Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa mmukina ditungilangana tshitungu

Yehowa mmukina ditungilangana tshitungu

Yehowa mmukina ditungilangana tshitungu

‘Kanutungidianganyi tshitungu.’​—MALAKI 2:10, NW

1. Ntshinyi tshidi Nzambi utulomba bituikala basue kupeta muoyo wa tshiendelele?

 UDI musue kupeta muoyo wa tshiendelele anyi? Biwikala utekemena bualu ebu budi Bible mulaye, newambe pamu’apa ne: ‘Eyowa.’ Kadi biwikala musue bua Nzambi kukupesha muoyo udi kauyi ndekelu mu bukua-panu buende bupiabupia, nebikukengele bua kukumbaja malu adiye ulomba. (Muambi 12:13; Yone 17:3) Mbibi bua kulomba bantu bapange bupuangane bua kukumbajabu malu adiye ulomba aa anyi? Tòo, bualu Yehowa udi wamba mêyi adi akankamija aa: ‘Ndi musue kudifila kuenu, ki nkufila kua milambu; ndi musue kumanya kuenu kua Nzambi, ki nkuosha kua milambu.’ (Hoshea 6:6) Nunku nansha bantu benji ba bilema badi mua kukumbaja malu adi Nzambi ulomba.

2. Mmunyi muvua bena Isalele ba bungi batungile Yehowa tshitungu?

2 Kadi, ki mbantu bonso badi basue kuenza disua dia Yehowa to. Hoshea udi uleja ne: nansha bena Isalele ba bungi kabavua basue kuenza disua dia Yehowa to. Tshisamba tshiabu tshijima tshivua tshitabe bua kudia tshipungidi anyi kupunga dîyi bua kutumikila mikenji ya Nzambi. (Ekesode 24:1-8) Kadi kunyima kua matuku makese ‘bakashipa tshipungidi’ pakabengabu kutumikila mikenji yende. Ke bualu kayi Yehowa wakamba ne: bena Isalele aba ‘bakamutungila tshitungu.’ (Hoshea 6:7) Ke mudi bantu ba bungi benze kubangila mu tshikondo atshi. Kadi Yehowa mmukine ditungilangana tshitungu, ni ntshia dimutungila yeye anyi bantu badi bamunange ne badi bamusadila.

3. Ntshinyi tshituikala mua kukonkonona mu dilonga edi?

3 Hoshea kavua nkayende muprofete wakaleja mushindu uvua Nzambi wangata malu a ditungilangana tshitungu, mushindu utudi petu ne bua kuangata bituikala basue kupeta nsombelu muimpe. Mu tshiena-bualu tshishale, tudi batuadije kukonkonona mavule a ku malu a mu mukenji wa tshiprofete wa Malaki, tudi babange ne nshapita wa kumpala wa mukanda wende eu. Mpindieu tuyayi mu nshapita muibidi ne tumone mushindu udi Yehowa wangata malu a ditungilangana tshitungu. Nansha muvua Malaki umvuija nsombelu uvua mutangalake munkatshi mua bantu ba Nzambi bidimu bia bungi kunyima kua difuma diabu mu bupika mu Babulona, nshapita muibidi eu udi ne mushinga wa bungi kutudi lelu’eu.

Bakuidi ke bavua bantu ba kudiwula

4. Mbualu kayi buvua Yehowa mudimuije bakuidi?

4 Nshapita 2 udi utuadija ne mêyi avua Yehowa upisha nawu bakuidi bena Yuda bua muvuabu bumbuke mu njila yende miakane. Pavuabu kabayi batumikila mibelu yende ne balongolola bienzedi biabu, ntatu mikole ivua ne bua kubakuata mu mishindu yonso. Tangila tshidi mvese ibidi ya kumpala yamba: ‘Bakuidi, mukenji eu udi kunudi. Yehowa wa misumba udi wamba ne: binuikala kanuyi baumvuile, ne binuikala kanuyi bauteke mu mitshima yenu, bua kunemeka dîna dianyi, nennutumine mulawu, nenkudimune masanka enu alue milawu.’ Bu bakuidi balongeshe bantu mikenji ya Nzambi ne bayitumikile, bavua mua kuikala bapete mabenesha. Kadi bu muvuabu babenge kuenza disua dia Nzambi, mulawu uvua ne bua kubakuata. Nansha mabenesha avua bakuidi mua kujingilangana avua ne bua kuandamuka mulawu.

5, 6. (a) MBua tshinyi bakuidi ke bavua nangananga bantu ba kudiwula? (b) Mmunyi muakaleja Yehowa ne: kavua musue kabidi bakuidi abu to?

5 Bua tshinyi bakuidi kabavua nangananga bantu ba kudiula? Mvese wa 7 udi uleja bimpe ne: ‘Bualu bua mishiku ya muakuidi idi ne bua kulama [dimanya], ne bantu badi ne bua kukeba [mikenji] mukana muende; bualu bua yeye udi [mumanyishi wa mikenji] wa Yehowa.’ Bidimu bipite pa tshinunu kumpala, mikenji ya Nzambi ivuaye mupeshe bena Isalele ku butuangaji bua Mose ivua yamba ne: bakuidi bavua ne mudimu wa ‘kuyisha bena Isalele mikenji yonso ivua Yehowa mumanyishe.’ (Lewitiki 10:11) Diakabi, kunyima kua bidimu bia bungi, mufundi wa 2 Kulondolola 15:3 wakamba ne: ‘Bena Isalele kabakadi ne Nzambi mulelela too musangu mule, kabakadi ne muakuidi wa kubayisha, kabakadi ne mikenji ya Nzambi.’

6 Mu tshikondo tshia Malaki, mu lukama lua bidimu luitanu K.B.B., nsombelu wa bakuidi uvua mushindu wa muomumue. Kabavua balongesha bantu Mikenji ya Nzambi. Ke bualu kayi bakuidi aba bavua ne tshilumbu. Tangila mêyi makole akabambila Yehowa. Malaki 2:3 udi wamba ne: ‘Nendabe tumvi pa mpala penu, tumvi tua nyama mifila bu milambu mu bidia bienu bia disanka.’ Ndinyoka kayipu edi! Pa tshibidilu bavua baya ne tumvi tua nyama ivuabu balambula pambelu pa tshitudilu bua kutuosha. (Lewitiki 16:27) Kadi padi Yehowa ubambila ne: nebabalabe tumvi pa mpala yabu, bidi bileja patoke ne: uvua upetula ne ubenga milambu yabu ne aba bavua bayilambula.

7. Bua tshinyi Yehowa wakafikila balongeshi ba Mikenji ya Mose tshiji?

7 Bidimu nkama mivule kumpala kua tshikondo tshia Malaki, Yehowa uvua mupeshe bena Lewi mudimu wa kulama tabernakle ne pashishe kubapeshaye ntempelo ne mudimu wa tshijila. Bavua balongeshi mu tshisamba tshia Isalele. Dikumbaja mudimu wabu divua mua kubapetesha buobu ne tshisamba muoyo ne ditalala. (Nomba 3:5-8) Kadi bena Lewi bakajimija ditshina dia Nzambi divuabu nadi kumpala. Ke bua tshinyi Yehowa wakabambila ne: ‘Nuenu nuakusesuka mu njila; nuakulenduisha ba bungi ku diyisha dienu; nuakunyanga dipungila dia bena Lewi. Kanuena nulama mêyi anyi.’ (Malaki 2:8, 9) Bu muvuabu babenge bua kulongesha bulelela ne muvuabu bafila tshilejilu tshibi, bakuidi bakapambuisha bena Isalele ba bungi, ke bualu kayi Yehowa uvua mubafikile munda ne kafikila.

Tutumikilayi mikenji ya Nzambi

8. Nzambi mmupitshishe padiye ulomba bantu bua kutumikilabu mikenji yende anyi? Umvuija.

8 Katupimi bua kuela meji ne: bivua bikengela kumvuila bakuidi abu ne kubafuila luse to, bualu bavua anu bantu bapange bupuangane bavua kabayi ne mushindu wa kutumikila mikenji ya Nzambi. Tshia kumanya ntshia se: bantu badi mua kutumikila mikenji ya Nzambi, bualu Yehowa kêna ubalomba bua kuenza malu adibu kabayi mua kukokesha to. Bamue bakuidi ba mu tshikondo atshi bavua batumikila mikenji ya Nzambi, ne kakuena mpata nansha mikese bua muntu wakalua kuyitumikila pashishe: Yezu “muakudi munene.” (Ebelu 3:1) Mbikumbanyine bua kuamba bua bualu buende ne: ‘[mukenji] wa bushuwa wakadi mukana muende, ne mêyi mabi kaakapatuka ku mishiku yende. Yeye wakenda nanyi mu ditalala ne mu buakane, wakadimuija mitshima ya ba bungi bua balekele bubi buabu.’​—Malaki 2:6.

9. Mbanganyi badi balongeshe bulelela ne lulamatu luonso mu tshikondo tshietu etshi?

9 Bia muomumue, kukadi mpindieu bidimu bipite pa lukama, bana babu ne Kristo bela manyi, badi ne ditekemena dia mu diulu, mbasadile Nzambi bu ‘bakuidi ba tshijila; bua kufila milambu idi ya nyuma mitabujibue kudi Nzambi.’ (1 Petelo 2:5) Buobu ke badi balombola mudimu wa dimanyisha bantu malu malelela a mu Bible. Bu muukadi mulonge malu malelela adibu balongesha, kuenaku mumone ne ebe abidi ne: mukenji wa bulelela udi mukana muabu anyi? Mbambuluishe bantu bua kumbuka mu mashimi a bitendelelu, nunku mpindieu mu buloba bujima badi bikale miliyo mivule badi balonge malu malelela a mu Bible ne badi ne ditekemena dia kupeta muoyo wa tshiendelele. Bantu aba badi pabu ne diakalenga dia kulongesha mukenji wa bulelela kudi bantu bakuabu miliyo ya bungi.​—Yone 10:16; Buakabuluibua 7:9.

Tshitudi ne bua kudimukila

10. Bua tshinyi tudi ne bua kudimukila ngakuilu wetu?

10 Tudi ne bua kuikala badimuke, bualu tudi mua kupanga kumvua malongesha adi mu Malaki 2:1-9. Tudiku tuenza bua kabasanganyi malu adi kaayi makane mukana muetu anyi? Tshilejilu, bena mu dîku dietu badiku mua kueyemena mêyi etu atudi tuamba anyi? Bana betu ba mu nyuma batudi nabu mu tshisumbu badiku pabu mua kueyemena bitudi tuamba anyi? Bidi mua kuikala bipepele bua kulua ne tshibidilu tshia kuamba malu adi amueneka bu malelela kadi pawu mikale a dishima. Peshi muntu udi mua kumba bualu kuela kalele anyi kusokoka amue malu mu bungenda-mushinga. Yehowa kakumona bualu abu anyi? Ne bitualonda bilele bia buena ebi, udiku mua kuitaba milambu ya kumutumbisha nayi ya ku mishiku yetu anyi?

11. Mbanganyi badi nangananga ne bua kuikala ne budimu?

11 Bua aba badi ne diakalenga lelu dia kulongesha Dîyi dia Nzambi mu bisumbu, mêyi adi mu Malaki 2:7 adi ne bua kubadimuija. Mvese eu udi wamba ne: mishiku yabu idi ne bua ‘kulama [dimanya], ne bantu badi ne bua kukeba [mukenji] muakane’ mukana muabu. Balongeshi aba badi ne bujitu bunene bualu Yakobo 3:1 udi wamba ne: ‘nebangate dipila ditambe bunene.’ Nansha mudibu ne bua kulongesha ne musangelu, malu adibu balonga adi ne bua kumbukila mu Bible Dîyi didi Nzambi mufundishe, kabidi kumbukila mu mibelu idi bulongolodi bua Nzambi bufila. Mushindu au ke wikalabu ‘bakumbane bua kuyisha bakuabu.’ Ke bualu kayi badi bababela ne: ‘Unanukile bua kudifila mujalame, bu muena mudimu udi kayi ne bua kufua bundu, uludikile bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi dia bushuwa.’​—2 Timote 2:2, 15.

12. Mbualu kayi budi aba badi balongesha ne bua kudimukila?

12 Tuetu katuyi badimuke, muoyo udi mua kutudinga bua kubueja ngenyi ne malu atudi tuetu basue mu bitudi tulongesha. Bidi mua kuikala nangananga ne njiwu padi muntu ushindika malu adiye wamba nansha padiwu abengangana ne tshidi bulongolodi bua Yehowa bulongesha. Kadi Malaki 2 udi uleja ne: badi balomba balongeshi ba tshisumbu bua kulamata ku dimanya dia kudi Nzambi pamutu pa kulamata ku ngenyi yabu buobu nkayabu idi mene mua kulenduisha mikoko. Yezu wakamba ne: ‘Bialenduisha muntu umue wabu wa mu bantu aba bapuekele badi bangitabuja, biakadi bimpe kumusuika dibue dinene dia kupela nadi mu nshingu muende, kumuina mu bunene bua mâyi.’​—Matayo 18:6.

Diselangana ne muntu udi kayi muena Kristo

13, 14. Ntshitungu kayi tshivua Malaki muambe?

13 Kubangila ku mvese wa 10, Malaki 2 udi utua ditungilangana tshitungu munu buludiludi. Malaki udi wakula bua bikadilu bibidi bidi biumvuangana bidiye ubikila misangu ne misangu ne ‘[ditungilangana tshitungu].’ Tshia kumpala, mona ne: Malaki udi utuadija mibelu yende ne nkonko eyi: ‘Tuetu buonso katuena ne tatu umue anyi? Nzambi umue kakatufuka anyi? Bualu kayi tudi [tutungilangana tshitungu], tunyanga dipungila dia batatu betu?’ Pashishe mvese wa 11 udi wamba ne: tshitungu tshia Isalele tshidi tshinyanga ‘[bunsantu] bua Yehowa.’ Mbualu kayi butambe bubi buvuabu benza? Mvese au udi uleja bumue bua ku malu mabi avuabu benza wamba ne: bavua ‘babake mukaji mutendeledi wa nzambi wa bende.’

14 Mbuena kuamba ne: bamue bena Isalele, bavua mene mu tshisamba tshivua tshidilambule kudi Yehowa, bavua basele bakaji bavua kabayi batendelela Yehowa to. Mvese idi ku mutu idi ituambuluisha bua kumvua bua tshinyi bualu abu bubi menemene. Mvese wa 10 udi wamba ne: bavua ne tatu umue. Tatu au kavua Yakoba (wakaluabu kubikila ne: Isalele) anyi Abalahama peshi Adama to. Malaki 1:6 udi uleja ne: Yehowa ke uvua “tatu umue” au. Tshisamba tshia Isalele tshivua tshidie nende malanda, bavua mu tshipungidi tshia bankambua babu. Umue wa ku mikenji ya mu tshipungidi atshi uvua se: ‘Kanubakianganyi nabu, kanubakishi muanenu mukaji kudi muana wabu mulume, kanuangatshidi muanenu mulume mukaji kudibu.’​—Dutelonome 7:3.

15. (a) Mmunyi mudi bamue mua kukeba bua kubingisha diselangana ne muntu udi kayi muena Kristo? (b) Ntshinyi tshidi Yehowa wamba bua tshilumbu tshia dibaka?

15 Bamue badi mua kuela meji lelu ne: ‘Mukaji ta mulume undi munange mmuimpe be. Mu bungi bua matuku udi mua kuitaba ntendelelu mulelela.’ Ngelelu wa meji wa mushindu’eu udi ujadika mudi didimuija edi difundisha ku nyuma wa Nzambi ne mushinga: ‘Mutshima udi upita bintu bionso kudinga muntu.’ (Yelemiya 17:9) Malaki 2:12 udi uleja mushindu udi Nzambi wangata diselangana ne muntu udi kayi umutendelela ne: “Yehowa [neumushe] muntu udi wenza nunku.” Ke bualu kayi badi babela bena Kristo bua kuselangana ‘anu mu Mukalenge.’ (1 Kolinto 7:39) Mu Buena-Kristo, kabatu ‘bumusha’ muena Kristo bualu mmuselangane ne muntu udi kayi muena Kristo to. Tshidibi, biabenga muntu eu udi kayi muena Kristo kulua muena Kristo, ntshinyi tshiamuenzekela pikala Nzambi mua kubutula malu a tshikondo etshi mu katupa kîpi emu?​—Musambu 37:37, 38.

Muntu udi ukengesha mukajende

16, 17. Mmushindu kayi uvua bamue batungilangane tshitungu?

16 Mpindieu Malaki udi wakula bua bualu buibidi bua ditungilangana tshitungu: muntu udi ukengesha mukajende, nangananga padiye ushipa dibaka bua malu adi kaayi a nsongo. Mvese wa 14 wa nshapita wa 2 udi wamba ne: ‘Bualu bua Yehowa wakadi mumonyi wa pankatshi pebe ne mukaji wa ku bunsongalume buebe uwakulekela [peshi uwakutungila tshitungu]; kadi yeye udi muena kuebe ne mukaji wa ku dipungila diwakupunga.’ Pavua balume bena Yuda balekela bakaji babu, bavua ‘babuikila tshioshelu tshia Yehowa ne binsonji.’ (Malaki 2:13) Bantu abu bavua bashipa mabaka bua malu avuabu kabayi bashipela dibaka to, balekela bakaji ba ku bunsongalume buabu, pamu’apa bua kusela bakaji batshivua bansongakaji peshi bakaji ba bisamba bia bende. Ne bakuidi babi abu bavua balekela malu aa enzeka! Kadi Malaki 2:16 udi wamba ne: ‘Yehowa, Nzambi wa Isalele udi wamba ne: Ndi nkina dishipa dia dibaka.’ Pashishe Yezu wakaleja ne: anu masandi ke bualu bumuepele budi dibaka mua kufuila ne kupesha muena dibaka udi kayi muende njila wa kuselangana ne mukuabu muntu.​—Matayo 19:9.

17 Elangana meji bimpe bua mêyi a Malaki, ne tangila mushindu udiwu atusaka bua kuditeka pa muaba wa bakuabu ne kubenzela malu malenga. Malaki udi wakula bua ‘mukaji wa dipungila diwakapunga.’ Mulume yonso uvua tshilumbu etshi tshitangila uvua musele mutendeledi nende, mukaji muena Isalele, uvuaye musungule bua kuikalaye mulunda wende wa pa muoyo, uvuabu ne bua kusomba nende kashidi. Nansha muvuabu baselangane pavuabu bansonga, dipita dia bidimu ne dituadija dia bukulakaje kabivua bishipa tshipungidi tshivuabu badie tshidi tshikale dibaka nansha.

18. Mmu malu kayi mudi mibelu ya Malaki idi itangila ditungilangana tshitungu mikale ne mushinga lelu?

18 Mubelu udi utangila malu aa udi kabidi ne mushinga wa bungi lelu’eu. Bidi bienza bundu bua mudi bamue bapepeja mêyi a Nzambi pa bidi bitangila diselangana anu mu Mukalenge. Ne mbia dibungama bua mudi bamue kabayi batungunuka ne kuenza bua mabaka abu ikale makole. Badi bakeba tutamba tua kuapuka natu ne balonda njila udi Nzambi mukine padibu bashipesha dibaka mushindu udi Mukanda wa Nzambi ubenga, bua kumonabu mua kuselangana ne muntu mukuabu. Badi ‘batondesha Yehowa’ padibu benza malu a nunku. Mu tshikondo tshia Malaki, bantu bavua babenga kutumikila mibelu ya Nzambi bavua ne dikamakama, bela meji ne: Yehowa kavua mumvue malu bimpe to. Bushuwa, bavua bamba ne: “Nzambi utu walumbulula bilumbu ne kulumbulula kuakane udi kudi kunyi?” Nngelelu wa meji kayipu mubi nunku! Katuponyi mu buteyi ebu to.​—Malaki 2:17.

19. Mmunyi mudi balume ne bakaji mua kupeta nyuma wa Nzambi?

19 Bualu budi bukolesha ku muoyo mbua se: Malaki udi uleja ne: kuvua bamue balume bavua kabayi batungila bakaji babu tshitungu. ‘[Bavua ne tshivua tshishale tshia ku nyuma muimpe wa Nzambi].’ (Mvese 15) Diakalenga, lelu bulongolodi bua Nzambi budi ne balume ba bungi badi ‘baleja bakaji babu [buneme].’ (1 Petelo 3:7, Muanda Mulenga Lelu) Kabena bakuma bakaji babu anyi babela bipendu to, kabena bakeba bua kuenza nabu bilele bibole bia masandi, ne kabena bafuisha bakaji babu bundu pa kulamatangana tshifiefie ne bakaji bakuabu anyi ba kutangila peshi kubala bintu bidi biakula bua tshiendenda tshia masandi. Bulongolodi bua Nzambi budi kabidi ne bakaji bena Kristo bavule ba lulamatu badi balamate Nzambi ne mikenji yende. Balume ne bakaji bonso aba mbamanye malu adi Yehowa mukine, ne badi bela meji ne benza malu bilondeshile dimanya edi. Tutungunukayi ne kubidikija, ‘tutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu’ bua atupeshe nyuma muimpe wende.​—Bienzedi 5:29.

20. Ntshikondo kayi tshidi tshienda tshisemena pabuipi bua bantu buonso?

20 Mu katupa kîpi emu, Yehowa neabutule bukua-panu ebu bujima. Muntu yonso neikale ne bua kumulubuila bua malu adiye muitabuje ne bua bienzedi biende. ‘Buonso buetu, muntu ne muntu, neabadile malu ende kudi Nzambi.’ (Lomo 14:12) Nunku lukonko lua mushinga ludi lujuka muaba eu ndua se: Nnganyi wapanduka palua dituku dia Yehowa? Tshiena-bualu tshisatu ne tshia ndekelu netshiakule bua bualu ebu.

Udi mua kumvuija anyi?

• Mbua bualu kayi bunene buvua Yehowa mupishile bakuidi ba mu Isalele?

• Bua tshinyi mikenji ya Nzambi ki mmikole bua bantu kuyitumikilabu?

• Bua tshinyi tudi ne bua kuikala badimuke patudi tulongesha lelu?

• Mbilele bibi kayi bibidi bivua Yehowa mubenge mubengelamu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Mu tshikondo tshia Malaki Yehowa wakapisha bakuidi bualu kabavua balame njila yende

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Tudi ne bua kulongesha njila ya Yehowa, ki nkutuma malu atudi tuetu basue kumpala nansha

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Yehowa wakapisha bena Isalele bavua bashipa mabaka ne bakaji babu bua tualu tua mukodi ne basela bakaji ba bisamba bia bende

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Bena Kristo lelu badi banemeka tshipungidi tshia dibaka diabu