Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nzambi nnganyi?

Nzambi nnganyi?

Nzambi nnganyi?

MUKANDA mukuabu udi wamba ne: “Nzambi ndîna didibu bapeshe mpokolo mutambe bunene wa bukole bua ndekelu budi ku mutu kua bionso ne udi bantu batendelela.” (The Encyclopedia Americana) Batu bumvuija Nzambi bu bukokeshi kampanda bua ndekelu budi ku mutu kua bionso. Kadi bukokeshi ebu budi bukuate buôwa nunku butu mushindu kayi?

Nzambi mbukole kampanda budi kabuyi ne mudibu anyi peshi mmuntu mulelela? Utu ne dîna anyi? Udi nzambi umue muenza ne bantu basatu peshi Busatu Bunsantu bu mudi ba bungi bitabuja anyi? Mmunyi mutudi mua kufika ku dimanya Nzambi? Bible udi ufila mandamuna malelela ne makumbane ku nkonko eyi. Bulelela, Bible udi utukankamija bua kukeba Nzambi wamba ne: ‘Yeye kena netu kule kudi muntu ne muntu.’​—Bienzedi 17:27.

Mbukole kampanda budi kabuyi ne mudibu anyi mmuntu mulelela?

Bantu bavule badi bitabuje Nzambi batu bamumona bu bukole kampanda budi kabuyi bu muntu to. Tshilejilu, mu bilele bia bamue bantu, nzambi mmifuanyikija ne makole a mu bukua-bifukibua. Bamue bavua bakonkonone bulelela budi bena meji bapatule mu makebulula abu a luendu lua bukua-bintu bionso bia panu ne ngikadilu udi nende muoyo wa bionso bidi pa buloba mbafike ku diamba ne: bintu bionso ebi bidi anu ne Tshivua Tshibituadije. Diakabi, badi belakana bua kuamba mudi Tshivua Tshibituadije etshi tshikale ne bumuntu.

Kadi, mushindu udi bufuki bualabale kawenaku uleja ne: Tshivua Tshibutuadije tshidi ne meji mavule kaayi kuamba anyi? Padi meji padi ne bua kuikala kabidi lungenyi. Lungenyi lukole ludi lufuke bintu bionso ebi ndua Nzambi. Bulelela, Nzambi udi ne mubidi; mubidi wende ki ngua bantu bu tuetu to, kadi ngua nyuma. Bible udi wamba ne: “Bikalaku mubidi wa bantu, mubidi wa nyuma udiku kabidi.” (1 Kolinto 15:44) Bua kumvuija mudi bumuntu bua Nzambi, Bible udi umvuija patoke ne: “Nzambi udi nyuma.” (Yone 4:24) Nyuma mmuntu udi mushilangane netu kule ne kule, kabidi muntu wa pa buloba kêna mua kumumona to. (Yone 1:18) Kutu kabidi bifukibua bikuabu bia mu nyuma. Bifukibua ebi ke banjelu, peshi “bana balume ba Nzambi” mulelela.​—Yobo 1:6; 2:1.

Bu mudi Nzambi muikale muntu wa mubidi wa nyuma ne kayi mufukibue, mbia meji bua kuikalaye pende ne muaba udiye musombele. Bua kuleja muaba utu badi ne mibidi ya nyuma basombela, Bible udi utuambila ne: diulu didi muaba udi Nzambi “ushikama.” (1 Bakalenge 8:43) Kabidi Paulo (umue wa ku bafundi ba Bible) udi wamba ne: ‘Kristo wakabuela mu diulu muine, bua kumuenekaye mpindieu kumpala kua Nzambi bua bualu buetu.’​—Ebelu 9:24.

Muaku “nyuma” mbenze kabidi nawu mudimu mu Bible mu ngumvuilu mukuabu. Mufundi wa Misambu wakambila Nzambi mu disambila ne: “Udi utumaku nyuma webe, bidi bifukibua.” (Musambu 104:30) Nyuma eu ki n’Nzambi muine to, kadi mbukole budi Nzambi utuma, peshi ukuata nabu mudimu bua kukumbaja tshionso tshidiye ujinga. Bukole ebu ke buakafuka nabu Nzambi diulu, buloba, ne bintu bikuabu bionso bidi ne muoyo. (Genese 1:2; Musambu 33:6) Nyuma wende eu badi bamubikila ne: nyuma muimpe (peshi spiritu munsantu). Nzambi wakangata nyuma wende muimpe bua kuenzeja nende bantu bakafunda Bible. (2 Petelo 1:20, 21) Nunku, nyuma muimpe mbukole buenzeji budi kabuyi bumueneka budi Nzambi wenza nabu mudimu bua kukumbaja malu adiye mupangadije.

Nzambi udi ne dîna dimuepele

Agû uvua umue wa ku bafundi ba Bible wakebeja ne: ‘Wakusangisha lupepele mu bianza biende bitunya nnganyi? Wakukuta mâyi mu tshivualu tshiende nnganyi? Wakujadika matshika onso a ku mfudilu kua buloba nnganyi? Dîna diende nnganyi, ne dîna dia muanende nnganyi?’ (Nsumuinu 30:4) Bushuwa, Agû uvua ukonka ne: ‘Udiku mumanye dîna peshi tshiota tshia muntu kampanda udi muenze bintu ebi anyi?’ Anu Nzambi nkayende ke udi ne bukole bua kuludika makole a mu bukua-bifukibua. Nansha mudi bufuki buikale bujadika ne dishindika dionso ne: Nzambi udiku, kabuena buakula bualu bua dîna dia Nzambi to. Nunku, katuena mua kumanya dîna dia Nzambi bikalaye yeye muine kayi mutusokolueladi nansha. Kadi pende si ukadi mudisokolole. Mufuki udi wamba ne: ‘Meme ndi Yehowa, adi ndîna dianyi.’​—Yeshaya 42:8.

Dîna dimuepele dia Nzambi dia Yehowa edi didi misangu mitue ku 7 000 mu mikanda ya mu Bible yakafundabu mu tshiena-Ebelu nkayatshi. Yezu Kristo wakamanyisha bantu dîna adi ne wakaditumbisha kumpala kuabu. (Yone 17:6, 26) Dîna edi didi kabidi mu mukanda wa ndekelu wa Bible bu tshitupa tshia muaku “Aleluya” udi umvuija ne: “Tumbishayi Yah.” “Yah” ntshikepeshilu tshia dîna dia “Yehowa.” (Buakabuluibua 19:1-6) Kadi, Bible idi mikudimuna matuku etu aa kayitu nangananga ne dîna edi to. Itu misangu mivule yangata mêna bu mudi “Mukalenge,” “Mfumu,” “Maweja” anyi “Maweja-Nangila.” Bamue bakebuludi badi baleja ne: dîna dia Nzambi bavua mua kuikala badishindumuna ne: Yahweh.

Bua tshinyi kudi ngenyi mishilangane nunku pa bidi bitangila dîna dia Muntu mutambe bunene udi kumutu kua bukua-panu buonso? Tshilumbu etshi ntshibange kale kukadi bidimu nkama ne nkama pavua bena Yuda balekele kutela dîna dia Nzambi bua buôwa ne kutuadijabu kupingaja pa muaba wadi muaku wa tshiena-Ebelu udi umvuija “Mukalenge Mutambe Bunene” dîba dionso divuabu bafika muaba uvua dîna dia Nzambi mu Mukanda wende. Bu muvuabu kabayi bafunde tshiena-Ebelu tshia mu Bible ne maleta majikuke, kakuena mushindu wa kumanya ne dishindika dionso muvua Mose, Davidi, ne bantu bakuabu ba kale bashindumuna maleta adi enza dîna dia Nzambi to. Kadi bua mu Tshiluba, bantu mbabange kushindumuna dîna dia Yehowa mushindu eu kukadi bidimu mbombo ne nsanzu, ne mu miakulu mikuabu mivule ya buloba bujima lelu eu mbamanye mua kudishindumuna kabidi.​—Ekesode 6:3; Yeshaya 26:4.

Nansha mudiku dielakana bua mushindu uvuabu bashindumuna dîna dia Nzambi mu tshiena-Ebelu tshia kale, diumvuija diadi ki ndisokoka to. Dîna diende didi diumvuija ne: “Udi uvuija.” Nunku Yehowa udi udileja yeye nkayende ne: udi Mulongolodi wa malu Munene ne Muakumbaji. Malu ende onso atuye ulongolola ne milayi yende, utu anu ubivuija bionso malu malelela adi akumbana. Anu Nzambi mulelela nkayende udi ne bukole bua kuenza nunku ke udi muakanyine bua kuikala ne dîna edi.​—Yeshaya 55:11.

Bulelela, dîna dia Yehowa didi diambuluisha bua kusunguluja Nzambi Wa Bukole Buonso ne nzambi mikuabu yonso. Ke bualu kayi dîna edi didi dimueneka miaba mipite bungi mu Bible. Nansha mudibu kabayi bele dîna dia Nzambi mu nkudimuinu mivule ya Bible, Musambu 83:18 udi ujadika patoke ne: ‘Wewe nkayebe, ngudi muinyika dîna dia Yehowa, udi Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’ Pavua Yezu Kristo uyisha, wakalongesha balongi bende ne: ‘Nutendelele Nzambi nunku: Tatu wetu udi mu diulu, banemeke dîna diebe.’ (Matayo 6:9) Nunku, tudi ne bua kutela dîna dia Nzambi patudi tusambila, tuakula bualu buende ne tumutumbisha kumpala kua bakuabu.

Yezu udi Nzambi anyi?

Yehowa Nzambi muine ki mmushiye bualu ne mpata pa bidi bitangila bumuntu bua Muanende to. Evanjeliyo wa Matayo udi uleja ne: pakatambula Yezu, ‘dîyi diakafuma mu diulu ne, Eu udi Muana wanyi munanga, yeye udi unsankisha bimpe.’ (Matayo 3:16, 17) Yezu Kristo m’Muana wa Nzambi.

Kadi bena mu bimue bitendelelu batu bamba ne: Yezu ke Nzambi. Bakuabu ne: Nzambi udi Busatu Bunsantu. Kadi bilondeshile dilongesha edi, ‘Tatu udi Nzambi, Muana udi Nzambi, ne Spiritu Munsantu udi Nzambi, kadi Nzambi kayena isatu to, Nzambi udi anu umue.’ Batu balongesha ne: busatu buabu ‘badi ba kashidi ne ba tshipimu tshimue.’ (Kakanda ka bena Katolike ka Ndi ngitaba) Malongesha aa mmalelela anyi?

Padi Bible wakula bua Yehowa, udi wamba ne: “Wewe [udi Nzambi] wa kashidi ne kashidi.” (Musambu 90:2, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM]) Udi ‘Mukalenge wa kashidi,’ kayi tshibangidilu nansha nshikidilu. (1 Timote 1:17) Kadi Yezu yeye udi “muan’a bute wa bifukibua bionso,” “tshibangidilu tshia bufuki bua Nzambi.” (Kolosai 1:13-15; Buakabuluibua 3:14) Pavua Yezu utela Nzambi ne: n’Tatuende, wakamba ne: “Tatu udi muntambe meme.” (Yone 14:28) Yezu wakumvuija kabidi ne: kuvua amue malu avua ni nyeye ni mbanjelu kabayi bamanye kadi avua Nzambi nkayende muikale muamanye. (Mâko 13:32) Kabidi, Yezu wakalomba Tatuende wamba ne: “Kabienzeki mundi musue meme, bienzeke anu muudi musue wewe.” (Luka 22:42, MMM) Nganyi uvuaye mua kulomba nanku bikalaye kayi Muntu uvua mumupite bunene? Kabidi Nzambi ke wakajula Yezu ku lufu, kadi Yezu nkayende kakadibisha to.​—Bienzedi 2:32.

Nunku bilondeshile Bible, Yehowa ke Nzambi Wa Bukole Buonso, kadi Yezu udi Muanende. Bubidi buabu kabavua tshipimu tshimue kumpala kua Yezu kulua pa buloba peshi matuku avuaye ne muoyo pa buloba to; nansha pakabanda Yezu mu diulu panyima pa dibika ku lufu kakalua mumue ne Tatuende to. (1 Kolinto 11:3; 15:28) Anu mutuabimonu, nyuma muimpe utubu babikila bu muntu muisatu wa mu Busatu Bunsantu ki mmuntu to. Kadi mmbukole budi Nzambi ukuata nabu mudimu bua kukumbaja tshionso tshidiye ujinga. Nunku dilongesha dia Busatu Bunsantu ki ndia mu Mukanda wa Nzambi nansha. * Bible udi wamba ne: ‘Yehowa, Nzambi wetu, udi biende Yehowa umue.’​—Dutelonome 6:4.

Longa mua kumanya Nzambi biakane

Bua kunanga Nzambi ne kumukuatshila anu yeye nkayende mudimu wa lulamatu udi mumuakanyine, tudi ne bua kuanji kumumanya mudiye menemene. Kadi mmunyi mutuamanya Nzambi biakane menemene? Bible udi wamba ne: ‘Malu ende akadi kaayi mua kumueneka katshia buloba buafukibua, bukole buende bua tshiendelele mene ne bunzambi buende, adi amueneka bimpe, bualu bua adi ajinguluka ku bintu biakafukibua.’ (Lomo 1:20) Umue mushindu wa kumanya Nzambi biakane ngua kubandila bintu bidiye mufuke ne kudiela meji a bualu buabi ne dianyisha dionso.

Kadi bufuki kabuena butuambila malu onso atudi nawu dijinga bua kumanya Nzambi nansha. Tshilejilu, bua tuetu kumanya ne: Nzambi udi Muntu mulelela wa mu nyuma udi ne dîna dimuepele disunguluke, tudi ne bua kutangila mu Bible. Nunku kulonga kua Bible ke njila mutambe buimpe udi ufikishangana ku dimanya Nzambi biakane. Yehowa udi utuambila malu mapite bungi mu Bible adi aleja mudiye Nzambi wa mushindu kampanda. Udi kabidi utusokoluelamu malu adiye mulongolole ne utulongesha njila yende. (Amosa 3:7; 2 Timote 3:16, 17) Ebu ki mbualu bua disanka bua mudi Nzambi ujinga bua tuetu ‘kufika ku dimanya dia malu malelela’ bua kutuambuluishaye ne malu adiye mutulongoluele ne dinanga dionso anyi? (1 Timote 2:4) Nunku tuenzayi bukole buetu buonso bua kulonga malu onso atudi mua kukokesha pa bidi bitangila Yehowa.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 19 Bua kumanya malu mavule adi atangila tshilumbu etshi, bala broshire wa Tudi ne bua kuitabuja Busatu Bunsanto anyi?, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

[Bimfuanyi mu dibeji 5]

Nzambi wakenza mudimu ne nyuma wende muimpe bua kufuka buloba ne bua kuenzeja bantu bua kufunda Bible

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Dîyi diakapatuka mu diulu ne: “Eu udi Muana wanyi”

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Yezu wakalomba Nzambi, Muntu uvua mumupite

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Yezu wakamanyisha bakuabu dîna dia Nzambi

[Bimfuanyi mu dibeji 7]

Tudi mua kulonga mua kumanya Nzambi biakane