Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi dijinga ne kuondo ka muoyo kalongesha

Udi dijinga ne kuondo ka muoyo kalongesha

Udi dijinga ne kuondo ka muoyo kalongesha

Divua ne bua kushala dituku divua kadiyi kupua muoyo bua bena luendu ne bena mudimu ba mu ndeke wa Air Nouvelle-Zélande wa 901 uvua uya mutangile ku luseke lua Antarctique. Bantu bavua mu ndeke eu wa DC-10 bakalongolola biamu biabu bia foto, ne bavua ne musangelu pakafika ndeke eu pabuipi ne Antarctique ne kupuekelelaye bua buobu kumona tshitupa etshi bimpe menemene.

MUENDESHI wa ndeke eu ukavua muendeshandeshe ndeke bidimu 15 bijima, ne ukavua mukumbaje mêba mapite pa 11 000 mu dibuka ne ndeke. Kumpala kua kuasa luendu, wakanji kufunda njila uvuaye ne bua kulonda mu ordinatere wende wa mu ndeke, ne kavua nansha mumanye ne: bishiferi bivuabu bamupeshe bivua bia dishima to. Pavua ndeke wende eu upitshila mu divuba mutantshi wa metre 600 ne panshi, wakadituta mu tshibadi tshia Mukuna wa Erebus, bantu bonso 257 bavuamu e kufuabu.

Anu mudi lelu bena ndeke beyemena biamu bia ordinatere bua ibalombole padibu mulu, Nzambi utu mupeshe bantu kuondo ka muoyo bua kikale kabalombola. Njiwu mikuate buôwa ya ndeke eu idi mua kutulongesha amue malu a mushinga mukole pa bidi bitangila kuondo ketu ka muoyo. Tshilejilu, anu mudi bua ndeke kuendaye bimpe bilomba bua biamu bionso bidimu bienze mudimu bimpe ne kuikale bintu bisunguluke bidi mua kuludika muendeshi, ke mudibi kabidi buetu tuetu. Bua kuikala bimpe mu nyuma, mu mubidi ne kabidi bua kuikala ne ngikadilu muimpe, tudi ne bua kuikala ne kuondo ka muoyo kadi kumvua ne kadi dimanya dijalame dia malu adi mimpe ne adi mabi dikale dilombola.

Diakabi, lelu dimanya dia mushindu’eu didi dienda dijimina ne lukasa peshi bantu badi balengulula dimanya edi. Mulongeshi kampanda wa bena Amerike wakamba ne: “Tudi tumvua malu a bungi lelu bua mudi bana balongi ba mu Amerike kabayi mua kubala, kabayi mua kufunda, ne bua lutatu ludibu nalu mu dilongesha dia Malu a Buloba. Kabidi, balongi aba ki mbamanye mua kusunguluja tshimpe ne tshibi. Pa kumbusha dipanga dia mukanda ne dibenga kumanya mua kuenza makumi, tudi ne bua kusakidila kabidi ku ntatu mivule idibu nayi mu kalasa dibuejakaja dia malu pa bidi bitangila tshidi tshimpe ne tshibi.” Wakamba kabidi ne: “Bana ba lelu badi babuejakaja tshimpe ne tshibi. Wewe muebeje umue wa kudibu bua aleje malu adi ‘mimpe ne adi mabi,’ neumone muatuadijaye kubuejakaja malu, ushala mupuwe, ufika munda ne dilubakana. . . . Dibuejakaja dia malu edi didi dikola diakamue padiye ubuela mu iniversite.”

Tshiledi tshimue tshia dibuejakaja dia malu edi mmushindu udi bantu ba bungi bela meji ne: mikenji ya tshimpe ne tshibi idi ishilangana bilondeshile malu atu muntu musue anyi bibidilu bia muaba udiye mukolele. Elabi meji tshivua mua kuenzeka bu bendeshi ba ndeke bikala balonda minda idi ileja muaba udi ndeke mua kuikidila itubu base ku makunji male itu ikudimukangana tshianana tshianana ne pamu’apa itema ijima yonso musangu umue, pamutu pa kulonda bintu bidi bijadika bimpe! Kakuyi mpata, njiwu ya buena yakenzeka ku Mukuna wa Erebus ivua mua kuikala yenzeka misangu yonso. Bia muomumue, bu mudi bena panu babenge bua kulonda mikenji mijalame idi ileja tshimpe ne tshibi, badi bapeta malu a dibungama a bungi, bapeta makenga ne lufu, ne mabaka adi pawu afua bua dipanga lulamatu, ne bantu miliyo mivule badi bakenga ne disama dia SIDA anyi ne masama makuabu a mu bilamba.

Kusungula tshidi tshimpe ne tshibi bilondeshile tshidi muoyo wa muntu musue kudi mua kumueneka bu bualu bua meji, kadi pabi bua kuamba bulelela, bantu badi ne lungenyi elu mbafuane bena Ninewe ba kale bavua kabayi bamanye ‘tshianza tshia balume ne tshia bakaji.’ Bantu badi bajinga kuenza anu tshidi muoyo wabu musue aba mbafuanangane ne bena Isalele batontolodi bavua bamba ‘bualu bubi ne: mbuakane, ne bualu buakane ne: mbubi.’​—Yona 4:11; Yeshaya 5:20.

Nunku mmuaba kayi utudi mua kupeta mikenji ne mêyi matokesha bimpe ne majalame atudi mua kulongesha nawu kuondo ketu ka muoyo bua kikale katulombola bimpe? Bantu ba bungi mbafike ku dimona ne: Bible udi ukumbaja bualu ebu bimpe menemene. Bible udi wakula bua malu onso a mushinga adi atangila tshimpe ne tshibi, a mushindu wa kuenza mudimu ne muoyo mujima, wa kukolesha bana ne wa kutendelela Nzambi. (2 Timote 3:16) Bible mmuleje mudiye mukanda wa kueyemena munkatshi mua bidimu nkama ya bungi. Mikenji ya mu Bible idi ileja tshimpe ne tshibi idi yambuluisha bantu bonso bualu mmiela kudi Mufuki wetu, eu udi ne bukokeshi ku mutu kua bionso. Ke bualu kayi katuena mua kushala katuyi bamanye tshidi tshimpe ne tshidi tshibi nansha.

Kadi lelu’eu kuondo kebe ka muoyo kadi mu mvita mikole. Mmushindu kayi udiku lelu’eu kaluangana mvita eyi? Ne mmunyi muudi mua kukuba kuondo kebe ka muoyo? Bidi bimpe kuanji kumanya muntu udi ukaluisha ne mishindu idiye wenza nayi mudimu bua kukaluisha. Tumonayi malu aa mu tshiena-bualu tshidi tshilonda etshi.