Dîyi dia mushinga mukole mbualu budibu balongesha miaba yonso

“Nuenzele bantu malu onso anudi basue banuenzele.”​—Matayo 7:12.

MÊYI aa mmamba kukadi bidimu bitue ku binunu bibidi kudi Yezu Kristo mu Muyuki wende muende lumu wakenzaye pa Mukuna. Munkatshi mua bidimu bivule, bantu mbambe ne mbafunde malu a bungi bua mêyi aa adi mapepele bua kuumvua. Tshilejilu, bavua baatumbishe bamba ne: wowu ke “diumvuija dilelela dia Mukanda wa Nzambi,” “tshikepeshilu mene tshia bukenji budi nabu Kristo kudi muntu nende,” ne “dîyi dia nshindamenu didi dileja tshimpe ne tshibi.” Bantu badi babikila mêyi aa misangu mivule ne: Dîyi dia mushinga mukole bualu mmamanyike bikole.

Kadi ki ng’anu bena Kristo ba ku dîna batu bitaba Dîyi dia mushinga mukole edi to. Balondi ba Buena-Yuda, ba Buddha, ne ba nkindi ya bena Gelika bonso batu bumvuije dîyi dilenga edi mu mishindu mishilangane. Amue mêyi adi matambe kumanyika nangananga kudi bantu ba ku luseke lua Extrême-Orient ngakamba Confucius, muena meji ne mulongeshi munene uvuabu banemeka bikole. Mu mukanda wende muisatu (Entretiens) tudi tusangana balejamu lungenyi elu misangu isatu. Misangu ibidi pavuaye wandamuna nkonko ya balongi, Confucius wakamba ne: “Tshiudi kuyi musue bakuenzele, kutshienzedi bakuabu to.” Musangu mukuabu, pavua mulongi wende Zigong uditambisha ne: “Bualu bundi tshiyi musue bua bantu bakuabu bangenzele, meme panyi tshiena musue kubenzelabu,” Confucius kufilaye diandamuna edi didi dielesha meji ne: “Ntshia bushuwa, kadi kanuena banji kukumbana bua kuenza nunku to.”

Padi muntu ubala mêyi aa, udi mua kumona malu akamba Confucius bu diandamuna dibi dia mêyi akalua Yezu kuamba panyima. Dishilangane didi se: Dîyi dia mushinga mukole diakamba Yezu didi dilomba malu mimpe a kuenzela bakuabu. Fuanyikijabi ne: bantu badi batumikila mêyi a Yezu aa, baditatshisha bua malu a bakuabu ne babambuluisha, balonda dîyi edi dituku dionso. Udi wela meji ne: buloba ebu buvua mua kulua muaba mulenga wa kusombela anyi? Kakuyi mpata, buvua mua kulua muaba mulenga.

Nansha dîyi edi diodi diamba mu mushindu muimpe anyi mubi, tshidi ne mushinga ntshia se: bantu ba mu bikondo ne miaba mishilangane ne ba bibidilu kabukabu mbanyishe bikole lungenyi ludi mu Dîyi dia mushinga mukole edi. Ebi bidi bileja patoke ne: mêyi akamba Yezu mu Muyuki wende wa pa Mukuna ndilongesha didibu balongesha pa buloba bujima didi dishintulula nsombelu wa bantu ba miaba yonso mu bikondo bionso.

Diebeja ne: ‘Ntu musue bua bantu bannemeke, bangenzele malu kakuyi  kansungasunga ne kakuyi mashimi anyi? Ndiku musue bua kusomba muaba udi kauyi kansungansunga ka makoba, dibunda bilumbu ne mvita anyi? Ndiku musue kuikala mu dîku mudi muntu yonso uvuluka majinga a bakuabu ne ubajingila diakalenga anyi?’ Bua kuamba bualu pa bualu, nnganyi udi mua kubenga malu aa? Kadi tshia kumanya ntshia se: anu bantu bakese patupu ke badi ne nsombelu wa mushindu’eu. Bantu ba bungi kabena nansha mua kutekemena malu aa to.

Badi banyanga Dîyi dia mushinga mukole

Munkatshi mua bidimu bivule, kudi misangu itubu bakengeshe bantu ne bapepeje manême abu onso. Tudi mua kuangata tshilejilu tshia disumbisha dia bapika bavuabu bakuata mu Afrike, maloko manene a bena Nazi, dienzeja bana midimu mikole ku bukole, ne dishipa bena bisa bikuabu ne tshikisu miaba ya bungi. Tudi mua kutela malu a bungi menemene adi akuatshisha ne buôwa.

Lelu’eu nansha mudi bantu bashidimuke bikole mu malu mapite bungi, badi bakeba anu disanka diabu nkayabu. Bantu bakese batu bavuluka bakuabu anu padi majinga abu anyi bidibu bangata bu manême abu bikale mu njiwu. (2 Timote 3:1-5) Bua tshinyi bantu ba bungi badi bakeba anu disanka diabu nkayabu, ne bua tshinyi mbalue bena luonji ne kabayi batshiuka malu a bakuabu? Ki mbualu badi babenga Dîyi dia mushinga mukole edi, badimona bu mukenji wa tshimpe ne tshibi ukadi mufue, nansha mutshididi dimanyike bikole anyi? Bia dibungama, ke mudibu benza nansha kudi bantu badi bamba mudibu bitabuja Nzambi. Patudi tutangila mushindu udi malu enda aya, bidi bimueneka ne: bantu nebatungunuke anu ne kukeba masanka abu nkayabu.

Nunku nkonko ya mushinga itudi mua kudiela nyeyi: Kutumikila Dîyi dia mushinga mukole kudi kumvuija tshinyi? Kutshidiku bantu badi baditumikila anyi? Ne nekulueku tshikondo tshikala bantu bonso mua kutumikila Dîyi dia mushinga mukole edi anyi? Bua kupeta mandamuna malelela a nkonko eyi, suaku ubala tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Tshimfuanyi mu dibeji 3]

Confucius ne bantu bakuabu bakalongesha mishindu mishilangane ya Dîyi dia mushinga mukole