Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mushindu uudi mua kuangata mapangadika mimpe

Mushindu uudi mua kuangata mapangadika mimpe

Mushindu uudi mua kuangata mapangadika mimpe

BUDISUNGUIDI ndipa dia kudi Nzambi. Bu tuetu katuyi nabu, tuvua mua kuikala anu bu biamu bia robot, katuyi mua kumanya bitudi tuenza. Kadi bu mutudi nabu, tudi tumanya tshia kuenza patudi kumpala kua ntatu. Budisunguidi butudi nabu budi butuambuluisha bua kuangata mapangadika mu nsombelu wetu mujima.

Bushuwa, mapangadika a bungi atu a mushinga mukese. Makuabu pawu, bu mudi kusungula mudimu wa kuenza anyi bua kubuela mu dibaka, adi mua kushintulula malu a bungi a nsombelu wetu wa matuku atshilualua. Ne kudi manga pawu adi alenga bantu bakuabu. Amue mapangadika atu baledi bangata atu alenga too ne bana babu. Kadi tumanye ne: netuikale ne tshilumbu kudi Nzambi bua mapangadika onso atudi tuangata.​—Lomo 14:12.

Tudi dijinga ne diambuluisha

Bantu ki mbende lumu luimpe pa bidi bitangila mapangadika adibu bangata to. Dimue dia ku mapangadika a kumpala atubu bafunde divua dibi ditambe. Eva wakapangadija bua kudia tshimuma tshia mutshi uvua Nzambi mubakandike. Dipangadika diende, diangata anu bua disanka diende nkayende, diakafikisha bayende ku dimutua mu nyima, e kutombokelaye pende Nzambi, ne kukebelabi bantu bonso makenga mapite bungi. Misangu ya bungi, bantu batshidi batamba kuangata mapangadika anu bua dijinga dia kupeta masanka abu nkayabu pamutu pa kuikalabu basaka kudi mêyi makane. (Genese 3:6-19; Yelemiya 17:9) Kadi dîba dionso ditudi tujinga kuangata mapangadika manene, tutu tuvuluka ne: tudi ne mikalu.

Nunku kabiena bikemesha bua kumona se: bua kuangata mapangadika manene, bantu ba bungi batu baya kukeba lungenyi anyi mibelu miaba mikuabu idibu bamona ne: badi mua kupetelaku ngenyi mipite idi bantu mua kubapesha. Bible udi utulondela muvua dimue dîba Nebukadenesâ ne bua kuangata dipangadika tshikondo tshivua basalayi bende mu mvita. Nansha muvuaye mukalenge, wakumvua muoyo umusaka bua kuya “kutempesha lubuku,” bua kukonka nyuma mibi malu. Ke padi Bible wamba ne: ‘Udi unyungusha mikete, udi webeja telafima, udi utangila mu mutshima wa nyama.’ (Yehezekele 21:21) Ke mudibi kabidi lelu, bantu ba bungi batu baya kuebeja bena mbuku ya tshiamba-masokome, bena lubuku lua mitoto, baya ne kudi bakishi bua kuebeja malu ne kulomba diambuluisha. Kadi bionso ebi mmalu a mafi adi apambuishangana.​—Lewitiki 19:31.

Kudi Muntu utudi mua kueyemena ne muoyo mujima ne udi muambuluishe bantu bua kuangatabu mapangadika mimpe kukadi bidimu bia bungi. Muntu au ki munga to, n’Yehowa Nzambi. Tshilejilu, mu bikondo bia kale, Nzambi wakapesha Isalele tshisamba tshiende Ulima ne Tumima, bivua bikale pamu’apa nshobo ivuabu bele pavua tshisamba etshi kumpala kua mapangadika a mushinga mukole. Ku diambuluisha dia Ulima ne Tumima, Yehowa uvua ufila mandamuna a buludiludi a nkonko ivuabu bela ne wakambuluisha bakulu ba mu Isalele bua kujadika ne: mapangadika abu avua mu diumvuangana ne disua diende.​—Ekesode 28:30; Lewitiki 8:8; Nomba 27:21.

Tangila tshilejilu tshikuabu. Pakambilabu Gideona bua kulombola biluilu bia Isalele mu mvita ivuabu ne bua kuluangana ne bena Midiyana, uvua ne bua kuangata dipangadika dia kuitaba anyi kubenga mudimu munene eu. Bu muvua Gideona musue kujadika ne: Yehowa uvua ne bua kumuambuluisha, wakamulomba bua amuenzele tshishima. Wakalomba bua tshiseba tshia miosa ya mukoko tshivuaye ne bua kushiya pambelu butuku tshikale tshiotshi tshibole ne lumuma kadi buloba bua muaba uvuatshi bushale buobu bume. Butuku buakalonda, wakalomba bua tshiseba atshi tshishale tshiotshi tshiume kadi buloba bua muaba uvuatshi buikale bubole ne lumuma. Yehowa wakapesha Gideona tshimanyinu anu muvuaye mulombe. Nunku, Gideona wakangata dipangadika dimpe ne Nzambi kumuambuluishaye bua kutshimuna baluishi ba Isalele bonso.​—Balumbuluishi 6:33-40; 7:21, 22.

Bidi munyi lelu?

Lelu, Yehowa utshidi utungunuka ne kuambuluisha basadidi bende padibi bibalomba bua kuangata mapangadika a mushinga mukole. Mmunyi mutuye wenza? Tudiku petu ne bua kulomba Yehowa ‘diteta dia tshiseba’ bua dikale bu tshimanyinu tshidiye utupesha bua kutuleja dipangadika diakane dia kuangata anyi? Muanetu mukuabu ne mukajende bavua basue kumuangala bua kuya muaba uvuabu dijinga ne bamanyishi ba Bukalenge. Bua kumonabu mua kuangata dipangadika, bakalongolola diteta kampanda. Bakatua lupangu luabu mukanda ne kujinga bua kulupana ku mushinga kampanda. Pavuabu anu balusumba mu matuku avuabu bakose ku mushinga au anyi ku mukuabu mupite apu, nanku bavua mua kuangata muanda eu bu tshimanyinu tshivua tshibaleja ne: Nzambi uvua musue bua buobu kuya. Kadi pavuabu kabayi balusumba, bivua bileja ne: Nzambi kavua musue bua baye nansha.

Kabakasumba lupangu alu to. Atshi tshivua tshimanyinu tshia se: Yehowa kavua musue bua muanetu eu ne mukajende kuyabu kuambuluisha muaba uvua dijinga dinene anyi? Bushuwa, netshikale didibandisha bua kuamba kushindika malu adi Yehowa wenzela basadidi bende anyi adiye kayi ubenzela. Katuena mua kuamba ne: lelu Yehowa katu ne tshidiye wenza bua kutuleja disua diende. (Yeshaya 59:1) Kadi, katuena ne bukenji bua kutekemena bualu bua mushindu’eu mu mapangadika etu manene nansha, tulekela Nzambi ubanga kutuangatshila mapangadika. Bualu nansha Gideona muine mu matuku ende a muoyo a bungi uvua wangata mapangadika kayi windila bishima kudi Yehowa mu muanda eu nansha!

Nansha nanku, Bible udi wamba ne: Nzambi utshidi anu uludika bantu. Ukavua mudianjile kuakula bua matuku etu aa ne: ‘Pawakeba kusesuka ku tshianza tshia balume, anyi ku tshianza tshia bakaji, matshi ebe neumvue dîyi difuma kunyima kuebe, diamba ne: Njila ki yeye eu, endelamu.’ (Yeshaya 30:21) Patudi tusua kuangata mapangadika a mushinga, mbiakane bua kukeba bua kujadika ne: mapangadika etu adi mu diumvuangana ne disua dia Nzambi ne adi aleja meji ende adi mapite makuabu onso. Netuenze nanku munyi? Patudi tubala Dîyi diende ne tudilekela bua dikale ‘muinda ku makasa etu ne munya muteme mu njila wetu.’ (Musambu 119:105; Nsumuinu 2:1-6) Bua kufika ku dienza bualu ebu, tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kulonga bua kupeta dimanya dijalame dia mu Bible. (Kolosai 1:9, 10) Ne patudi tusua kuangata dipangadika kampanda, tudi ne bua kukebulula bimpe bimpe mêyi onso a mu Bible adi atangila bualu ebu. Dikebulula dia nunku nedituambuluishe bua “kusunguluja tshidi tshipite bulenga.”​—Filipoi 1:9, 10, MMM.

Tudi kabidi ne bua kusambila Yehowa, bajadike ne: neatuteleje. Bidi bitukolesha ku muoyo patudi tuleja Nzambi wetu wa dinanga dipangadika ditudi tusua kuangata ne ngenyi mikuabu itudi nayi. Pashishe, tudi mua kulomba mibelu idi mua kutuambuluisha bua kuangata dipangadika diakane. Pa tshibidilu, nyuma muimpe neatuvuluije mêyi manene a mu Bible adi atangila bualu butudi nabu, peshi nyuma eu udi mua kutuambuluisha bua kumvua bimpe menemene mvese udi wakula bua muanda utudi nawu.​—Yakobo 1:5, 6.

Yehowa mmutupeshe kabidi bantu bapie mu nyuma mu tshisumbu batudi mua kuyukila nabu bua mapangadika atudi tujinga kuangata. (Efeso 4:11, 12) Kadi patudi tuya kuyukila nabu, katuena ne bua kulonda tshilele tshia bantu batu bayikila ne eu pashishe baya kudi mukuabu too ne papetabu muntu wikala mua kubambila tshidibu buobu basue nansha. Ne kunyima bashisha kulonda mibelu ya wa ndekelu eu. Tuvuluke kabidi didimuija didi tshilejilu tshia Lehabama tshifila. Pakasuaye bua kuangata dipangadika kampanda dinene, bantu bakole bavua benze mudimu ne tatuende bakamupesha mubelu mulenga. Kadi pamutu pa kulonda mubelu wabu, wakalomba mibelu kudi bansongalume bavuaye mukole nabu pamue. Wakalonda mubelu wabu ne kuangataye dipangadika dibi menemene diakamufikisha ku dijimija tshitupa tshinene tshia bumfumu buende.​—1 Bakelenge 12:1-17.

Paudi ukeba mibelu, mbimpe wewe kuyilomba kudi bantu bakadi bamonemone malu, bantu badi bamanye Bible mpala ne nyima ne badi banemeka mêyi makane adimu. (Nsumuinu 1:5; 11:14; 13:20) Padiku mushindu, keba dîba dia kuelangana meji bua mêyi adi atangila tshilumbu etshi ne bua ngenyi yonso iudi mupete mu mikanda iudi mubale. Wewe mufike ku diumvua malu bimpe ku diambuluisha dia Dîyi dia Yehowa, pamu’apa newangate dipangadika diakane.​—Filipoi 4:6, 7.

Mapangadika atudi tuangata

Amue mapangadika atu mapepele bua kuangata. Pakabambilabu bua kabayishi kabidi, bapostolo bavua bamanye ne: buobu bavua ne bua kutungunuka ne kuyisha malu a Yezu, ne diakamue buobu kuambila bena mu kabadi ka Sanedren dipangadika diabu dia kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu. (Bienzedi 5:28, 29) Mapangadika makuabu adi mua kulomba meji a bungi bualu kakuena dîyi disunguluke nansha dimue dia mu Bible didi dilenga tshilumbu etshi to. Nansha nanku, mêyi a mu Bible neatuambuluishe misangu yonso bua kuangata dipangadika dilenga. Tshilejilu, nansha mudibi ne: mishindu ya bungi ya dijikija mukodi idiku lelu kayivuaku mu tshikondo tshia Yezu, kudi mêyi a mu Bible adi aleja patoke tshidi tshisankisha Yehowa ne tshidi katshiyi tshimusankisha. Nenku, muena Kristo yonso udi uditua mu dinaya kayi dionso didi disaka bantu bua kuenza malu a tshikisu, buendenda anyi buntomboji, muena Kristo wa nunku mmuangate dipangadika dibi.​—Musambu 97:10; Yone 3:19-21; Galatia 5:19-23; Efeso 5:3-5.

Imue misangu mapangadika abidi adi mua kuikala onso makane. Kuya kuambuluisha muaba udi dijinga dinene mbualu bulenga budi mua kupetesha masanka mapite bungi. Kadi bikala muntu ne amue malu adi amukanda bua kuangata dipangadika dia kuya, udi anu mua kutungunuka ne kuenza mudimu mulenga mu tshisumbu mudiye. Misangu mikuabu, tudi mua kupeta bualu butulomba bua kuangata dipangadika diatupesha mushindu wa kuleja bukole bua lulamatu lutudi nalu kudi Yehowa ne mushindu wa kuleja tshidi ne mushinga wa bungi mu nsombelu wetu. Yehowa udi utulekela tuenza mudimu ne budisunguidi buetu bua tuetu kuleja tshidi menemene mu mutshima wetu.

Misangu ya bungi, mapangadika etu atu kabidi alenga bantu bakuabu. Tshilejilu, bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bakasanka bua muvuabu kabatshiyi kabidi ne mikandu mivule ya mu Mikenji ya Mose. Mmumue ne: mpindieu bavua mua kudia anyi kubenga biakudia bivua bibipe bilondeshile Mikenji ya Mose. Kadi bavua babakankamije bua kunemekabu tuondo tua muoyo tua bakuabu pavuabu bapangadija bua kuleja budikadidi ebu. Mêyi aa akamba Paulo bua tshilumbu etshi adi mua kukumbanyina mapangadika a bungi atudi tuangata: “Kanuikadi balenduishi.” (1 Kolinto 10:32) Dijinga dia kubenga kulenduisha bakuabu didi mua kutuambuluisha bua kujadika mapangadika mavule atudi tuangata. Pashishe, dinanga dia muntu netu ke mukenji munene muibidi.​—Matayo 22:36, 39.

Bipeta bia mapangadika etu

Mapangadika mangata ne muoyo mujima ne mimanyine pa mêyi a mu Bible neapeteshe masanka mu bungi bua matuku. Kadi bua mpindieu, bumue adi mua kutufikisha ku imue ntatu. Pakamanyisha bapostolo bena ku kabadi ka Sanedren dipangadika diabu dia kutungunuka ne kuyisha malu a Yezu, bakabatuta ne milangala kumpala kua kubalekelabu. (Bienzedi 5:40) Pakapangadija bena Ebelu basatu Shadalaka, Meshaka ne Abedenego bua kubenga kukukuila lupingu lua or lua Nebukadenesâ, bakateka mioyo yabu mu njiwu. Bavua badilongolole bua kuitaba ne: dipangadika diabu divua mua kubakebela lufu. Kadi bavua bamanye ne: Nzambi uvua mua kubanyisha ne kubabenesha.​—Danyele 3:16-19.

Patudi tupeta ntatu panyima pa tuetu bamane kuangata dipangadika ne muoyo mujima, abi kabiena ne bua kutusaka bua kuamba ne: dipangadika dietu adi divua dibi nansha. Bualu bua ‘bikondo bidi malu [akena malongolola]’ bidi mua kunyanga nansha bipeta bia mapangadika mimpe. (Muambi 9:11) Kabidi, imue misangu Yehowa utu ulekela imue ntatu bua kumona bituikala ne lulamatu lua bushuwa. Yakobo wakaluangana butuku bujima ne muanjelu kumpala kua muanjelu au kumubeneshaye. (Genese 32:24-26) Pamu’apa tuetu petu tudi ne bua kuluangana ne ntatu, nansha patudi bikale tuenza tshidi tshimpe. Kadi, padi mapangadika etu apetangana ne disua dia Nzambi, tuikale bajadike ne: neatuambuluishe bua kutantamena ntatu ne ndekelu wa bionso neatubeneshe.​—2 Kolinto 4:7.

Nunku, paudi wangata dipangadika dia mushinga, kueyemenyi meji ebe wewe nansha. Keba mêyi a mu Bible adi atangila bualu buudi nabu ebu. Kuatshila Yehowa bualu ebu mu disambila. Padiku mushindu, lomba mibelu kudi bena Kristo nebe bapie mu nyuma. Pashishe, ikala ne muoyo mukole. Enza malu adi makane ne tshipedi tshia budisunguidi tshidi Nzambi mukupeshe. Angata dipangadika dimpe ne leja Yehowa ne: mutshima webe mmuakane kumpala kuende.

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Tangila tshidi Dîyi dia Nzambi diamba kumpala kua kuangata mapangadika a mushinga

[Bimfuanyi mu mabeji 28, 29]

Kuatshila Yehowa bua mapangadika audi ujinga kuangata

[Tshimfuanyi mu dibeji 30]

Udi mua kuyikila ne bena Kristo bapie mu nyuma bua mapangadika manene audi usua kuangata