Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Katuteketshi mua kuenza malu mimpe

Katuteketshi mua kuenza malu mimpe

Katuteketshi mua kuenza malu mimpe

“Katuteketshi mua kuenza malu mimpe; bualu bua bituikala katuyi tuteketa mu maboko, netupole pakumbana tshikondo.”​—GALATIA 6:9, MML.

1, 2. (a) Bua tshinyi bidi bikengela kuikala ne ditantamana bua kusadila Nzambi? (b) Ntatu kayi ivua Abalahama mutantamene, ne ntshinyi tshiakamuambuluisha bua kuyitantamena nunku?

 BU MUTUDI Bantemu ba Yehowa, tudi ne disanka dia kuenza disua diende. Tudi tupeta kabidi bukole patudi bambule “tshikokedi” tshia buyidi. (Matayo 11:29) Kadi kusadila Yehowa ne Kristo kakutu anu kutekete to. Mupostolo Paulo wakaleja bualu ebu patoke pakabelaye bena Kristo nende ne: “Nudi nukengela ditantamana, bua se: kunyima kua nuenu bamane kuenza disua dia Nzambi, numone mua kupeta dikumbana dia dilaya.” (Ebelu 10:36, NW) Ditantamana didi ne mushinga bualu ntatu idi mua kumueneka mu disadila Nzambi.

2 Malu akenzekela Abalahama mu nsombelu wende adi ajadika muanda eu. Wakapeta malu makole ne ntatu misangu mivule. Dimuambila bua kumbuka mu Ula kushiya bubanji buvuamu divua anu ntuadijilu wayi. Kunyima kua bidimu bikese, wakapeta nzala, kumutatshishabu kudi bantu ba muaba uvuaye, wakamba kujimija mukajende, kumukinabu kudi bamue balela bende, ne kupetaye ntatu ya mvita. Kadi mateta manene avua ne bua kulua kumpala. Nansha nanku, Abalahama kavuaku muanji kuteketa mua kuenza malu avua mimpe to. Muanda eu udi ukemesha bualu kavua ne Bible mujima mutudi nende lelu to. Kadi uvua mumanye bimpe mulayi wa kumpala uvua Nzambi mumanyishe ne: “Nenteke lukuna pankatshi pebe ne mukaji, ne pankatshi pa dimiinu diebe ne dimiinu diende.” (Genese 3:15, NW) Bu muvua Dimiinu ne bua kupatukila mu ndelanganyi ya Abalahama, mu mishindu yonso Satana uvua ne bua kumudila dînu. Kujingulula muanda eu kuakambuluisha Abalahama bua kutantamena ntatu ne disanka.

3. (a) Bua tshinyi lelu bantu ba Yehowa badi ne bua kutekemena makenga? (b) Ndikankamija kayi didi Galatia 6:9 utupesha?

3 Lelu bantu ba Yehowa badi pabu ne bua kutekemena makenga. (1 Petelo 1:6, 7) Buakabuluibua 12:17 udi utumanyisha ne: Satana udi ‘uluangana mvita’ ne bashadile bela manyi. Bu mudi “mikoko mikuabo” milamate bela manyi bikole, Satana udi kabidi mutangije tshiji tshiende kudiyi. (Yone 10:16) Pa kumbusha dibenga kubateleja mu mudimu wabu wa diyisha bantu, bena Kristo badi mua kupeta kabidi ntatu mu nsombelu wabu wa muntu pa nkayende. Paulo udi utubela mushindu’eu: “Katuteketshi mua kuenza malu mimpe; bualu bua bituikala katuyi tuteketa mu maboko, netupole pakumbana tshikondo.” (Galatia 6:9, MML) Nenku nansha mudi Satana ukeba bua kubutula ditabuja dietu, tudi ne bua kumukandamena, bajalame mu ditabuja. (1 Petelo 5:8, 9) Ntshinyi tshidi lulamatu luetu mua kutupetesha? Yakobo 1:2, 3 udi umvuija ne: ‘Bana betu, nububale bu disanka dionso panuapona mu mateta a mishindu ya bungi; bualu bua nudi bamanye ne: diteta dia ditabuja dienu didi dienzeja ditantamana.’

Mvita ya buludiludi

4. Mmunyi mudi Satana muele bantu ba Nzambi mvita ya buludiludi bua kubutula lulamatu luabu?

4 Kakuyi mpata, malu akafikila Abalahama mu nsombelu wende adi aleja “mateta a mishindu ya bungi” adi muena Kristo mua kupeta lelu. Tshilejilu, uvua ne bua kuluangana pakalua bena mvita bavua bafumine mu Shinâ. (Genese 14:11-16) Kabiena bitukemesha bua mudi Satana utungunuka ne kutuela mvita ya buludiludi bua kutukengesha to. Katshia ku ndekelu kua Mvita Mibidi ya Buloba bujima, matunga mavule avua makandike mudimu wa bena Kristo wa dilongesha bantu udi Bantemu ba Yehowa benza. Mukanda wa Annuaire des Témoins de Jéhovah 2001 udi uleja mushindu uvuabu bakengeshe bena Kristo ba mu ditunga dia Angola kudi baluishi betu. Bana betu ba mu matunga aa mbashale ne lulamatu lukole bualu bavua beyemene Yehowa. Kadi makenga aa kaatu mabasake ku dijula tshimvundu peshi buntomboji nansha, kadi atu mabasake bua kutungunuka ne kuyisha ne budimu.​—Matayo 24:14.

5. Mmunyi mutubu bakengesha bansonga bena Kristo mu tulasa?

5 Kadi ditukengesha kadiena anu diumvuija malu a tshikisu to. Ndekelu wa bionso Abalahama wakapeta bana ba balume babidi: Yishemaele ne Isaka. Genese 21:8-12 udi utuambila ne: umue musangu Yishemaele uvua “useka” Isaka. Paulo udi uleja mu mukanda wakatuminaye bena Galatia ne: etshi katshivua patupu mushindu utu bana banaya to, bualu udi uleja ne: Yishemaele uvua ukengesha Isaka! (Galatia 4:29, Tuetu mbadi baladike maleta) Nenku tudi mua kubikila tuseku ne mêyi mabi bia balongi betu ne bantu bakuabu badi kabayi batusue ne: nditukengesha. Nsonga muena Kristo diende Ryan udi uvuluka muvua balongi babu bamutatshisha, wamba ne: “Minite 15 ituvua tuenza mu bise bua kuya ne kufuma mu kalasa pavuabu bangamba mêyi mabi ivua imueneka bu mêba mavule. Bavua bangosha ne mpengele ya dikuatakaja nayi mabeji ivuabu banangulula ku briké ya kutemesha nayi makanya.” Ntshinyi tshivuabu bamutatshishila nunku eu? “Malu amvua mulonge mu bulongolodi bua Nzambi avua mamvuije mushilangane ne bansonga bakuabu ba mu kalasa ketu.” Nansha nanku, baledi ba Ryan bakamuambuluisha bua kutantamena ntatu eyi ne lulamatu. Nuenu bansonga, mayobo a balongi benu atu asua kunutekesha mu maboko anyi? Kanuteketshi to! Nuenu batantamene malu aa ne lulamatu, mêyi a Yezu aa neanukumbanyine: ‘Panupendabu ne panukengeshabu ne panushiminyinabu mashimi onso, bua bualu buanyi, nenuikale ne disanka.’​—Matayo 5:11.

Tunyinganyinga tua ku dituku ne ku dituku

6. Mmalu kayi adi mua kunyanga malanda pankatshi pa bena Kristo netu lelu?

6 Munkatshi mua mateta mavule atudi tupeta lelu mudi tunyinganyinga tua ku dituku ne ku dituku tutu natu bantu bonso. Abalahama pende wakatantamena makokangana avua majuke pankatshi pa balami ba bimuna biende ne ba bimuna bia Lota muana wa muanabu. (Genese 13:5-7) Mu mushindu wa muomumue lelu, dipanga kumvuangana ne mikawu bua tualu tukese bidi mua kunyanga malanda ne ditalala dia tshisumbu. ‘Padi mukawu ne difuilangana padi diyoyo ne malu mabi onso.’ (Yakobo 3:16) Nenku mbia mushinga wa bungi bua tuetu kubenga kuteketa, kubenga kulekela lutambishi lunyanga ditalala dietu, kadi tukebe disanka dia bakuabu anu muakenza Abalahama.​—1 Kolinto 13:5; Yakobo 3:17.

7. (a) Ntshinyi tshidi muena Kristo ne bua kuenza padi muena Kristo nende mumutape mputa ku muoyo? (b) Mmunyi mudi Abalahama mutushile tshilejilu tshilenga pa bidi bitangila disomba bimpe ne bakuabu?

7 Bidi mua kutukolela bua kuikala bena ditalala patudi tumona ne: muena Kristo netu mmutuenzele bibi kapayi bualu. Nsumuinu 12:18 udi wamba ne: ‘[Kudi] muntu udi wamba mêyi a tshiakulakula adi atapa bu muele wa mvita.’ Mêyi a tshiakulakula adi mua kutapangana ku muoyo nansha muntu yeye muambe kayi mumanye to. Kanyinganyinga aka katu kakole be patudi tumona ne: mbatushiminyine bualu anyi batuendeshile lumu lubi. (Musambu 6:6, 7) Kadi muena Kristo kêna ne bua kulekela kanyinganyinga kamutekesha mu maboko nansha. Bikalabi bikuenzekele nanku, keba bua kuyikila mu buimpe ne muntu udi mukuenzele bibi bua nujikije malu au. (Matayo 5:23, 24; Efeso 4:26) Ikala mudilongolole bua kumufuila luse. (Kolosai 3:13) Patudi katuyi tulama njiya, tudi tuondapa mputa utudi nende ku muoyo ne tulongolola malanda etu ne muanetu. Abalahama kavua mulamine Lota njiya nansha mikese to. Bua kujadika bualu ebu, Abalahama wakaya ne lukasa bua kupandisha Lota ne dîku diende!​—Genese 14:12-16.

Ntatu midikebela

8. (a) Mmunyi mudi bena Kristo mua ‘kudisunsula mubidi wonso ne tunyinganyinga tua bungi’? (b) Ntshinyi tshiakambuluisha Abalama bua kuteka biuma pa muaba wabi?

8 Kakuena mpata bua se: imue ntatu bantu batu badikebelayi bobu nkayabu. Tshilejilu, Yezu wakambila bayidi bende ne: “Lekelayi kubumba mpetu pa buloba padi mbumbu ne bishi mua kuyidia, ne padi bena mutshima mua kutubula bimana, kuyiba.” (Matayo 6:19, MMM) Kadi bamue bana betu badi ‘badisunsula mubidi wonso ne tunyinganyinga tua bungi,’ bateka bubanji kumpala kua midimu ya Bukalenge. (1 Timote 6:9, 10) Abalahama wakitaba bua kupangila bubanji bua kumona mua kusankisha Nzambi. ‘Bua ditabuja wakashikama mu buloba bua mulayi; bu udi mu buloba bua bende, wakashikama biende mu nzubu wa bilulu, ne Isaka ne Yakoba, bapianyi nende ba mulayi muomumue; bualu bua wakatekemena musoko udi ne bishimikidi, mulongolodi wawu ne muibaki wawu n’Nzambi.’ (Ebelu 11:9, 10) Ditabuja divua nadi Abalahama bua “musoko” anyi bukalenge bua Nzambi butshilualua diakamuambuluisha bua kubenga kueyemena biuma. Tuenzayi petu bia muomumue.

9, 10. (a) Mmunyi mudi dijinga dia kupeta lumu mua kukebela muntu lutatu? (b) Mmunyi mudi muena Kristo lelu mua kuikala “mutambe bukese”?

9 Tangila muanda mukuabu. Bible udi utupesha mubelu wa mushinga eu: “Pikala muntu wela meji ne: ndi kampanda, pende muikale tshianana, udi udidinga.” (Galatia 6:3, MMM) Udi utubela kabidi bua ‘katuenji kalu nansha kamue ne muoyo wa difuilakana, nansha bua lumu nansha lua patupu, kadi muntu yonso adipuekeshe.’ (Filipoi 2:3, MMM) Bamue batu badikebela ntatu padibu babenga kutumikila mubelu eu. Bu mudibu ne dijinga dia kupeta lumu pamutu pa kuikala ne dijinga dia kuenza “mudimu muimpe,” badi bateketa mu maboko ne bashala bafinde bu mvula padibu kabayi bapeta midimu kampanda mu tshisumbu.​—1 Timote 3:1.

10 Abalahama mmutushile tshilejilu tshilenga bua kubenga ‘kudiangata ne mushinga mupite utudi nawu.’ (Lomo 12:3, MMM) Pakasambakena Abalahama ne Melekisedeke, kakasua kuleja bu se: yeye uvua mupite Melekisedeke bualu uvua muntu muimpe ku mêsu kua Nzambi nansha. Kadi wakamupesha tshia-dikumi bua kuleja muvuaye witaba ne: Melekisedeke uvua mumupite bualu uvua ne muanzu wa muakuidi. (Ebelu 7:4-7) Bia muomumue, lelu bena Kristo badi ne bua kuikala ‘batambe bukese’ ne kubenga lungenyi lua batumone batuambe. (Luka 9:48) Bikala aba badi balombola mu tshisumbu bamueneka kabayi basue kukupesha imue midimu, anji kudikonkonona bimpe bimpe bua kumona biudi mua kulengeja mu bumuntu buebe anyi mu ngenzelu webe wa malu. Pamutu pa kufika munda bua midimu iudi kuyi nayi, enzelamu tshishiki mudimu uudi nawu wa kuambuluisha bakuabu bua bamanye Yehowa. Bulelela, ‘dipuekesha kuinshi kua tshianza tshikole tshia Nzambi, bua yeye akubandishe mu tshikondo tshiasungulaye.’​—1 Petelo 5:6.

Kuitabuja malu adi kaayi amueneka

11, 12. (a) Bua tshinyi bamue bena Kristo ba mu tshisumbu badi mua kuikala kabatshiyi ne lungenyi lua kuenza malu ne mitalu? (b) Mmunyi mudi Abalahama mutushile tshilejilu tshilenga mu dienza bua nsombelu wende ikale mushindamene pa milayi ya Nzambi?

11 Diteta dikuabu didi mua kuikala tshidi tshimueneka bu dijanguluka dia nshikidilu wa malu a tshikondo etshi tshibi. Bilondeshile 2 Petelo 3:12 (NW), bena Kristo badi ne bua ‘kuindila ne kulama bikole mu lungenyi dikalaku dia dituku dia Yehowa.’ Bushuwa, ba bungi mbindile “dituku” edi kukadi bidimu bia bungi, ne bakuabu mbadindile kukadi bidimu makumi. Nenku bamue badi mua kuteketa mu maboko ne kufika ku dijimija lungenyi lua kuenza malu ne mitalu.

12 Angata tshilejilu tshia Abalahama musangu eu kabidi. Wakenza bua nsombelu wende mujima ikale mushindamene pa ditabuja milayi ya Nzambi, nansha muvuaku kakuyi mushindu wa yonso kukumbanayi pavuaye ne muoyo. Bulelela, wakashala ne muoyo bidimu bia bungi ne kumonaye muakakola muanende Isaka. Kadi bavua mua kufuanyikija ndelanganyi ya Abalahama ne “mitoto ya mu diulu” anyi ne ‘nsenga ya kukala kua mâyi manene’ anu kunyima kua bidimu bia bungi. (Genese 22:17) Nansha nanku Abalahama kakafika munda anyi kuteketa mu maboko to. Ke bualu kayi mupostolo Paulo wakamba bua Abalahama ne bua bankambua bakuabu ne: ‘Bantu aba bonso bakafua mu ditabuja kabayi banji kuangata biakabalayabu, kadi bamane kubitangila ne kunemekela pa bule, ne bamane kuitabuja ne: Tudi benyi ne bena luendu pa buloba ebu.’​—Ebelu 11:13.

13. (a) Mmushindu kayi udi bena Kristo bikale bu ‘benyi ne bena luendu’ lelu? (b) Bua tshinyi Yehowa neatume nshikidilu wa malu a tshikondo etshi?

13 Bikala Abalahama uvua muenze bua nsombelu wende ikale mushindamene pa milayi ivua dikumbana diayi ditshikale ‘[kule],’ tuetu tudi ne bua kutamba kuenza nanku bualu buetu tuetu dikumbana dia malu aa dikadi pabuipi menemene! Anu bu Abalahama, tudi ne bua kudimona bu ‘benyi ne bena luendu’ mu bukua-panu bua Satana ebu, tudi ne bua kubenga bua kuditua mu bisankasanka bia patupu. Pa tshibidilu tutu tujinga bua ‘nshikidilu [eu] wa malu onso’ alue diakamue, kikadi anu pabuipi patupu to. (1 Petelo 4:7) Pamu’apa tudi ne disama dikole. Peshi tudi mua kuikala ne ntatu mikole bua kupeta mfranga. Kadi tudi ne bua kumanya ne: Yehowa udi utuma nshikidilu ki ng’anu bua kutupikula ku makenga nansha, kadi mbua kutumbisha dîna diende. (Yehezekele 36:23; Matayo 6:9, 10) Nshikidilu nealue, ki mmu tshikondo tshitudi tumona tshikumbane buetu tuetu to, kadi nealue mu tshikondo tshidi tshikumbanangana bimpe menemene ne malu adi Yehowa mulongolole bua kuenza.

14. Mmunyi mudi lutulu lua Nzambi luambuluisha bena Kristo lelu?

14 Vuluka kabidi ne: “Mfumu kena ujingakana bua kukumbaja tshidiye mulaye bu mudi bakuabo bamuamba ne: udi ne njingakanyi; apo udi ne lutulu kunudi nuenu bonso, musue ne: muntu kajiminyi, kadi bonso bafike ku didilengeja.” (2 Petelo 3:9, MMM) Mona bua se: Nzambi udi ne “lutulu kunudi nuenu bonso,” mmumue ne: bonso badi mu tshisumbu tshia bena Kristo. Pamu’apa bidi bikengela bua bamue ba munkatshi muetu bashintulule ne balengeje amue malu bua ‘babasangane mu ditalala kabayi ne katoba, kabayi ne kadiwu.’ (2 Petelo 3:14) Nenku katuenaku ne bua kuikala ne dianyisha bua mudi Nzambi muleje lutulu lua mushindu’eu anyi?

Mushindu utudi mua kupeta disanka nansha mu ntatu

15. Ntshinyi tshiakambuluisha Yezu bua kulama disanka diende mu ntatu, ne mmunyi mudi dilonda tshilejilu tshiende diambuluisha bena Kristo lelu?

15 Nsombelu wa Abalahama udi ulongesha bena Kristo malu a bungi lelu. Abalahama kakaleja anu ditabuja nkayadi, kadi wakaleja kabidi lutulu, budimu, dikima ne dinanga dilelela. Wakateka ntendelelu wa Yehowa pa muaba wa kumpala mu nsombelu wende. Kadi tudi ne bua kumanya ne: tshilejilu tshitambe buimpe tshia tuetu kuidikija ngetshi tshivua Yezu Kristo mushiye. Yeye pende wakapeta ntatu ne mateta bipite bungi, kadi kakajimija disanka diende mu ntatu yonso ayi nansha. Bua tshinyi? Bualu wakashala mutuishile lungenyi luende ku ditekemena divua kumpala kuende. (Ebelu 12:2, 3) Ke bualu kayi Paulo wakasambila ne: ‘Nzambi wa ditantamana ne wa busambi anupe bualu ebu mene, bua kuikalangana ne meji amue bu mudi Kristo Yezu.’ (Lomo 15:5) Tuetu bikale ne meji mimpe, tudi mua kupeta disanka nansha kuoku ntatu idi Satana utuelela kumpala kuetu.

16. Ntshinyi tshitudi mua kuenza padi ntatu itudi nayi imueneka mitupite makanda?

16 Padi ntatu imueneka mikupite makanda, vuluka ne: Yehowa mmukunange pebe anu muvuaye munange Abalahama. Mmusue bua wikale ne diakalenga. (Filipoi 1:6) Eyemena Yehowa ne muoyo webe mujima, mujadike ne: ‘kêna witabuja bua wewe kuteyibua ne diteta didi dikupita bukole; kadi palua diteta, yeye neakuenzele njila wa kupandukila, bua wewe umanye mua kutantamana mu diteta.’ (1 Kolinto 10:13) Ikala ne tshibidilu tshia kubala Dîyi dia Nzambi dituku dionso. (Musambu 1:2) Nanukila mu masambila, ulomba Yehowa bua akuambuluishe bua kutantamena ntatu. (Filipoi 4:6) Yeye neapeshe “batu bamulomba nyuma muimpe.” (Luka 11:13) Enza mudimu bikole ne bintu bidi Yehowa mutupeshe bua kutuambuluisha mu nyuma, bu mudi mikanda yetu idi ne malu a mu Bible. Lomba kabidi diambuluisha kudi bana betu bena Kristo. (1 Petelo 2:17) Ikala ubuela mu bisangilu bia tshisumbu pa tshibidilu, bualu neupetamu dikankamija diudi nadi dijinga bua kutantamena ntatu. (Ebelu 10:24, 25) Sanka bua dimanya dia se: ditantamana diebe didi dikufikisha ku dikala muanyishibue ku mêsu kua Nzambi ne kabidi se: lulamatu luebe ludi lusankisha mutshima wende.​—Nsumuinu 27:11; Lomo 5:3-5.

17. Bua tshinyi bena Kristo kabena bateketa mu maboko?

17 Nzambi uvua munange Abalahama bu “mulunda” wende. (Yakobo 2:23) Nansha nanku, nsombelu wa Abalahama uvua mûle tente ne ntatu ne makenga. Bena Kristo badi ne bua kutekemena malu a muomumue mu ‘matuku a ku nshikidilu’ mabi aa. Bible udi kabidi utumanyisha ne: “bantu babi ne badingi ba bakuabo nebadiundadiunde mu malu mabi abo matuku onso.” (2 Timote 3:1, 13) Pamutu pa kuteketa mu maboko, ikala mumanye ne: ntatu itudi tupeta idi itujadikila ne: nshikidilu wa malu mabi a tshikondo etshi tshia Satana ukadi pabuipi. Kadi Yezu udi utuvuluija ne: ‘Wananukila too ne ku nshikidilu neasungidibue.’ (Matayo 24:13) Nenku, ‘kuteketshi mua kuenza malu mimpe nansha!’ Idikija Abalahama, ikala munkatshi mua bantu badi ‘bapiana milayi bua ditabuja ne lutulu.’​—Ebelu 6:12.

Udi mukuate malu aa anyi?

• Bua tshinyi lelu bantu ba Yehowa badi ne bua kutekemena mateta ne makenga?

• Mmu mishindu kayi mudi Satana mua kutuluisha mvita ya buludiludi?

• Mmunyi mudi bena Kristo mua kujikija makokangana adi ajuka pankatshi pabu?

• Mmunyi mudi lutambishi ne dikeba anu bua kudisankisha nkayetu mua kutulelela ntatu?

• Mmu mushindu kayi mudi Abalahama mutushile tshilejilu tshimpe bua mushindu wa kuindila dikumbana dia milayi ya Nzambi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Bansonga bena Kristo ba bungi badi bakenga padibu babayobola kudi balongi nabu

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Nansha muvua dikumbana dia milayi ya Nzambi dikale ‘kule’ mu tshikondo tshia Abalahama, wakenza bua nsombelu wende ikale mushindamene pa milayi eyi