Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa udi ulengeja bantu bende ne butoke

Yehowa udi ulengeja bantu bende ne butoke

Yehowa udi ulengeja bantu bende ne butoke

“[Mukaji] juka, ukenke! Butoke buebe mbumane kufika, lumu lua [Yehowa] nelukumuenekele.”​—YESHAYA 60:1, MMM.

1, 2. (a) Bantu badi mu nsombelu kayi? (b) Mbanganyi badi bakebesha mîdima mu bantu?

 MFUMU wa Amerike Harry Truman wakadiabila mu bidimu bia 1940 ne: “Tuvua kuikalaku ne muntu wa meji bu Yeshaya anyi bu Musantu Paulo!” Bua tshinyi wakamba mêyi aa? Bualu wakamona ne: bantu ba mu tshikondo tshiende bavua dijinga ne bamfumu ba bikadilu bitambe buimpe. Bantu bakavua bamane kupita tshikondo tshia mîdima mikole tshia mu lukama lua bidimu lua 20, tshikondo tshia Mvita Mibidi ya Buloba bujima. Kadi nansha mukavua mvita eyi mijike, pa buloba kapavua ditalala to. Mîdima yakatungunuka. Bushuwa, bidimu 57 bimane kupita kunyima kua mvita eyi, bantu batshidi anu mu mîdima. Bu Mfumu Truman muikalaku too ne lelu, uvua mua kumona bimpe ne: bantu batshidi amu dijinga ne bamfumu ba bikadilu bilenga bu muvua Yeshaya anyi mupostolo Paulo.

2 Katuena bajadike Mfumu Truman ni uvua mumanye anyi kavua mumanye bua se: mupostolo Paulo wakakula bua mîdima ivua mikuate bantu eyi, ne wakadimuija bantu mu mikanda yende bua kuepukabu mîdima eyi. Tshilejilu, wakadimuija bena Kristo nende ne: ‘Diluangana dietu dia bibula kadiena dia kufuilangana ne munyinyi ne mashi, kadi ndia kufuilangana ne makalenge ne makokeshi ne bamfumu ba mîdima ba buloba ebu, ne bisumbu bia nyuma mibi bidi mu miaba ya mu diulu.’ (Efeso 6:12) Paulo wakaleja mu mêyi aa ne: bushuwa uvua mumanye bimpe bualu bua mîdima ya mu nyuma ivua ibuikila buloba eyi, kumanya kabidi ne kuvua mîdima eyi ifumina menemene: ba-demon ba bukole badiye mubikile ne: ‘bamfumu ba buloba.’ Bu mudi nyuma ya bukole mikale ikebesha mîdima pa buloba, ntshinyi tshidi bantu betu ba mashi ne mâyi aba mua kuenza bua kuyumbusha?

3. Nansha mudi bantu mu mîdima, ntshinyi tshiakamanyisha Yeshaya bua bena lulamatu?

3 Yeshaya wakakula pende bua mîdima idi itatshisha bantu. (Yeshaya 8:22; 59:9) Wakadianjila kuamba ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi bua matuku etu aa ne: nansha mu tshikondo tshia mîdima etshi, Yehowa uvua ne bua kutokesha bantu badi banange butoke. Eyowa, nansha mudi Paulo ne Yeshaya kabatshiyiku lelu’eu, tudi ne mikanda yakafundabu ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi. Bua tuetu kumona mabenesha adibu bapeta kudi bantu badi banange Yehowa, tukonkononayi mêyi a mulayi a Yeshaya adi mu nshapita wa 60 wa mukanda wende.

Mukaji udibu batela mu mulayi eu udi ukenka

4, 5. (a) Yehowa udi utumina mukaji kampanda dîyi bua kuenza tshinyi, ne mbualu kayi budiye ulaya? (b) Mbualu kayi bua mushinga budi mu Yeshaya nshapita wa 60?

4 Mêyi a ntuadijilu a mu Yeshaya 60 mmbaatangije kudi mukaji kampanda udi mu lutatu lukole: muikale mu mîdima, mulale tshilamba panshi. Diakamue butoke budi butokesha mîdima ayi, ne Yehowa udi wamba ne: “[Mukaji], juka, ukenke! Butoke buebe mbumane kufika, lumu lua [Yehowa] nelukumuenekele.” (Yeshaya 60:1, MMM) Dîba diakumbanyi dia mukaji wa mu tshimfuanyi eu kuimana kulu ne kumuenesha butoke anyi lumu peshi butumbi bua Nzambi. Bua tshinyi? Diandamuna didi mu mvese udi ulonda, udi wamba ne: ‘Mona, mîdima neyibuikile buloba, ne mîdima mifike-fitutuu neyibuikile bantu; kadi Yehowa [neakenke] pambidi pebe mene, butumbi buende nebumueneshibue pambidi pebe.’ (Yeshaya 60:2) Padi mukaji eu wenda utumikila dîyi dia Yehowa, udi mujadike bua se: neapete masanka a tuyayi tukamona. Yehowa udi wamba ne: “Bukua bisamba nebulonde butoke buebe, bamfumu nebatantshile dikenka dia butoke buebe.”​—Yeshaya 60:3, MMM.

5 Mêyi malenga adi mu mvese isatu eyi adi atutapila ka-diosha ka malu makuabu onso adi mashale mu Yeshaya nshapita wa 60. Nshapita eu udi umanyisha malu avua menzekele mukaji wa mu mulayi au ne utuleja mushindu utudi mua kuikala mu butoke bua Yehowa nansha mudi mîdima mibuikile bukua-bantu. Kadi bimfuanyi bidi mu mvese isatu ya ntuadijilu eyi bidi biumvuija tshinyi?

6. Mukaji wa mu Yeshaya nshapita wa 60 nganyi, ne mbanganyi badi baleja mpala wende pa buloba?

6 Mukaji udibu bambe mu Yeshaya 60:1-3 n’Siona, bulongolodi bua Yehowa bua mu diulu buenza ne bifukibua bia mu nyuma. Lelu’eu, Siona mmuleja mpala pa buloba kudi bashadile ba ‘Isalele wa Nzambi,’ tshisumbu tshia bantu ba buloba bujima tshia bena Kristo bela manyi, badi ne ditekemena dia kuya kukokesha pamue ne Kristo mu diulu. (Galatia 6:16) Tshisamba tshia mu nyuma etshi tshiakalua kufika ku dikala ne bantu bungi busanga 144 000, ne dikumbana dia Yeshaya nshapita wa 60 mu tshikondo tshietu etshi didi ditangila aba badi ne muoyo pa buloba mu ‘matuku a ku nshikidilu.’ (2 Timote 3:1; Buakabuluibua 14:1) Mulayi eu udi kabidi utangila balunda ba bena Kristo bela manyi aba, mbuena kuamba ne: “musumba munene” wa “mikoko mikuabo.”​—Buakabuluibua 7:9, MMM; Yone 10:16.

7. Nsombelu kayi uvua nende Siona mu 1918, ne mmushindu kayi ukavuabu bamanyishe bualu ebu?

7 Kuvuaku tshikondo kampanda tshivua ‘Isalele wa Nzambi’ mulale mu mîdima, anu bu muvua mukaji wa mu mulayi au anyi? Eyowa, biakenzeka nanku kukadi mpindieu bidimu bipite pa 80. Tshikondo tshia Mvita Mibidi ya Buloba bujima, bena Kristo bela manyi bakaluangana bikole bua kutungunuka ne mudimu wa kuyisha. Kadi mu 1918, tshidimu tshiakajika mvita, mudimu wa kuyisha wakanji kuimana. Muanetu Joseph Rutherford, uvua ulombola mudimu wa kuyisha mu buloba bujima tshikondo atshi, pamue ne bena Kristo bakuabu bakabafundila buloko bua matuku a bungi bua malu a dishima avuabu babande nawu. Bakavua badianjile kubikila bena Kristo bela manyi bavua pa buloba tshikondo atshi mu mukanda wa Buakabuluibua ne: bitalu bilale ‘mu musesu wa musoko munene, udibu babikila mu meji a nyuma ne: Sodoma ne Ejipitu.’ (Buakabuluibua 11:8) Bushuwa atshi tshivua tshikondo tshia mîdima bua Siona, udi muleja mpala kudi bana bende bela manyi bavua pa buloba!

8. Ndishintuluka dinene kayi diakenzeka mu 1919, ne mbipeta kayi biakapatuka?

8 Kadi mu 1919 malu akashintuluka bikole bia dikema. Yehowa wakakenkesha Siona ne butoke! Bena Isalele wa Nzambi bakapanduka bakajuka bua kumuenesha butoke bua Nzambi, kubangabu tshiakabidi kumanyisha lumu luimpe kabayi batshina. (Matayo 5:14-16) Bua lukunukunu luakaleja bena Kristo aba tshiakabidi, bela manyi ne bena mu musumba munene bakalonda butoke bua Yehowa ebu. Tshia kumpala, bantu bapiabapia bakedibua manyi bua kuikalabu bena mu Isalele wa Nzambi. Badi bababikila ne: bakalenge mu Yeshaya 60:3 bualu buobu ne Kristo nebapiane Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu. (Buakabuluibua 20:6) Pashishe, musumba munene wa mikoko mikuabu bakabanga kuukoka pawu ku butoke bua Yehowa. Buobu ke “bisamba” bidibu bambe mu mulayi eu.

Bana ba mukaji badi bapingana kuabu!

9, 10. (a) Mbualu kayi bua buimpe buakamona mukaji, ne bualu ebu buvua tshimfuanyi tshia tshinyi? (b) Bua tshinyi Siona udi ne bua kuikala ne disanka?

9 Mpindieu, Yehowa udi bu udi utuadija kufila malu makuabu a bungi a buena adibu bambe mu Yeshaya 60:1-3. Udi utumina mukaji dîyi dikuabu. Teleja tshidiye wamba: “Banduluka biebe, tangila ku nseke yonso.” Mukaji eu udi utumikila dîyi edi, ne udi umona bualu buimpe menemene! Bana bende badi bapingana kuabu. Mvese eu udi utungunuka ne: ‘Buonso buabu badi badisangishe popamue, badi balua kuudi; bana bebe ba balume nebafume ku miaba idi kule, bana bebe ba bakaji nebalue batuadibue mu lubese.’ (Yeshaya 60:4) Dimanyisha dia Bukalenge mu buloba bujima diakatuadija mu 1919 diakakoka bantu bapiabapia binunu ne binunu ku mudimu wa Yehowa. Bobu aba kabidi bakalua ‘bana ba balume’ ne ‘bana ba bakaji’ ba Siona anyi bela manyi ba Isalele wa Nzambi. Nunku Yehowa mmulengeje Siona pa kufikisha ba ndekelu ba mu bantu 144 000 ku butoke.

10 Udiku mua kufuanyikija disanka divua nadi Siona pakasombaye ne bana bende pamue anyi? Yehowa udi uleja Siona tshikuabu tshidiye ne bua kusankila. Tudi tubala ne: ‘Mu dîba adi neumone muanda eu, neutambe kusanka, mutshima webe neukume, neuule ne disanka; bua nebakudimune biuma bidi bituadibue pa mâyi manene, nebabifikishe kuudi, ne lupetu lua bisamba bia bantu nelufike kuudi.’ (Yeshaya 60:5) Bilondeshile mêyi a mulayi aa, katshia mu bidimu bia 1930, bena Kristo ba bungi badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo pa buloba bua kashidi mbapuile mu Siona. Mbapatukile mu ‘mâyi manene’ anyi bukua-bantu badi kule ne Nzambi ne badi baleja lupetu lua bisamba bia bantu. Bobu ke “bintu bilengele bia mu matunga onso.” (Hagai 2:7, NW; Yeshaya 57:20) Ikala mumanye kabidi ne: “bintu bilengele” ebi kabiena bisadila Yehowa muntu ne muntu mushindu udiye musue to. Kadi badi bakolesha bulengele bua Siona padibu balua bua kutendelela pamue ne bana babu bela manyi, balua “tshisumbu tshimue” ne bikale ne “mulami umue.”​—Yone 10:16.

Bangenda-mushinga, balami ne bapanyishi ba bintu badi balua ku Siona

11, 12. Umvuija mudi bisumbu bia bantu bidibu bamona biya bitangila ku Siona.

11 Tshipeta tshia didisangisha divuabu badianjile kumanyisha edi ndivula dia dikema dia bantu badi batumbisha Yehowa. Ke tshidibu bamanyishe mu mêyi a mulayi adi alonda. Fuanyikijabi ne: udi muimane pamue ne mukaji wa mu mulayi au pa Mukuna wa Siona. Udi utangila ku Est, ne ntshinyi tshiudi umona? ‘Tshisumbu tshia tumelu netshikubuikile, bana balume ba tumelu ba ku Midiyana ne ba ku Efa nebalue, tumelu atu tuonso tua ku Sheba netulue; netulue ne or ne manananshi netumanyishe bantu bua butumbi bua Yehowa.’ (Yeshaya 60:6) Bisumbu bia bangenda bidi bilombola makalu adi tumelu tukoka baya bitangile ku Yelushalema. Kakaa, tumelu atu tudi anu bu mâyi a bungi mabuikile buloba! Bapanyi ba bintu badi balua ne bintu bia mushinga: “or ne manananshi.” Ne bangenda aba badi balua ku butoke bua Nzambi bua kumutumbishabu patoke, bua ‘kumanyisha bantu bua butumbi bua Yehowa.’

12 Bangenda aba kabena nkayabu mu luendu elu to. Balami badi pabu batshimukila ku Siona. Mulayi eu udi utungunuka ne: ‘Bisumbu bionso bia mikoko ya ku Kedâ nebisangishibue kûdi, bimpanga bia ku Nebayota nebikukuatshile mudimu.’ (Yeshaya 60:7a) Bisa bia balami bidi biya mu tshimenga tshinsantu bua kulambula Yehowa nyama mimpe ya mu bimuna biabu. Badi badifila bua kukuatshila Siona mudimu! Mmunyi mudi Yehowa wakidila benyi aba? Nzambi nkayende udi wandamuna ne: ‘Nebibande pa tshioshelu tshianyi bu mulambu undi mua kuitabuja; nendengeje nzubu wanyi udi ne butumbi.’ (Yeshaya 60:7b) Yehowa udi witaba ne luse luonso milambu idi benyi aba bamulambula ne mudimu udibu bamuenzela. Dikalaku diabu didi dilengeja ntempelo wende.

13, 14. Ntshinyi tshidi tshimueneka tshifumina ku Ouest?

13 Mpindieu kudimuka ne tangila lua ku Ouest, luseke ludi dîba dibuelela. Ntshinyi tshiudi umona? Ku bule menemene kudi tshintu tshidi tshimueneka bu divuba ditoke ditangalake pa mâyi. Yehowa udi wela lukonko ludi mu mutu muebe: ‘Aba mbanganyi badi baya lukasa bu ditutu, bu nyunyu ya nkutshi idi ibuela pa masoso a nzubu wayi?’ (Yeshaya 60:8) Yehowa udi wandamuna yeye nkayende lukonko elu ne: ‘Maloba a ku muelelu wa mâyi neangindile, ne matu a ku Tâshishi neadianjile kufika, bua kulua ne bana bebe ba balume ku miaba idi kule, balua ne argent wabu ne or wabu diatshimue nabu, bua muanda wa dîna dia Yehowa Nzambi webe, ne bua muanda wa Wa Tshijila wa Isalele, bualu bua yeye [wakukulengeja].’​—Yeshaya 60:9.

14 Udi mua kudifuanyikija bualu ebu mu lungenyi luebe anyi? Mpindieu ditutu adi ndisemene pa buipi ne didi dimueneka bu tshisumbu tshia tutoba tukese ku Ouest. Tutoba etu tudi tumueneka anu bu tshisumbu tshia tunyunyi mu lupepele. Kadi paditu tufika pabuipi, udi umona ne: mmazuwa a pa mâyi ne bilamba biawu bitu biambuluisha bua kukuata lupepele ne kualudika. Nenku mazuwa a pa mâyi a bungi adi aya matangile ku Yelushalema mafuanangane ne tshisumbusumbu tshia nyunyi ya nkudimba. Bisumbu bia mazuwa ebi bidi biumbukila ku bitudilu bia kule, bitema lubilu lukole menemene, biambula bantu badi baya bua kutendelela Yehowa ku Yelushalema.

Bulongolodi bua Yehowa budi budiunda

15. (a) Ndidiunda kayi divua mêyi adi mu Yeshaya 60:4-9 mamanyishe? (b) Bena Kristo balelela badi baleja lungenyi kayi?

15 Mmulayi bulenga kayipu nunku wa didiunda dia mudimu wetu pa buloba bujima didi dienzeka katshia ku 1919 didi mu mvese 4 too ne wa 9! Bua tshinyi Yehowa uvua mupeshe Siona didiunda dia nunku edi? Bualu katshia mu 1919, Isalele wa Nzambi mmutokeshe butoke bua Yehowa bikole ne butumike buonso. Kadi uvuaku mumone ne: bilondeshile mvese wa 7, bantu badi bafikilaku ‘mbabande pa tshioshelu tshia [Nzambi] tshia mulambu’ anyi? Tshioshelu mmuaba udibu balambuila milambu, ne mulayi eu udi utuvuluija ne: mudimu wa Yehowa udi ulomba milambu. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Ndi nnusengelela bua nufile mibidi yenu bu mulambu udi ne muoyo, wa tshijila, udi usankisha Nzambi bimpe; bualu ebu budi kutendelela kuenu kudi ne meji.’ (Lomo 12:1) Bilondeshile mêyi a Paulo aa, bena Kristo balelela kabena basanka patupu anu bua dibuela mu bisangilu musangu umue ku lumingu to. Badi bafila dîba, makanda ne bintu biabu bua kutuma ntendelelu mukezuke kumpala. Udi umona bishi, dikalaku dia batendeledi badi badilambule kudi Nzambi aba kadienaku dilengeja nzubu wa Yehowa anyi? Mulayi wa Yeshaya wakamba ne: bivua ne bua kuikala nanku. Tudi ne bua kuikala bajadike kabidi ne: batendeledi ba Nzambi ba lukunukunu aba badi bamueneka balengele ku mêsu kua Yehowa.

16. Mbanganyi bakambuluisha mu mudimu wa dibakulula wakenzeka mu bikondo bia kale, ne mbanganyi badi benza mudimu wa muomumue eu mu tshikondo tshietu etshi?

16 Bapiabapia aba mbasue kuenza mudimu. Mulayi eu udi utungunuka ne: ‘Bantu ba mu bisamba bia bende nebibake ngumbu yebe kabidi, bakalenge babu nebakukuatshile mudimu.’ (Yeshaya 60:10) Mêyi aa akakumbana musangu wa kumpala kale mu tshikondo tshiakapatuka bena Isalele mu bupika mu Babulona, bakalenge ne bantu bakuabu ba mu bisamba bakambuluisha pabu bikole mu mudimu wa dibakulula dia ntempelo ne tshimenga tshia Yelushalema. (Ezela 3:7; Nehemiya 3:26) Mu dikumbana dia mêyi awu dia mu tshikondo etshi, bena mu musumba munene mbambuluishe bashadile bela manyi mu mudimu wa dibaka dia ntendelelu mulelela. Mbabuluishe bua kuibaka bisumbu bia bena Kristo ne mu mushindu eu, mbafike ku dibaka “ngumbu” ya bulongolodi bua Yehowa. Badi kabidi benza mudimu wa dibaka wetu muena dîna eu: wa dibaka dia Nzubu ya Bukalenge, Nzubu ya Mpuilu, ne nzubu ya Betele. Mu malu onso aa, badi bakuatshisha bana babu bela manyi mu mudimu udibu benza bua kukumbaja majinga a bulongolodi bua Yehowa budi buenda budiunda pa buloba bujima!

17. Ngumue mushindu kayi udi Yehowa ulengeja bantu bende?

17 Bushuwa, mêyi a ndekelu a Yeshaya 60:10 adi akankamija bikole! Yehowa udi wamba ne: ‘Ngakakukuma mu tshiji tshianyi, kadi mu dinanga dianyi dingakukuleja ngakukufuila luse.’ Eyowa, kale pankatshi pa 1918 ne 1919, Yehowa wakapesha bantu bende manyoka. Kadi abi bivua mu tshikondo tshia kale. Mpindieu ke tshikondo tshia Yehowa kuleja luse luende kudi basadidi bende bela manyi ne mikoko mikuabu idi yenzejangana nabu mudimu. Tshijadiki tshia bualu ebu ndidiunda dia pa buadi didiye mubapeshe, bienze anu bu ‘mubalengeje.’

18, 19. (a) Ndilaya kayi didi Yehowa mulaye bua bidi bitangila bantu bapiabapia badi babuela mu bulongolodi buende? (b) Ntshinyi tshidi mvese idi mishale ya Yeshaya nshapita wa 60 ituleja?

18 Tshidimu tshionso, “bantu ba mu bisamba bia bende” binunu ne binunu badi babuela mu bulongolodi bua Yehowa, ne njila neashale anu mukangula bua bakuabu ba bungi kubalonda. Yehowa udi wambila Siona ne: ‘Bibi biebe nebikale buashi matuku onso; kabena babinjila munya anyi butuku; bualu bua bantu babuelemu bakutuadila biuma bia bisamba bia bantu, balua ne bamfumu babu balombodibue mu mulongo bu bapika bamane kukuata.’ (Yeshaya 60:11) Bamue baluishi badi bakeba bua kukanga “bibi” ebi, kadi tudi bamanye bimpe ne: kabena mua kukokesha bua kubinjila to. Yehowa nkayende mmuambe ne: nansha bia munyi, bibi ebi nebishale anu buashi. Didiunda neditungunuke.

19 Kadi kudi mishindu mikuabu idi Yehowa mubeneshe bantu bende, mubalengeje mu matuku a ku nshikidilu aa. Mvese mikuabu ya Yeshaya nshapita wa 60 idi ileja mishindu eyi.

Udi mua kumvuija anyi?

• Nganyi udi “mukaji” wa Nzambi, ne udi tshimfuanyi tshia nganyi?

• Ntshikondo kayi tshivua bana ba Siona balale panshi, ne ntshikondo kayi ‘tshiakajukabu kulu’?

• Mmushindu kayi uvua Yehowa mumanyishe divula dia bayishi ba Bukalenge matuku etu aa ku diambuluisha dia bimfuanyi bishilangane?

• Mmu mishindu kayi mudi Yehowa muenze bua butoke buende butokeshe bantu bende?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Mbatumine “mukaji” wa Yehowa dîyi bua kujuka kulu

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Bisumbu bia mazuwa bidi bimueneka bu nyunyi ya nkudimba ku bule