utu nangananga ukeba anu bua kuenzela bakuabu bibi. Mêyi ende adi mua kuikala mashême kadi muikale ‘musokoke tshimbambila’ mu muoyo wende, ne ndekelu wa bionso udi ubanga kuluishangana peshi upatuilangana mêyi mabi. (Matayo 12:34, 35) Anyi padi malu akudimuka, “tshikisu netshibuikile [anyi netshikange] mukana mene mua bantu babi.” (Diumvuija kuinshi kua Nsumuinu 10:6, NW) Ebi bidi bileja se: pa tshibidilu, muntu mubi batu bamuenzela mutuye wenzelangana pende, mmumue ne: batu bashala nende lukuna. Dimukina nenku didi anu bu didi dimubuikidija anyi dimukanga mukana peshi dimupuwisha anu vi! Muntu wa nunku udi mua kupeta masanka kudi bakuabu anyi?

Mukalenge wa Isalele udi wamba ne: ‘Tshivulukidi tshia muntu muakane tshidi tshivudija disanka, kadi dîna dia bantu babi nedibole.’ (Nsumuinu 10:7) Batu bavuluka muntu muakane ne disanka, ne tshidi ne mushinga wa bungi menemene ntshia se: Yehowa Nzambi udi umuvuluka pende mushindu’eu. Bua lulamatu luvua nalu Yezu too ne ku lufu, ‘wakapiana dîna didi ditamba kutumba.’ (Ebelu 1:3, 4) Lelu bena Kristo balelela badi bavuluka balume ne bakaji ba lulamatu ba mu tshikondo tshia kumpala kua bena Kristo bu bilejilu bimpe bia kulonda. (Ebelu 12:1, 2) Muanda eu mmushilangane bikole ne tshidi tshienzekela dîna dia bantu babi, diodi didi dilua tshintu tshibipe ne katshiyi kutangila. Bushuwa, ‘kuikala ne [dîna anyi] lumu luimpe kudi kupita kuikala ne bubanji buakane, ne kupeta dianyisha kudi kupita kupeta kua tshiamu tshia argent ne tshia or buimpe.’ (Nsumuinu 22:1) Tudikebelayi dîna dimpe kumpala kua Yehowa ne kua bantu netu!

‘Muntu udi ne mutshima mutoke kêna wenda ne ditshina’

Solomo udi ufuanyikija muena meji ne muntu mubule meji, wamba ne: ‘Muena mutshima wa meji udi witabuja mikenji, kadi muena biakulakula neapone panshi.’ (Nsumuinu 10:8) Muntu wa meji mmumanye bimpe se: ‘muntu kêna ne bukole munda muende bua kuendesha nabu biendedi biende bimpe.’ (Yelemiya 10:23) Mmumanye mudibi ne mushinga bua kukeba bulombodi kudi Yehowa ne udi witaba mikenji yende bipepele. Kadi muena biakulakula kêna yeye ujingulula bualu ebu to. Biakulakula biende bia patupu bidi bimufikisha ku kabutu.

Muntu muakane kêna ne dilubakana didi nadi bantu babi. ‘Udi wenda ne mutshima mutoke kêna ne ditshina, kadi udi ukonyangaja njila yende neamanyibue. Udi uvinya dîsu diende udi uvuija kanyinganyinga, ne muena biakulakula neapone panshi.’​—Nsumuinu 10:9, 10.

Muntu udi ne mutshima mutoke utu wamba malu malelela. Bakuabu badi bamunemeka ne bamueyemena. Muntu udi ne malu malelela utu muena mudimu udibu bangata ne mushinga, ne misangu mivule batu bamuteka pa mudimu udi mutambe bunene. Bua dimanyika diende bu muena malu malelela, kêna ujimija anyi upangila kupeta mudimu nansha padi midimu kayiyi itamba kumueneka. Kabidi, malu ende malelela adi amuambuluisha bua kuikala ne nsombelu wa disanka ne ditalala kumbelu kuende. (Musambu 34:13, 14) Udi udiumvua musule kumpala kua bena mu dîku diende. Bushuwa, mutshima mutoke udi wambuluisha bua kubenga kuikala ne dilubakana.

Kadi mbishilangane bua muntu udi ushima bua kupetaye tshintu kampanda. Mudingianganyi udi mua kukeba bua kusokoka dishima diende ne mêyi a budimu peshi ne nyungishilu wende wa mubidi. (Nsumuinu 6:12-14) Divinya diende dia dîsu ne meji mabi anyi bua kudingangana didi mua kukebela bantu badiye udinga kanyinganyinga kakole. Nansha ku tototo nansha ku ndandanda, mêyi ende a dishima au neapatukile anu patoke. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Mibi ya bantu bakuabu idi imueneka patoke, idi iya kumpala kuabu too ne ku dipila; ne mibi ya bakuabu kabidi idi [imueneka] kunyima. Muomumue kabidi, bienzedi bimpe bidiku bidi bimueneka patoke, ne bidi kabiyi nunku kabiena mua kusokokibua.’ (1 Timote 5:24, 25) Nansha muena dishima yeye mudinge muledi, mulunda, muntu udiye nende mu dibaka, anyi mumanyangane nende kampanda, ndekelu wa bionso nebatandule anu dishima diende. Nnganyi udi mua kueyemena muntu utubu bamanye ne: mmuena dishima?

‘Mukana muende mudi mushimi wa muoyo’

Solomo udi wamba ne: ‘Mukana mua muntu muakane mudi mushimi wa muoyo, kadi mukana mua bantu babi mudi musokoka mêyi a tshimbambila.’ (Nsumuinu 10:11) Mêyi a mukana adi mua kuondopa muntu anyi kumutapa. Adi mua kukolesha muntu kumusanguluja, anyi kumutekesha mu mikolo.

Mukalenge wa Isalele udi uleja tshitu bantu babi bambidila mêyi a mushindu’eu, wamba ne: “Lukuna ludi lujula matandu, kadi dinanga didi dijibikila bilema bionso.” (Nsumuinu 10:12, MMM) Lukuna lutu lujudija matandu ne mvita mu bantu. Bantu badi banange Yehowa badi ne bua kumbusha lukuna mu nsombelu wabu. Mushindu kayi? Mpadibu bapingaja dinanga pa muaba uvua lukuna mu nsombelu wabu. “Dinanga didi dibuikila malu mabi a bungi.” (1 Petelo 4:8) Dinanga “[didi] dituala malu onso,” bilondeshile nkudimuinu wa Kingdom Interlinear mmumue ne: “didi dibuikila malu onso.” (1 Kolinto 13:7) Muntu udi ne dinanga dia Nzambi kêna ukeba bua bantu bapange bupuangane benza malu mapuangane to. Pamutu pa tuetu kuambila bantu bilema bia bakuabu, dinanga edi didi dituambuluisha bua kubilengulula pikalabi kabiyi mpekatu nansha. Dinanga didi mene dilengulula malu mabi adibu batuenzela mu mudimu wa diyisha, muaba wetu wa mudimu anyi mu kalasa.

Mukalenge wa meji udi utungunuka ne kuamba ne: ‘Badi basangana meji mukana mua muntu udi ujingulula mianda, kadi mulangala udiku bua kututa nawu nyima wa muntu udi kayi ne lungenyi.’ (Nsumuinu 10:13) Meji a muntu udi ne dijingulula dia mianda adi amuludika padiye wenda. Mêyi mimpe adi akolesha adi mukana muende adi ambuluisha bakuabu bua kuendela mu njila wa buakane. Kabena mua kumuenzeja ni nyeye ni mbadi bamuteleja bua kulonda njila muakane ku bukole: mulangala wa dinyoka to.

“Badi bunguija dimanya”

Ntshinyi tshidi tshiambuluisha bua mêyi etu kuikalawu bu ‘kasulu ka mâyi a meji kadi kapueka’ pamutu pa kuikalawu bu kasulu ka mâyi a mutoyi wa mêyi a biakulakula bia patupu? (Nsumuinu 18:4) Solomo udi wandamuna ne: “Bena meji badi bunguija dimanya, kadi mukana mua mutshimbakane mudi njiwu minene.”​—Nsumuinu 10:14, MMM.

Bualu bua kumpala budibu batulomba mbua kuuja lungenyi luetu ne dimanya dia Nzambi didi dikolesha. Mpokolo wa dimanya edi udi anu umue. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Dîyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuya wende, ne didi ne mudimu muimpe wa kuyisha bantu, ne wa kubabela, ne wa kubadimuija, ne wa kubalongesha mu buakane bua Nzambi; bua muntu wa Nzambi ikale mukumbajibue, mulongolola tshishiki bua midimu yonso mimpe.’ (2 Timote 3:16, 17) Tudi ne bua kudiunguijila dimanya ne kukebulula mu Dîyi dia Nzambi bienze anu bu bantu bakeba biuma bisokoka. Kukebulula kua mu Dîyi dia Nzambi kua nunku kudi kupetesha bantu masanka mavule be!

Bua kusanganabu meji mukana muetu, mbimpe dimanya dia Mukanda wa Nzambi dilenge kabidi mutshima wetu. Yezu wakambila bantu bavua bamuteleja ne: ‘Muntu muimpe udi upatula tshintu tshimpe mu tshibutshilu tshimpe tshia mutshima wende; muntu mubi udi upatula tshintu tshibi mu tshibutshilu tshibi; bua mukana muende mudi muamba anu malu adi matambe kuvulangana mu mutshima wende.’ (Luka 6:45) Nanku tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kuelangana meji a bitudi tulonga. Bushuwa, bua kulonga ne kuelangana meji bidi bikengela kudienzeja, kadi kulonga eku kudi kutupetesha mabenesha mavule mu nyuma. Kakuena bualu bua nsongo butudi mua kulondela njila wa kabutu wa mêyi a biakulakula bia patupu nansha.

Bushuwa, muena meji udi wenza malu adi makane ku mêsu kua Nzambi ne usaka bakuabu ku dienza malu mimpe. Udi upeta biakudia bia bungi bia mu nyuma ne udi ne bia bungi bia kuenza mu mudimu muimpe wa Mukalenge. (1 Kolinto 15:58) Bu mudiye muntu udi ne mutshima mutoke, kêna ne tshidi tshimulubakaja padiye wenda mu njila, ne Nzambi udi umuanyisha. Bulelela, masanka adi muntu muakane upeta nga bungi be. Tukebayi buakane mu ditumikila dia mikenji ya Nzambi idi ituleja tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 6 Dîna edi ndishintulula.

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Kuikala muena malu malelela kudi kupetesha nsombelu wa disanka mu dîku

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

‘Bena meji badi bunguija dimanya’