Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ulame mutshima webe

Ulame mutshima webe

Ulame mutshima webe

‘Ulame mutshima webe ne dilama dionso, bualu bua munda muawu mudi mupatuka mishimi yonso ya muoyo.’​—NSUMUINU 4:23.

1, 2. Bua tshinyi tudi ne bua kulama mutshima wetu?

 MUNTU mukuabu wa mu tshimue tshidiila tshia Antilles wakapatuka muaba uvuaye mupengame tshipepele tshikole. Pakatangilaye mushindu uvua bintu binyangakaja, wakamona mutshi munenanenayi uvua muenze bidimu ne bidimu pabuipi ne tshiibi tshia kumpala kua lupangu luende mupuke pawu. Wakadiabakena ne: ‘Mmunyi mudi bualu bua mushindu’eu mua kuenzeka padi tu-mitshi tukese tuonso tushale tuimane?’ Wakapeta diandamuna pakatangilaye ku tshitaku tshia mutshi eu uvua mupuke. Mutshi uvua umueneka bu uvua kauyi mua kunyunga ukavua mubole munda, ne tshipepele atshi tshivua tshilue tshiotshi kusokolola patupu dibola dia mutshi au divua disokome.

2 Ndibungama kayipu padi mutendeledi mulelela udi umueneka muele miji bikole mu njila wa buena Kristo ukuluka padi ditabuja diende ditetshibua! Ke bualu kayi Bible udi wamba ne: ‘Bantu badi ne meji mabi mu mitshima yabu patshidibu bitende too ne pakulumpabu.’ (Genese 8:21) Ebi bidi bituleja ne: tudi ne bua kuikala batabale dîba dionso, bualu nansha mitshima mitambe buimpe badi mua kuyilobesha bua kuenza malu mabi. Bu mudiku kakuyi mutshima wa muntu mupange bupuangane udi wowu kauyi mua kunyanguka, tudi ne bua kuangata mubelu eu ne mushinga wa bungi: ‘Ulame mutshima webe ne dilama dionso, bualu bua munda muawu mudi mupatuka mishimi yonso ya muoyo.’ (Nsumuinu 4:23) Nunku mmunyi mutudi mua kulama mutshima wetu wa mu tshimfuanyi?

Mbimpe kuikala kudikonkonona

3, 4. (a) Nnkonko kayi idi itangila muoyo wetu wa bushuwa eu itudi mua kudiela? (b) Nnkonko itudi mua kudiela bua kuteta mutshima wetu wa mu tshimfuanyi?

3 Wewe muye kudi munganga bua kukutetaye, pamu’apa udi mua kukuteta muoyo anyi mutshima. Mubidi webe mujima ne muoyo webe bidiku bileja ne: utu udia bimpe anyi? Luendu luebe lua mashi ludi munyi? Muoyo webe udi ututa bikole bu pa tshibidilu anyi? Utu wenzeja mubidi webe kalasisa mu mushindu mukumbane anyi? Muoyo webe udi ne kanyinganyinga kakole anyi?

4 Bikala muoyo wetu wa bushuwa eu ukengela kuutetesha pa tshibidilu, kadi netuambe tshinyi bua muoyo anyi mutshima wetu wa mu tshimfuanyi? Yehowa utu uuteta. (1 Kulondolola 29:17) Tudi ne bua kuikala tuuteta petu. Mushindu kayi? Mpatudi tudiela nkonko bu mudi eyi: Mutshima wanyi wa mu tshimfuanyi udi upeta biakudia bia mu nyuma bikumbane ku didilongela dianyi ne dibuela dia mu bisangilu anyi? (Musambu 1:1, 2; Ebelu 10:24, 25) Mêyi a Yehowa adi ne mushinga wa bungi mu mutshima wanyi bu ‘kapia kadi kosha munda mua mifuba yanyi,’ ansaka bua kuenza mudimu wa diyisha ne divuija bantu bayidi anyi? (Yelemiya 20:9; Matayo 28:19, 20; Lomo 1:15, 16) Muoyo utuku unsaka bua kudienzeja bua kubuela mu mudimu kampanda wa ku dîba ne ku dîba anyi? (Luka 13:24) Mmalu a mushindu kayi andi mbueja mu mutshima wanyi wa mu tshimfuanyi? Ndiku mudie bulunda ne bantu badi ne mitshima mikale mu buobumue mu ntendelelu mulelela anyi? (Nsumuinu 13:20; 1 Kolinto 15:33) Tuikalayi ne lukasa lua kumona butekete buonso butudi nabu ne tubujikije diakamue.

5. Mateta a ditabuja adi mua kutuambuluisha ku tshinyi?

5 Misangu mivule ditabuja dietu ditu dipeta mateta. Mateta aa adi atuleja tshidi mutshima wetu. Mose wakambila bena Isalele pakavuabu pa kubuela mu Buloba Bulaya ne: ‘Yehowa, Nzambi wenu, bidimu ebi makumi anayi wakanulombola mu tshipela, bualu bua kunupuekesha, ne kunuteta bualu bua kumanya malu akadi mu mitshima yenu, ne nudi basue kutumikila mikenji yende, anyi kuyipidia.’ (Dutelonome 8:2) Kabituku bitukemesha misangu mivule bua kumona meji ne majinga atutu tupeta peshi malu atutu tuenza patudi mu ntatu ta mateta bituvua katuyi batekemene anyi? Mateta adi Yehowa ulekela atukuata adi mua kutuleja matekete atudi nawu, bua tuetu kumona mua kudilengeja. (Yakobo 1:2-4) Katupangi kuikala kuelangana meji ne kusambila bua malu atutu tuenza padi mateta atukuata nansha.

Mêyi etu adi aleja tshinyi?

6. Malu atudi banange kuyikila adi aleja tshinyi bua mutshima wetu?

6 Mmunyi mutudi mua kumanya malu atudi balame mu mutshima wetu? Yezu wakamba ne: ‘Muntu muimpe udi upatula tshintu tshimpe mu tshibutshilu tshimpe tshia mutshima wende; muntu mubi udi upatula tshintu tshibi mu tshibutshilu tshibi; bua mukana muende mudi muamba anu malu adi matambe kuvulangana mu mutshima wende.’ (Luka 6:45) Malu atutu tuyikila pa tshibidilu ke adi atamba kuleja bidi mutshima wetu mupangadike bua kuenza. Tutuku misangu mivule tuyikila anu malu adi atangila biuma ne bua malu atudi benze anyi? Peshi miyuki yetu itu anu mimanyine pa malu ne bipatshila bia mu nyuma? Pamutu pa kuakula bua bilema bia bakuabu, mbimpe tuikale ne muoyo wa kubabuikidilabi. (Nsumuinu 10: 11, 12) Tutuku ne tshibidilu tshia kuakula bikole bua bantu bakuabu ne bua malu abu katuyi tutamba kuakula bua malu a mu nyuma ne bua bikadilu bilenga anyi? Etshi ki ntshimanyinu tshia se: tudi tuenda tubuelakana patupu mu malu a bende anyi?​—1 Petelo 4:15.

7. Ndilongesha kayi dia mushindu wa kulama mutshima wetu ditudi mua kupeta mu muyuki wa bana babu ne Yosefe dikumi?

7 Tangila bualu buakenzeka mu dîku kampanda dinene. Bana dikumi ba Yakoba ‘kabatshivua bakuisha [muakunyabu Yosefe] bimpe’ to. Bua tshinyi? Bualu yeye ke uvua tatuabu mutambe kunanga. Kunyima, pakapeta Yosefe bilota bia kudi Nzambi (bivua bileja ne: Yehowa uvua umuanyisha), ‘bakamutekela lukuna lukole kabidi.’ (Genese 37:4, 5, 11, MMM) Bakapana muanabu eu mu bupika ne muoyo mubi wonso. Pashishe, bua kumona mua kujibakaja bubi buvuabu benze, bakashima tatuabu ne: nyama wa luonji uvua mushipe Yosefe. Bana babu ne Yosefe dikumi bakapangila bua kulama mutshima wabu bimpe dîba adi. Bituikala ne lukasa lua kujana bakuabu, etshi katshienaku mua kuikala tshijadiki tshia se: tudi ne mukawu peshi lubabu mu mutshima wetu anyi? Tudi ne bua kudimuka bua kukonkonona malu adi apatuka mukana muetu ne kuikala ne lukasa lua kumbusha meji onso adi kaayi makane munda muetu.

8. Mmushindu kayi utudi mua kukonkonona mutshima wetu bituikala bafike ku dishima?

8 Nansha mudi ‘Nzambi kayi mumanye mua kushima,’ bantu bapange bupuangane batu bobu bashima. (Ebelu 6:18) Mufundi wa Misambu wakadiabakena ne: “Muntu yonso mmuena didinga.” (Musambu 116:11, MMM) Nansha mupostolo Petelo wakavila Yezu misangu isatu mijima wamba muvuaye kayi mumumanye. (Matayo 26:69-75) Bushuwa, tudi ne bua kuepuka mashimi, bualu Yehowa udi ukina “ludimi ludi lushima.” (Nsumuinu 6:16-19) Bikalabi bitufikile bua kushima, mbimpe tuetu kukonkonona tshidi tshitufikishe ku dienza nanku. Mbualu tuvua tutshina bantu anyi? Tuvua mua kuikala tutshina dinyoka anyi? Pamu’apa tuvua tukeba bua lumu luetu kalunyanguki peshi tuvua tusua kupeta tshintu kampanda tshimpe anyi? Nansha ni bivua bua bualu kayi, mbimpe bua tuetu kuela meji bua muanda eu, kuitaba tshilema tshietu ne budipuekeshi, kulomba Yehowa luse ne kumulomba diambuluisha bua kumona mua kujikija butekete ebu! “Bakulu ba [tshisumbu]” badi mua kuikala bakumbane menemene bua kukupesha diambuluisha edi.​—Yakobo 5:14.

9. Ntshinyi tshidi masambila etu mua kuleja bua mutshima wetu?

9 Patshivuaye nsonga, Mukalenge Solomo wakalomba Yehowa meji ne dimanya, Yehowa kumuandamunaye ne: ‘Bua bualu ebu buakadi mu mutshima webe, wewe kuakundomba bubanji ne biuma, nansha butumbi. Ngakukupa meji ne [dimanya]; nenkupe bubanji ne biuma ne butumbi.’ (2 Kulondolola 1:11, 12) Malu avua Solomo mulombe ne avuaye kayi mulombe akaleja Yehowa tshivua mutshima wa Solomo musue. Ntshinyi tshidi masambila atudi tusambila Nzambi aleja bua mutshima wetu? Masambila etu adiku aleja ne: tudi ne nyota ya dimanya, ya meji ne ya dijingulula dia mianda anyi? (Nsumuinu 2:1-6; Matayo 5:3) Mutshima wetu udiku wangata malu a Bukalenge ne mushinga wa bungi anyi? (Matayo 6:9, 10) Bikala masambila etu akadi malue mumakane anyi a tshidingishilu, bualu ebu budi mua kuikala tshimanyinu tshidi tshituleja ne: tudi ne bua kulongolola dîba dia kuelangana meji bua bienzedi bia Yehowa. (Musambu 103:2) Bena Kristo bonso badi ne bua kuikala pabuipi bua kujingulula tshidi masambila abu aleja.

Bienzedi bietu bidi bileja tshinyi?

10, 11. (a) Masandi ne tshiendenda bitu bifumina penyi? (b) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kubenga ‘kuenda masandi mu mutshima’ wetu?

10 Batu bamba ne: bienzedi bia muntu bitu bileja tshidiye kupita mêyi ende a mukana. Bushuwa, bienzedi bietu bidi bileja tshitudi munda. Tshilejilu, pa bidi bitangila tshikadilu tshimpe, kulama mutshima kakuena anu kumvuija kuepuka masandi anyi tshiendenda to. Yezu Kristo wakamba mu Muyuki wende wa pa Mukuna ne: ‘Muntu yonso udi utangila mukaji ne lukuka lua masandi wakumana kuenda nende masandi mu mutshima wende.’ (Matayo 5:28) Mmunyi mutudi mua kuepuka dienda masandi nansha mu mutshima wetu?

11 Nkambua wa lulamatu Yobo mmushile bena Kristo balume ne bakaji bakadi mu dibaka tshilejilu. Bidi bimueneka ne: Yobo uvua mumanyangane ne bansongakaji ba bungi ne kabidi uvua mene ubambuluisha pavuabi bikengedibua. Kadi meji a kubangata bu bakaji bende kaavuaku avuila muntu eu wa muoyo mutoke nansha. Bua tshinyi? Bualu uvua muangate dipangadika dikole dia kubenga kutangila bakaji ne lukuka lua kushala nabu pamue. Wakamba ne: ‘Ngakapunga tshipungidi ne mêsu anyi. Nunku ngakadi kumanya mua kutshika mêsu anyi kudi mushikankunde utshidi kamama bishi?’ (Yobo 31:1) Tuenzayi petu tshipungidi tshia muomumue ne mêsu etu ne tulame mutshima wetu.

12. Mmunyi muudi mua kutumikila mêyi adi mu Luka 16:10 bua kumona mua kulama mutshima webe?

12 Muana wa Nzambi wakamba ne: ‘Muntu udi mua kueyemenyibua padiye ne bintu bikese neikale mua kueyemenyibua kabidi pikalaye ne bintu bia bungi; muntu udi mubi padiye ne bintu bikese neikale mubi kabidi pikalaye ne bintu bia bungi.’ (Luka 16:10) Bulelela, tudi ne bua kukonkonona ngikadilu wetu dituku dionso mu malu adi amueneka bu makese, nansha atutu tuenza pa nkayetu kumbelu. (Musambu 101:2) Patudi basombe mu nzubu tumona televizion peshi tukeba malu mu Internet, tutuku tuenza muetu muonso bua kutumikila mubelu wa mu Bible wa se: ‘Tshiendenda tshia [masandi] ne malu a bundu ne dikuma dia mutshima kabitedibu mene munkatshi muenu; ebu budi buimpe bua bansantu benze. Kanuikadi ne mêyi mabi ne tshiakulakula ne mineku ya bundu bidi kabiyi biakane’ anyi? (Efeso 5:3, 4) Kadi netuambe tshinyi bua malu a tshikisu adibu baleja ku televizion anyi mu manaya a ku video? Mufundi wa Misambu wakamba ne: “[Yehowa] udi uteta muakane ne mubi. Muoyo wende mmubenge munangi wa mvita.”​—Musambu 11:5, MMM.

13. Ntshinyi tshitudi ne bua kuikala badimukile patudi tukonkonona malu adi apatuka mu mutshima wetu?

13 Yelemiya wakadimuija ne: ‘Mutshima udi upita bintu bionso kudinga muntu, ne udi utamba kunyanguka.’ (Yelemiya 17:9) Didinga dia mutshima edi didi mua kumueneka patoke patudi tuenza bilema tudibingisha, tukepesha bunene bua mapanga etu, tubingisha ngikadilu mibi menemene itudi nayi, peshi tuakula tunekesha bua malu atudi benze. Mutshima udi ne didinga udi kabidi ne bukole bua kuikala ne lubombo: mêyi mashême amba tshikuabu, bienzedi bileja tshinga. (Musambu 12:2; Nsumuinu 23:7) Nanku mbimpe bua tuetu kukonkonona mu bulelela buonso malu adi apatuka mu mutshima wetu.

Dîsu dietu ndimpe anyi?

14, 15. (a) “Disu dimpe” ntshinyi? (b) Mmushindu kayi udi kuikala ne dîsu dimpe mua kutuambuluisha bua kulama mutshima wetu?

14 Yezu wakamba ne: “Muendu wa mubidi webe ndisu.” Kuambaye kabidi ne: “Padi disu diebe dimpe, mubidi webe wonso udi mu butoke.” (Matayo 6:22, MMM) Dîsu dimpe didi dituishila pa tshipatshila tshimue patupu, kabena badikoka kua tshianana anyi ditangila ku luseke to. Bulelela, dîsu dietu didi ne bua kushala dituishile pa ‘dikeba diambedi bukalenge ne buakane [bua Nzambi].’ (Matayo 6:33) Ntshinyi tshidi mua kuenzekela mutshima wetu wa mu tshimfuanyi bikala dîsu dietu kadiyi dimpe?

15 Tangila tshilumbu tshia dikeba mushindu wa kudia ne kuvuala. Kukumbaja majinga a dîku mbualu budi Bible ulomba bena Kristo. (1 Timote 5:8) Kadi netuambe tshinyi bituikala ne dijinga dia kupeta anu bintu bia miodele mipiamipia, ya mimpe menemene ayi ne idi bantu batamba kuikala nayi mu bintu bu mudi biakudia, bilamba, nzubu ne bintu bikuabu? Bintu ebi kabienaku mua kukuata mutshima ne lungenyi luetu ku bupika, bitupangisha mua kudifila ne muoyo mujima mu ntendelelu wetu anyi? (Musambu 119:113; Lomo 16:18) Bua tshinyi kudina ne kasuki mu dikeba bua kukumbaja majinga etu a ku mubidi, nsombelu wetu ushala muimanyine anu pa malu adi atangila dîku, a dikeba makuta ne bintu? Vuluka mubelu eu mufundisha ku nyuma wa se: “Dimukayi! Mitshima yenu kayinemi bujitu ne budiavi ne bukuatshiki bua maluvu, ne ntatu ya muoyo ewu, tshianana dituku adi nedinukuate tshintuluntulu. Bualu bua nedilue bu bukondo munkatshi mua bantu bonso ba pa buloba bujima.”​—Luka 21:34, 35, MML.

16. Mmubelu kayi wakafila Yezu bua dîsu, ne mbua tshinyi?

16 Dîsu ke njila munene udi malu apitshila bua kuya mu lungenyi ne mu mutshima. Malu adidi dimona adi mua kushintulula meji ne bienzedi bietu bikole. Yezu wakamba mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi bua bukole budi nabu diteta dia malu adi mêsu amona ne: ‘Bikala dîsu diebe dia ku tshianza tshia balume dikulenduisha, waditula, wadimansha; bualu bua kujimija tshintu tshimue tshia mubidi webe kudi kutamba kuedibua kua mubidi webe wonso mu ngena.’ (Matayo 5:29) Tudi ne bua kukanda dîsu bua kadishadi dituishile pa bintu bidi kabiyi biakane. Tshilejilu, katuena ne bua kulekela dîsu dishala ditangile bintu bienza ne tshipatshila tshia kujula nkuka anyi majinga mabi nansha.

17. Mmunyi mudi kutumikila mubelu udi mu Kolosai 3:5 kutuambuluisha bua kulama mutshima wetu?

17 Bushuwa, pa kumbusha lumonu, biumvuilu bikuabu bu mudi kulenga ne kumvua bidi pabi ne mudimu mu muanda eu, ne tudi kabidi ne bua kudianjila kuangatshila bitupa bia mubidi bidi biumvuilu ebi bitangila mapangadika makanyine. Mupostolo Paulo wakabela bena Kristo ne: ‘Nunku nufuishe bitupa bia mibidi yenu ya pa buloba: masandi, malu a bukoya, nkuka ya mubidi, disamina dibi dia mutshima, ne dikuma dia mutshima ku bintu didi kutendelela kua mpingu mene.’​—Kolosai 3:5.

18. Mmapangadika kayi atudi ne bua kuangatshila meji adi kaayi makane?

18 Dijinga dibi didi mua kujuka mu lungenyi luetu. Pa tshibidilu, dijinga edi ditu dikola padi muntu ushala mudilame, ne ditu disaka mutshima wende bua kudikumbaja. ‘Pashishe lukuka, pimitalu, ludi lulela bubi.’ (Yakobo 1:14, 15) Bantu ba bungi batu bamba ne: eu ke mushindu utu didibabata bitupa bia bukaji anyi bia bulume bua kudisankisha dituadija. Nunku bidi ne mushinga wa bungi bua tuetu kuuja lungenyi luetu ne malu a mu nyuma! (Filipoi 4:8) Ne biatuvuila meji kampanda mabi, tudi ne bua kuluangana bua kuumbusha pa lukasa.

‘Kuatshila Yehowa mudimu ne mutshima umue’

19, 20. Mmunyi mutudi mua kukokesha bua kukuatshila Yehowa mudimu ne mutshima umue?

19 Pakavua Mukalenge Davidi mukulakaje, wakambila muanende ne: ‘Wewe, muananyi Solomo, umanye Nzambi wa tatuebe, umukuatshile mudimu ne mutshima [umue] ne didikokela kudiye; bualu bua Yehowa udi ukebakeba mitshima ya bantu bonso; udi ujingulula meji onso adibu bela munda muabu.’ (1 Kulondolola 28:9) Solomo muine wakalomba Nzambi “mutshima wa [butumike].” (1 Bakelenge 3:9) Kadi, biakamukolela bua kushala mulame mutshima eu bimpe matuku ende onso a muoyo.

20 Bituasua kukokesha bualu ebu, tudi ne bua kupeta mutshima udi Yehowa musue ne kuulama kabidi. Bua tuetu kukumbaja muanda eu, tudi ne bua kulama malu adi Nzambi utuvuluija mu Dîyi diende mu mutshima wetu, ‘munda muawu’ menemene. (Nsumuinu 4:20-22) Tudi ne bua kuikala kabidi ne tshibidilu tshia kukonkonona mutshima wetu, tuelangana meji mu masambila bua tshidi mêyi ne bienzedi bietu bileja. Dielangana meji dia mushindu eu kadiena ne mushinga to patudi katuyi tukeba diambuluisha dia Yehowa bua kumbusha butekete buonso butudi tudimona nabu. Ne tudi ne bua kuikala badimukile malu atudi tubueja mu mutshima wetu ku diambuluisha dia biumvuilu bietu! Tuetu tuenza nunku, netuikale ne dishindika dikole dia se: ‘Ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu, nedilame mitshima [yetu] ne meji [etu] mu Kristo Yezu.’ (Filipoi 4:6, 7) Tuikalayi badisuike bua kulama mutshima wetu ne dilama dionso ne bua tumone mua kukuatshila Yehowa mudimu ne mutshima umue.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi bidi ne mushinga bua kulama mutshima?

• Mmunyi mudi dikonkonona mêyi etu dituambuluisha bua kulama mutshima wetu?

• Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne dîsu “dimpe”?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

Mmalu kayi atutu tuakula pa tshibidilu mu mudimu wa budimi, mu bisangilu ne kumbelu?

[Bimfuanyi mu dibeji 25]

Dîsu didi dimpe kabena badikoka kua tshianana to