Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tunanukilayi mu mudimu wa dinowa!

Tunanukilayi mu mudimu wa dinowa!

Tunanukilayi mu mudimu wa dinowa!

‘Badi bamiamina maminu ne binsonji ku mêsu nebapuole biakudia ne mbila ya disanka.’​—MUSAMBU 126:5.

1. Bua tshinyi tudi ne bua ‘kulomba Mfumu wa budimi bua atume bena mudimu’ lelu?

 KUNYIMA kua luendu luisatu lua Yezu Kristo pavuaye wenda uyisha mu Galela, wakambila bayidi bende ne: “Bia kunowa mbivule, kadi banowi mbakese.” (Matayo 9:37, MMM) Ke tshiakambaye kabidi mu Yudaya. (Luka 10:2) Bu muvuabi nanku kukadi bidimu bitue ku 2 000 mpindieu, mmushindu kayi udi malu enda lelu? Bushuwa, mu tshidimu tshia mudimu tshishale, Bantemu ba Yehowa bapite pa 6 000 000 bakananukila mu dinowa dia tshimfuanyi munkatshi mua bantu 6 000 000 000 badi pa buloba bujima, ba bungi ba kudibu badi “bapungile, bakengakana bu mikoko kayiyi ne muyilami.” Ke bualu kayi mêyi a Yezu a se: “Lombayi Mfumu wa budimi, atume bena mudimu mu budimi buende” adi ne mushinga wa bungi lelu anu muvuawu nawu kale.​—Matayo 9:36, 38, MMM.

2. Ntshinyi tshidi tshitumanyishisha kudi bantu?

2 Yehowa Nzambi, Mfumu wa mudimu wa dinowa, ukadi muandamune dilomba edi dia kutuma bena mudimu ba bungi. Tudi ne disanka dia bungi be bua kuenza mudimu wa dinowa eu udi Nzambi ulombola! Nansha mutudi bakese pa kufuanyikija ne bungi bua bantu bonso badi pa buloba, tudi tumanyika kudi bantu bua diyisha dietu dia Bukalenge ne lukunukunu ne divuija bantu bayidi. Mu matunga a bungi tudiomba ne bikandakanda bitu biakula bualu buetu bikole. Didila dia ka-ngonga ka ku tshiibi mu dinaya kampanda dia ku televizion didi mua kusaka bantu bua kuamba ne: Bantemu ba Yehowa badi ku tshiibi. Bushuwa, mudimu wetu wa bena Kristo wa dinowa dia mu tshimfuanyi mmumanyike bimpe mu lukama lua 21 lua bidimu elu.

3. (a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: bantu bakamona mudimu wa diyisha Bukalenge wa mu bidimu lukama bia kumpala? (b) Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: banjelu badi batukuatshisha mu mudimu wetu?

3 Bantu bakamona kabidi midimu ya diyisha Bukalenge yakenzeka mu bidimu lukama bia kumpala, ne bakakengesha bantu aba bavua bayishe lumu luimpe. Ke bualu kayi mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Ndi ngela meji ne: Nzambi wakatuteka tuetu bapostolo ku nshikidilu kua bantu bonso bu bantu bakapishabu bua kufua; bua tuetu tuakavuijibua tshimuenenu kudi ba pa buloba, ne kudi banjelu ne kudi bantu.’ (1 Kolinto 4:9) Bia muomumue, dinanukila dietu mu mudimu wa dimanyisha Bukalenge nansha buobu batukengesha didi ditumanyisha kudi bantu ne didi ne mushinga wa bungi ku mêsu kua banjelu. Mupostolo Yone udi wamba mu Buakabuluibua 14:6 ne: ‘Ngakatangila muanjelu mukuabu upapala munkatshi mua diulu, wakadi ne lumu luimpe lua tshiendelele lua kuambilaye badi bikale pa buloba, ne kudi ditunga dionso ne tshisamba tshionso ne muaku wonso ne bantu bonso.’ Bushuwa, banjelu badi batukuatshisha mu mudimu wetu wa dinowa.​—Ebelu 1:13, 14.

‘Bantu badi netu lukuna’

4, 5. (a) Ntshinyi tshivua Yezu muambile bayidi bende bua kubadimuija? (b) Bua tshinyi ‘bantu badi lukuna’ ne basadidi ba Nzambi ba mu tshikondo tshietu etshi?

4 Pakatuma Yezu bapostolo bende bua kuenza mudimu wa dinowa, bakalonda mubelu wende wa se: ‘Nuikale ne budimu bu bua nyoka ne bu nyunyu ya nkutshi idi kayiyi iluishangana.’ Yezu wakabambila kabidi ne: ‘Nudimukile bantu; bualu bua buobu nebanufile kudi balumbuludi babu, nebanukume mu nsunagoga yabu; bulelela nebaye nenu ku mêsu kua bangovena ne ku mêsu kua bamfumu bua bualu buanyi, nenuikale bu tshimanyishilu ku mêsu kua bisamba bia bende. Bantu bonso nebikale nenu lukuna bua dîna dianyi; kadi wananukila too ne ku nshikidilu neasungidibue.’​—Matayo 10:16-22.

5 Lelu ‘bantu badi netu lukuna’ bualu “buloba bujima budi mu bukokeshi bua mubi” Satana Diabolo, muluishi munene wa Nzambi ne wa bantu bende. (1 Yone 5:19 Muanda Mulenga Lelu) Baluishi betu badi bamona ditanta dietu dia mu nyuma kadi badi babenga bua kuitaba ne: Yehowa ke udi muenzeje bualu ebu. Baluishi betu badi bamona mudi mpala yetu mikale ne disanka ne mimuemue patudi tuenza mudimu wa dinowa. Buobumue buetu budi bubakemesha! Bushuwa, badi mua kuitaba bualu ebu ku tshimfula-muoyo padibu baya mu ditunga dikuabu ne basangana Bantemu ba Yehowa benzamu mudimu wa muomumue ne uvuabu bashiye kuabu. Bulelela, tudi bamanye ne: mu tshikondo tshiakanyine, Yehowa mukuatshishi wetu ne mpokolo wa buobumue buetu neamanyike too ne kudi baluishi betu.​—Yehezekele 38:10-12, 23.

6. Ndishindika kayi ditudi nadi patudi tuenza mudimu wa dinowa, kadi ndukonko kayi ludi lujuka?

6 Mfumu wa budimi mmupeshe Muanende Yezu Kristo ‘bukokeshi buonso mu diulu ne pa buloba.’ (Matayo 28:18) Nunku Yehowa mmupeshe Yezu bujitu bua kulombola mudimu wa dinowa eu ku diambuluisha dia banjelu ba mu diulu ne “mupika wa lulamatu ne wa budimu” muela manyi udi pa buloba apa. (Matayo 24:45-47, NW; Buakabuluibua 14:6, 7) Kadi mmunyi mutudi mua kutantamena buluishi ne kulama disanka dietu patudi tunanukila mu mudimu wa dinowa?

7. Nngikadilu kayi utudi ne bua kudienzeja bua kuikala nende padibu batuluisha anyi batukengesha?

7 Padibu batuluisha anyi batukengesha patoke, tukebayi diambuluisha dia kudi Nzambi bua tumone mua kulama ngikadilu wa buena uvua nende Paulo. Wakafunda ne: “Padi bantu batupenda, tuetu tubajingila diakalenga; padibo batukengesha, tudi tushala ne lutulu; padibo batushiminyina malu, tudi tuandamuna ne diyi dimpe.” (1 Kolinto 4:12, 13, MMM) Ngikadilu eu, pamue ne mbabi yetu mu mudimu wa diyisha, bitu pamu’apa bishintulula lungenyi lua baluishi betu.

8. Mêyi a Yezu adi mu Matayo 10:28 adi akupesha dishindika kayi?

8 Nansha dikeba bua kutushipa kadiena mua kutekesha lukunukunu luetu mu mudimu wa dinowa nansha. Tudi tumanyisha mukenji wa Bukalenge patoke ne dikima padiku mushindu. Ne mêyi a Yezu adi alonda aa adi atukolesha ku muoyo: ‘Kanutshinyi badi bashipa mubidi, kadi kabena bamanye mua kushipa muoyo; kadi nutshine udi mumanye mua kujimija muoyo ne mubidi kabidi mu ngena.’ (Matayo 10:28) Tudi bamanye ne: Tatu wetu wa mu diulu ke Mufidi wa muoyo. Utu ufuta bantu badi bashala bamulamate ne bananukila mu mudimu wa dinowa.

Mukenji udi upandisha bantu

9. Mmunyi muvua bamue bangata mêyi a Yehezekele, ne mmunyi mudi bualu bua muomumue ebu buenzeka lelu?

9 Pavua muprofete Yehezekele umanyisha mikenji ya Yehowa ne dikima kudi ‘tshisamba tshia bantomboji’ (bukalenge bua Isalele ne bua Yuda), bamue bantu bavua basue kuteleja malu avuaye wamba. (Yehezekele 2:3) Yehowa wakamba ne: ‘Wewe udi kudibu bu muimbi wa misambu ya dinanga, muikale ne dîyi diakane, ne mumanye mua kuimba tshisanji bimpe; badi bumvua mêyi ebe, kadi kabena baenza.’ (Yehezekele 33:32) Nansha muvuabu basue kumvua malu avua Yehezekele wamba, bakabenga bua kuatumikila. Kadi ntshinyi tshidi tshienzeka lelu? Padi bashadile bela manyi ne balunda babu bamanyisha mikenji ya Yehowa ne dikima, bamue bantu batu basue kuteleja masanka afila Bukalenge, kadi kabatu baanyisha to, kabatu balua bayidi ne baditua pabu mu mudimu wa dinowa nansha.

10, 11. Mu tshitupa tshia kumpala tshia lukama lua 20 lua bidimu, ntshinyi tshivuabu benza bua kumanyisha mukenji wa lupandu, ne kuvua kupatuke bipeta kayi?

10 Nansha nanku, bantu ba bungi mbanyishe mudimu wa dinowa ne mbamanyishe mikenji ya Nzambi. Tshilejilu, mu tshikondo tshia mpungilu ya kubangila mu 1922 too ne mu 1928, bakamanyisha patoke mikenji ivua ipisha ndongoluelu mubi wa malu wa Satana. Tudiomba tuakamanyisha malu au avuabu baleje mu mpungilu. Kunyima, basadidi ba Nzambi bakabanyina bantu miliyo mivule ya tukanda tuvua ne malu au.

11 Ku ndekelu kua bidimu bia 1930, bakatuadija mushindu mukuabu wa kuyisha: dienda mindololotshi mu bibeba bua kumanyisha malu. Kumpala bantu ba Yehowa bavua bambula bilamba bifundapu biena-bualu bia miyuki ya patoke ivuabu bamanyisha. Kunyima, bakabanga kuambula bilamba bifunda bikale ne mêyi aa: “Bitendelelu mbuteyi ne didinga” ne “Sadilayi Nzambi ne Kristo Mukalenge.” Pavuabu benda mindololotshi mu njila, bavua bakoka ntema ya bantu. Muanetu mukuabu uvua muenze pende mudimu eu misangu ya bungi mu njila mipate tente ne bantu mu tshimenga tshia Londres (Angleterre) udi wamba ne: ‘Dienda mindololotshi edi diakambuluisha Bantemu ba Yehowa bikole bua kumanyikabu kudi bantu ne bua kupetabu dikima dia bungi.’

12. Pa kumbusha mikenji ya dilumbuluisha dia kudi Nzambi, mmalu kayi atudi baleje bantu mu mudimu wetu, ne mbanganyi badi badisangishe mpindieu bua kuyisha lumu luimpe?

12 Patudi tumanyisha mikenji ya dilumbuluisha dia kudi Nzambi, tudi kabidi tuambila bantu bua malu mimpe a mu mukenji wa Bukalenge eu. Patudi tuyisha ne dikima pa buloba bujima, bidi bituambuluisha bua kukeba bantu bimpe. (Matayo 10:11) Ba bungi ba ku bantu ba ndekelu ba mu kasumbu ka bela manyi bakitaba lubila lua dinowa munkatshi mua bidimu bia 1920 ne bia 1930. Pashishe mu mpungilu wakenzeka mu 1935, kuakalua lumu lulenga luvua lumanyisha masanka apeta “musumba munene” wa “mikoko mikuabo” mu matuku atshilualua mu mparadizu pa buloba. (Buakabuluibua 7:9, MMM; Yone 10:16) Mbateleje mukenji wa dilumbuluisha dia Nzambi ne mbadisangishe pamue ne bela manyi mu mudimu wa diyisha lumu luimpe ludi lupandisha bantu.

13, 14. (a) Mmushindu kayi udi Musambu 126:5, 6 utukolesha ku muoyo? (b) Tuetu batungunuke ne kukuna ne kumiamina mâyi, ntshinyi tshienzeka?

13 Mêyi a mu Musambu 126:5, 6 adi akolesha bikole bena mudimu wa Nzambi wa dinowa, nangananga aba badibu bakengesha, bualu adi amba ne: ‘Badi bamiamina maminu ne binsonji ku mêsu nebapuole biakudia ne mbila ya disanka. Udi uya biende, wenda udila, mutuale maminu bua kukuna, neapingane bulelela ne mbila ya disanka, mutuale bisumbu biende bia blé.’ Mêyi aa a mufundi wa Misambu adi amba bua dikuna ne dinowa adi aleja muvua Yehowa muambuluishe ne mubeneshe bashadila bakafuma mu bupika mu Babulona wa kale. Bavua ne disanka dia bungi pakabalekelabu, kadi bavua mua kuikala badile miadi pavuabu bakuna maminu mu buloba bunyangakaja buvua bushale kabuyi budima bidimu bionso 70 bivuabu mu bupika. Kadi, bantu bakatungunuka ne midimu yabu ya kukuna ne kuibaka bakapola mamuma ne disanka dia ku mudimu wabu mukole.

14 Tudi mua kupuekesha binsonji patudi mu lutatu anyi patudi tuetu anyi bena Kristo netu tukenga bua buakane. (1 Petelo 3:14) Kumpala, bidi mua kututonda bualu katuena tumueneka bu tudi ne tshintu tshidi tshileja ne: mudimu wetu wa dinona udi wenda bimpe to. Kadi tuetu batungunuke ne kukuna ne kumiamina mâyi, Nzambi neakoleshe bikunyibua ebi, neapitshishe ne mutuvua belele meji. (1 Kolinto 3:6) Tuangate tshilejilu tshia bipeta bitudi bapatule mu diabanya dia Bible ne mikanda yetu mikuabu.

15. Fila tshilejilu tshia mushindu udi mikanda yetu yambuluisha mu mudimu wa dinowa.

15 Angata tshilejilu tshia muntu mulume mukuabu diende Jim. Pakafua mamuende, wakasangana mu bintu bia mamuende muikale mukanda wa La vie: comment est-elle apparue? Évolution ou création? * Jim wakaubala ne nyota yonso. Pakayikila Jim ne muanetu wa bakaji mukuabu Ntemu mu njila, wakitaba bua muanetu eu amupinganyine kabidi, bobu kutuadija kulonga Bible. Jim wakakola mu nyuma ne lukasa, kudilambulaye kudi Yehowa ne kutambulaye. Wakambila balela bende bakuabu malu avuaye mulonge. Nanku, yayende ne tutuende bakalua pabu Bantemu ba Yehowa, ne pashishe Jim wakalua kupeta diakalenga dia kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba ku Betele wa ku Londres.

Batu ne disanka nansha buobu babakengesha

16. (a) Bua tshinyi mudimu wa dinowa mmupatule mamuma mimpe? (b) Ndidimuija kayi diakafila Yezu bua bukole bua lumu luimpe, kadi nngikadilu kayi utudi nende patudi tuyikila ne bantu?

16 Bua tshinyi mudimu wa dinowa mmupatule mamuma mimpe nunku? Bualu bena Kristo bela manyi ne balunda babu mbalonde mubelu wa Yezu wa se: ‘Nuambe mu munya malu andi nuambila mu mîdima; nuambe pa mitu pa nzubu malu anudi numvua mu matshi.’ (Matayo 10:27) Kadi tshidiku ntshia se: tudi ne bua kutekemena ntatu, bualu Yezu wakatudimuija ne: ‘Muanabu ne muntu neafile muanabu ku lufu, tatu neafile muanende, bana nebatombokele batatuabu ne bamamuabu, nebabashipeshe.’ Wakalua kuamba kabidi ne: ‘Kanuedianganyi meji ne: Meme ngakuluila bua kutuma ditalala pa buloba, tshiakuluila bua kutuma ditalala, ngakuluila bua kutuma muele wa mvita.’ (Matayo 10:21, 34) Yezu kavua ne tshipatshila tshia kutapulula mêku to. Kadi imue misangu lumu luimpe luvua ne bukole bua kuenza nanku. Ke mudibi bienzekela basadidi ba Nzambi lelu’eu. Patudi tuya kuyisha mêku, tshipatshila tshietu ki ntshia kubuejamu matapuluka to. Dijinga dietu ndia kumona muntu yonso witaba lumu luimpe. Ke bualu kayi tutu tukeba bua tuyikila ne bantu bonso badi mu dîku mu mushindu mulenga ne tuditeka pa muaba wabu bua mukenji wetu ukoke badi “badiakaje bimpe bua muoyo wa kashidi.”​—Bienzedi 13:48, NW.

17. Mmunyi mudi bantu badi balamate bukokeshi bua Yehowa basunguluke patoke, ne ntshilejilu kayi tshimue tshidi tshijadika bualu ebu?

17 Mukenji wa Bukalenge mmusunguluje patoke bantu badi balamate bukokeshi bua Nzambi. Tshilejilu, ela meji bua mushindu uvua bena Kristo badisunguluje patoke bualu ‘bakapa Kaisa bintu bia Kaisa, kupabu Nzambi bintu bia Nzambi’ mu matuku a bukokeshi bua bena Nazi mu ditunga dia Allemagne. (Luka 20:25) Basadidi ba Yehowa bavua bashilangane ne balombodi ba bitendelelu ne bena Kristo ba ku dîna ne bitendelelu bia Bukua-buena-Kristo bualu bakashala bashindame, kubengabu bua kutupa ku mêyi a mu Bible. (Yeshaya 2:4; Matayo 4:10; Yone 17:16) Mulongeshi Christine King (mufundi wa mukanda wa The Nazi State and the New Religions) wakamba ne: “Anu Bantemu ke bantu bavua mbulamatadi [wa bena Nazi] mupangile, bualu nansha muvuabu babashipe binunu ne binunu, mudimu wabu wakatungunuka, ne mu Lumungulu 1945 tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa tshitshivua anu kuoku, kadi bukokeshi bua bena Nazi kabutshivuaku nansha.”

18. Nngikadilu kayi utu nende bantu ba Yehowa patubu babakengesha?

18 Ngikadilu utu bantu ba Yehowa nende patubu babakengesha utu kabidi ne mushinga wa bungi. Nansha mudi ditabuja dietu mua kukemesha bakokeshi ba panu, badi bakema kabidi padibu batumona katuyi ne meji mabi anyi lukuna. Tshilejilu, Bantemu bakapanduka pavuabu bashipe bena Yuda kudi bena Nazi batu misangu mivule baleja disanka diabu ne dianyisha padibu bavuluka malu avua mabafikile mu tshikondo atshi. Mbamanye ne: Yehowa wakabapesha ‘bukole bupite.’ (2 Kolinto 4:7, MMM) Bela manyi badi munkatshi muetu badi ne dishindika dia se: ‘mêna abu mmafunda mu diulu.’ (Luka 10:20) Ditantamana diabu mu ntatu didi dilela ditekemena didi kadiyi difuisha bundu, ne banowi ba lulamatu badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba badi ne dishindika dia muomumue.​—Lomo 5:4, 5.

Tunanukilayi mu mudimu wa dinowa

19. Mmishindu kayi milenga ya diyisha idi bena Kristo balonda?

19 Katuena bamanye bungi bua bidimu bikala Yehowa mua kutulekela tuenza mudimu wa dinowa dia mu tshimfuanyi edi nansha. Kadi, tudi ne bua kuikala bamanye ne: banowi batu ne mishindu kampanda misunguluke ya kuenza mudimu wabu. Anu bu buobu, tudi ne bua kuikala bajadike ne: ditungunuka ne kulonda mishindu ya dishiya ikavuabu bidikije nedipatule mamuma mimpe. Paulo wakambila bena Kristo nende ne: ‘Ndi nnusengelela bua kuikala bidikiji banyi.’ (1 Kolinto 4:16) Pakasangila Paulo ne bakulu ba mu Efeso ku Mileto, wakabavuluija ne: kavua mudikande bua kubalongesha ‘pavua bantu bunguile, ne ku nzubu ne ku nzubu.’ (Bienzedi 20:20, 21) Timote muinende wa Paulo uvua mulonge ngenzelu ya mudimu ya mupostolo eu ne uvua mua kuyilongesha kabidi bena Kolinto. (1 Kolinto 4:17) Nzambi wakabenesha ndongeshilu ya Paulo; ke muikalaye mua kubenesha dinanukila dietu mu diyisha dia lumu luimpe padi bantu bunguile, ku nzubu ne ku nzubu, patudi tupinganyina bantu ne patudi tulonga nabu Bible, ne patudi tuyisha miaba yonso itudi mua kupeta bantu.​—Bienzedi 17:17.

20. Mmunyi muakaleja Yezu ne: dinowa dinene dia mu nyuma dikavua pabuipi, ne mmunyi mudi muanda eu mukumbane mu bidimu bidi panshi ebi?

20 Yezu wakakula bua dinowa dia mu nyuma kunyima kua mumane kuyisha mukaji muena Samalea pabuipi ne musoko wa Suka mu 30 B.B. Wakambila bayidi bende ne: ‘Bandulukayi, numone madimi, adi matoke katataka bua kunowabu. Udi unowa udi wangata difutu, udi usangisha bintu bia ku muoyo wa tshiendelele; bua mukunyi ne munowi basanke popamue.’ (Yone 4:34-36) Pamu’apa Yezu ukavua mumone tshivua diyikila diende ne mukaji muena Samalea au mua kupatula, bualu bantu ba bungi bavua bamuitabuja bua dîyi dia mukaji eu. (Yone 4:39) Mu bidimu bidi panshi ebi, mbakangule midimu ya Bantemu ba Yehowa mu matunga mavule peshi mbabapeshe mikanda ya dibanyisha nayi kua mbulamatadi, ne ebi mbitunzuluile njila wa kupeta madimi mapiamapia a kunowa. Nunku dinowa dinene dia mu nyuma didi munkatshi mua dienzeka. Bushuwa, pa buloba bujima, tudi tupeta mabenesha mavule patudi tutungunuka ne kuenza mudimu wa dinowa dia mu nyuma ne disanka.

21. Bua tshinyi tudi ne bua kunanukila ne disanka mu mudimu wa dinowa?

21 Padi bia pa madimi biboba ne bikumbana bua kubipuola, bena mudimu badi ne bua kuenza lukasa. Badi ne bua kuenza mudimu au kabayi bajingakana to. Lelu, tudi ne bua kuenza mudimu wa dinowa ne tshisumi ne mitalu bualu tudi mu ‘tshikondo tshia ku nshikidilu.’ (Danyele 12:4) Ntshia bushuwa, tudi tupeta ntatu, kadi kudi dinowa dinene menemene dia batendeledi ba Yehowa. Nanku edi ke dituku dia kusanka kutshionkomoka. (Yeshaya 9:3) Bu mutudi banowi ba disanka, tunanukilayi mu mudimu wetu wa dinowa!

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 15 Mupatula ne muabanya kudi Bantemu ba Yehowa

Newandamune munyi?

Mmunyi mudi Mfumu wa budimi muandamune dilomba dia kutuma bena mudimu ba bungi?

Nansha mudi ‘bantu netu lukuna,’ nngikadilu kayi utudi nende?

Bua tshinyi tudi ne disanka nansha padibu batukengesha?

Bua tshinyi tudi ne bua kunanukila mu mudimu wa dinowa ne mitalu?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu mabeji 16, 17]

Banjelu badi bakuatshisha aba badi benza mudimu wa dinowa dia mu nyuma

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Ngendu ya mindololotshi bua kumanyisha malu yakatangija ntema ya bantu ba bungi ku mukenji wa Bukalenge

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Tudi tukuna bintu ne tubimiamina mâyi, kadi Nzambi ke udi ubikolesha