Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mikenji ya Nzambi idiku bua diakalenga dietu

Mikenji ya Nzambi idiku bua diakalenga dietu

Mikenji ya Nzambi idiku bua diakalenga dietu

“Mona mundi munange mikenji yebe!”​—MUSAMBU 119:97.

1. Mmunyi mudi bantu ba bungi bangata ditumikila mikenji ya Nzambi lelu’eu?

 LELU bantu bonso kabena batumikila mikenji ya Nzambi to. Bua ba bungi, kukokela mfumu kampanda munene udibu kabayi bamona kudi kumueneka kakuyi ne mushinga to. Tudi mu tshikondo tshidi mikenji mikale ilondeshila malu adi bantu basue, tshidi katshiyi ne mikalu misunguluke pankatshi pa tshimpe ne tshibi, ne tshidibu kabayi mua kuleja bipepele ne: ebu bualu mbuimpe ne buabua mbubi. (Nsumuinu 17:15; Yeshaya 5:20) Luapolo kampanda lua nkonko ivuabu bele bantu matuku adi panshi aa luakaleja ngelelu wa meji udi nende bantu ba bungi ne: “Bena mu Amerike ba bungi mbasue kudisunguila nkayabu tshidi tshiakane anyi tshimpe peshi tshidi ne mushinga.” Mbasue “Nzambi udi kayi ne dîsu dikole. Ki mbasue mikenji mikole to. Ki mbasue bamfumu ba dîsu dikole badi basue anu bikadilu kampanda bimpe nansha.” Mukonkononyi mukuabu wa malu a nsombelu wa bantu wakamba ne: lelu “bantu badi ne bua kudijadikila buobu nkayabu tshidi kuikala ne nsombelu muimpe ne mukezuke kumvuija.” Wakamba kabidi ne: “Bamfumu bonso badi ku mutu badi ne bua kuela mikenji yabu bilondeshile majinga a bantu badibu balombola.”

2. Mmunyi mudi muaba wa kumpala udibu bakule bua mikenji mu Bible muikale umvuangana bikole ne dipeta dia mabenesha ne dianyisha dia Nzambi?

2 Bu mudi bantu bavule bapetula mushinga wa mikenji ya Yehowa, tuetu tudi ne bua kukolesha dishindika dietu dia se: mikenji ya Nzambi idi bua diakalenga dietu. Mbimpe kukonkonona muyuki udibu bakule bua mikenji musangu wa kumpala mu Bible. Mu Genese 26:5, tudi tubala mêyi a Nzambi aa: ‘Abalahama wakanemekela kudimuija kuanyi, ne mikenji ne mikandu yanyi ne mêyi anyi.’ Yehowa wakamba mêyi aa bidimu nkama ya bungi kumpala kua kupeshaye ndelanganyi ya Abalahama Mikenji ya Mose ivua ne malu kabukabu. Mmunyi muvua Nzambi mufute Abalahama bua butumike, ne bua ditumikila dia mikenji Yende? Yehowa Nzambi wakamulaya ne: ‘Bisamba bionso bia pa buloba [nebidibeneshe] bua tunkanunuina tuebe.’ (Genese 22:18) Nunku bua Nzambi kutubenesha ne kutuanyisha, tudi ne bua kutumikila mikenji yende.

3. (a) Ntshinyi tshiakamba mufundi umue wa Misambu bua mushindu uvuaye wangata mikenji ya Yehowa? (b) Nnkonko kayi idi miakanyine bua tuetu kuyikonkonona?

3 Umue wa ku bafundi ba Misambu (pamu’apa muana wa mfumu wa Yuda uvua ne bua kudia bukalenge matuku atshivua alua) wakaleja muvuaye yeye wangata mikenji bishilangane mutu bantu ba bungi bayangata. Wakambila Nzambi ne: ‘Mona mundi munange mikenji yebe!’ (Musambu 119:97) Etshi katshivua patupu diumvuija dia bualu buvuaye nabu munda to. Uvua mushindu wa kuleja muvuaye munange disua dia Nzambi didi mu mikenji yende. Yezu Kristo, Muana mupuangane wa Nzambi uvua munange mikenji eyi mushindu wa muomumue. Bavua badianjile kumanyisha bua Yezu mu tshiprofete wamba ne: ‘Ndi ne disanka bua kuenza disua diebe, Nzambi wanyi, bulelela, mukenji webe udi mu mutshima wanyi.’ (Musambu 40:8; Ebelu 10:9) Kadi tuetu? Tutuku ne disanka dia kuenza disua dia Nzambi anyi? Tudi batuishibue bua se: mikenji ya Yehowa idi ne mushinga ne idi ipetesha bantu mabenesha anyi? Ditumikila mikenji ya Nzambi didi ne muaba kayi mu ntendelelu wetu, mu nsombelu wetu wa ku dituku dionso, mu mapangadika atudi tuangata, ne mu malanda etu ne bakuabu? Bua tuetu kunanga mikenji ya Nzambi, tudi ne bua kumanya tshidi Nzambi muikadile ne bukenji bua kuela mikenji ne kuenza bua bayitumikile.

Yehowa ke udi muakanyine kuikala Mutueledi wa mikenji

4. Bua tshinyi Yehowa ke udi muakanyine kuikala Mutueledi wa mikenji munene?

4 Bu mudi Yehowa muikale Mufuki, yeye ke udi muakanyine kuikala Muedi wa mikenji mu bufuki buende buonso. (Buakabuluibua 4:11) Muprofete Yeshaya wakamba ne: “Yehowa udi Mutueledi wa mikenji.” (Yeshaya 33:22) Mmuele mikenji idi ilombola bifukibua bidi ne muoyo ne bidi kabiyi ne muoyo. (Yobo 38:4-38; 39:1-12; Musambu 104:5-19) Bu mudi muntu mufukibue kudi Nzambi, udi ne bua kutumikila mikenji idi Yehowa muelele bintu bidiye mufuke. Nansha mudi muntu ne tshipedi tshia budisunguidi, ne bukole bua kuela meji, udi upeta disanka anu padiye utumikila mikenji ya Nzambi idi ileja tshimpe ne tshibi ne idi ntendelelu wende.​—Lomo 12:1; 1 Kolinto 2:14-16.

5. Mmunyi mudi dîyi didi mu Galatia 6:7 dikale dilelela pa bidi bitangila mikenji ya Nzambi?

5 Anu mutudi bamanye, kabatu mua kushipa mikenji ya Nzambi idi ilombola bifukibua to. (Yelemiya 33:20, 21) Muntu yeye mubenge kulonda imue mikenji idi ilombola bifukibua bu mudi wa bukole budi bukoka bintu panshi, udi upeta njiwu. Bia muomumue, muntu kêna mua kushintulula mikenji ya Nzambi idi ileja tshimpe ne tshibi to, ne kêna mua kuyishipa kayi upanga kupeta dinyoka nansha. Bantu mbenzejibue bua kuyitumikila anu mudibu ne bua kutumikila mikenji ya ku tshifukilu, nansha mudi bipeta kabiyi mua kumueneka diakamue. ‘Nzambi kêna usekibua; bualu bua tshintu tshionso tshidi muntu ukuna, ntshiotshi tshiapuolaye.’​—Galatia 6:7; 1 Timote 5:24.

Bualabale bua mikenji ya Yehowa

6. Mikenji ya Nzambi idi itangila malu kayi?

6 Tshilejilu tshitambe buimpe tshia mikenji ya Nzambi tshivua tshia Mikenji ya Mose. (Lomo 7:12) Pakapita bidimu bia bungi, Yehowa Nzambi wakapingaja ‘mikenji ya Kristo’ pa muaba wa Mikenji ya Mose. * (Galatia 6:2 1 Kolinto 9:21) Bu mutudi bena Kristo bikale tukokela ‘mikenji miakane tshishiki ya [budikadidi],’ tudi bamanye bimpe ne: Nzambi kêna wimanyina ne mikandu yende anu pa amue malu a mu nsombelu wetu, bu mudi malongesha a ntendelelu anyi bilele bia mikiya kampanda nansha. Mikenji yende idi itangila malu onso a mu nsombelu wetu mujima, a mu dîku, a mu dienda dia mushinga, a ngikadilu utudi ne bua kuikala nende kumpala kua badi kabayi bena dibaka netu, a mushindu utudi ne bua kuangata bena Kristo netu, ne mushindu utudi ne bua kulonda ntendelelu mulelela.​—Yakobo 1:25, 27.

7. Fila bilejilu bia mikenji ya Nzambi idi ne mushinga.

7 Tshilejilu, Bible udi wamba ne: ‘Bena tshiendenda, anyi bena mpingu, anyi bena masandi, anyi badileji bu bakaji, anyi balume badi benzelangana malu a bundu, anyi bibi, anyi bena lukuka lua bintu, anyi bakuatshiki ba maluvu, anyi bapendianganyi, anyi banyengi ba bintu, kabena bapiana bukalenge bua Nzambi.’ (1 Kolinto 6:9, 10) Bushuwa, masandi a basele ne a bajike ki ntshilumbu tshia “mananga” patupu to. Diangatangana dia mulume ne mulume anyi mukaji ne mukaji kadiena patupu “mushindu mukuabu wa nsombelu” to. Malu onso aa adi ashipa mikenji ya Yehowa. Ke mudibi kabidi bua malu bu mudi kuiba, kushima anyi kushiminyinangana malu. (Musambu 101:5; Kolosai 3:9; 1 Petelo 4:15) Yakobo udi uleja ne: kuditambisha ki nkuimpe to, ne Paulo udi utubela bua kuepuka ngakuilu mubi ne mineku ya bundu. (Efeso 5:4; Yakobo 4:16) Bua bena Kristo, mikenji yonso eyi idi ileja bikadilu bimpe bia kuikala nabi ke idi mikenji mipuangane ya Nzambi.​—Musambu 19:7.

8. (a) Mikenji ya Yehowa itu mushindu kayi? (b) Ndiumvuija kayi dinene didi nadi muaku wa mu tshiena-Ebelu udibu bakudimune ne: “mikenji”?

8 Mikandu minene ya mushindu’eu ya mu Dîyi dia Yehowa idi ileja ne: mikenji yende kayena anu mulongolongo wa mêyi makolakane a kutumikila mu katoba ne mu katoba to. Mikenji eyi idi yambuluisha bua kuikala ne nsombelu muakanyine ne muimpe, ne bikadilu bionso bikale bisaka ku dienza malu malenga. Mikenji ya Nzambi idi ikolesha muntu, imusaka bua kuikala ne ngikadilu mulenga ne imulongesha. (Musambu 119:72) Muaku “mikenji” udibu bangate kudi mufundi wa Misambu mbaukudimuine ku muaku wa mu tshiena-Ebelu ne: tohrah. Mukebuludi mukuabu wa malu a mu Bible udi wamba ne: “Muaku eu udi ufumina ku muaku wa pa muanda udi umvuija kuludika, kulombola, kutangija, kutuma kumpala. Nunku diumvuija . . . diawu didi mua kuikala se: mukandu udi uleja ngikadilu muimpe wa kuikala nende.” Mufundi wa Misambu uvua umona mikenji bu dipa dia Nzambi. Nunku tuyangatayi petu mushindu wa muomumue, ne tuenze bua ikale ilombola nsombelu wetu.

9, 10. (a) Bua tshinyi tudi dijinga ne bulombodi buimpe? (b) Mmushindu kayi umuepele utudi mua kupeta nsombelu muimpe wa disanka?

9 Bifukibua bionso bidi dijinga ne buludiki buimpe ne bulombodi bua kueyemena. Bidi nanku bua Yezu Kristo ne banjelu bakuabu, badi bikale mene ku mutu kua bantu. (Musambu 8:5; Yone 5:30; 6:38; Ebelu 2:7; Buakabuluibua 22:8, 9) Bikala bulombodi bua Nzambi buikale buambuluisha bifukibua bia mu nyuma ebi, kadi netuambe tshinyi bua bantu bapange bupuangane? Malu adi menzeke adibu balonda mu miyuki ya bantu ne atudi tuetu nkayetu badimuenene mmajadike bulelela bua mêyi a muprofete Yelemiya aa: ‘Yehowa, ndi mumanye ne: njila wa muntu kêna munda muende; muntu kêna ne bukole munda muende bua kuendesha nabu biendedi biende bimpe.’​—Yelemiya 10:23.

10 Bituikala basue bua kuikala ne nsombelu muimpe ne wa disanka, tudi ne bua kukeba bulombodi bua Nzambi. Mukalenge Solomo wakajingulula njiwu idi muntu mua kupeta padiye udienzela malu mudiye musue, kayi ulonda bulombodi bua Nzambi. Wakamba ne: ‘Njila udiku udi mululame ku mêsu kua muntu, kadi nshikidilu wende udi lufu.’​—Nsumuinu 14:12.

Malu adi atusaka bua kunanga mikenji ya Yehowa

11. Bua tshinyi tudi ne bua kujinga bua kumvua mikenji ya Nzambi?

11 Tudi ne bua kuenza muetu muonso bua tuikale ne dijinga dikole dia kumvua mikenji ya Yehowa. Mufundi wa Misambu wakaleja dijinga dikole edi pakambaye ne: ‘Utabaje mêsu anyi, bua meme kumona malu a kukema a mu mikenji yebe.’ (Musambu 119:18) Tuetu bamanye Nzambi ne njila yende bimpe, netujingulule kabidi bimpe menemene bulelela bua mêyi a Yeshaya aa: ‘Meme ndi Yehowa Nzambi webe, udi ukuyisha bua wewe wikale ne diakalengele, udi ukulombola mu njila uudi ne bualu bua kuendelamu. Aka! Bu wewe mumvue mikenji yanyi!’ (Yeshaya 48:17, 18) Yehowa udi ujinga ne muoyo mujima bua se: bantu bende kabapetshi diakabi to, batumikile mikenji yende bua bikale ne disanka. Tukonkononayi amue malu manene adi ne bua kutusaka bua kunanga mikenji ya Nzambi.

12. Mmunyi mudi dimanya didi nadi Yehowa pa bidi bitutangila dimuvuija Mutueledi muimpe wa mikenji?

12 Mikenji ya Nzambi idi ifumina kudi Muntu udi mutumanye bimpe menemene. Bu mudi Yehowa muikale Mufuki wetu, mmumanye bantu mpala ne nyima. (Musambu 139:1, 2; Bienzedi 17:24-28) Balunda ba pa muoyo, balela anyi mene baledi kabena mua kutumanya bimpe bu mudi Yehowa to. Bushuwa, Nzambi mmutumanye bimpe menemene kupita ne mutudi tuetu badimanye. Kakuena muntu mukuabu udi mumanye majinga etu a mu nyuma, a mu lungenyi ne mu meji ne a ku mubidi bu mudi Mufuki wetu nansha. Padiye ututangila, udi uleja ne: mmumanye bimpe menemene mushindu utudi bafukibue, mmumanye majinga etu ne malu atudi tusua kuenza. Yehowa mmumanye mikalu yetu, kadi udi kabidi mumanye ne: tudi mua kuenza malu adi mimpe. Mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Bua yeye udi mumanye buntu buetu, udi uvuluka ne: tudi dimfuenkenya.’ (Musambu 103:14) Nunku tudi mua kudiumvua mu bukubi bua mu nyuma patudi tuenda mu mikenji yende, tutumikila bulombodi bua Nzambi ku budisuile.​—Nsumuinu 3:19-26.

13. Bua tshinyi tudi bajadike ne: Yehowa udi utujingila diakalengele?

13 Mikenji ya Nzambi idi ifumina kudi Muntu udi mutunange. Yehowa udi ne dijinga dikole dia se: tuikale bimpe. Kakenzaku muende muonso bua kufila Muanende ‘bua kupikula bantu ba bungi anyi?’ (Matayo 20:28) Yehowa ki mmulaye bua se: ‘kakuitabuja bua tuetu tutetshibue ne diteta didi ditupite bukole’ anyi? (1 Kolinto 10:13) Bible kênaku utujadikila ne: Yehowa udi ‘utulama’ anyi? (1 Petelo 5:7, Muanda Mulenga Lelu) Kakuena muntu udi udienzeja ne dinanga bua kupesha bantu mêyi a kulonda adi mua kubapetesha masanka bu mudi Yehowa nansha. Mmumanye tshidi tshimpe buetu tuetu, ne tshidi mua kutupetesha disanka ne tshidi mua kutupetesha kanyinganyinga. Nansha mutudi bantu bapange bupuangane ne bikale tuenza bilema, tuetu bakebe buakane, neatuleje dinanga diende mu mushindu wikala mua kutupesha muoyo ne mabenesha.​—Yehezekele 33:11.

14. Mmu bualu kayi bunene mudi mikenji ya Nzambi mishilangane ne ngenyi ya bantu?

14 Mikenji ya Nzambi kayena mua kushintuluka nansha kakese. Mu bikondo bia ndululu bitudi ebi, Yehowa udi dibue dinene dia nshindamenu, udi kuoku bua kashidi ne kashidi. (Musambu 90:2) Wakamba yeye nkayende pa bidi bimutangila ne: “Meme Yehowa tshitu ngakudimuka.” (Malaki 3:6) Mikenji yonso ya Nzambi idi mu Bible idi ya kueyemena, kayena bu ngenyi ya bantu idi ishintuluka dîba dionso tshianana to. (Yakobo 1:17) Tshilejilu, kukadi kupite bidimu, bamanyi ba malu a bikadilu bia bantu bavua bamba ne: mbimpe kulekela bana benda badikolela, kadi kunyima bamue bakashintuluka, e kumonabu ne: mubelu wabu eu uvua mubi. Mikenji ne mibelu ya panu idi itangila tshilumbu etshi idi itua kumpala itua kunyima, bu misakila kudi lupepele. Kadi Dîyi dia Yehowa kadiena ditenkakana to. Kukadi nkama ya bidimu Bible mmufile mibelu ya mushindu wa kukolesha bana ne dinanga. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Batatu, kanufuishi bana benu balela tshiji; nubadiundishe bimpe ne dibela ne didimuija bia [Yehowa].’ (Efeso 6:4) Kabienaku bisankisha bua kumanya ne: tudi ne bua kueyemena mikenji ya Yehowa, ne bua se: kayena mua kushintuluka anyi?

Masanka adibu bapeta kudi badi batumikila mikenji ya Nzambi

15, 16. (a) Ntshinyi tshituapeta bituatumikila mikenji ya Yehowa? (b) Mmunyi mudi mikenji ya Nzambi mua kuambuluisha bua kupeta dibaka dimpe?

15 Nzambi wakamba mukana mua muprofete wende Yeshaya ne: ‘Dîyi didi dipatuka mukana muanyi nedienze muanda undi musue dienze.’ (Yeshaya 55:11) Bulelela, tuetu benze muetu muonso bua kulonda mikenji idi mu Dîyi diende, netupete diakalenga, netuenze malu mimpe ne netupete disanka.

16 Angata tshilejilu tshia mushindu udi mikenji ya Nzambi mikale yambuluisha bikole bua kupeta dibaka dilenga. Paulo wakafunda ne: “Dibaka dikale dinemekibua munkatshi mua bantu bonso, bulalu kabunyanguki; Nzambi nealumbuluishe bena masandi bajike ne bena masandi babake.” (Ebelu 13:4) Bena dibaka badi ne bua kunemekangana ne kunangangana, bualu Bible udi wamba ne: ‘Mulume ne mulume, anange mukajende bu mudiye udinanga; ne mukaji anemeke bayende.’ (Efeso 5:33) Mbumvuije dinanga didi dikengedibua mu 1 Kolinto 13:4-8 (MMM) ne: “Dinanga didi ne lutulu; dinanga didi dienzela bakuabo bimpe; kadiena ne lubabu, kadiena diditambisha, kadiena didisua; kadiena dipanga bukalanga, kadiena dikeba diakalenga diadio, kadiena difika munda, kadiena divuluka bubi, kadiena disanka bua malu mabi, didi disanka bua malu malelela. Dinanga didi dilekelangana bionso, ditaba bionso, ditekemena bionso, diumvua bionso ne lutulu. Dinanga kadiena difua.” Dibaka didi ne dinanga dia mushindu’eu kadiakufua to.

17. Mmasanka kayi adi muntu upeta padiye utumikila mikenji ya Yehowa idi itangila dinua dia maluvu?

17 Bualu bukuabu budi buleja ne: mikenji ya Yehowa idi ituambuluisha mbua se: Yehowa mmukandike bukuatshiki bua maluvu. Ki mmusue mene bua muntu ‘adifile ku maluvu a bungi’ to. (1 Timote 3:3, 8; Lomo 13:13) Bantu ba bungi badi balengulula mikenji ya Nzambi pa tshilumbu etshi badi bapeta masama makebesha anyi makolesha kudi dinua maluvu mapite. Bua dilengulula mubelu wa mu Bible wa kunua maluvu pa nnuinu, bamue mbapete ne tshibidilu tshia kunua maluvu kunekesha, bamba ne: mbua kulala bilenga. Dinua maluvu mapite bungi didi dikebesha ntatu mivule bu mudi dijimija mushinga, bilumbu mu mêku anyi ditukakana dia bena mu mêku, ditulakaja dia makuta, ne dijimija dia mudimu. (Nsumuinu 23:19-21, 29-35) Mikenji ya Yehowa idi itangila dinua dia maluvu kayenaku itukuba anyi?

18. Mikenji ya Nzambi idi yambuluisha mu malu a mpetu anyi? Umvuija.

18 Mikenji ya Nzambi idi kabidi yambuluisha mu malu a mpetu. Bible udi ubela bena Kristo bua bikale bena malu malelela ne benji ba mudimu ba tshisumi. (Luka 16:10; Efeso 4:28; Kolosai 3:23) Bena Kristo ba bungi badi balonda mubelu eu batu bababandishe mianzu anyi batu bashale benza midimu yabu, eku midimu ya bakuabu yenda ifua. Diambuluisha mu malu a mpetu didi dimueneka kabidi padi muntu wepuka bibidilu bibi bidi Bible ubenga bu mudi dinaya manaya a mfranga, dinua mfuanka ne dinua dia diamba. Kakuyi mpata, udi mumanye malu makuabu adi ajadika ne: mikenji ya Nzambi idi yambuluisha mu malu a mpetu.

19, 20. Bua tshinyi mbia meji bua kuitaba ne kulamata ku mikenji ya Nzambi?

19 Mbipepele bua bantu bapange bupuangane kulekela mikenji ya Nzambi. Vuluka bena Isalele pavuabu ku Mukuna wa Sinai. Nzambi wakabambila ne: ‘Binuatumikila dîyi dianyi, ne binuanemeka tshipungidi tshianyi, nuenu nenuikale bantu banyi ba munkatshi mua bantu bonso.’ Bakamuandamuna ne: ‘Netuenze mêyi onso akutuambila Yehowa.’ Kadi bakenza anu tshia tshianana! (Ekesode 19:5, 8; Musambu 106:12-43) Kadi tuetu tuitabayi mikenji ya Nzambi ne tuyilamate.

20 Njila wa meji ne udi ufikisha ku disanka ngua kulamata kulamatshilamu ku mikenji ikena kuelekeja idi Yehowa mufile bua kutulombola. (Musambu 19:7-11) Bua tuetu kukumbaja bualu ebu bimpe, tudi ne bua kumanya kabidi mushinga udi nawu mêyi a Yehowa. Ke bualu butuamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 6 Bua wewe kumanya malu a bungi pa bidi bitangila “mikenji ya Kristo,” bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 Kabitende 1996, dibeji 14-24.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi tudi bajadike ne: mikenji ya Nzambi idiku bua diakalenga dietu?

• Mmalu kayi atudi ne bua kunangila mikenji ya Yehowa?

• Mmu malu kayi mudi mikenji ya Nzambi mikale ituambuluisha?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Abalahama wakapeta mabenesha a bungi bualu wakatumikila mikenji ya Yehowa

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Tunyinganyinga tukebesha kudi malu a bungi adiku lelu tudi tupambuisha bantu bavule ku mikenji ya Nzambi

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Anu bu mudi muinda udi pa nzubu muibakila pa dibue dinene udi utema anu kutema, mikenji ya Nzambi mmishindame ne kayena ishintuluka to