Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ndi mupete masanka bua dilamata Nzambi

Ndi mupete masanka bua dilamata Nzambi

Malu a mu nsombelu

Ndi mupete masanka bua dilamata Nzambi

MALONDA KUDI WILLIAM AIHINORIA

Ngakabika mundankulu bua mikemu mikole ivua Tatu utua. Uvua ubunguluka panshi mudikuate mu difu. Meme ne Mamu ne yayanyi tuakamuela munkatshi. Pakenza didinyenga diende edi bu didi dikepela, wakasomba bimpe, kutuaye tshikemu wamba ne: “Anu Bantemu ba Yehowa ke badi ne ditalala pa buloba ebu.” Miaku eyi kayivua mipepele kujingulula, kadi yakashala inkemesha bualu katshia tshivua muanji kumvua bakula bua Bantemu ba Yehowa. Mvua ndiebeja tshivuaye usua kuamba.

MUANDA eu wakenzeka mu 1953 pamvua ne bidimu bisambombo. Mvua mukolele mu dîku muvua Tatu muikale ne bakaji ba bungi mu Ewossa, musoko wa babidime pankatshi lua ku Ouest kua ditunga dia Nigeria. Mvua muana muibidi, kadi wa balume wa kumpala mu dîku diakalua ndekelu wa bionso kukonga bakaji basatu ba Tatu ne bana 13. Tuvua basombele mu nzubu wa nsona mumeta wa mishiku inayi wa kaku muledi wa Tatu. Mu dîku dietu muvua kabidi Kaku mamuende wa Tatu ne bana babu ne Tatu ba bakaji basatu, pamue ne abu mêku.

Mvua mutate bikole ku buana buanyi, nangananga bua masama a Tatu. Uvua ne disama kampanda dia mu tshifu diakashalaye nadi bidimu bia bungi too ne ku lufu luende. Disama diende divua kadiyi dimanyike adi kadiakatuila manga onso akamupeshabu avua tshidime wa mu Afrike mua kukokesha: a bafike anyi a bankambua. Matuku a bungi tuvua tutshisha ne miadi ku luseke lua Tatu pavuaye udinyenga panshi too ne mu dinda pavua nzolo isama. Bua kupeta buanga bua disama diende, misangu mivule uvua wenza ngendu ne Mamu, batushiya ne Kaku-mukaji bua kutulamaye meme ne bana betu bakuabu.

Dîku dietu divua didima ne dipana bimene, tshiomba ne misa ya kola. Tuvua tupetela kabidi tukuta ndambu ku budimbu bua mutshi wa hévéas. Tshiakudia tshietu tshinene tshivua bimene. Tuvua tudia bimene mu dinda, tudia musabu wa bimene mu mapingaja ne tudia kabidi bimene dilolo. Tuvua tushintulula ku mpukampuka patuvua tudiaku makonde muosha.

Ntendelelu wa bankambua uvua ne muaba munene mu nsombelu wetu. Bena mu dîku dietu bavua belela mitshi biakudia, mitshi eyi bavua baseku bizubu bia bîshi bu mudi bia nyonga. Tatu uvua utendelela kabidi lupingu lukuabu bua kuipata nyuma mibi ne baloji.

Pamvua ne bidimu bitanu, tuakanji kumbuka bua tuetu kuya ku madimi mutantshi wa kilometre bu dikumi ne umue. Tatu wakakupila tuishi tua mu mashi tua filere, tuotu kusakidila kabidi lutatu lukuabu ku lukavuaye nalu lua tshifu. Kavua mua kuenza mudimu mu munya, butuku munda muvua mumusama bikole. Ngakapeta disama dia typhus difumine ku tuishi tuenze bu nkupa. Nunku, tuvua tupandukila ku bintu bivuabu batupesha kudi balela betu bakuabu.Tuakapingana mu musoko wetu wa Ewossa bua kubenga kufua ne dikenga. Bu mumvua muana wa balume wa kumpala, Tatu kavua musue bua nshale anu tshidime to. Wakamona ne: dilonga tulasa tuimpe divua mua kumpesha mushindu wa kulengeja nsombelu wa dîku dietu ne kungambuluisha bua kukolesha bana betu bakuabu.

Ndi mpetangana ne bena bitendelelu bishilangane

Patuakapingana mu musoko wetu, ngakabuela mu kalasa. Etshi ke tshiakamfikisha ku dipetangana ne bena bitendelelu bia Bukua-buena-Kristo. Mu bidimu bia 1950, bivua bikole bua kutapulula ndongeshilu uvua batoke balue nende ne ntendelelu wa mbulamatadi uvuabu balombola. Bu mumvua ndonga mu tshilongelu tshipuekele tshia bena Katolike, mvua ne bua kuikala muena Katolike ka bena Lomo.

Mu 1966, pangakakumbaja bidimu 19, bakangitaba mu tshilongelu tshia bikadilu tshia ba-Batiste mu tshimenga tshia Ewohinmi, tshivua mutantshi wa kilometre mitue ku 8 ne musoko wa Ewossa. Bakabanga kundongeshamu malongesha makuabu a malu a ntendelelu. Bu mumvua ndonga mpindieu mu tshilongelu tshia bena Mishonyi, bansaserdose bena Katolike bakambengela bua kubuela mu misa ya mu Dia lumingu.

Ngakabanga kubala Bible bua musangu wa kumpala mu tshikondo tshimvua ndonga mu tshilongelu tshia ba-Batiste. Nansha mungakatungunuka ne kubuela mu ekeleziya wa bena Katolike, mvua ndibadila Bible nkayanyi mu Dia lumingu dionso panyima pa misa. Malongesha a Yezu akandenga bikole, kumpeshawu dijinga dia kuikala ne nsombelu muimpe wa dilamata Nzambi. Pangakatungunuka ne kubala Bible, ngakabanga kuenda kumona lubombo lua bamue balombodi ba bitendelelu ne ngikadilu wa tshiendenda uvua nende batendeledi ba bungi. Malu angakamona munkatshi mua bantu bavua badiamba muvuabu bena Kristo avua mashilangane bikole ne akalongesha ne akenza Yezu ne bapostolo bende.

Amue malu avua menzeke akambungamija bikole. Umue musangu pangakaya ku magazen a mulongeshi wa kateshisme bua kusumbu lunzadi, ngakamona tshijimba tshia buanga bua juju tshilembeleja mu mushiku wa mbelu wa makazen. Musangu mukuabu, mulombodi wa tshilongelu tshia ba-Batiste wakajinga bua kungangata meme muntu mulume bu mukajende. Ngakalua kumanya pashishe ne: uvua wende masandi a balume ne balume ne ukavua kabidi muende masandi a nunku ne bantu bakuabu ba bungi. Ngakelangana meji bikole bua malu aa, meme kudiebeja ne: ‘Nzambi udi wanyisha bitendelelu bidi ne bantu ne balombodi babi bikale benza mpekatu minene ya mushindu’eu anyi?’

Ndi nshintulula tshitendelelu

Nansha nanku, mvua munange malu amvua mbala mu Bible ne ngakapangadika bua kutungunuka ne kumubala. Tshikondo atshi ke tshingakabanga kuela meji bua mêyi akamba Tatu kukavua bidimu 15: “Anu Bantemu ba Yehowa ke badi ne ditalala pa buloba ebu.” Kadi mvua ne buôwa bualu bansonga Bantemu ba mu tshilongelu tshietu bavua babaseka ne imue misangu babanyoka bualu bavua babenga bua kubuela mu ntendelelu wa mu dinda. Ne amue malongesha abu kaavua ansankisha to. Tshilejilu, bivua binkolele bua meme kuitaba se: anu bantu 144 000 ke bavua mua kuya mu diulu. (Buakabuluibua 14:3) Bu mumvua ne dijinga dia kuya mu diulu, mvua ndiebeja bikala bungi ebu bukavua bukumbane kumpala kua kundelabu.

Mu mishindu yonso Bantemu bavua basunguluke ku nsombelu wabu ne ngelelu wabu wa meji. Kabavua babuelakana mu tshiendenda ne mu malu a tshinyangu a bana bakuabu ba mu kalasa to. Buanyi meme, bavua batapuluke menemene ne bena panu, anu mumvua mubale mu Bible bua se: ke tshidi aba badi mu ntendelelu mulelela ne bua kuenza.​—Yone 17:14-16; Yakobo 1:27.

Ngakangata dipangadika dia kukonkonona kabidi malu makuabu. Mu ngondo wa tshitema 1969 ngakapeta mukanda wa “Bulelela budi bufikisha ku muoyo wa kashidi.” Ngondo wakalonda, mpanda-njila kampanda (ke mudi Bantemu ba Yehowa babikila muambi wa lumu luimpe wa ku dîba ne ku dîba) wakabanga kulonga nanyi. Malu angakalonga dituku dia kumpala akansaka bua kubanga kubala mukanda wa Bulelela mu disambombo butuku ne meme kuujikija dituku diakalonda mu mapingaja. Diakamue, ngakabanga kuambila balongi betu malu malenga amvua mubale. Balongi ne balongeshi bavua bela meji ne: tshitendelelu tshianyi tshipiatshipia tshivua tshimvuija mupale. Kadi mvua mumanye ne: tshivua ndua mupale to.​—Bienzedi 26:24.

Lumu lua mumvua nyisha malu a tshitendelelu tshipiatshipia luakafika kudi baledi banyi. Ke buobu kungambila bua kupingana diakamue kumbelu bua kumanyabu tshivua tshingenza. Kakuvua muntu umvua mua kulomba mibelu, bualu Bantemu bonso bakavua baye ku mpungilu wabu wa distrike mu tshimenga tshia Ilesha. Pangakapingana kumbelu, bakampupija nkonko ne kuntobololabu kudi mamu ne balela bakuabu. Ngakenza muanyi muonso bua kubingisha malu onso amvua mulonge mu Bible.​—1 Petelo 3:15.

Kunyima kua buobu bamane kupangila bua kujadika ne: Bantemu ba Yehowa bavua balongeshi ba dishima, tatu muakunyi wakenza mayele makuabu. Wakansengelela ne: “Vuluka bua se: uvua muye mu kalasa bua kulonga. Wewe mulekele kalasa ne muye bua kuyisha, kuakujikija kalasa to. Nunku bua tshinyi kuena mua kuindila too ne pawajikija tulasa, pashishe wewe kubuela mu tshitendelelu tshiebe tshipiatshipia?” Mu tshikondo atshi, ngakamona lungenyi luende luimpe, ke meme kulekela kulonga ne Bantemu.

Mu ngondo wa dikumi ne muibidi 1970, diakamue pangakapeta dipoloma dia njikijilu wa tulasa, ngakaya musangu umue ku Nzubu wa Bukalenge, ne katshia anu pinabu ndi mbuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa. Mu dia 30 Tshimungu 1971, ngakatambula bua kuleja didilambula dianyi kudi Nzambi. Bualu ebu buakanyingalaja baledi banyi ne musoko wetu mujima. Bakamba ne: mvua mubele mâyi ku makasa bualu mvua muntu wa kumpala mu musoko wa Ewossa ne mu mikuabu ya tshitupa atshi uvua mbulamatadi mufutshile tulasa. Bantu ba bungi bavua bantekemene meme. Bavua batekemene ne: mvua mua kulongolola malu mu musoko ku diambuluisha dia malu amvua mulonge.

Malu angakapeta bua dishintuluka dianyi

Bena mu dîku dianyi ne bakulumpe ba mu musoko bakatuma kasumbu ka bantu bua kulua kumbela bua ndekele tshitendelelu tshianyi. Bakangambila malu au ne milawu mitentekapu. Bakangambila ne: “Wewe mubenge kulekela tshitendelelu tshiebe atshi, neupete diakabi. Kuakupeta mudimu to. Kuakuasa nzubu webe wewe nansha. Kuakukokesha bua kusela mukaji ne kulela bana to.”

Kadi kabiakenzeka muvuabu banjingila diakabi amu to, ngondo dikumi panyima pa meme mumane kujikija tulasa, ngakapeta mudimu wa bulongeshi. Mu ngondo wa dikumi mu 1972, ngakasela mukajanyi munanga Veronica. Pashishe, mbulamatadi wakandongeshisha bua meme kulua mulongeshanganyi wa malu a madimi (Moniteur agricole). Meme kusumba mashinyi anyi a kumpala, ne meme kutuadija kuibakisha nzubu. Mu dia 5 Kasuabanga 1973, tuakalela Victory muanetu muanabute wa bakaji, ne bidimu biakalonda tuakalela Lydia, Wilfred ne Joan. Mu 1986 tuakalela Micah muanetu wa mukala. Buonso buabu mbana balenga, bumpianyi bufume kudi Yehowa.​—Musambu 127:3.

Pandi mvuluka, ndi mua kuamba ne: milawu ya bena mu musoko wetu mmiandamuke yonso mabenesha. Ke bua tshinyi ngakinyika muananyi wa kumpala dîna dia Victory. Matuku mashale aa, bena mu musoko wetu bakamfudila mukanda bamba ne: “Bu wewe mua kuanyisha, tudi basue bua upingane kuneku bua utuambuluishe bua kutuma musoko wetu kumpala, bu mudi mpindieu Nzambi mukubeneshe.”

Tudi tukolesha bana mu njila ya Nzambi

Meme ne mukajanyi tuvua bamanye ne: katuvua mua kuenza mudimu udi Nzambi mutupeshe wa dikolesha bana pamue ne wa dikeba dia mabanji. Ke bualu kayi tuakalonga mua kusanka ne bikese bituvua nabi. Tuakasungula bua kuikala ne nsombelu wa nunku pamutu pa kudikebela ntatu idi mua kufumina ku dilonda nsombelu mukuabu.

Mu tshitupa tshitudi basombele bantu batu ne tshibidilu tshia kusomba mu nzubu umue ne mêku makuabu, buowela mâyi mu tshiowedi tshimue, balambila mu tshikuku tshimue, anu nanku. Tuvua ne disanka dia kufutshila nzubu ya bantu ba tshianana mu bimenga bionso muvua mbulamatadi untuma bua kuenzela mudimu. Bushuwa, nzubu eyi ivua mushinga mukole, kadi kusombelamu kuakambuluisha bana bua kuepuka bikadilu bibi. Ndi ngela Yehowa tuasakidila bua mudiye mutuambuluishe munkatshi mua bidimu bivule bua kukolesha bana mu nsombelu mulenga wa mu nyuma.

Kabidi, mukajanyi utu ushala kumbelu bua kulama bana. Pantu mfuma ku mudimu, tutu tudienzeja bua kuenza mudimu pamue mu dîku. Malu etu onso tutu tuenza bonso pamue. Munkatshi muawu mudi dilonga dia Bible mu dîku, dilongolola ne dibuela mu bisangilu bia tshisumbu, dipatuka mu buambi, ne dinaya bua kujikija lutetuku.

Tudi batete bua kulonda mubelu udi mu Dutelonome 6:6, 7, udi ulomba baledi bua kulongesha bana ki ng’anu padibu ku nzubu, kadi nansha dîba kayi dionso. Nunku mbafike ku dikeba balunda munkatshi mua Bantemu, pamutu pa kubakeba munkatshi mua bantu ba pambelu. Tshilejilu tshietu ntshibalongeshe bua kusungula balunda bimpe, bualu meme ne Veronica katutu tupitshisha mêba mavule basombe ne bantu badi kabayi batendelela netu nansha.​—Nsumuinu 13:20; 1 Kolinto 15:33.

Bushuwa, ki ng’anu mibelu ne dilongesha dietu bidi biambuluishe bana betu balela. Ku nzubu kuetu tuvua ne tutshidi anu tuakidila bena Kristo ba lukunukunu, ne ba bungi ba kudibu mbatangidi bena ngendu ba Bantemu ba Yehowa. Mêba atudi basombe ne bena Kristo aba bapie mu nyuma mmapeshe bana mushindu wa kumona ne kulongela amue malu ku nsombelu wabu wa didifila. Bualu ebu mbupeshe dilongesha dietu bukole, ne bana mbadinangile nkayabu bulelela bua mu Bible.

Ndi mupete masanka bua dilamata Nzambi

Lelu, meme ne mukajanyi pamue ne bana betu banayi tudi mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Ngakabanga bumpanda-njila musangu wa kumpala mu 1973. Mu bungi bua bidimu, mvua ngimanyika mudimu eu ku misangu bua bukole bua ntatu ya mushindu wa kupeta mfranga. Umue musangu ntu mupete diakalenga dia kulongesha mu Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge, mudibu balongesha batangidi bena Kristo ba Bantemu ba Yehowa. Mpindieu ndi ne diakalenga dia kuambuluisha mu Komite wa Diumvuangana ne Mpitadi ne dia kuikala kabidi mutangidi wa ville wa Uhonmora.

Bana banyi babidi ba bakaji bakole: Victory ne Lydia, mbabasele kudi bakulu bena Kristo balenga. Buobu ne babayabu badi benza mudimu ku biro bia filiale wa Bantemu ba Yehowa mu tshimenga tshia Igieduma, mu Nigeria. Muananyi wa balume wa kumpala (Wilfred) udi musadidi wa mudimu, ne Micah muananyi wa mukala, yeye utu wenza bumpanda-njila buambuluishi ku misangu. Mu 1997, Joan wakajikija tulasa tuende tua bikadilu ne wakatuadija mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu.

Munkatshi mua malu adi matambe kunsankisha mu nsombelu wanyi mudi diambuluisha bakuabu bua kusadila Yehowa Nzambi. Munkatshi muabu mudi bimue bilongo bia pale pale. Tatu wakadienzeja bua kusadila Yehowa, kadi disela bakaji ba bungi diakamupangisha bua kuenza bualu ebu. Ntu munange bantu kubangila anu ku buana buanyi. Pandi mmona bantu bakuabu bakenga, ndi mmona yanyi ntatu kayiyi minene menemene to. Ndi ngela meji ne: bantu aba badi bamona ne: ndi njinga kubambuluisha ne muoyo mujima, ke bualu kayi batu bayikila nanyi bipepele.

Umue wa ku bantu bandi muambuluishe bua kumanya malu adi Nzambi mupangadike bua kuenza nnsongalume mukuabu udi katshia wakalama anu mu bulalu. Uvua wenza mudimu mu kompanyi kampanda wa nzembu, kumukukulabu kudi nzembu, yeye kushala mutekete kubangila mu tshiadi too ne ku mikolo. Wakitaba bua kulonga Bible, ne ku kakese ku kakese yeye kubanga kutumikila malu avuaye ulonga. Wakatambula mu dia 14 Kasuamansense 1995 mu musulu wa pabuipi ne nzubu wetu, dituku adi ke divua musangu wende wa kumpala wa kujuka pa bulalu kunyima kua bidimu 15. Wakamba ne: divua dituku dia disanka ditambe bunene mu nsombelu wende. Udi mpindieu musadidi wa mudimu mu tshisumbu.

Ndi mua kuamba ne: tshiena nyingalala nansha kakese bua mundi musungule bua kusadila Yehowa (kukadi bidimu 30) pamue ne bantu bende badi mu buobumue ne badilambule kudiye. Ndi mudimuene mudibu balejangana dinanga dilelela munkatshi muabu. Nansha bu kuoku kakuyi ditekemena dia muoyo wa tshiendelele mu difutu dikala Yehowa mua kupesha basadidi bende ba lulamatu, mvua anu mua kujinga bua kuikala ne nsombelu wa dilamata Nzambi. (1 Timote 6:6; Ebelu 11:6) Eu ke njila udi mungambuluishe bua kumanya bua tshinyi ndi ne muoyo ne udi mutupeteshe meme ne dîku dianyi disanka.

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Meme ne mukajanyi ne bana mu 1990

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Meme ne mukajanyi ne bana banyi ne baku banyi babidi