Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bitabataba ke bidi bilombola nsombelu webe anyi?

Bitabataba ke bidi bilombola nsombelu webe anyi?

Bitabataba ke bidi bilombola nsombelu webe anyi?

BITABATABA bitu pa buloba bujima. Misangu mikuabu batu babiangata bu bumpianyi bua mushinga wa bungi bushiya kudi bankambua. Anyi pamu’apa badi mua kubiangata bu malu adi kaayi ne mushinga menemene to, kadi adi alengeja patupu nsombelu. Mu matunga a ku Mputu ne a ku Amerike wa ku Nord kabatu batamba kuangata bitabataba bu malu malelela to. Miaba mikuabu, bu mudi mu Afrike, bitabataba bidi mua kuikala ne bukole bua bungi pa nsombelu wa bantu.

Bilele bia bungi bia mu Afrike mbishindamene pa malu a bitabataba. Filme, ndongamu ya ku bisanji ne mikanda idibu bapatula mu Afrike bitu bitamba kuimanyina pa malu a bitabataba ne malu a mîdima bu mudi majimbu, ditendelela bankambua ne manga. Bua tshinyi bitabataba bidi ne bukole bua bungi nunku kudi bantu, ne nkuepi kudibi bifumina?

Malu a bitabataba adi afumina penyi?

Malu a bungi a bitabataba adi afumina ku ditshina dia mikishi anyi nyuma ya bafue anyi nyuma ya mishindu yonso. Badi bamba bua mianda idi yenzeka ne: mikishi eyi ke idi miyikebeshe bua kukengesha badi ne muoyo, bua kubadimuija anyi bua kubenzela malu malenga.

Bitabataba bitu kabidi mu malu a diondapangana. Bua bantu ba bungi ba mu matunga mapele, luondapu lua batoke lutu mushinga mukole ne misangu mivule kabitu bipepele bua kulupeta to. Ke bualu kayi bantu bavule batu bakeba luondapu lua ka-bukulu anyi balonda bilele bia bankambua, malu a bakishi ne a bitabataba bua kudikuba. Batu kabidi basue bua kuya kumonangana ne mpaka-manga udi mua kuikala mumanye bimpe bilele biabu ne muakulu wabu kupita padibu kumpala kua baminganga bena ngondapilu ya batoke. Nanku mushindu’eu ke udi malu a bitabataba enda amu avulangana.

Bena bitabataba batu bamba ne: masama ne njiwu ki mmalu adi adienzekela to, kadi makole adi miaba ya mu nyuma pawu ke adi aakebesha. Bampaka-manga badi mua kuamba mudi nkambua kampanda ukadi mufue mufike munda bua bualu kansanga. Anyi bena mbuku badi mua kuamba ne: muntu kampanda mmutumine mukuabu udi usama disama peshi mmumukebele njiwu ku diambuluisha dia mpaka-manga mukuabu.

Malu a bitabataba mmashilashilangane pa buloba bujima, ne bilele bia bantu, mianu ne malu makuabu bia miaba ne miaba ke bidi biatangalaja. Kadi tshidi tshifuanangane mu bionso ebi ntshia se: bidi bikengela kupolesha muntu anyi tshintu kampanda tshia mu nyuma.

Bitabataba bidi ne njiwu anyi kabiena nayi?

Mu mêku a bungi, diledibua dia bana ba mapasa mbualu bua pa buabu ne bua disanka. Kadi bena malu a bitabataba buobu badi mua kudiangata bu tshimanyinu kampanda. Mu imue miaba ya mu Afrike, bantu ba bungi batu bangata diledibua dia bana ba mapasa bu diledibua dia banzambi, ne batu banemekela mapasa. Dipasa dimue anyi onso abidi wowu mua kufua, batu benza tupingu tuawu, ne bena dîku batu belela tupingu etu biakudia. Miaba mikuabu, bantu batu bangata diledibua dia mapasa bu bualu bua mulawu, bifikisha too ne bamue baledi ku dishipa nansha umue wa kudibu. Bua tshinyi? Badi bela meji ne: bana ba mapasa aba bobu bashale bonso babidi ne muoyo, badi mua kulua kushipa baledi babu dimue dituku.

Bilejilu bia buena ebi bidi bileja ne: nansha mudi bimue bitabataba mua kumueneka bikemesha ne kabiyi ne njiwu, bikuabu bidi mua kuikala ne njiwu, ne bidi mene mua kushipesha muntu. Diumvuija dibi dia bualu budi kabuyi ne njiwu didi mua kubuvuija bua njiwu.

Bulelela, bitabataba nditabuja kampanda, mmushindu wa ntendelelu. Pa kumona mudi bitabataba bikale ne njiwu, muntu ne muntu udi ne bua kudiebeja ne: Nnganyi udibi biambuluisha padi bantu balonda malu a bitabataba?

Kudi bitabataba bifumina

Nansha mudiku malu adi ajadika ne: Satana udiku, bamue bantu lelu badi babenga kuitaba ne: Satana ne nyuma mibi badiku. Kadi mu tshikondo tshia mvita, dibenga kuitaba bua se: baluishi ba njiwu badiku didi anu mua kufikisha ku makenga makole. Ke mudibi mua kuenzeka kabidi mu mvita itudi tuluangana ne bifukibua bia mu nyuma bidi bitambe bantu bukole, bualu mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Diluangana dietu dia bibula ndia kufuilangana ne bisumbu bia nyuma mibi.’​—Efeso 6:12.

Nansha mutudi katuyi mua kumona nyuma mibi, bifukibua ebi bitu kuoku. Bible udi uleja ne: muntu kampanda wa mu nyuma wakenza mudimu ne nyoka bua kuyikila ne Eva mukaji wa kumpala, kumufikishaye too ne ku ditombokela Nzambi. (Genese 3:1-5) Bible udi ubikila muntu wa mu nyuma eu ne: ‘nyoka au wa kale, yeye udi muidikibue ne: Diabolo ne Satana, mudingi wa ba pa buloba buonso.’ (Buakabuluibua 12:9) Satana eu wakafika too ne ku ditombola banjelu bakuabu. (Yuda 6) Banjelu babi aba bakalua ba-demon, baluishi ba Nzambi.

Yezu wakipata ba-demon munda mua bantu, bayidi bende kuenzabu pabu tshia muomumue. (Mâko 1:34; Bienzedi 16:18) Nyuma eyi ki mbankambua bakadi bafue to, bualu bafue “kabena bamanye bualu [nansha] bumue” to. (Muambi 9:5) Kadi mbanjelu batomboke bavua Satana musesuishe. Kumvuangana nabu anyi kuditeka ku bukokeshi buabu ki mbualu bua bilele tshianana to, bualu ba-demon badi bakeba bua kutubutula anu bu mfumuabu Satana Diabolo. (1 Petelo 5:8) Tshipatshila tshiabu ntshia kumbusha lungenyi luetu ku tshintu tshimuepele tshidi bantu bonso ne bua kutekemena, tuamba ne: Bukalenge bua Nzambi.

Bible udi utuleja umue wa ku ngenzelu ya Satana ne ba-demon bende: “Satana mene udi udiandamuna bu muanjelo wa [butoke].” (2 Kolinto 11:14) Satana mmusue bua tufike ku diela meji ne: udi mua kutupesha nsombelu muimpe. Ke bualu kayi amue masanka a tshitupa tshîpi adi mua kumueneka a kudi nyuma mibi. Kadi nyuma eyi kayena mua kujikija malu etu onso bua kashidi to. (2 Petelo 2:4) Kayena mua kupesha muntu muoyo wa kashidi to, ne bakadi pa kuyibutula mu katupa kîpi emu. (Lomo 16:20) Anu Mufuki wetu ke muntu umuepele udi mua kutupesha muoyo wa kashidi ne disanka dilelela ne anu yeye ke udi mua kutukuba bilenga menemene ku makole a nyuma mibi.​—Yakobo 4:7.

Nzambi udi ukandika dikebela diambuluisha mu malu a nyuma mibi. (Dutelonome 18:10-12; 2 Bakelenge 21:6) Kuenza nenku nkudia tshibalu ne muluishi wa Nzambi, nkutua ndondo ne batungidi ba Nzambi! Kuebeja muena lubuku lua mitoto, kuya kudi munganga wa kabukulu, anyi kubuelakana nansha kakese mu malu a bitabataba a mishindu yonso kudi mumue ne kulekela nyuma mibi bua ikale ikuangatshila mapangadika. Kudi mumue ne kudibueja mu buntomboji buabu budibu bajudile Nzambi.

Kudiku mushindu wa kudikuba ku nyuma mibi anyi?

Ade, * muntu mulume mukuabu wa mu ditunga dia Niger uvua ulonga Bible ne munga Ntemu wa Yehowa muyishi wa lumu luimpe wa ku dîba ne ku dîba. Ade wakamuleja tshivuaye mutekele tshijimba kampanda tshia buanga mu magazen ende, wamba ne: “Kudi baluishi ba bungi be.” Muanetu uvua ulongesha Ade Bible wakamuleja ne: uvua ne bua kueyemena anu Yehowa bua kuikalaye mu bukubi bulelela. Wakabadila Ade Musambu wa 34:7 udi wamba ne: ‘Muanjelu wa Yehowa udi wasa tshitudilu tshiende tshinyunguluke badi bamutshina, udi ubasungila.’ Ade wakamba ne: “Bikalabi bua se: Yehowa udi mua kunkuba bulelela, nanku nengimanshe tshijimba tshianyi tshia buanga etshi.” Mpindieu kukadi bidimu bia bungi, Ade ukadi mukulu ne udi wenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Kakuena nansha umue wa ku baluishi bende udi mumuenzele bibi to.

Bible udi uleja ne: kudi bikondo bidi malu makuabu atuvua katuyi batekemene atutulukila tuetu bonso, badi anyi badi kabayi bena bitabataba. (Muambi 9:11) Kadi Yehowa katu ututeta ne malu mabi nansha kakese. (Yakobo 1:13) Lufu ne dipanga bupuangane mbifumine ku mpekatu utudi bapiane kudi Adama. (Lomo 5:12) Ke bualu kayi bantu bonso batu imue misangu basama anyi benza bilema bidi mua kubakebela ntatu minene. Nanku, kabiakuikala bimpe bua kuamba ne: masama onso peshi ntatu yonso itudi tupeta, nyuma mibi ke idi itukebelayi nansha. Kuitaba bualu bua nunku kudi mua kutusaka dimue dituku bua kukeba tshia kuenza bua kupolesha nyuma mu mushindu kampanda peshi kansanga. * Patudi tusama, tudi ne bua kukeba luondapu luimpe, kadi katuena ne bua kuya kukeba diambuluisha kudi Satana Diabolo, ‘muena mashimi, ne tatu wawu’ nansha. (Yone 8:44) Bilondeshile bidibu baleje, mbasangane ne: bantu badi basombele mu matunga mudi malu a kabukulu matangalake bikole kabatu balala panu matuku a bungi to, peshi kabatu ne nsombelu muimpe kupita badi mu matunga makuabu nansha. Bulelela, malu a bitabataba kaena ambuluisha bua kuikala ne bukole bua mubidi to.

Nzambi udi ne bukole bupite bua nyuma mibi yonso, ne Udi musue bua tuikale bimpe. ‘Mêsu a [Yehowa] adi kudi bakane, ne matshi ende adi buashi ku milombu yabu.’ (1 Petelo 3:12) Ikala usambila bua kumulomba bukubi ne meji. (Nsumuinu 15:29; 18:10) Enza muebe muonso bua kumvua Bible Dîyi diende. Dimanya dijalame dia mu Bible ke bukubi buimpe menemene budiku. Dimanya edi nedituambuluishe bua kujingulula tshidi malu mabi enzekela ne tshitudi mua kuenza bua Nzambi Wa-Bukole-Buonso kutuanyishaye.

Masanka adi dimanya dia Nzambi dipetesha muntu

Dimanya dijalame dia Yehowa ne dia malu adiye mupangadike bua kuenza (didi dibengangana ne dipanga ne bitabataba) ke didi mua kuambuluisha muntu bua kupetaye bukubi bulelela. Ke tshidi bualu bua Jean wa mu ditunga dia Bénin buleja. Malu a bitabataba avua mele miji mu dîku dia ba Jean. Bilondeshile bilele bia bankambua bia mu tshisa tshiabu, mukaji uvua ufuma ku dilela muana wa balume uvua ne bua kusomba matuku tshitema mu mutanda uvuabu bamuashile. Pavuaye ulela muana wa bakaji, uvua ne bua kusombamu matuku muanda-mutekete.

Mu 1975, mukaji wa Jean wakalela muana wa balume muimpe kumona, wakinyikabu ne: Marc. Bilondeshile dimanya dia mu Bible divuabu nadi, Jean ne mukajende kabavua basue kubuelakana mu malu a nyuma mibi to. Bakatshina ne kuitababu muvuabu babenzeja ku bukole bua balonde malu a bitabataba bua mamu au kuyaye kusombela mu mutanda anyi? Tòo, bakabenga kulonda tshilele etshi tshia kabukulu.​—Lomo 6:16; 2 Kolinto 6:14, 15.

Bualu bubi buakenzekela dîku dia Jean anyi? Kukadi kupite bidimu bivule, ne mpindieu patudi tuakula apa Marc udi musadidi wa mudimu mu tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa tshia muaba udibu basombele. Bena mu dîku edi bonso badi ne disanka bua muvuabu kabayi balekele malu a bitabataba alombola nsombelu wabu ne ababueja mu njiwu ya mu nyuma.​—1 Kolinto 10:21, 22.

Bena Kristo balelela badi ne bua kuepuka bilele bibi bia malu a nyuma mu nsombelu wabu ne badi ne bua kuitaba butoke bua mu nyuma budibu bafila kudi Mufuki Yehowa ne kudi Muanende Yezu Kristo. Badi mua kupeta ditalala dilelela dia mu mutshima didibu mua kupeta padibu bamanya se: badi benza malu adi mimpe ku mêsu kua Nzambi.​—Yone 8:32.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 20 Tudi bashintulule mêna.

^ tshik. 21 Bala tshiena-bualu tshia “Diabolo utu ututua masama anyi?” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Kabitende 1999.

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Amue malu a bitabataba adi matangalake pa buloba

• Kuimanyika tu-mitshi tua kudia natu mu tshibakudi tshia losa ntshimanyinu tshia lufu

• Kumona nyunyi wa tshipungulu anyi mukute mu munya ndikasa dibi

• Buji buobu bujime munkatshi mua difesto mmuomumue ne: nyuma mibi idi pabuipi apu

• Kumatshisha dikumbi panshi mu nzubu kudi kumvuija ne: nebashipe muntu mu nzubu amu

• Kuteka tshifulu pa bulalu kudi kukumisha dikasa dibi

• Muadi wa ngonga udi wipata ba-demon

• Muntu yeye mujime buji yonso idi pa kato ka mufikilu wa diledibua musangu umue mmuomumue ne: udi upeta tshidiye ujinga

• Kuteka lukombo ku bulalu kudi kufikisha nyuma mibi idi mu lukombo ku diela diakabi pa bulalu

• Kampusu kafike koku kasambuke njila kumpala kuebe mmuomumue ne: dikasa dibi

• Kumatshisha nsomo panshi kudi kumvuija ne: muntu mulume udi ulua kukumona

• Foto wa tupumbu udi upetesha diakalenga buobu bamutangije ku tshiibi

• Kuteka kamu katubu bela ku tshikono tshia kabalu ku mushiku wa nzubu kudi kututshisha dikasa dimpe

• Muonji wa tshilama tshia ditu wowu mutoloke pa nzubu udi ukubangana ku nyuma mibi

• Kupitshila muinshi mua tshibandilu ndikasa dibi

• Kutayisha lumuenu kudi kumvuija bidimu muanda-mutekete bia dikasa dibi

• Wewe muitshikije ndungu mmomumue ne: neutandangane ne mulunda webe wa pa muoyo

• Muntu yeye muitshikije luepu udi upeta diakabi bobu kabayi bamuele luepu pa dikaya dia bakaji

• Kulekela nkuasa utu muenza ne mikolo ya utua kumpala utua kunyima padimu mutupu kudi kubikila ba-demon bua kulua kusombamu

• Kulekela bisabata bikudimuke bitangile panshi mmuomumue ne: dikasa dibi

• Padi muntu ufua, badi ne bua kushiya madidishi buashi bua anyima wende apatuke mu nzubu

[Kazubu mu dibeji 6]

Bakamumbusha ku bukokeshi bua nyuma mibi

Dimue edi, Bantemu ba Yehowa bavua benda bayisha mu tshitupa tshikuabu mu ditunga dia Afrique du Sud. Pakakokolabu ku tshiibi tshikuabu nunku, muntu mukaji mukuabu muvuale mutu bampaka-manga bavuala wakabunzuluila tshiibi. Bakakeba bua kumushiya, kadi mukaji au wakasuminyina anu bua bamuambile tshivuabu bendele. Umue wa ku Bantemu aba wakabala Dutelonome 18:10-12 bua kumuleja tshidi Nzambi wamba bua malu a nyuma mibi. Mpaka-manga eu wakitaba mukenji wakamuambilabu ne kuanyishaye bua kulonga Bible. Wakamba ne: dilonga diende dia Bible diodi dimutuishe bua se: bumpaka-manga kabuena bupetangana ne disua dia Yehowa, uvua ne bua kubilekela.

Kunyima kua yeye mumane kulonga nshapita wa 10 wa mukanda wa Udi mua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna mparadizu pamue ne Bible, wakosha bintu biende bionso bia manga ne kutuadijaye kubuela mu bisangilu ku Nzubu wa Bukalenge. Kabidi, wakalongolola nsombelu wa dibaka diende, nansha mukavuabu batapulukangane ne bayende munkatshi mua bidimu 17. Mpindieu bonso babidi badi Bantemu ba Yehowa badilambule ne batambule.

[Tshimfuanyi mu dibeji 6]

“Mpaka-manga” udi wimansha mifuba bua kubuka tshidi tshikebela mubedi disama

[Bimfuanyi mu dibeji 7]

Dimanya dijalame dia Nzambi didi dikuba ne dipetesha muntu disanka dilelela