Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bena Kristo badi batendelela mu nyuma ne mu bulelela

Bena Kristo badi batendelela mu nyuma ne mu bulelela

Bena Kristo badi batendelela mu nyuma ne mu bulelela

“Nzambi udi nyuma; budi bamutendeledi nabu mbua kumutendelela mu nyuma ne mu bulelela.”​—YONE 4:24.

1. Nntendelelu wa mushindu kayi udi usankisha Nzambi?

 YEZU KRISTO Muana umuepele mulela wa Yehowa kakashiya mpata nansha mikese pa bidi bitangila ntendelelu udi usankisha Tatuende wa mu diulu. Pavuaye uyisha mukaji muena Samalea malu avua alenga ku muoyo ku tshina tshia mâyi tshia Suka, Yezu wakamuambila ne: ‘Nudi nutendelela tshinudi kanuyi bamanye; tuetu tudi tutendelela tshitudi bamanye; bualu bua lupandu ludi lufuma kudi bena Yuda. Kadi dîba nedilue, didiku katataka mene, diatendelela batendeledi balelela Nzambi mu nyuma ne mu bulelela; Tatu udi ukeba bantu ba nunku bamutendelele. Nzambi udi Nyuma; budi bamutendeledi nabu mbua kumutendelela mu nyuma ne mu bulelela.’ (Yone 4:22-24) Mmushindu kayi utudi ne bua kumvua mêyi aa?

2. Ntendelelu wa bena Samalea uvua mushindamene pa tshinyi?

2 Bena Samalea bavua ne malongesha avua kaayi malelela to. Buabu buobu, anu mikanda itanu ya kumpala ya mu Mifundu Misantu ke ivua mifundisha ku nyuma wa Nzambi, ne mine ayi ng’anu ivua mifunda mu nkudimuinu wabu buobu, uvuabu babikila ne: Pantateke wa bena Samalea. Nansha muvua bena Samalea kabayi bamanye Nzambi bimpe, bena Yuda buobu bavua ne diakalenga dia kuikala ne dimanya dia mu Mifundu Minsantu. (Lomo 3:1, 2) Kuvua mushindu wa bena Yuda ne bantu bakuabu ba lulamatu kupetabu dianyisha dia Yehowa. Kadi ntshinyi tshivuabu ne bua kuenza bua kupeta dianyisha edi?

3. Ntshinyi tshidi tshikengela bua kutendelela Nzambi “mu nyuma ne mu bulelela”?

3 Bua kusankisha Yehowa, ntshinyi tshivua bena Yuda, bena Samalea ne bantu bakuabu ba kale ne bua kuenza? Bavua ne bua kumutendelela “mu nyuma ne mu bulelela.” Ke mutudi ne bua kuenza petu. Nansha mutudi ne bua kuenzela Nzambi mudimu ne lukunukunu ne kuikala basaka kudi mutshima mûle tente ne dinanga ne ditabuja, kutendelela Nzambi mu nyuma kudi nangananga kutulomba bua tuetu kuikala ne nyuma muimpe wende ne kulekela nyuma eu utulombola. Patudi tulonga ne tutumikila Dîyi dia Nzambi, tudi ne bua kuenza bua nyuma wetu anyi lungenyi luetu luikale mu diumvuangana ne nyuma wende. (1 Kolinto 2:8-12) Bua Yehowa kuanyishaye ntendelelu wetu, tudi ne bua kumutendelela mu bulelela. Ntendelelu eu udi ne bua kumvuangana ne tshidi Bible Dîyi diende diamba pa bidi bimutangila yeye ne malu adiye mupangadike bua kuenza.

Kudi mushindu wa kupeta bulelela

4. Mmushindu kayi udi bamue bangata bulelela?

4 Bamue balongi ba nkindi batu bapatule lungenyi lua se: bantu kabena mua kupeta bulelela buonso to. Bua nanku, mufundi Alf Ahlberg wa mu ditunga dia Suède wakamba ne: “Nkonko ya bungi ya bena nkindi itu anu mushindu’eu, ke bualu kayi kakutu mushindu wa kuyifidila diandamuna dionso dijima to.” Nansha mudi bamue bamba ne: kudi anu bulelela bua nankunanku, tudi mua kuamba ne: bualu ebu mbulelela anyi? Yezu Kristo kavua wela meji nanku to.

5. Bua tshinyi Yezu wakalua pa buloba?

5 Tufuanyikijabi ne: tudi tubandila bualu budi bulonda ebu: Ku ntuadijilu kua tshidimu tshia 33 B.B., tudi tumona Yezu muimane kumpala kua Pontio Pilato Ngovena wa bena Lomo. Yezu udi wambila Pilato ne: “Meme, tshidibo bandelele, kabidi tshindi muvuile panu apa, mbua kujadikila bantu bulelela.” Mpindieu Pilato udi umukonka ne: “Bulelela ntshinyi?” Kadi kêna windila bua Yezu amupeshe diandamuna dikuabu to.​—Yone 18:36-38, MMM.

6. (a) “Bulelela” ntshinyi? (b) Mmudimu kayi uvua Yezu mupeshe bayidi bende?

6 Mbumvuije “bulelela” bu “tshisumbu tshia bintu, mianda ne malu a bushuwa.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Yezu uvua ujadikila bantu bulelela buonso tshianana anyi? Tòo. Uvua wakula bua bulelela kampanda busunguluke. Wakatuma bayidi bende bua kumanyishabu bulelela ebu, bualu wakabambila ne: ‘Nuvuije ba bisamba bionso bayidi, nubabatize mu dîna dia Tatu ne mu dia Muana ne mu dia nyuma muimpe; nubayishe mua kuenza malu onso angakanuambila.’ (Matayo 28:19, 20) Kumpala kua ndongoluelu wa malu eu kufikaye ku ndekelu, bayidi balelela ba Yezu badi ne bua kumanyisha “[bulelela] bua lumu luimpe” pa buloba bujima. (Galatia 2:14) Badi ne bua kuenza bualu ebu bua kukumbaja mêyi a Yezu a se: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu ku bisamba bionso; pashishe, nshikidilu nealue.’ (Matayo 24:14) Nunku bidi ne mushinga bua tuetu kumanya bantu badi balongesha bisamba bionso padibu babiyisha lumu luimpe lua Bukalenge.

Mushindu utudi mua kulonga bulelela

7. Mmunyi muudi mua kujadika ne: Yehowa ke Mpokolo wa bulelela?

7 Yehowa ke Mpokolo wa bulelela bua mu nyuma. Bushuwa, Davidi mufundi wa Misambu wakabikila Yehowa ne: “Nzambi [wa bulelela].” (Musambu 31:5; 43:3) Yezu uvua witaba ne: dîyi dia Tatuende didi bulelela, ne wakamba kabidi ne: ‘Baprofete bakafunda ne: Nzambi neabayishe bonso. Muntu yonso wakumvua mêyi a Tatu, wakuayila, ulualua kundi.’ (Yone 6:45; 17:17; Yeshaya 54:13) Nunku bantu badi bakeba bulelela badi ne bua kuikala balongesha kudi Yehowa, Muyishi Munene. (Yeshaya 30:20, 21) Bantu badi bakeba bulelela badi ne bua kupeta “dimanya dia malu a Nzambi.” (Nsumuinu 2:5) Ne dinanga dionso Yehowa mmulongeshe anyi mumanyishe bulelela mu mishindu kabukabu.

8. Mmu mishindu kayi mudi Nzambi mulongeshe peshi mumanyishe bulelela kutudi?

8 Tshilejilu, banjelu ke bavua Nzambi mupeshe Mikenji yakafikishabu kudi bena Isalele. (Galatia 3:19) Mu bilota, Nzambi wakalaya nkambua Abalahama ne Yakobo mabenesha. (Genese 15:12-16; 28:10-19) Imue misangu dîyi dia Nzambi divua mene diumvuikila mu diulu, tshilejilu: dîba diakatambula Yezu, ne kumvuabu mêyi aa malenga pa buloba: “Eu udi Muana wanyi munanga, yeye udi unsankisha bimpe.” (Matayo 3:17) Tudi mua kuikala petu ne dianyisha kudi Nzambi bua mudiye mumanyishe bulelela pakapeshaye bafundi ba Bible nyuma wende. (2 Timote 3:16, 17) Tuetu balonge Dîyi dia Nzambi, tudi mua kupeta “ditaba dia bulelela.”​—2 Tesalonike 2:13, MMM.

Bulelela ne Muana wa Nzambi

9. Mmushindu kayi udi Nzambi muenze mudimu ne Muanende bua kumanyisha bulelela?

9 Nzambi mmutambe kuenza mudimu ne Muanende Yezu Kristo bua kumanyisha bantu bulelela. (Ebelu 1:1-3) Bushuwa, Yezu wakamba bulelela mushindu uvua muntu mukuabu kayi muanji kubuamba to. (Yone 7:46) Nansha kunyima kua yeye mumane kubanda mu diulu, wakasokolola bulelela bua kudi Tatuende. Tshilejilu, mupostolo Yone wakapeta ‘Buakabuluibua bua Yezu Kristo buakamupa Nzambi bua kulejaye bapika bende malu mene adi ne bua kulua tshitupa tshîpi.’​—Buakabuluibua 1:1-3.

10, 11. (a) Bulelela buvua Yezu mujadikile bantu buvua butangila malu kayi? (b) Mmushindu kayi uvua Yezu muvuije bulelela muanda wa bushuwa?

10 Yezu wakambila Pontio Pilato ne: Uvua mulue pa buloba bua kujadikila bantu bulelela. Mu mudimu wende wakenzaye, Yezu wakaleja ne: bulelela ebu buvua butangila dibingisha dia bumfumu bua Yehowa ku diambuluisha dia Bukalenge bua Nzambi buikale ne Kristo bu Mukalenge. Kadi kujadikila bantu bulelela kuvua kulomba Yezu malu makuabu pa kumbusha diyisha ne dilongesha. Yezu wakavuija bulelela abu muanda wa bushuwa pakakumbajaye tshivuabu buamba. Ke bualu kayi mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Muntu kanulumbuluishi bua binudi nudia anyi binudi nunua, anyi bua ditumikila dia matuku a disanka, a ngondo mupiamupia anyi a dituku dia dikisha. Bionso ebi bidi bileja anu mundidimbi wa bintu bilualua; kadi bualu bulelela, mbua Kristo.’​—Kolosai 2:16, 17, MML.

11 Bulelela buakalua muanda wa bushuwa pakaledibua Yezu mu Beteleheme mukavuabu bamanyishe. (Mika 5:2; Luka 2:4-11) Bulelela buakalua kabidi muanda wa bushuwa pakakumbana mêyi a tshiprofete a Danyele avua atangila dimueneka dia Masiya ku ndekelu kua ‘mbingu ya bidimu’ 69. Biakenzeka nanku pakadileja Yezu kumpala kua Nzambi dîba diakatambulaye ne kumuelabu manyi a nyuma muimpe, anu mu tshikondo menemene tshikavuabu bamanyishe, mu 29 B.B. (Danyele 9:25; Luka 3:1, 21, 22) Pashishe bulelela buakalua muanda wa bushuwa pakenza Yezu mudimu wende mulenga wa kumanyisha malu a Bukalenge. (Yeshaya 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Matayo 4:13-17; Luka 4:18-21) Bulelela buakalua kabidi muanda wa bushuwa pakafuaye ne pakabikaye ku lufu.​—Musambu 16:8-11; Yeshaya 53:5, 8, 11, 12; Matayo 20:28; Yone 1:29; Bienzedi 2:25-31.

12. Bua tshinyi Yezu wakamba ne: “Ndi bulelela”?

12 Bu muvua bulelela buimanyine nangananga pa Yezu Kristo, ke bualu kayi wakamba ne: “Meme ndi njila, ndi bulelela, ndi muoyo. Bua muntu kufika kudi Tatu, anu yeye mupitshile kundi.” (Yone 14:6, MMM) Bantu badi bapeta budikadidi bua mu nyuma padibu ‘bananga bulelela’ mu ditaba mudimu udi nawu Yezu pa bidi bitangila malu adi Nzambi mupangadike bua kuenza. (Yone 8:32-36; 18:37, MMM) Bu mudi bantu badi bafuane mikoko bitaba bulelela ne balonda Kristo bikale ne ditabuja, nebapete muoyo wa tshiendelele.​—Yone 10:24-28.

13. Netukonkonone bulelela bua mu Bible mu mianda kayi isatu?

13 Malu malelela akamanyisha Yezu ne bayidi bende benzeja kudi nyuma muimpe ke adi enza ditabuja dilelela dia bena Kristo. Aba ‘badi banyisha malu a ditabuja’ badi batungunuka ne ‘kuenda mu bulelela.’ (Bienzedi 6:7; 3 Yone 3, 4, MMM) Nunku mbanganyi badi benda mu bulelela lelu? Mbanganyi menemene badi balongesha bisamba bionso bulelela? Bua kuandamuna nkonko eyi, netuimanyine pa malu a bena Kristo ba kumpala ne netukonkonone bulelela bua mu Mifundu Minsantu budi butangila (1) malongesha, (2) mushindu wa ntendelelu, ne (3) ngikadilu udi muntu ne bua kuikala nende.

Bulelela ne malongesha

14, 15. Ntshinyi tshiudi mua kuamba bua mushindu uvua bena Kristo ba kumpala bangata Mifundu Minsantu, ne udibu bayangata kudi Bantemu ba Yehowa lelu?

14 Bena Kristo ba kumpala bavua bangata Dîyi didi Yehowa mufundishe ne mushinga wa bungi. (Yone 17:17) Diodi ke divua dibaludika pa bidi bitangila malongesha ne bilele bia kuikala nabi. Clément wa ku Alexandrie wa mu lukama lua bidimu luibidi wakamba ne: “Buobu badi badienzeja bua kupeta ngikadilu mutambe bulenga mu dikeba diabu dia bulelela, too ne padibu bapeta tshijadiki tshia malu adibu bitaba mu Mifundu.”

15 Anu bu bena Kristo ba kumpala, Bantemu ba Yehowa badi bangata Bible ne mushinga wa bungi. Badi bitaba ne: ‘Dîyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuwa wende, ne didi ne mudimu muimpe wa kuyisha bantu.’ (2 Timote 3:16) Nunku tumonayi amue malongesha makese a bena Kristo ba kumpala ne tuafuanyikije ne malu adi basadidi ba Yehowa ba mu tshikondo tshietu etshi balonge bualu Bible ke mukanda wabu munene.

Bulelela budi butangila anyima

16. Bulelela budi tshinyi pa bidi bitangila anyima?

16 Bu muvuabu bitaba malu adibu bambe mu Mukanda wa Nzambi, bena Kristo ba kumpala bavua balongesha bulelela pa bidi bitangila anyima. Bavua bamanye ne: “mulume wakalua [anyima]” pakamufuka Nzambi. (Genese 2:7) Kabidi, bavua bitaba ne: anyima wa muntu udi ufua. (Yehezekele 18:4; Yakobo 5:20) Bavua bamanye kabidi ne: “bafue kabena bamanye bualu [nansha] bumue.”​—Muambi 9:5, 10.

17. Mmunyi muudi mua kumvuija ditekemena didi ditangila bafue?

17 Bayidi ba Yezu ba kumpala bavua kabidi ne ditekemena dishindame dia se: bafue badi Nzambi muvuluke nebabike anyi nebalue ne muoyo tshiakabidi. Paulo wakumvuija dilongesha adi bimpe pakambaye ne: ‘Ndi ne ditekemena kudi Nzambi ne: dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia babi.’ (Bienzedi 24:15) Nansha mu matuku akalonda panyima, eu uvuabu babikila ne: muena Kristo Minucius Félix, wakafunda ne: “Nnganyi udi ne meji makese nunku anyi mubule lungenyi bua kupima bua kuamba ne: muntu, mufuka kudi Nzambi ku ntuadijilu, kabena mua kumuvuija tshiakabidi mupiamupia?” Anu bu bena Kristo ba kumpala, Bantemu ba Yehowa badi bitaba bulelela bua mu Bible budi butangila anyima wa muntu, bafue ne dibika dia bafue. Mpindieu tuakulayi bua bumuntu bua Nzambi ne Kristo.

Bulelela ne Busatu Bunsantu

18, 19. Bua tshinyi tudi tuamba ne: dilongesha dia Busatu Bunsantu ki ndia mu Mukanda wa Nzambi?

18 Bena Kristo ba kumpala kabavua bangata Nzambi, Kristo ne nyuma muimpe bu bantu ba mu Busatu Bunsantu to. Tshibungu tshikuabu tshidi tshiamba ne: “Ni mmuaku Busatu Bunsantu anyi dilongesha dine ditoke kabiena mu Dipungila Dipiadipia to, peshi Yezu ne bayidi bende kabavua basue bua kuamba bualu bubengangane ne Shema [disambila dia bena Ebelu] didi mu Dipungila Dikulukulu: ‘Umvuayi Isalele, Yehowa, Nzambi wetu, udi biende Yehowa umue.’ (Dut. 6:4).” (The Encyclopædia Britannica) Bena Kristo kabavua batendelela nzambi wa mitu isatu wa bena Lomo peshi nzambi kayi mikuabu to. Bavua bitaba mêyi a Yezu a se: anu Yehowa nkayende ke udi bantu ne bua kutendelela. (Matayo 4:10) Bavua kabidi bitaba mêyi a Kristo a se: “Tatu udi muntambe meme.” (Yone 14:28) Bantemu ba Yehowa badi pabu bitaba malu a muomumue lelu.

19 Bayidi ba Yezu ba kumpala bavua bamanye dishilangana didi pankatshi pa Nzambi, Kristo ne nyuma muimpe. Bushuwa, bavua batambuisha bayidi (1) mu dîna dia Tatu, (2) mu dia Muana, ne (3) mu dia nyuma muimpe, kadi ki mmu dîna dia Busatu Bunsantu to. Bantemu ba Yehowa badi pabu balongesha bulelela bua mu Mukanda wa Nzambi ne badi baleja dishilangana didi pankatshi pa Nzambi, Muanende ne nyuma muimpe.​—Matayo 28:19.

Bulelela ne batismo

20. Ndimanya kayi didi aba badi basue kutambula ne bua kuikala nadi?

20 Yezu wakatuma bayidi bende bua kulongesha bantu bulelela bua kubavuija bayidi. Bua bantu kukumbana bua kutambula, badi ne bua kupeta dimanya dia malu manene a mu Mukanda wa Nzambi. Tshilejilu, badi ne bua kuitaba muaba ne bukokeshi budi nabu Tatu ne budi nabu Muanende Yezu Kristo. (Yone 3:16) Aba badi basue kutambula badi kabidi ne bua kumanya ne: nyuma muimpe ki mmuntu to, kadi mbukole buenzeji bua Nzambi.​—Genese 1:2, NW, diumvuija kuinshi kua dibeji.

21, 22. Bua tshinyi udi mua kuamba ne: batismo mmulongoluela bantu badi bitabuje?

21 Bena Kristo ba kumpala bavua batambuisha anu bantu bakavua ne dimanya ne bakavua balengeje bikadilu biabu, bantu bavua badilambule ne muoyo mujima kudi Nzambi bua kuenza disua diende. Bena Yuda ne aba bavua bitabe Buena-Yuda bavua badisangishe mu Yelushalema mu Pentekoste wa mu 33 B.B. bakavua ne dimanya dia Mifundu Minsantu ya tshiena-Ebelu. Pakumvuabu mupostolo Petelo wakula bua Yezu Masiya, bantu batue ku 3 000 ‘bakitabuja dîyi diende’ ne “bakabatijibua.”​—Bienzedi 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.

22 Batismo wa bena Kristo mmulongoluela bantu badi bitabuje. Bena mu Samalea bakitaba bulelela, ne ‘pakitabujabu Filipo ubambila lumu luimpe lua bukalenge bua Nzambi ne lua dîna dia Yezu Kristo, bakabatijibua, balume ne bakaji.’ (Bienzedi 8:12) Bu muvuaye muntu uvua muitabuje Buena-Yuda ne muikale ne dimanya dia malu a Yehowa, muntu mutungula muena Etiopi wakanji kuitaba malu akamuambila Filipo pa bidi bitangila dikumbana dia mulayi wa Masiya ne pashishe yeye kutambula. (Bienzedi 8:34-36) Panyima pa matuku, Petelo wakambila Kônelio ne banga bantu ba bisamba bia bende ne: muntu ‘udi utshina [Nzambi] ne udi wenza malu makane yeye udi umuitabuja’ ne kabidi se: muntu yonso udi witabuja Yezu Kristo badi bamubuikidila mibi yende. (Bienzedi 10:35, 43; 11:18) Bionso ebi bidi bipetangana ne dîyi diakamba Yezu bua ‘kuvuija bantu bayidi, kubayisha mua kuenza malu onso akambaye.’ (Matayo 28:19, 20; Bienzedi 1:8) Bantemu ba Yehowa badi balonda dîyi dia muomumue edi, badi bitaba bua kutambuisha anu bantu badi ne dimanya dia malu manene a mu Mukanda wa Nzambi ne badi badilambule kudi Nzambi.

23, 24. Mmushindu kayi muimpe uvua bena Kristo batambuisha bantu?

23 Kuina muntu mujima mu mâyi ke mushindu muimpe wa kutambuisha bantu badi bitabuje. Kunyima kua bamane kutambuisha Yezu mu Musulu wa Yadene, ‘wakumuka mu mâyi.’ (Mâko 1:10) Muntu mutungula muena Etiopi au bavua bamutambuishe mu ‘mâyi.’ Yeye ne Filipo ‘bakaya mu mâyi’ ne pashishe ‘kulopokabu mu mâyi.’ (Bienzedi 8:36-40) Difuanyikija didi Bible ufuanyikija batismo ne dijika muntu mu tshimfuanyi didi dileja kabidi ne: bidi bikengela kuina muntu yonso mujima mu mâyi.​—Lomo 6:4-6; Kolosai 2:12.

24 Mukanda mukuabu udi wamba ne: “Mumvuija a ntambu misunguluke ya mu Dipungila Dikulukulu adi aleja ne: bavua bina muntu uvuabu batambuisha muinshi mua mâyi.” (The Oxford Companion to the Bible) Bilondeshile nkonga-miaku kampanda, “bavua batambuisha bena Kristo ba kumpala babina mu mâyi muaba wonso uvua mâyi amueneka.” (Larousse du XXe Siècle, Paris, 1928) Ne munga mukanda udi wamba ne: “Mu mushindu uvuaye utamba kuenzeka, [batismo] uvua ulomba muntu uvua usua kutambula bua ajikule ditabuja patoke, pashishe bavua bamuina yeye yonso mujima mu mâyi mu dîna dia Yezu.”​—After Jesus—​The Triumph of Christianity.

25. Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

25 Malu atudi bamone pa bidi bitangila malongesha ne bilele bia mu Bible bia bena Kristo ba kumpala adi anu bilejilu patupu. Kudi mushindu wa kuleja malu makuabu adi mafuanangane pankatshi pa malongesha a bena Kristo ba kumpala ne a Bantemu ba Yehowa. Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netumone malu makuabu atuambuluisha bua kumanya aba badi balongesha bantu bulelela.

Newandamune munyi?

• Nntendelelu wa mushindu kayi udi Nzambi ulomba?

• Mmushindu kayi wakalua bulelela muanda wa bushuwa ku diambuluisha dia Yezu Kristo?

• Bulelela budi tshinyi pa bidi bitangila anyima ne bafue?

• Mmushindu kayi utu bena Kristo batambuisha bantu, ne ntshinyi tshidibu balomba aba badi bakeba kutambula?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Yezu wakambila Pilato ne: ‘Ndi mulue bua kujadikila bantu bulelela’

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Udiku mua kumvuija tshivua Yezu muambile ne: “Ndi bulelela” anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 18]

Bulelela budi tshinyi pa bidi bitangila batismo wa bena Kristo?